فهرست و منابع پایان نامه اوضاع سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی اصفهان از آغاز تا سده ی ششم هجری
فهرست:
چکیده 1
مقدمه: 2
فصل اول. 5
کلیات... 5
1-1-بیان مسئله. 6
1-2- اهداف تحقیق.. 7
1-3- پیشینه تحقیق.. 8
1-4- روش کار. 8
فصل دوم. 9
نگاهی به تاریخ شهر اصفهان. 9
2-1- وجه تسمیه ی اصفهان. 10
2-2-1- پیش از اسلام. 11
2-2-2- در دوره های اسلامی.. 12
2-2-3- در دوره زیاریان. 15
2-2-4- در دوره دیلمیان. 16
2-2-4-1- خدمات دیلمیان در اصفهان. 18
2-2-5 در دوره سلجوقیان. 18
2-2-6- در دوره خوارزمشاهیان. 21
2-3- ادیان و مذاهب... 22
2-4- علوم و معارف... 25
2-4-1- مراکز آموزش... 27
2-4-1-1- مساجد. 27
2-4-1-2- کتابخانه ها 29
2-4-1-3- مدارس... 29
ا
2-4-1-4- خانقاه ها 31
2-5- نشر زبان و ادبیات عربی.. 32
فصل سوم. 37
ادبیات منظوم عربی در اصفهان. 37
3-1- مدیحه سرایی.. 38
3-1-1- مطلع قصاید مدحی.. 41
3-1-1-1- مقدمه طللی.. 41
3-1-1-2- مقدمه تغزلی.. 43
3-1-1-3- مقدمه وصف خیال. 45
3-1-1-4- مقدمه ای با یاد ایام جوانی.. 47
3-1-2- نوآوری در مطلع قصاید مدحی.. 48
3-1-3- معانی و سبکهای تقلیدی و نو در مدح.. 51
3-1-3-1- مدح امیران و وزیران. 51
3-1-3-2- مدح استادان و عالمان. 61
3-1-3-3- مدح در مراسم واعیاد مختلف... 62
3-1-3-4- مدح و وصف شهرها و کشورها 65
3-1-3-5- مبالغه در مدح.. 68
3-1-3-6- ابتکارهای نو در مدیحه سرایی.. 71
3-1-3-7- گرایش خطابی.. 75
3-1-3-8- کاربرد واژگان فارسی و اصطلاحات جدید در اشعار. 76
3-1-3-9- افراط در کاربرد آرایه های بدیعی.. 78
2-1-4- مدایح مذهبی.. 81
3-2- شعر تعلیمی.. 88
3-2-1- شعر حکمی.. 89
3-2-1-1- پندهای عربی پیش از دوره عباسی.. 90
3-2-1-2- توجه ایرانیان به پند. 92
3-2-1-3- راههای ورود اندرزهای فارسی به ادبیات عربی.. 93
3-2-1-3-1- ترجمه. 93
3-2-1-3-2- آمیختگی ایرانیان و عربها در زمینه های مختلف... 96
ب
3-2-1-4- ویژگی ادبیات حکمی در عصر عباسی.. 97
2-2-1-5- موضوعات ادبیات پند و اندرز. 101
3-2-1-5-1- بخشش و انفاق.. 103
3-2-1-5-2- قناعت... 104
3-2-1-5-3- همت و تلاش... 106
3-2-1-5-4- صبر و شکیبایی: 108
3-2-1-5-5- دوست... 110
3-2-1-5-6- رازداری.. 113
3-2-1-5-7 علم و آموزش... 113
3-2-1-5-8- ارزشهای اخلاقی.. 116
3-2-1-5-9- سفر. 118
3-2-1-5-10- تندرستی.. 119
3-2-1-5-11- غنیمت شمردن عمر و ارزش آن. 119
3-2-1-5-12- دنیا و روزگار. 121
3-2-1-5-13- پیری وناتوانی.. 123
3-2-1-5-14- مرگ... 125
3-2-1-5-15- پرهیزگاری.. 126
3-2-1-5-16- قدرت خداوند وتوکل بر او. 127
3-2-1-5-17 استغفار. 129
3-2-1-5-18 – خدا شناسی.. 130
3-2-1-5-19- خودشناسی.. 130
3-2-1-5-20 دین.. 131
3-2-1-5-21- دورویی.. 131
3-2-1-5-22- حرص و طمع. 132
3-2-1-5-23- سخن چینی.. 132
3-2-1-5-24- خود پسندی: 132
3-2-1-5-25- مال اندوزی.. 133
ج
3-2-1-5-26- گمراهی.. 134
3-2-1-5-27- غیبت... 134
3-2-1-5-28- حسادت... 135
3-2-1-5-29- تنبلی.. 135
3-2-2- شعر تعلیمی مربوط به آموزش علوم و فنون. 136
