پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء

تعداد صفحات: 267 فرمت فایل: word کد فایل: 1369
سال: 1385 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: ادبیات فارسی
قیمت قدیم:۴۱,۷۶۰ تومان
قیمت: ۳۴,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء

    پایان نامه کارشناسی ارشد

    رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی

    پیشگفتار 

    مسئولیت کیفری از شرایط اوصافی بحث می کند که امکان منطقی تحمیل مجازات را بر مرتکب جرم فراهم می آورد گر چه بی تردید تنها در فرض وقوع جرم سخن از تحمیل مجازات صحیح و منطقی است اما دیری است که صاحب نظران جزایی بر این باورند که مسئولیت کیفری در برابر جرم در گروی وصف خاص و مرهون حالت ویژه ای است نزد مرتکب که در غیاب آن تحمیل کیفر بر او منطقاً و عقلاً ناممکن می نماید عنایت به همین وصف خاص که از آن به (اهلیت جزایی) تعبیر می کند در مقام جوهر و بن مایه مسئولیت کیفری است سبب شده تا نهاد مسئولیت کیفری موجودیتی متمایز از دو نهاد در جرم و مجازات یافته و مبحثی جداگانه و دامنه دار را در بخش حقوق جزای عمومی خود اختصاص داده «جرم و مجازات» دو نهاد مهم جزایی اند که به دو شکل متفاوت با مرتکب جرم ارتباط پیدا می کنند یکی از مرتکب «صادر» و دیگری به مرتکب «تحمیل» می گردد حقوق جزا به تعیین و تحویل شرایط و او صافی در مرتکب می پردازد که در پرتو آنها از یک سو «صدور جرم» از مرتکب واز سوی دیگر «تحمیل مجازات» بر وی امکان پذیر می شود گو اینکه شرایط لازم برای «صدورجرم» با شرایط ضروری برای «تحمیل مجازات» بر هم انطباق کامل ندارد.

    حقیقت این است که حقوق جزا تنها پس از آشنایی با مسئولیت کیفری مبتنی بر تقصیر بود که مورد توجه قرار گرفت تا نگاهی عمیق بر آن و عواملی که دافع مسئولیت است را موضوع تحقیق قرار دهیم
    رساله ای که پیش دو خواننده گرامی قرار دارد به پایه چنین دیدگاهی از مسئولیت کیفری و عواملی که در رفع مسئولیت کیفری موثر واقع می شود و را مورد بررسی قرار می دهد تا مجموعه کامل از این مقوله مهم که به صورت پراکنده و بدون جمع بندی و نتیجه گیری در کتب حقوق جزاء مورد بررسی قرار گرفته را مفصلا و به طور کامل ارائه داده باشیم تا به امید آنکه این اثر ناچیز مورد استفاده دانشجویان – دانش پژوهان و مشاوران حقوق و قضات و وکلا و علاقه مندان به علم حقوق قرار گیرد و در مجموع برای همه ما
    فتح بابی به سوی نور و خیر و موجب برانگیختن اندیشه و صاحب نظران طرح مسائل حقوقی دقیقتری در این زمینه و سایر مباحث مربوط باشد.

     

     

     

     

     

     

     

    مقدمه

    مسئولیت در معنی عام آن از نظر قانون شامل مسئولیت مدنی و کیفری است و مسئولیت کیفری ناشی از جرم و یکی از بنیادهای حقوقی است که بدون اثبات آن، احقاق حق مفهوم عینی خود را از دست داده و صرفاً جنبه ذهنی خواهد داشت زیرا در جریان رسیدگی به هر پدیده جزایی یگانه عاملی که حق را از قوه به فعل در آورده به آن عینیت می بخشد و به طور ملموس در اختیار صاحب حق قرار می دهد، اثبات مسئولیت کیفری است.

    به همین مناسبت نخستین پرسشی که در ابتدای این بحث مطرح خواهد شد این است که ببینیم تدبیر قانون گذار کیفری در مسئول شناختن افرادی که قوانین جزایی را نقض می کنند چیست؟

    بطور کلی، الزام شخص به پاسخگویی در قبال تعرض نسبت به جسم و جان و مال و یا حیثیت دیگران، خواه به جهت حمایت از حقوق و آزادی های فردی انجام گیرد و خواه به انگیزه دفاع از جامعه به منظور برقراری تناسب منطقی بین مجازات وجرم و یا به عنوان اجرای عدالت و احقاق حق در بین مردم، صورت پذیرد، تحت عنوان ،مسئولیت کیفری مطرح می شود که از نظر حقوق جزاء تشخیص آن دارای اهمیت زیادی است، زیرا تحمیل کیفر و تعیین میزان مجازات مرتکب جرم به عنوان نتایج و عواقب نامطلوب کاریکه انجام داد و مستلزم آن است که مستحق کیفر، از نظر جسمی و روانی و  رشد اهلیت و سایر خصوصییات لازم در وضعی باشد که توانایی درک صحیح اعمال و رفتار خود را داشته باشد تا بتوان جرم را به او نسبت داد یا به عبارت دیگر، مرتکب قابلییت انتخاب نتیجه مجرمانه را دارا باشد تا از نظر کیفری مسئول شناخته شود.

    اثبات این مسئله که یکی از مسائل موضوعی حقوق جزا  و علی القاعده به عهده مقامات قضایی
    صلاحیت دار می باشد. باید در رسیدگی های قضایی اعم از مراهل تحقیق و دادرسی در مورد هر متهمی کیفیات مربوط به شخصیت مرتکب جرم برای احراظ و اثبات مسئولیت یا عدم مسئولیت کیفری مرتکب و صدور حکم مقتضی دقیقا مورد توجه وبررسی قرار گیرد بعلاوه در پاره ای از اوقات قانون گذار به علت وجود شرایط و کیفیات خارجی مربوط به وقوع جرم عمل مجرمانه مرتکب را تحت عنوان عوامل توجیه کننده و رفع کننده باعث زوال مسئولیت کیفری می شناسد امعان در مسائل فوق اهمیت بحث و شناخت مسئولیت کیفری را به خوبی روشن می کند و نشان می دهد تعیین حد و مرز و بیان ماهییت جامع و مانع مسئولیت کیفری بوسیله قانون گذار تا چه حدی می تواند در احقاق حق و اجرای عدالت و حفظ نظم و امنیت در جامعه مؤثر باشد.

