پایان نامه بررسی رابطه میزان تماشای فیلم های خشن با سلامت روانی در بین نوجوانان شهر اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی

مقدمه

سلامت روان[1] به عنوان یکی از دو رکن سلامتی، لازمه یک زندگی مفید، موثر و رضایت بخش فردی است . سلامت روانی در بسیاری از موارد مانند سلامت جسمی است و باید به آن توجه کافی داشت. سلامت روان از جمله مفاهیم مهم و اساسی در بهینه کردن کیفیت زندگی است. در واقع سلامت روان افراد یک جامعه، خصوصاً اقشار موثر و سازنده آن مانند جوانان و نوجوانان، لازمه پویایی، بالندگی و اعتلای آن جامعه است (بنی فاطمه، 1386) سلامت روان جامعه با عوامل بسیاری در ارتباط است. عوامل بسیاری وجود دارند که سلامت روانی افراد جامعه را تهدید می کنند از جمله این موارد، عوامل اجتماعی و وسایل ارتباطی در سطح جامعه می باشد. امروزه وسایل ارتباطی جامعه از قبیل رسانه ها، مطبوعات و غیره بیشترین وقت افراد جامعه علی الخصوص قشر نوجوانان و جوانان را به خود اختصاص داده است. یکی از تاثیرگذارترین این اشکال رسانه ای سینماها می باشند. سینما این رویدادای که نیروی از ثبات و تداوم جمعی دارد و تابع عواطف نیرومند، آیین ها و اسطوره هاست. ادراک سینما، برعکس ادراک نقاشی و ادبیات و موسیقی، چندان نیازمند پرورش قبلی نیست و فقط به خوبی و تکرار وابسته است. سینما از فرهنگ مردم تغذیه می کند در عین حال یکی از نیرومندترین و گسترده ترین شکل های فرهنگ مردم نیز هست (ویمر،[2]2006) سینماها امروزه با به نمایش گذاشتن انواع فیلم ها (اکشن، تخیلی، خشن و ...) تاثیر زیادی بر روی فرهنگ ها، رفتارها و برخوردهای افراد جامعه می گذارند. در واقع امروزه بسیاری از رفتارها و برخوردهای خشن افراد جامعه ارمغان تماشای فیلم های خشن است. خصوصاً که اکثر بینندگان این فیلم ها جوانان و نوجوانان می باشند. تحقیقات زیادی نیز حاکی از تاثیرگذاری فیلم های خشن بر رفتارهای پرخاشگرانه و خشن بینندگان دارند(ملوین،[3]2009، پارک،[4]1997). هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین میزان تماشای فیلم های خشن با سلامت روانی نوجوانان می باشد.

بیان مساله

امروزه سلامت روانی[5]یکی از موضوعات و مقولاتی است که ذهن بسیاری از متخصصان حوزه های مختلف را برخورد مشغول کرده است، علت این امر هم ارتباط و تاثیر سلامت روانی بر کارکردهای مختلف انسانی است.

سلامت روانی اصطلاحی است که برای توصیف سطوح شناختی و هیجانی رفاه و آسایش و نیز عدم وجود اختلال روانی به کار می رود. طبق دیدگاه کل نگر و روان شناسی مثبت نگر سلامت روانی در برگیرنده فرد برای لذت بردن از زندگی، ایجاد تعادل بین فعالیت های زندگی و کوشش برای رسیدن به بهبودپذیری روان است. (نس،[6]2005، به نقل از زهرا کار، 1382). سازمان جهانی بهداشت،[7] 2008)سلامت روانی را فقط فقدان اختلال روانی نمی داند بلکه آن را حالتی از رفاه و آسایش می داند که طبق آن هر شخص خودش را توانا و با استعداد می داند و می تواند با استرس های طبیعی زندگی کنار آید، به طور مفید و موفقیت آمیزی کار کند و در اجتماع مشارکت داشته باشد. بنابراین توجه سلامت روانی افراد جامعه همانند توجه به سلامت جسمانی بسیار ضروری است. رسیدن به سلامت روانی به هیچ وجه تصادفی نیست. نیل به این اهداف با صرف زمان و زحمت تحقق پیدا می کند(حقیقی و همکاران، 1388). خصوصاً در دنیای کنونی که انبوهی از مشکلات روان شناختی و جسمانی انسان ها را احاطه کرده و روز به روز سلامت روانی آنها را تهدید می کند. سلامت روان به دیدگاه سطح روان شناختی ارتباطات فرد و محیط اشاره دارد. در واقع از ارتباطات فردی و محیطی تاثیر می پذیرد. بنابراین بسیاری از عوامل محیطی، اجتماعی و ارتباطی در بهبود یا تهدید سلامت روانی تاثیر بسزایی دارد. یکی از این عوامل ارتباطی، تلویزیون می باشد. امروزه برنامه ها و فیلم های تلویزیونی به عنوان یک منبع الگوبرداری برای افراد جامعه خصوصاً نوجوانان و جوانان شده است و از سوی این برنامه ها و فیلم های خشن تلویزیون ها و سینماها افزایش سرسام آوری یافته است. یک مفسر یادآوری کرده است که تا 14 سالگی، کودکان آمریکایی به طور متوسط 11 هزار قتل و جنایت را در تلویزیون می بینند(ملوین،[8]2009). و از سوی دیگر مطالعات بسیاری حاکی از تاثیر این فیلم ها در افزایش گرایش به سوی پرخاشگری، ناسازگاری و خشونت بین تماشاگران این گونه برنامه ها وجود دارد. (به نقل از مرادی، 1387). با توجه به اینکه خشم و پرخاشگری یکی از عوامل تهدید کننده سلامت جسمانی و روانی است، این سوال به ذهن خطور می کند که چه رابطه ای بین این عوامل با سلامت روانی وجود دارد؟ هدف پژوهش حاضر نیز پاسخ گویی به این سوال است که: بین میزان تماشای فیلم های خشن و سلامت روانی در بین نوجوانان چه ارتباطی وجود دارد؟