3-3- وصف... 138
3-3-1- وصف در شعر کهن عربی.. 138
3-3-2- وصف در عصر عباسی.. 140
3-3-2-1- وصف طبیعت اصفهان و مناطق اطراف آن. 143
3-3-2-2- وصف باغ و بستان. 150
3-3-2-3- وصف برف و باران. 153
3-3-2-4- وصف گلها و میوه ها 154
3-3-2-5- وصف اشیاء و بناها 158
3-3-2-6- وصف حیوانات... 164
فصل چهارم. 167
بررسی آثار و احوال برخی مشاهیر اصفهانی از سده ی چهارم تا ششم هجری.. 167
4-1- ابوالفرج اصفهانی.. 168
4-1-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 169
4-2- ابن طباطبای اصفهانی.. 172
4-2-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 174
4-3- صاحب بن عباد. 175
4-3-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 178
4-4- ابواسماعیل طغرایی.. 180
4-4-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 183
4-5- عماد الدین اصفهانی.. 186
4-5-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 187
فصل پنجم. 190
5- نتیجه گیری.. 191
«خلاصه الاطروحه باللغه العربیه» 200
د
فهرست منابع. 203
Abastract 208
.
منبع:
1-قرآن کریم
2- نهج الفصاحه، سخن گهربار حضرت رسول اکرم (ص)، 1385 ه، ترجمه ابراهیم احمدیان، قم، گلستان ادب.
3- آذر شب، محمد علی، 1382 ه، تاریخ الادب العربی فی العصر العباسی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)
4- آذرنوش، آذر تاش، 1379 ه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
5- آل داود، سید علی، 1367 ه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی،تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
6- ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن، 1385ق/ 1965، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر.
7- _____________، 1969 م، اللباب فی تهذیب الانساب، القاهره.
8- ابن جوزی، عبدالرحمان، 1359ق، المنتظم، حیدرآباد دکن، دائره المعارف العثمانیه.
9- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، 1366 ه، العبر، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
10- ____________، بی تا، مقدمه.
11- ابن خلکان،ابوالعباس شمس الدین احمد بن محمد بن ابی بکر، بی تا، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، محقق احسان عباس، بیروت، دارالفکر.
12- ابن الساعی الخازن، تاج الدین علی انجب، 1353 ه/ 1934م، الجامع المختصر فی عنوان التواریخ و عیون السیر، حققه مصطفی جواد، بغداد، المطبعه السریانیه الکاتولیکیه.
13- ابن طباطبا العلوی، ابوالحسن محمد، 1985م، عیارالشعر، تحقیق عبدالعزیز بن ناصع المانع، الریاض، دارالعلوم للطباعه.
14- ابن طقطقی، محمد، 1400 ق/ 1980م، الفخری، بیروت.
15- ابن عبدالرحمن، محمد مراد، 1373 ش، ترجمه آثار البلاد واخبار العباد، تصحیح محمد شاهمرادی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
16- ابن عمرانی، محمد،1972 م، الانباء فی تاریخ الخلفاء، به کوشش قاسم سامرائی، لیدن.
17- ابن عنبه، احمد بن علی، 1380 ق/ 1961 م، عمده الطالب، نجف.