    مع هذا این امر آن طور که باید و شاید مورد توجه قانون گذار قرار نگرفته در هیچ یک از قوانین جزایی و مدونه کشورمان ماهیت حقوقی و تعریف مسئولیت کیفری و عوامل رافع مسئولیت کیفری به طور مشخص بیان نشده است چنان که در مطالعه مقررات جزایی و موضوعه و عوامل رفع کننده ملاحظه
    می شود قانون گذار گاهی به ذکر کلمه مسولیت اکتفاء کرده و زمانی عنوان کلی (مسئولیت جزایی) و یا (صدور مسئولیت جزایی) را برای موارد مربوط به این پدیده انتخاب کرده است ، بدون اینکه تعریفی از مسئولیت کیفری و عوامل رفع کننده ارائه کرده باشد1.

    در این چشم انداز ، تلاش برای تبیین علمی و گزینش تعریف «مسئولیت کیفری و عوامل رافع مسئولیت کیفری» با مطالعه و دقت در معانی واژه مسئولیت و مفاهیم کلی اخلاقی قانونی و موارد استعمال لفظ مسئولیت و عوامل رفع از  مسئولیت و مشتقات آنرا از فقه  در آیات قران کریم و روایات و حقوق جزا دنبال خواهیم کرد.

    مقررات جزایی پاره ای کشورها بی آنکه ذکری از شرایط عمومی تحقق مسئولیت کیفری به میان آورند صرفاً به بیان علل یا حالاتی پرداخته اند که بر دفعیت مرتکب جرم و یا رابطه ذهنی او با جرم تاثیر گذاشته از این رهگذر اهلیت جزایی متهم را از بین برده یا وصف مجرمانه را از اراده او باز می ستاند و به این وسیله مواخذه متهم را نسبت به جرم انجام یافته ناممکن می سازد این علل و حالات را گاه عوامل رافع و یا احیانا موانع مسئولیت کیفری می خوانند از جمله صغر ، جنون ، مستی ، اجبار و اکرا ه و افطرار ، و اشتباه که این عوامل یا موانع به شمار می روند در ضمن موادی از قانون جزای این کشورها جداگانه ذکر و شرایط آنها و آثار ویژه هر یک بر مسئولیت کیفری متهم به تفضیل یا به اجمال بیان شده است.

    فصل اول

     

    مفاهیم مسئولیت

    مفاهیم مسئولیت

    الف) مفهوم لغوی مسئولیت

    در کتاب های فرهنگ لغات زبانهای مختلف مسئولیت به معنی قابل باز خواست بودن انسان آمده و غالباً به مفهوم تکلیف و وظیفه و آنچه که انسان عهده دار آن باشد تعریف شده است چنان که در فرهنگ جامع نوین عربی به فارسی، مسئولیت به معنی قابل بازخواست و مسئول به معنی قابل جواب آمده است.

    در المنجد1مسئولیت از سئل و به معنی آنچه که مورد سؤال قرار می گیرد یعنی: (ما یسئل) تعریف شده است.

    در فرهنگ فارسی معین ، مسئول  به معنی ، چیزی خواهش شده کسی که فرضیه ای بر ذمه دارد که اگر عمل نکند از او باز خواست شود و مسئولیت به معنی مسئول بودن و موظف بودن به انجام دادن
    امری است2.

     در مفردات راغب در تعریف مسئولیت آمده است سؤال به معنی خواهش و در خواست و پرسش است. چنان که گفته شود (سالت عن حاله) از حالش پرسید و یا (سالت بکذا) او چنین پرسید یَسئولُنَکَ عَنِ الاَفعال در مورد افعال از تو می پرسند و مسئول به معنی قابل بازخواست ذکر شده است .

    در فرهنگ فارسی عمید ، مسئولیت عبارت است از آنچه انسان عهده دار و مسئول آن باشد و مسئول به معنی پرسیده شده و خواسته شده آمده است3. 

    بنابر آنچه در ترمینولوژی حقوق آمده است مسئولیت عبارت است از تعهد قانونی شخص ، بر رفع ضرری که به دیگری وارد کرده است4.

    از نظر فرهنگ فارسی نفیسی مسئول کسی است که از وی سوال کنند و در خواست نمایند5. به هرحال بررسی معانی لغوی و اصطلاحی مسئولیت ملازمه این کلمه را با تعهد و تکلیف، آشکار می سازد ولی این معنی به تنهایی نمی تواند مفاهیم گوناگون و ابعاد مختلف و مصطلح مسئولیت را بازگو کند.

    برای درک مفهوم واقعی مسئولیت از جهات گوناگون ناگذیر باید علاوه بر وجود تعهد و تکلیفی که از طرف مقام صلاحیت دار ، وضع و برقرار می گردد ، عوامل و شریط لازم دیگری را هم در نظر گرفت. در این باره لازم است که:

    اولاً: مشروعیت مقام یا مقامات صلاحیت داری که حق وضع هرگونه قاعده یا تکلیفی را دارند مورد تأیید شخص مسئول و موظف قرار گیرد.

    ثانیاً: شخصی که دارای اهلیت قانونی است از وجود وظیفه و یا قوانین موضوعه ، مطلع و آگاه گردد و توانایی انجام عمل و یا ترک آن را داشته باشد به این ترتیب ابعاد مختلف مفهوم مسئولیت و ماهیت آن با جمع شدن عوامل سه گانه زیر فراهم خواهد شد .