ضرورت و اهمیت تحقیق

سلامت روانی را می توان در واقع یک حالت کلی و وسیع تر تندرستی تعریف کرد طی قرن گذشته ادراک ما از تندرستی به طور گسترده ای تغییر یافته است. عمر بالاتر از متوسط نجات زندگی انسان از ابتلا به بیماری های مهلک با کشف آنتی بیوتیک ها و پیشرفت های علمی و تکنیکی در تشخیص و درمان، مفهوم کنونی تندرستی را بدست داده که نه تنها بیانگر نبود بیماری است، بلکه توان دستیابی به سطح بالای تندرستی را نیز معنی می دهد. چنین مفهومی نیازمند تعادل در تمام ابعاد زندگی فرد از نظر جسمانی،عقلانی، اجتماعی، شغلی و معنوی است. این ابعاد در رابطه متقابل با یکدیگرند، به طوری که هر فرد از دیگران و محیط تاثیر می پذیرد و بر آنها نیز تاثیر می گذارد. بنابراین سلامت روانی تنها نبود بیماری نیست بلکه به سطح عملکرد افراد نیز اشاره می کند (هرشن سن[9] و پاور[10]، 1988 به نقل از زهراکار، 1382). یکی از این عوامل تاثیرگذار بر روی سلامت روان و حالت کلی زندگی، رسانه های جمعی می باشند. امروزه رسانه های جمعی و خصوصاً تلویزیون احاطه خود را بیشتر از گذشته کرده اند و در واقع به یک منبع الگوگیری برای افراد جامعه تبدیل شده اند. بنابراین نوع برنامه های عرضه شده از سوی رسانه ها بسیار حائز اهمیت می باشد.

متاسفانه امروزه برنامه های خشن تلویزیونی و سینماها بطور چشمگیری افزایش یافته اند واین افزایش برنامه های خشن بدون شک تاثیرگذار است. چرا که بسیاری از تحقیقات نشان داده اند که بین تماشای فیلم های خشن با افزایش پرخاشگری و خشونت رابطه وجود دارد. (ملوین، 2009؛ پارک، 1977). با توجه به اینکه خشونت و پرخاشگری یکی از عوامل تهدیدکننده سلامت (روانی-جسمانی) افراد می باشد، بنابراین دادن آگاهی به خانواده ها و کسانی که میزان زیادی از وقت خود را صرف تماشای چنین برنامه ها می کنند. بسیار ضروری می باشد. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی رابطه میزان تماشای فیلم های خشن با سلامت روانی نوجوانان  می باشد.

هدف کلی پژوهش

بررسی رابطه میزان تماشای فیلم های خشن با سلامت روانی در بین نوجوانان شهر اردبیل.

اهداف اختصاصی پژوهش

1- بررسی میزان تماشای فیلم های سینمایی خشن با کارکردهای اجتماعی در نوجوانان

2-بررسی میزان تماشای فیلم های سینمایی خشن با اضطراب  نوجوانان.

3- بررسی میزان تماشای فیلم های سینمایی خشن با افسردگی در نوجوانان

4- بررسی میزان تماشای فیلم های سینمایی خشن با شکایت جسمانی در نوجوانان

فرضیه های پژوهش

1-بین میزان تماشای فیلم های سینمایی خشن و کارکردهای اجتماعی رابطه وجود دارد.

2-بین میزان تماشای فیلم های سینمایی خشن با اضطراب  در نوجوانان رابطه وجود دارد.

3- بین تماشای فیلم های سینمایی خشن با افسردگی در نوجوانان رابطه وجود دارد.

4-بین تماشای فیلم های خشن با شکایت جسمانی در بین نوجوانان رابطه وجود دارد.