18- ابن قیس، عبدالله، 1997 م، قری الضیف، الریاض، نشر اضواء السلف
19- ابن کثیر الدمشقی، ابوالفداء الحافظ، بی تا، البدایه و النهایه، حققه علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه.
20- ابن مسکویه، ابو علی احمد بن محمد، 1332 ه، تجارب الامم، مصر.
21- ابن ندیم، محمد بن اسحاق، بی تا، الفهرست، تحقیق رضا تجدد
22- ابوالشیخ الانصاری، ابو محمد عبدالله بن محمد بن جعفر بن حیان (274-369 ه)، 1407 ه/ 1987 م، طبقات المحد ثین باصفهان و الواردین علیها، دراسه و تحقیق عبدالغفور عبدالحق حسین البلوشی، موسسه الرساله.
23- ابوالفرج الاصفهانی، 1955 م. ، الاغانی، بیروت، دارالفکر.
24- __________، 1368 ه ، برگزیده الاغانی، ترجمه و تلخیص محمد حسین مشایخی فریدونی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
25- ابو هلال العسکری، الحسین بن عبدالله بن سهل، 1409 ه/ 1989م، الصناعیتن، حققه مفید قمیحه،بیروت، دارالکتب العلمیه.
26- _________، 1989م، دیوان المعانی، بیروت، دارالاضواء.
27- اسکندری، احمد؛ عنانی، مصطفی، 1350 ه، الوسیط، مصر، مطبعه المعارف.
28- اسماعیل، عزالدین، 1975م، فی الادب العباسی الرویه و الفن، بیروت، دارالنهضه العربیه للطباعه و النشر.
29- اشپولر، برتولد، 1379 ه، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
30- الاصطخری، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، 1963م، المسالک و الممالک، تحقیق محمد جابر عبدالعال، القاهره.
31- اصفهانی، احمدابونعیم، 1931م، ذکر اخبار اصفهان، به کوشش ددنیگ، لیدن.
32- __________، 1377 ه، ذکر اخبار اصفهان، ترجمه نورالله کسایی، تهران، سروش.
33- افشار سیستانی، ایرج، 1377 ه، شناخت استان اصفهان، هیرمند.
34- افضل الملک، میرزا غلام حسین، 1380ه، سفرنامه اصفهان، به کوشش ناصر افشارفر، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، کتابخانه، موزه ومرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
35- اقبال آشتیانی، عباس، 1330 ه، تاریخ ایران از ظهور اسلام تا حمله مغول، به تصحیح محمد دبیر سیاقی، انتشارات خیام.
36- امین، احمد، بی تا، ضحی الاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی.
37- __________، 1969 م، ظهر الاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی.
38- امین، محسن، 1403ق/ 1983 م، اعیان الشیعه، بیروت.
39- الامینی النجفی، عبد الحسین احمد، 1371 ه، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
40- اوسط ابراهیمی، علی، 1375 ه ، تاریخ فرهنگ عربی به زبان فارسی، دانشگاه تربیت معلم.
41- ایروانی زاده، عبدالغنی؛ شاملی، نصرالله، 1384 ه، الادب العربی و الایرانیون (من بدایه الفتح الاسلامی الی سقوط بغداد)، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
42- ایمانیه، مجتبی، 1355 ه، تاریخ فرهنگ اصفهان، مراکز تعلیم از صدر اسلام تاکنون، انتشارات دانشگاه اصفهان.
43- الباخرزی، علی بن الحسن بن علی ابی الطیب، 1414 ه/ 1993 م، دمیه القصر و عصره اهل العصر، تحقیق محمد التونجی، بیروت، دارالجیل.
44- بار تولد، ف.، 1972م، تاریخ الحضاره الاسلامیه، ترجمه حمزه طاهر، القاهره.
45- بختیار، مظفر، 1973م، حیاه الطغرائی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
46- براون، ادوارد، 1335 ش، تاریخ ادبی ایران، ترجمه و تعلیق علی پاشا صالح، تهران.