    1- آگاهی و اطلاع شخص ، از قائده و یا تکلیف و توانایی انجام ویا ترک آن .

    2- وجود او امر ونواهی قانونی

    3- مشروعیت مقام واضع قائده ویا تکلیف

    اینک ارتباط منطقی بین عوامل یاد شده راتحت عنوان کلی مسئولیت مورد تجزیه و تحلیل
    قرار دهیم.

     

    ب) مفهوم کلی مسئولیت

    برای اینکه مفهوم کلی مسئولیت از نظر کلی مصداق پیدا کند وجود دو دست از عوامل و شرایط ضرورت دارد. دسته اول ، عوامل ابتدایی یا مقدمات مسئولیت ، دسته دوم شرایط مسئولیت که به ترتیب به بررسی آنها می پردازیم.

     

    عوامل مسئولیت

    1- وجود انسان مکلف و آگاهی که اهلیت لازم برای انجام یا خوداری از انجام ممنوعیت های قانونی را داشته باشد.

    2- وجود آمر یا مقامات صلاحیت داری که حق وضع هر قاعده و یا قانون و یا تکلیفی را دارا باشند.

    3- وجود قواعد و مقررات مشروع قانونی و یا اجتماعی که مطابق آن وظایف و تکالیف
    اطاعت کنندگان از قانون به خوبی مشخص و معلوم شده باشد با توجه به این مقدمات حال اگر از بین عوامل سه گانه فوق الذکر وجود عامل و همچنین وجود قواعد و مقررات قانونی را به طور ثابت در نظر بگیریم و در ارتباط با تعیین نقش سومین عامل در مراتب مذکور هرگاه انسانی مرتکب انجام یا ترک یکی از ممنوعیت های قانونی گردد موضوع مسئول شناختن او مطرح خواهد شد و این همان مطلبی است که ما در صدد بررسی آن هستیم.

    ناگفته نماند که حصول هر یک از مراتب و عوامل ابتدایی سه گا نه بالا نیازمند فراهم شدن مراتب یا مقدمات خاص دیگری است که این مختصر تاب تفضیل همه آنها را ندارد ولی برای نمونه تنها به مشروعیت «وجود آمر صلاحیت دار» اشاره میکنیم یعنی برای این که معلوم شود آیا آمر صلاحیت توانایی و مشروعیت قانونی لازم را برای وضع قوانین و تکالیف مورد نظر داشته و یا اینکه به ناحق به وضع چنین مقرراتی پرداخته است فرض کنیم در یک موسسه ای مطابق اساسنامه مصوبه و شرح وظایف و روش جاری مدیر کل حق و صلاحیت دارد که برای بهبود وضع و اداره امور آن موسسه در مواقع مقتضی دستوراتی صادر کنند و به موقع به اجرا بگذارد مثلا از اعضاء و کارمندان موسسه بخواهد برای انجام کارهای عقب مانده به صورت یک ماه هر روز یک ساعت زودتر در محل کار حاضر شوند. صدور چنین دستورالعملی از ناحیه مدیر کل آن موسسه به عنوان آمری قانونی و صلاحیت دارهرگاه در چارچوب ضوابط و اختیارات برقرار گردیده باشد علی القاعد باید او را عاملی صلاحیت دار ، برای اتخاذ وضع چنین دستورالعملی بدانیم در نتیجه هرگاه عضوی از اعضای موسسه پس از اطلاع از وجود چنین دستوری اگر از انجام آن سر پیچی کند مسئول شناخته می شود.

     

    1- در این باره به سر فصل مواد 33 الی 45 قانون مجازات عمومی اصلاحی سال 1352 و همچنین سرفصل مواد 29 الی 39 قانون راجعه مجازات اسلامی مصوب 21 تیرماه 1361کمیسیون امر قضایی مجلس شورای اسلامی مراجعه فرمائید.

    1- المنجد فی اللغه و الاعلام ، چاپخانه شرقیه بیروت سال 1976، ص 316.

    2- محمد معین، فرهنگ فارسی، ج 3، امیر کبیر، 1362، ص 40 ، 77.

    3- حسن عمید، فرهنگ فارسی، امیرکبیر، تهران، 1362، ص 950.

    4- جعفر جعفری، لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، چاپ سوم بدون تاریخ، ص 643.

    5- علی اکبر نفیسی، ناظم الاطباء، فرهنگ نفیسی، ج 5، تهران 1317 – 1334، ص 3329.

     

  • فهرست و منابع پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء

    فهرست:

    - پیشگفتار                                                                                                                             1

    2- مقدمه                                                                                                                              2             

    3- فصل اول- مفاهیم مسئولیت                                                                              4

    مفاهیم مسئولیت)    الف- مفهوم لغوی مسئولیت                                                                           5

                                ب-  مفهوم کلی مسئولیت                                                                            6

                                ج- مسئولیت در قرآن کریم                                                                          7

                                د- مسئولیت اخلاقی                                                                                   9

                                ه- مسئولیت اجتماعی                                                                               10

    جنبه های فردی و اجتماعی مسئولیت در فقه                                                                                10

                                الف- جنبه فردی مسئولیت                                                                          10

                                ب- جنبه های اجتماعی مسئولیت در فقه                                                         12

    4- فصل دوم- مفاهیم مسئولیت کیفری                                                                     15

                          مفاهیم مسئولیت کیفری                                                                                     16

                          مسئولیت واقعی و انتزاعی                                                                                  17

                          مقایسه مسئولیت با تکلیف                                                                                 19

                          تفاوت میان مسئولیت و مجرمیت                                                                         20

    5- فصل سوم- سابقه تاریخی مسئولیت                                                                         21  

    سابقه تاریخی مسئولیت                                                                                                          22

    ه

     

     

                          الف- سابقه مسئولیت در قدیم الایام                                                                    24

    بند اول- مختصات مسئولیت در قدیم الایام                                                  25