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

معرفی متغیرها

مولفه های سلامت روانی

الف:افسردگی

ب: اضطراب

ج: اختلال در کارکرد اجتماعی

د:علائم جسمانی

1-سلامت روانی:[11]سلامت روان حالت خاص از روان است که سبب بهبود، رشد و کمال شخصیت انسان می گردد و به فرد کمک می کند که با خود و دیگران سازگاری داشته باشد(بهداشت روانی، شاملو، 1388).

تعریف عملیاتی

منظور از سلامت روان در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی از پرسشنامه 28 سوالی سلامت عمومی گلدبرگ[12]و هیلیر[13] (1979) کسب می نماید.

اختلال کارکرد اجتماعی

تعریف مفهومی

اختلال کارکرد اجتماعی یک رویداد ناجور زندگی، یک مشکل روانی- اجتماعی یا محیطی و یا یک مشکل یا کمبود محیطی، فشارهای خانوادگی یا میان فردی، نارسایی حمایت اجتماعی یا منابع شخصی و یا سایر مسائل مربوط به زمینه یا شرایطی باشد که مشکلات شخص در آن ظاهر شود. عوامل تنش زای به اصطلاح مثبت مانند ارتقاء شغلی را تنها زمانی باید ذکر کرد که باعث مشکل گردند مانند زمانی که شخص در تطابق با موقعیت جدید با دشواری روبرو است (راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی – 2000).

تعریف عملیاتی

اختلال کارکرد اجتماعی در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی در خرده مقیاس اختلال کارکرد اجتماعی پرسشنامه سلامت روانی GHQ آن را به دست می آورد.

اضطراب

تعریف مفهومی

اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم و دلواپسی که با یک یا چند تا از احساسات جسمی همراه است مثل خالی شدن سردل، تنگی قفسه سینه، تپش قلب، تعریق، سردرد، یا میل جبری ناگهانی برای دفع ادرار، بی قراری و میل به حرکت نیز از علائم شایع است. اضطراب یک علامت هشدار دهنده است. خبری از خطری قریب الوقوع می دهد و شخص را برای مقابله با تهدید آماده می سازد. (پورافکاری 1380)

تعریف عملیاتی

اضطراب در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی در خرده مقیاس اضطراب پرسشنامه سلامت روانی GHQ آن را به دست می آورد.

افسردگی

تعریف مفهومی

این اصطلاح بسیار وسیع و تا حدودی مبهم بوده، برای شخص عادی حالتی مشخص با غمگینی و بی حوصلگی و برای پزشک گروه وسیعی از اختلالات با زیر شاخه های متعددی را تداعی می کند.

خصوصیات اصلی و مرکزی حالات افسردگی: کاهش عمیق میل به فعالیت های لذت بخش روزمره، مثل معاشرت، تفریح، روابط جنسی، ورزش و غذا است. لذا مهمترین علامت افسردگی همین ناتوانی در کسب لذت از چیزهایی است که قبلاً برای شخص لذت بخش بوده است، احساس درماندگی، میل به خود ملامتگری، کاهش اعتماد به نفس از شایع ترین علامت افسردگی است. کندی روانی حرکتی یا برعکس آن تحریک و آشفتگی ممکن است یکی از تظاهرات افسردگی باشد. بی خوابی (بخصوص آخر شب) بی اشتهایی و کاهش وزن از علائم عمده افسردگی است. وجود افکار انتحاری تکرار شونده نیز در میان مهمترین علائم افسردگی بوده و مستلزم توجه جدی می باشد (پورافکاری 1380).

تعریف عملیاتی

افسردگی در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی در خرده مقیاس افسردگی پرسشنامه سلامت روانی GHQ آن را بدست می آورد.

شکایت جسمانی

تعریف مفهومی

ویژگی اصلی اختلال جسمانی الگویی از شکایت های جسمانی برگشت کننده متعدد و قابل ملاحظه بالینی  است. اگر شکایت جسمی منتج به درمان پزشکی( مانند مصرف دارو) شود یا موجب اختلال عمده در کارکرد اجتماعی، شغلی، یا سایر زمینه های مهم شود. مبتلایان به اختلال جسمانی معمولاً شکایتهایشان را با آب و تاب و اغراق آمیز بیان می کنند اما اغلب اطلاعات اختصاصی واقعی وجود ندارد(راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی – 2000)

تعریف عملیاتی

شکایت جسمانی در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی در خرده مقیاس شکایت جسمانی پرسشنامه سلامت روانی GHQ آنرا بدست می آورد.

2-فیلم های خشن: منظور از میزان تماشای فیلم های خشن در این پژوهش مقدار زمانی است که آزمودنی ها وقت خود را صرف آن می کنند که این میزان با سوال مستقیم از آنان مشخص می شود.