47- بستانی، بطرس، بی تا، ادباء العرب فی الاعصر العباسیه حیاتهم و آثارهم و نقد آثارهم، دارنظیر عبود.
48- البغدادی، ابوالقاسم محمد ابن حوقل، 1938م، صوره الارض، لیدن.
49- البغدادی، الخطیب، بی تا، تاریخ بغداد أو مدینه السلام، بیروت، دارالکتاب العربی.
50- البنداری، فتح بن علی، 1971م، سنا البرق الشامی، تحقیق رمضان ششن، بیروت، دارالکتب الجدید.
51- بهمنیار، احمد، 1344 ه، شرح احوال و آثار صاحب، تهران،انتشارات دانشگاه تهران.
52- پاکرو، فاطمه و دیگران، 1383 ه ، زیباشناسی شعر فارسی آرایه های لفظی ومعنوی بدیع، تهران، روزگار.
53- پرویز، عباس، 1351 ه، تاریخ سلاجقه و خوارزمشاهیان، تهران، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.
54- پورجوادی، نصرالله، 1368 ه، مقاله «ابو منصور اصفهانی، صوفی حنبلی»، مجله معارف، دوره ششم، شماره 1-2.
55- تاملرسلوم، 1983م، نظریه اللغه و الجمال فی النقدالعربی، سوریه، دارالحوار للنشر و التوزیع.
56- الثعالبی النیسابوری، ابو منصور عبد الملک، 1403 ه/ 1983م، یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر، شرح و تحقیق: مفید محمد قمیحه، بیروت، دارالکتب العلمیه.
57- جمعی از فضلاء و دانشمندان دوره قاجار،بی تا، نامه دانشوران ناصری در شرح حال ششصد تن از دانشمندان نامی، قم، موسسه مطبوعاتی دارالفکر.
58- الحاج حسن، حسین، 1410 ه، ادب العرب فی عصر الجاهلیه، بیروت، الموسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع.
59- الحاوی، ایلیا، 1987 م، فن الوصف وتطوره فی الشعر العربی، بیروت، دار اللکتاب اللبنانی.
60- حسان بن ثابت، 1406 ه، دیوان حسان بن ثابت، تحقیق عبدالله مهنا، بیروت، دارالکتب العلمیه.
61- الحسینی الزبیدی، محمد مرتضی، 1392 ه/ 1973 م. تاج العروس فی جواهر القاموس،دار الهدایه للطباعه و النشر و التوزیع.
62- حکیمی، محمد رضا، 1358ه، ادبیات و تعهد در اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
63- حماده، محمد ماهر، 1970، المکتبات فی الاسلام نشأتها وتطورها و مصائرها، بیروت.
64- خفاجی، محمد عبدالمنعم، 1973م، الشعر الجاهلی، بیروت، دارالکتاب اللبنانی.
65- خوانساری،محمد باقر، 1382ه، روضات الجنان فی احوال العلماء و السادات، تحقیق محمد علی روضاتی،تهران، انتشارات آخوندی.
66- داد، سیما، 1371 ه ، فرهنگ اصطلاحات ادبی، واژه نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپائی به شیوه تطبیقی وتوضیحی،انتشارات مروارید.
67- دامادی، محمد، 1379 ه ، مضامین مشترک درادب فارسی وعربی ،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
68- دودپاف ع.م، 1382 ه ، تاثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمه سیروس شمیسا، تهران، صدای معاصر.
69- دهخدا، علی اکبر، 1377 ه، لغت نامه علی اکبر دهخدا، زیر نظر محمد معین، جعفر شهیدی، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
70- الذهبی، الحافظ، 1960م، العبر فی خبر من غبر، تحقیق صلاح الدین المنجد، الکویت، دائره المطبوعات و النشر.
71- الراوندی، محمد بن علی بن سلیمان، 1333 ه، راحه الصدور و آیه السرور، تهران.
72- الرحیم، عبدالحسین مهدی، 1995م، تاریخ الحضاره العربیه الاسلامیه، طرابلس.