    1- ویژگی جمعی بودن مسئولیت                                                        25

    2- تسری مسئولیت به اجساد و حیوانات                                              27

    3- موضوعی بودن مسئولیت                                                             31

               - در ایران باستان                                                                   31

               - در روم باستان                                                                    33

               - در یونان باستان                                                                  33

                          ب- مسئولیت کیفری در دوران معاصر                                                                 33

    6- فصل چهارم) مسئولیت کیفری در اسلام                                                                36

    مسئولیت کیفری در اسلام                                                                                                       37

                          الف- تعریف و خصوصیات مسئولیت کیفری در اسلام                                           38

                          ب- اصول حاکم بر مسئولیت کیفری در اسلام                                                       40

    بنداول- شخصی بودن مسئولیت کیفری                                                     40

    بند دوم- برقراری شرایط عمومی مسئولیت                                                 42

    بند سوم- اصل تساوی در مجازاتها                                                           43

    بند چهارم- اصل قانونی بودن مجازاتها                                                       44

    7- فصل پنجم) مسئولیت کیفری در مقررات جزایی ایران                                                          47

    مسئولیت کیفری در مقررات جزایی ایران                                                                                    46

                     الف- در قانون مجازات عمومی مصوب 1304                                                     46

                          ب- در قانون اقدامات تامینی مصوب 1339                                                        47

                          ج- در قانون مجازات عمومی اسلامی 1352                                                       48

                          د- مجازات اسلامی مصوب 1307                                                                    48

    8- فصل ششم) حدود و قلمرو مسئولیت کیفری                                                           50

    حدود و قلمرو مسئولیت کیفری                                                                                               51

    بخش اول- اهلیت و انواع آن در حقوق جزا                                                                     51

                          الف- اهلیت جنایی                                                                                        51

                          ب- اهلیت مادی یا واقعی                                                                                 52

                          ج- اهلیت جزائی                                                                                            53

                          مقایسه اهلیت جزایی با اهلیت جنایی                                                                  54    

    و

     

     

                          اهلیت جزایی و مسئولیت کیفری                                                                       54

    بخش دوم- تقصیر و مسئولیت کیفری                                                                              55

                          قلمرو تقصیر در حقوق جزا                                                                                57

    الف- تقصیر در قلمرو وسیع                                                                      57

    بند اول- ادراک و اختیار، توأماً شرط اعتبار اراده                                      60

    بند دوم- اختیار، شرط منحصر اعتبار اراده                                              60

    ب- تقصیر در قلمرو محدود                                                                   61

    ج- نقد و بررسی، ارزیابی نظریات                                                              62

    بخش سوم- اسناد و مسئولیت کیفری                                                                               63

                          انواع اسناد در حقوق جزا                                                                                   63

    الف- اسناد یا انتساب مادی                                                                       63

    ب- اسناد یا انتساب معنوی                                                                       64

                          اسناد مادی و مسئولیت کیفری                                                                            65   

                          اسناد معنوی و مسئولیت کیفری                                                                          66

    9- فصل هفتم) ارکان اهلیت جزائی                                                                       67

    ارکان و اهلیت جزایی                                                                                                             68

    رکن اول- ادراک                                                                                                         68

                                الف- مفهوم ادراک و تمییز                                                                           70

                                ب- نقش ادراک در مسئولیت کیفری                                                               72

                                ج- عقل در مفهوم ادراک                                                                 73

                                د- عقل در مقررات جزائی ایران                                                                    75

                                ه - عقل در حقوق جزائی اسلام                                                                   76

    رکن دوم- اختیار                                                                                                        78

                                مفاهیم و کاربردهای اختیار                                                                           78

                                الف- اختیار در لغت                                                                                   78

                                ب- اختیار در مفهوم فلسفی                                                                         79

    بند اول- عنصر قدرت                                                                         80

    بند دوم- عنصر اراده                                                                           80

                                ج- اختیار در مفهوم حقوقی                                                                        81

    بند اول- مفهوم نقش اراده                                                                   81

    ز

     

     

     

    1- نقش اراده در رکن مادی جرم                                                           82

    2- نقش اراده در رکن روانی جرم                                                 83

    بند دوم- مفاهیم گوناگون اختیار در حقوق                                                       83

    1- اختیارات در لغت                                                                             84

    2- اختیار در تکالیف و جزائیات                                                              84

    رکن سوم- علم به قانون                                                                                                       85

                                الف- مفهوم قانون                                                                                             85

    بند اول- نص جزایی                                                                                  86

    بند دوم- عدم مشروعیت جزایی                                                                    86

                                ب- نقش علم به قانون                                                                                       87

    بند اول- علم به قانون، عنصر سازنده سوء نیت جزایی                                         88

    بند دوم- علم به قانون جزا، شرط شمول قانون                                                   88

    بند سوم- علم به قانون، شرط ثبوت مسئولیت کیفری                                          88

    بند چهارم- علم به قانون، شرط تحمل مجازات                                                  89

    10- فصل هشتم) صغر(کودکی) در مسئولیت کیفری                                                                       90

    عوامل رافع مسئولیت کیفری                                                                                                           91

    علل عدم مسئولیت کیفری                                                                                                               92

    الف- علل توجیه کننده جرم یا علل مشروعیت                                                                          92

    ب- عوامل رافع مسئولیت کیفری                                                                                           92

    ج- علل معافیت از مجازات یا معاذیر قانونی                                                                             93

    طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت جزایی و وجوه افتراق آن با سایر علل                                                      93

    الف- طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت کیفری                                                                           93

    بند اول- عوامل تام رافع مسئولیت جزایی                                                              93

    بند دوم- عوامل نسبی رافع مسئولیت جزایی                                                           93

    ب- وجوه افتراق با سایر علل عدم مسئولیت                                                                             94