73- رزمجو، حسین، 1374 ه ، انواع ادبی، مشهد، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
74- رضایی، عبدالعظیم، 1378 ه، گنجینه تاریخ ایران، انتشارات اطلس.
75- زراقط، عبدالمجید،2000 م، دراسات فی الشعر و اعلامه فی العصر العباسی، بیروت، دار ابن بادیس.
76- زرکلی، خیر الدین، 1969 م، الاعلام،بیروت.
77- زهیر بن ابی سلمی، 1986م، دیوان زهیربن ابی سلمی، تعلیق سیف الدین الکاتب، بیروت، دار مکتبه الحیاه
78- زیات، احمد حسن، 1993 م، تاریخ الادب العربی، بیروت، دارالمعرفه.
79- زیدان، جرجی، 1996 م، تاریخ آداب اللغه العربیه، بیروت، دارالفکر.
80- ________ ، 1352 ه، تاریخ تمدن اسلامی، ترجمه علی جواهر کلام، تهران، امیر کبیر.
81- السبکی، تاج الدین ابونصر عبدالوهاب بن علی، بی تا، طبقات الشافعیه الکبری، تحقیق محمود محمد الطناحی، عبدالفتاح محمدالحلو، داراحیاء الکتب العربیه.
82- سزگین، فواد، 1403ق، تاریخ التراث العربی، قم، المرعشی النجفی.
83- السطوحی، عبدالستار علی، 1414ق، الحکمه فی الشعر العربی، القاهره، دارالاعتصام.
84- سعیدی، عباس، 1379 ه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
85- السماوی، محمد، 1422 ه/ 2001 م، الطلیعه من شعراء الشیعه، تحقیق کامل سلمان الجبوری، بیروت، دارالمورخ العربی.
86- سیوطی، 1397 ق، بغیه الوعاه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره.
87- شامی، یحیی، 1991 م، موسوعه اروع ماقیل فی الشعر العربی، بیروت، دارالفکر العربی.
88- شرتونی، الرشید، 1370 ه، مبادی العربیه فی الصرف و النحو، قم، الموسسه المطبوعات دار العلم.
89- شفیعی کدکنی، محمد رضا، 1366 ه، صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه.
90- صاحب بن عباد، ابوالقاسم اسماعیل، 1442 ه/ 2001 م.، دیوان صاحب بن عباد، شرحه و ضبطه و قدم له ابراهیم شمس الدین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
91- صدر حاج سید جوادی، احمد ودیگران، 1380 ه، دایره المعارف تشیع، تهران، نشر شهید سعید محبی.
92- الصعیدی ، عبدالمتعال، بی تا، الکمیت بن زید و قصائده الهاشمیات، القاهره، دارالفکر العربی.
93- صفا، ذبیح الله، 1371ه، تاریخ ادبیات در ایران، انتشارات فردوس.
94- ________، 1376 ه، تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفوی، تهران، فردوس.
95- الصفدی، صلاح الدین خلیل بن ایبک، 1420 ه، / 2000 م، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد الارناووط، تزکی مصطفی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
96- ________ ، 1424ه/ 2003 م، الغیث المسجم فی شرح لامیه العجم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
97- ضیف، شوقی، بی تا،الشعر و طوابعه الشعبیه علی مراالعصور، مصر، دارالمعارف.
98- ________، بی تا، العصر الجاهلی، دارالمعارف.
99- ________، بی تا، عصر الدول و الامارات، الجزیره العربیه – العراق- ایران، القاهره، دارالمعارف
100- ________، بی تا، العصر العباسی الاول، القاهره، دارالمعارف.
101- ________، بی تا، العصر العباسی الثانی، القاهره، دارالمعارف.
102- ________، بی تا، الفن و مذاهبه فی الشعر العربی، مصر، دارالمعارف، مکتبه الدراسات الادبیه.
103- الطاهر، علی جواد، 1958 م، الشعر العربی فی العراق و بلاد العجم فی العصر السلجوقی (من اوائل المئه الخامسه الی اواسط المئه السادسه)، بغداد، مطبعه المعارف.
104- طبری، محمد بن جریر، 1357 ه، تاریخ الرسل و الملوک، چاپ قاهره.
105- الطغرایی، 1976م، دیوان الطغرایی، تحقیق علی جواد الطاهر، یحیی الجبوری، الجمهوریه العراقیه، منشورات وزاره الاعلام.
106- العاکوب،عیسی، 1374 ه، تاثیر پند پارسی بر ادب عربی، پژوهشی در ادبیات تطبیقی، ترجمه عبدالله شریفی خجسته، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
107- عبدالجلیل، ج.م.، 1382 ه، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آ. آذرنوش، تهران، امیر کبیر.
108- عتبی، محمد بن عبدالجبار،1357 ش، تاریخ یمینی، مترجم جرفا دقانی، به کوشش جعفر شعار، تهران.
109- عروضی سمر قندی، نظامی، 1366 ه، چهارمقاله، به اهتمام محمد معین، تهران، امیر کبیر.
110- عطوان، حسین، بی تا،مقدمه القصیده فی صدر الاسلام، عمان.
111- عطوی، علی،1401 ه، شعر الزهد فی القرنین الثانی و الثالث للهجره، الهیه المصریه العامه للکتاب.
112- عماد الدین الاصفهانی، محمد بن محمد، 1318 ق/ 1900م، تاریخ دوله آل سلجوق، اختصار فتح بن علی البنداری، مصر، مطبعه، الموسوعات بشارع باب الحلق.
113- __________، 1419 ق/ 1999م/ 1377 ش، خریده القصر و جریده العصر، تقدیم و تحقیق عدنان محمد ال طعمه، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.
114- الغنیم، ابراهیم بن عبدالرحمن، 1416 ه/ 1996 م، الصوره الفنیه فی الشعر العربی، مثال ونقد، القاهره، الشرکه العربیه للنشر و التوزیع.
115- غنیمی هلال، محمد، بی تا، الادب المقارن، بیروت، دارالعوده و الثقافه.
116- الفاخوری، حنا، 1986م، الجامع فی تاریخ الادب العربی، بیروت، دارالجیل
117- فرصت شیرازی، محمد نصیر، 1377 ه، آثار عجم، تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسائی، تهران، انتشارات امیر کبیر.
118- فروخ، عمر، 1984 م، تاریخ الادب العربی، بیروت، دارالعلم للملایین.
119- فسایی، میرزا حسن، 1367 ه، فارسنامه ناصری، به کوشش منصور رستگار فسایی، تهران.
120- فقیهی، علی اصغر، 1347 ه، شاهنشاهی عضد الدوله، انتشارات اسماعیلیان.
121- القزوینی، زکریا بن محمد بن محمود، 1960 م، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت.
122- قلقشندی، احمد بن علی، 1383 ق/ 1963م، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، قاهره.
123- القیروانی، ابو علی الحسن بن رشیق، 1374 ه، العمده فی محاسن الشعر و آدابه و نقده، حققه و فصله و علق حواشیه محمد محیی الدین عبدالحمید، مصر، مطبعه السعاده.
124- کتابی، محمد باقر، 1375 ه، رجال اصفهان در علم و عرفان و ادب و هنر، اصفهان.
125- الکتبی، صلاح الدین ابو عبدالله محمد بن شاکر، بی تا، فوات الوفیات و الذیل علیها، تحقیق احسان عباس، بیروت، دارصادر.
126- کحاله، عمر رضا، بی تا، معجم المولفین، بیروت، داراحیاء التراث.
127- کردآبادی، سندس، 1383 ه، فرهنگ مثلهای انگلیسی – عربی – فارسی، تهران، انتشارات ثارالله.
128- کردعلی، محمد، 1374 ه /1954 م، رسائل البلغاء، القاهره، مطبعه لجنه التالیف والترجمه و النشر.
129- کعب بن زهیر، 1987م، دیوان کعب بن زهیر، بیروت، دارالکتب العلمیه،
130- گروه تاریخ پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1379 ه، مسکویه زندگی نامه و آثار و اندیشه، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه.