    بند اول- فرق عوامل رافع مسئولیت جزائی از علل مشروعیت                         94

    بند دوم- تفاوت میان علل عدم انتساب با معاذیر معاف کننده یا تخفیف دهنده مجازات  94

    بند سوم- فرق بین عوامل عینی رافع مسئولیت کیفری و معافیت از مجازات                  96

    تأثیر عوامل عینی رافع مسئولیت نسبت به سایر شرکت کنندگان                                                  97

    ح

     

     

    تأثیر عوامل عینی رافع مسئولیت کیفری و مسئله مسئولیت مدنی                                                 97

    خصوصیات ضمنی قانون و عوامل عینی رافع مسئولیت کیفری                                              99

    مقررات قانون ایران و خصوصیات ضمنی عوامل رافع مسئولیت کیفری                                  100

    مجرم در برخورد با علل رافع مسئولیت                                                                           101

    11- فصل نهم) جنون                                                                                               102

    کودکی و مسئولیت کیفری                                                                                                     103

    تاریخچه ی مسئولیت کیفری اطفال                                                                                         103

    طفل کیست؟                                                                                                                       104

    مفهوم بلوغ                                                                                                                         108

    الف- مفهوم علمی بلوغ                                                                                               108

    ب- معیار بلوغ در قفسه                                                                                             110

                          بند اول- معیار بلوغ در کتاب                                                                            110

                          بند دوم- معیار بلوغ در سنت                                                                            111

                          بند سوم- سخنان فقها در مورد علایم و سن بلوغ                                                   111

    اهمیت جرایم اطفال                                                                                                             113

    مسئولیت جزایی اطفال                                                                                                         114

    مسئولیت جزایی اطفال در مراحل مختلف طفولیت و امتیازات هر دوره                                              115

    الف- مسئولیت جزایی اطفال غیرممیز                                                                             116

    ب- مسئولیت جزایی اطفال ممیز                                                                                   117

    ج- مسئولیت جزائی اطفال در مرحله بلوغ                                                                      120

    مسئولیت جزایی اطفال در قوانین ایران                                                                                     121

    الف- قانون مجازات عمومی ایران مصوبات 1304                                                          121

    ب- قانون مجازات عمومی مصوب 1352                                                                     122

    ج- قانون مجازات اسلامی مصوب 1361                                                                      123

    مسئولیت اجزایی اطفال در اسلام                                                                                           125

    الف- بلوغ                                                                                                            125

    ب- ادراک یا تمیز                                                                                                   126

                          بند اول- حقوقی                                                                                         127

                          بند دوم- جزائیات                                                                                       128

    سن تمییز در حقوق جزای اسلام                                                                                           129

    ط

     

     

    الف- سن عدم مسئولیت جزایی                                                                                 130

    ب- سن مسئولیت جزایی نسبی                                                                                 130

    ج- سن مسئولیت جزایی کامل                                                                                    131

    12- فصل دهم) جنون                                                                                  133

    جنون                                                                                                                            133

    سابقه تاریخی عدم مسئولیت جزایی مجائین                                                                             133

    جنون از مسایل موضوعی است                                                                                            135

    تعریف جنون                                                                                                                   136

    انواع جنون                                                                                                                      137

    اول- اختلالات سیستم عصبی                                                                                    138

    دوم- جنون اخلاق                                                                                                  140

    سوم- دیوانگی ناشی از مصرف بی رویه مشروبات الکلی و مواد مخدر                                140

    ارزیابی یا نحوه احراز جنون                                                                                    146

    الف- کارشناس روانی                                                                                              146

    ب- همکاری کارشناس و قاضی                                                                                 147

    جنون در قوانین سابق جزایی ایران                                                                                        148

    جنون در قانون مجازات اسلامی                                                                                            149

    ضوابط قانونی حاکم بر مفاهیم جنون                                                                                     150

    آثار جنون                                                                                                                        152

    لزوم احراز جنون در حال ارتکاب جرم                                                                                   155

    الف- تقارن جنون یا جرم                                                                                         155

    ب- تلازم جنون یا جرم                                                                                           157

    ج- جنون کامل                                                                                                      157

    تأدیب مجنون                                                                                                                  158

    تشریفات اداری نگاهداری مجنون                                                                                         158

    مسئولیت مدنی مجنون                                                                                                       159

    13- فصل یازدهم) جبر و اشتباه                                                                                         160

    بخش اول- مفاهیم اجبار                                                                                          161

                          الف- تعریف اجبار                                                                                      161

                          ب- اجبار و اختیار                                                                                      161

    ی

     

     

                          ج- اجبار و اکراه                                                                                         164

                          د- خلاصه تفاوت های اجبار با اکراه و جنون واضطرار                                        167

    بند اول- تفاوت اجبار و اکراه                                                                  167

    بند دوم- تفاوت اجبار و جنون                                                                 167

    بند سوم- تفاوت اجبار و اضطرار                                                              167

    بخش دوم- انواع مختلف اجبار                                                                                  168

                          الف- اجبار مادی                                                                                        168

    بند اول- علل اجبار مادی                                                                       168

    بند دوم- شرائط اجبار مادی                                                                    168

    اجبار مادی با منشأ درونی                                                                       173

                          ب- اجبار معنوی                                                                                        174

    بند اول- اجبار معنوی خارجی                                                                 174

    شرایط اجبار معنوی خارجی                                                                    174

    بند دوم- اجبار معنوی داخلی                                                                  177

                          نقش انگیزه شرافتمندانه در مسئولیت کیفری                                                      177

                          نقش تحریک در مسئولیت کیفری                                                                   178

                          تحقیق اجبار در جرائم قابل تعزیر                                                                    179

    بخش سوم- بررسی اجبار در قوانین جزایی ایران                                                            179

                          الف- قانون مجازات عمومی                                                                          179    

                          ب- اجبار در قانون مجازات اسلامی                                                                179

    ضوابط قانونی حاکم بر اجبار                                                                               181

                          الف- اکراه در قتل                                                                                       181

                          ب- جرم باید از مجازات های تعزیری باشد                                                      182

                          ج- اجبار در غیر مورد تعزیرات                                                                      182

    شرایط اجبار رافع مسئولیت جزایی                                                                        182    

    مسئولیت مدنی در زمینه اجبار                                                                              182

    14- فصل دوازدهم- جهل و اشتباه                                                                    183

    بخش اول- مفاهیم جهل                                                                                           184

    تعریف اشتباه                                                                                                         184

    مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن                                                                185    

    ک

     

     

     

                          الف- جهل                                                                                                185

                          ب- اشتباه                                                                                                 186

                          ج- غلط                                                                                                   187

                          د- خطا                                                                                                     188

                          ه - سهو                                                                                                  188

                          و- غفلت                                                                                                  189

                          ز- نسیان                                                                                                   189

    تفاوت میان جهل و نسیان                                                                                         190

    جایگاه اشتباه در حقوق جزا                                                                                       192

                الف- اشتباه در قانون                                                                                    192

                ب- اشتباه در عمل                                                                                      194

    بخش دوم- انواع جهل در اعمال حقوق عرفی                                                               195

          الف- جهل مرکب                                                                                       195

          ب- جهل بسیط (شبهه)                                                                                197

    بخش سوم- انواع جهل و جایگاه آن در فقه شیعه                                                           203

                الف- جهل و شبهه حکمیه                                                                            204

                ب- جهل و شبهه موضوعیه                                                                          204

                ج- جهل تقصیری                                                                                       206

                د- جهل قصوری                                                                                        206

    بخش چهارم- جایگاه جهل در حقوق اسلامی                                                                207

                الف- جایگاه در جرائم مستوجب حد                                                               207

                ب- جایگاه جهل و شبه در جرایم مستوجب قصاص و دیات                                 210

                ج- جایگاه جهل، شبهه در جرائم مستلزم تعزیرات                                              214

    بخش پنجم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در حقوق جزای عرفی                            217

                الف- تأثیر جهل حکمی بر مسئولیت کیفری                                                      217

                ب- تأثیر جهل موضوعی بر مسئولیت کیفری                                                    218

    بخش ششم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در حقوق اسلامی                                  218

                الف- ادله و مستندات تأثیر جاهل بر مسئولیت کیفری                                          218

    بند اول- ادله برائت                                                                               219

    ل

     

     

    بند دوم- قاعده درأ                                                                               220

    بند سوم- روایات وارده در مورد معذور بودن جاهل                                      221

                          ب- ادله و مستندات عدم تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری                                      225

    بند اول- قاعده اشتراک احکام میان عامل و جاهل                                         226

    بند دوم- قاعده وجوب تعلم احکام                                                           227

    بند سوم- فرض عالم بودن افراد به احکام اسلامی                                         227

                          ج- اَلجَمعْ مَهما اَمکَن اُولی مِنَ الطَّرح(جمع عرفی میان ادله بهتر از رد کردن آنهاست)228

    بخش هفتم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در قوانین و مقررات جزایی ایران               232

                الف- تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در جرائم مستوجب حد                                 232

    1- جرم زنان                                                                                       233

    2- حد مسکر                                                                                      234

    3- جرم سرقت                                                                                    235

                ب- تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در جرائم مستوجب قصاص                             236

    بند اول- اشتباه در هدف (اشتباه در شخص طرف)                                        238

    بند دوم- اشتباه در هویت مجنی علیه (اشتباه در شخصیت)                             240

                ج- تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در جرائم مستوجب دیه                                   241

    بند اول- جهل حکمی                                                                            243

    بند دوم- جهل موضوعی                                                                        244

    خلاصه بحث                                                                                                                   247

    فهرست منابع و مآخذ

    .

    منبع:

    امام علی(ع) نهج البلاغه (فیض الاسلام) ، ص 978

    امام خمینی(ره) ، توضیح المسائل ، (مبحث امر به معروف و نهی از منکر) ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی ، ص 363 ، سال 1362 و مساله 2142 الی 2185.

    امام خمینی(ره) ، تحریر الوسیله ، ج 2 ، شرایط وجوب حد سرقت ، ص 612.

    آشوری محمد ، عدالت کیفری از دیدگاه حمورابی  نشریه موسسه حقوق تطبیقی اسلامی ، ص 21 ، شماره 7 سال 1361.

    آیت ا... مرعشی، سید محمدحسن، نشریه حقوق دانشکده علوم قضایی، دوره اول، شماره اول، 1370، صص10-11.

    آیت ا... موسوی بجنوردی، فصلنامه حق، شماره 8، دو قاعده فقهی و قواعد فقه.

    اردلانی ، علی ، مسئولیت جزایی در جوامع باستانی ، مجله کانون وکلا ، شماره 93 ، ص 88-89

    اورتولان ، عناصر حقوق جزا ، جلد اول ، شماره 416.

    آیموف ، ایراک ، تن آدمی ، مترجم ، محمود بهزاد ، تهران ، شرکت علمی و فرهنگی ، ج 2 ، ص 458 ، سال 1378 ه .ق

    الفاصل ف محمد ، المبادی العامه فی التشریع الجزایی ، ص 324

    حجه الاسلام الهیان ، نگرشی فقهی و حقوقی پیرامون حدود و قصاص ، نشر مجتمع آموزش عالی قم ، سال 1372 ، ص49.

    استفانی ولواسور ، حقوق جزای عمومی ، چاپ نهم ، ص 171.

    امام خمینی(ره) ، کتاب البیع ، ج 2 ، صص 62-63.

    انصاری ، شیخ مرتضی ، مکاسب ، ص 121.

    امامی ، سیدحسن ، حقوق مدنی ، ج 4 ، ص 84.

    اردبیلی ، محمدعلی ، حقوق جزای عمومی ، ج 2 ، چاپ اول ، نشر میزان ، 1377.