131- لافی الغریری، صبری احمد، 1410 ه / 1990 م، الحرکه الفکریه العربیه فی اصفهان فی القرون السته الاولی من تاریخ الاسلام، الجمهوریه العراقیه، وزاره الاوقاف و الشوون الدینیه، سلسله احیاء التراث الاسلامی.
132- لویس شیخو، الاب، بی تا، المجانی الحدیثه، باداره فواد افرام البستانی، بیروت، المطبعه الکاتولیکیه
133- المافروخی الاصفهانی، مفضل بن سعد بن الحسین، بی تا، محاسن اصفهان، تصدی لتصحیحه و طبعه و نشره جلال الدین الحسینی الطهرانی، مطبعه مجلس.
134- ___________، 1328 ش، ترجمه محاسن اصفهان، حسین بن محمد بن الرضا آوی، باهتمام عباس اقبال، طهران، شرکت سهامی چاپ.
135- متولی، عبدالستار السید، 1984م، ادب الزهد فی العصر العباسی، مطابع الهیئه المصریه للکتاب.
136- مجمل التواریخ و القصص، 1318 ه ، تصحیح ملک الشعراء بهار، تهران، کلاله خاور
137- محمدی، محمد، 1964م، الترجمه و النقل عن الفارسیه فی القرون الاسلامیه الاولی، بیروت، منشورات قسم اللغه الفارسیه و آدابها فی الجامعه اللبنانیه.
138- مدرس، محمد علی، بی تا، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تبریز، چاپخانه شفق.
139- مدنی، علی خان، 1388 ق/ 1968 م، انوار الربیع، به کوشش شاکر هادی شکر، کربلا
140- مستوفی، حمد الله، 1362 ه، نزهه القلوب، به کوشش گ. لسترنج، تهران.
141- مسکویه، ابو علی، 1358 ه، الحکمه الخالده، تحقیق عبدالرحمن بدوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
142- مصاحب، غلام حسین، 1356 ه، دائره المعارف فارسی، تهران، موسسه انتشارات فرانکلین.
143- معروف، ناجی، 1973م، علماء النظامیات فی مدارس المشرق الاسلامی، بغداد.
144- مفضل ضبی، 1383 ق/ 1963م، المفضلیات، به کوشش احمد محمد شاکر، عبدالسلام محمد هارون، دارالمعارف.
145- المقدسی، ابوشامه، 1998 م، عیون الروضتین فی اخبار الدولتین النوریه و الصلاحیه، حققه احمد البیسومی، دمشق، وزاره الثقافه.
146- مهر، فرهنگ، 1374 ه ، دیدی نو از دینی کهن (فلسفه ی زرتشت)، تهران جامی.
147- ناصر خسرو، 1367ه، دیوان ناصر خسرو، به اهتمام و تصحیح مجتبی مینوی، تعلیقات علی اکبر دهخدا، دنیای کتاب.
148- ناصیف، امیل، 1992م، اروع ما قیل فی الحکمه، بیروت، دارالجیل.
149- ندا، طه، 1380 ه، ادبیات تطبیقی، ترجمه زهرا خسروی، تهران، نشر و پژوهش فروزان.
150- نویری، شهاب الدین احمد بن عبدالوهاب، 1348 ق، نهایه الارب، قاهره، دارالکتب المصریه.
151- نیکلسون، رینولد، 1380 ه، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه کیواندخت کیوانی، تهران، انتشارات ویستار.
152- الهاشمی، احمد، بی تا، جواهر البلاغه فی المعانی و البیان و البدیع، مکتب الاعلام الاسلامی.
153- هنرفر، لطف الله، 1344 ه، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان.
154- یاقوت الحموی، شهاب الدین ابو عبدالله، 1408 ه / 1988 م، معجم الادباء، بیروت – لبنان، داراحیاء التراث.
155- _________، بی تا، معجم البلدان، بیروت، دار احیا التراث العربی.
.