    استفانی گالتون ، ژرژ لواسور ، برنار بوکوک(حقوق دانان فرانسوی) ، حقوق جزای عمومی ، جلد اول (جرم و مجرم) ، مترجم حسن ودادیان ، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.

    افراسیابی ، محمد اسماعیل ، حقوق جزای عمومی ، انتشارات فردوسی  جلد دوم ، چاپ اول 1327.

    بلاغی ، سیدصدرالدین ، عدالت و قضا در اسلام ، ص 270.

    بجنوردی ، میرزا حسن ، القواعد الفقهیه ، ج 4 ، قاعده مشروعیه عبادات الصبی.

    بجنوردی ، میزان حسن ، منتهی الاحول ، ج 2 ، ص 355.

    باهری ، محمد (میرزاعلی اکبر خان داور) ، مقارنه و تطبیق ، رضا شکری ، نگرشی بر حقوق جزای عمومی ، ج 1 ، مجمع علمی فرهنگی مجد 1380.

    باهری ، محمد (میرزا علی اکبر خان داور) ، حقوق جزای عمومی ، تقریرات استاد ، نشر رهام ، ج 1 ، 1381.

    پرفسور آرتور کریستین سن ، ترجمه رشید یاسمی ، ص 329 ، سال 1345.

    حلی، علامه شیخ جمال الدین ابی منصور: قواعد الحکامفی مسائل الحلال والحرام، کتاب حدود، المقصد الخامس، چاپ مصر، افست قم.

    جعفری ، جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، انتشارات لنگرودی ، تهران ، ص 950 ، 1362

    جبران ، مسعود ، الرائد معجم لغوی عصری ، ج 2 ، چاپ سوم ، بیروت ، دارالعلم للملابین ، 1978 م.

    جابری عربلو ، محسن ، فرهنگ اصطلاحات فقه اسلامی ، امیر کبیر ، سال 62 ، ص 62.

    جندی ، عبدالملک بک ، الموسوعه الجنائیه ، داراالکتب الحصریه ، ج 1 ، قاهره 1931 ، ص 272.

    جرل و رمیتو ، رساله حقوق جنایی ، چاپ اول ، ص 299.

    جنبلی ، ابن قدامه ، المغنی ، ج 4 ، ص 145.

    خسروپور ، یوسف ، روانشناسی بلوغ و نوجوانی ، صص 2-3.

    آیت ا... خویی ، تکمله المنهاج ، ج 2 ، ص 13 ، نشریه موسسه حقوق تطبیقی ، شماره ششم ، سال 1358 ، ص 125.

    دون دیو دو وابر ، رساله حقوق جنایی  ص 437.

    دهخدا ، علی اکبر ، لغتنامه ، ج 3 ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1373 ، ص 4326.

    دانش ، تاج الزمان ، مجرم کیست؟ جرم شناسی چیست؟ موسسه کیهان ، چاپ 2 ، سال 1368 ، ص 130.

    راغب اصفهانی  مفردات راغب ، (کتاب المفردات یافی غریب القرآن ، چاپ مکتبه بوذر جمهری ، ص 59 ، 1372.

    ژان جان دامن ، ترجمه علی اردلانی ، (مسئولیت جزایی در زمان قدیم ، جزوه کانون وکلا ف شماره 98.

    سبزواری ، محمد سامی ، شرح الاحکام العامه القانون العقوبات ، چاپ سوم ، بنغازی ، جامعه فاریونس ، ص 217 ، سال 1995.

    الشاوی ، دکتر علی حسین ، سلطان عبدالقادر ، المبادی العامه ، انتشارات وزارت التعلیم ، ص 328 و 338 ، 1982.

    شیخ کلیفی ، اصول کافی ، ترجمه سیدهاشم رسولی  علمیه اسلامیه ، ج 4 ، ص 204.

    شیخ الاسلام ، سیدمحمد ، راهنمای مذهب شافعی ، ص 195.

    شهید ثانی ، مسالک ، چاپ سنگی ، ج 1 ، ص 248.

    شیخ حرعاملی ، وسایل الشیعه ، کتاب الطهاره ، ابواب مقدمه العبادات ، باب 4 ، حدیث 2 ، دارالحیاه التراث العربی ، بیروت ، 1983 ، ص 3 ، ج 1.

    شیخ طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن المبسوط، ج8، چاپ سوم، المکتبه المرتضویه، 1351ش.

    شیخ مفید، ابی عبدالله محمدبن النعمان الحارثی: المقنعه فی الاصول والفروغ باب الحدود و الابواب.

    صانعی ، دکتر پرویز  طرح مقدماتی حقوق جزای عمومی ، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، ص75 ، سال 1348.

    صانعی ، پرویز ، حقوق جزای عمومی ، انتشارات دانشگاه ملی سابق ، ج 1 ، ص 46.

    صالح ولیدی محمد ، مسئولیت کیفری ، ص 57 ، ص 90 .

    صلاحی ، جاوید ، بزهکاری اطفال و نوجوانان ، صفحه 180.

    صفایی ، حسین ، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، در مقصد و رضا ، سال 1349 ، شماره های 3 ،4.

    الصیفی ، عبدالفاتح ، القاعده الجنائیه ، الشرکه الشرقیه للنشر و التوزیع ، ص 409 ، 1967 م.

    عمیده ، حسن ، فرهنگ فارسی عمید  انتشارات امیرکبیر ، تهران ، سال انتشار ، 1362.

    عاملی ، محمدحسن ، وسایل الشیعه ، ج 11 ، انتشارات دارالکتب ، ص 398 ، سال 1358.

    العوجی ، مصطفی ، المسئولیه الجنائیه ، موسسه نوفل بیروت ، ص 12 ، سال 1985 م.

    عاملی ، زین الدین بن علی (شهید ثانی) ، تمهید القواعد الاصولیه و العربیه ، مکتبته بصیرتی ، قم ص 1 و 2.

    علی آبادی ، عبدالحسین ، حقوق جنایی ، چاپخانه بانک ملی ایران ، ج 1 ، ص 218 ، سال 1353.

    عبده ، اصول قضایی دیوان عالی کشور ، صفحه 216.

    عوده ، عبدالقادر ، التشریح الجنایی الاسلامی ، ج 1 ، ص 601.

    غفوری غروی ، سیدحسن ، انگیزه شناسی جنایی اطفال ، دانشگاه شهید بهشتی.

    فیض الاسلام ، نهج البلاغه ، ص 978.

    فیض علیرضا ، حقوق جزای عمومی در اسلام 2 (جزوه درسی) ، ص 3 ، دانشگاه تربیت مدرس.

    فرید ، مرتضی ، الحدیث ، روایات تربیتی از کتب اهل بیت (ع) ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، 1365 ، ج 2 ، صص: 347-346.

    قرآن کریم ، سوره های دهر ، آیه 3 و تکاثر آیه 8 ، اسراء ، آیه 7 و 36 ، مدثر آیه 38 و 74 ، انعام آیه 6-164 ، فاطر آیه 18 و 25 ، النجم آیه 28-39-40 ، زلزال آیات 6 و 7 ، آل عمران 4-10 ، فصلت آیه 41 ، مائده آیه 95 ، نساء آیه 22-23 و ... .

    کرمانی ، ابراهیم جعفر ، نوجوانی ، بحثی درباره مسائل روانی و اجتماعی نوجوانان ، ص 7.

    کلینی ، شیخ محمدبن یعقوب ، فروع کافی ، داراالکتب الاسلامیه ، تهران 1362 ، ج 6 ، ص 47.

    گلدوزیان ، ایرج ، حقوق جزای عمومی ، ج 2 ، صفحه 203 ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1384.

    گارو ، رنه ، مطالعات عملی و نظری در حقوق جزا ، ج 1 ، ترجمه سیدضیاء الدین نقابت ، انتشارات ابن سینا ، تهران ، ص 451.

    گانبور ، علل مشروع در اعمال موجهه ، تز برای اخذ دکترا زبان فرانسه ، سال 1941.

    گرجی ، ابوالقاسم ، مقالات حقوقی  ج 1 ، ص 327.

    گلدوزیان ، ایرج ، بایسته های حقوق جزای عمومی ف ج 1-2-3 ، ج 9 ، نشر میزان ، پائیز 83.

    لهجن بیگی ، محمد ، عرف و عادت و عشایر فارس ، ص 22 ، سال 1324.

    یدوک آندره ، حقوق جزای عمومی ، صفحه 298.

    سینفور دریس ، مختصر روانپزشکی ، ترجمه گروهی از مترجمان ، ص 114.

    معتمد ، محمدعلی ، حقوق جزای عمومی ، ج 1 ، انتشارات دانشگاه تهران ، ص 273 ، سال 1351.

    معین ، محمد ، فرهنگ فارسی معین ، ج 3 ، انتشارات امیرکبیر ، ص 40-77 ، سال 1372.

    مطهری ، مرتضی ، انسان در قرآن ، نشریه شماره 38 ، حوزه و دانشگاه ، ص 26.

    محسنی ، مرتضی ، مسئولیت جزایی ، مجله حقوقی شماره 6 ، وزارت دادگستری ، ص 26.

    محمود مصطفی ، محمود ، قانون العقوبات (القسم العام) ، مکتبه القاهره العربیه ، ص 374 ، 1961 م.

    محمودی ، عباسعلی ، حقوق اسلام ، (شرایط تکلیف و مسئولیت) ، انتشارات بعثت ، ص 22-38 ، 1361.

    منصور ، محمود ، لغتنامه و روانشانی ، ص 71.

    معروف حسنی ، هاشم ، المسئولیه الجزائیه فی الفقه الجعفری ، ص 278.

    محمدی ، ابوالحسن ، حقوق کیفری اسلام ، ترجمه کتاب «حدود و تعزیرات» مرکز نشر دانشگاهی ، سال 1367 ، ص 47.

    مهرپور ، حسین ، سرگذشت تعزیرات ، مجله کانون وکلا ، شماره 149-148 ، سال 1368 ، ص 13.

    مول و ویتو ، رساله حقوق جنایی ، چاپ اول ، ص 329.

    موسوی ، سیدمحمدصادق ، مبانی نظری جهل و اشتباه و آثار آن بر اعمال حقوقی ، انتشارات امیرکبیر ، سال 1382.

    محسنی ، مرتضی ، دوره حقوق جزای عمومی ، جلد 3 ، چاپ گنج و دانش ، 1376.

    نفیسی ، علی اکبر ، فرهنگ نفیسی ، انتشارات ناظم الاطباء ، تهران ، ج 5 ، ص 3329 ، 1317.

    نجفی ، شیخ محمدحسن ، جواهر الکلام ، ج 4 ف ص 264.

    نوربها ، رضا ، زمینه حقوق جزای عمومی ، ص 222 ، ناشر کانون وکلای دادگستری ، سال 1369.

    ویل دورانت ، تاریخ تمدن ، ج 1 ، ترجمه احمدآرام ، ص 535 ، سال 1337.

    الوائلی ، شیخ احمد ، احکام زندان در اسلام ، ترجمه محمدحسن بکائی ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی  ص 273 ، سال 1366.

    ولیدی  محمدصالح ، حقوق جزاء (مسئولیت کیفری) ، چاپ دوم ، انتشارات امیرکبیر ، تهران ، 1383.

     

    .

پروپوزال در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, گزارش سمینار در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, تز دکترا در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, رساله در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, پایان نامه در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, تحقیق در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, مقاله در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, پروژه دانشجویی در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, تحقیق دانشجویی در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, مقاله دانشجویی در مورد پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء, پروژه دانشجویی درباره پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء
ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت