پایان نامه مقایسه عاطفه منفی کمالگرایی و تیپ شخصیتی ( A B ) در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی(M.A)

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه عاطفه منفی - کمالگرایی و تیپ شخصیتی (A-B) در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی است.روش تحقیق توصیفی از نوع پس رویدادی وعلی مقایسه ای است جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دارای افت تحصیلی و عادی که در سال 93-94 در اردبیل مشغول تحصیل هستند .از بین این جامعه تعداد 100 نفر (50 نفر دانش آموز عادی و 50 نفر دانش آموز دارای افت تحصیلی) به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند .برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های هیجانات مثبت و منفی TMMS و کمالگرایی تری شورت و تیپ شخصیتی آیزنگ استفاده شده است . داده ها در نرم افزار SPSS تجزیه تحلیل شده نمرات عاطفه منفی و کمالگرایی منفی و تیپ شخصیتی A در بین دانش آموزان دارای افت تحصیلی بالاست و همچنین کمالگرایی مثبت و تیپ شخصیتی B در دانش آموزان عادی پر واضح است. همچنین والدین کودکانی که افت تحصیلی دارند دارای تحصیلات کمتر و میزان درآمد کمتری هستند .

کلمات کلیدی: تیپ شخصیت A- تیپ شخصیتی B – افت تحصیلی – کمالگرایی – عاطفه منفی

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه

آموزش و پرورش یکی از قدیمی‌ترین نهادهای اجتماعی است که از بدو تشکیل زندگی گروهی انسان و در پاسخ به نیاز انسانها در روابط متقابل به شکل ابتدایی خود وجود داشته‌است. آموزش و پرورش رسمی از اوایل قرن حاضر به صورت یک نظام فراگیر، ابتدا جوامع پیشرفته و متعاقب آن سراسر جوامع در حال پیشرفت را فرا گرفته است و امروز جامعه‌ای نیست که این نظام نقشی در تحول و پیشرفت آن نداشته باشد. (فومنی، 1392).

قلمرو رشد و فعال شدن استعدادها و توانائیهای آدمی را زمان- مکان (جایگاه) یا شرایط زمانی- مکانی(موقعیت) تعیین می‌کند و جهت می‌دهد. بنابراین تربیتی سودمند و اثربخش خواهد شد که آن شرایط را در نظر بگیرد و با آنها هماهنگ باشد و یا بتواند شرایط نامطلوب را به شرایط مطلوب تغییر دهد. به عبارت دیگر رشد و تکامل و فعال شدن استعدادها و توانائیهای هر شخص، مستلزم وجود سالم: خانواده سالم، جامعه سالم و موقعیت (مجموع شرایط زمانی-مکانی موثر) سالم است و توأم بودن آنها از ضرورتهای آموزش و پرورش موثر و موفق است. (شعاری نژاد،1391)

از بین بردن بی‌سوادی، بی‌کاری، محرومیت و بسیاری از مشکلات و نارسائی‌های دیگر اجتماعی را باید در کارکرد مدرسه جستجو کرد. مدرسه مکانی است که در آن بهتر از هر جای دیگر میراث فرهنگی هر قوم می‌‌تواند منتقل شود و استعدادهای بالقوه دانش‌آموزان پرورش یابد و آنان را برای شرکت فعال در جامعه آماده سازد. همچنین مدرسه با پرورش رفتارها و توانائیهایی که مردم برای شرکت در تغییرات و رویارویی با آنها بدان نیاز دارند، راه را برای تجدید حیات اجتماعی هموارتر می‌کند. عدم موفقیت نظامهای آموزش در انجام این رسالت در بسیاری از مواقع به صورت افت یا شکست تحصیلی بروز می‌کند که شامل کیفیت ضعیف یادگیری دانش‌آموزان، تکرار پایه و ترک تحصیل است. افت تحصیلی در کشور ما از پدیده‌های مهم سازمان آموزش و پرورش است که به صورت یک مسأله‌ای مهم درآمده که نظر غالب جامعه‌شناسان و روانشناسان و مربیان تربیتی را به خود جلب کرده است. پدیده‌ای که هرساله مقادیر قابل توجهی از منابع و سرمایه‌های انسانی و اقتصادی جامعه را تلف نموده و آثار مخرب و ناگواری را نیز در حیات فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد مردود به جای می‌گذارد. باید به مسأله افت تحصیلی اندیشید، زیرا خسارت ناشی از این پدیده که باعث پژمردگی حیات و سرخوردگی یک انسان و داغ شکستی که برای یک عمر بر روان فرد نقش بسته، با تکرار یک سال یا بیشتر، بهبود نمی‌‌یابد (اظهار ندامت دانش‌آموزان مدارس بزرگسال یا شبانه اعم از دختر و پسر گویای این امر است). ارائه آموزش و پرورش یکسان هم برای همه دانش‌آموزان به رغم تفاوتهای فردی، مسائل و مشکلات عاطفی در خانواده و تفاوتهای اجتماعی، اقتصادی و به خصوص فرهنگی خانواده‌‌ها می‌تواند از عوامل ایجادکننده افت تحصیلی محسوب شود. از آنجا که تفاوت فرهنگی خانواده‌ها به ویژه مناطق مختلف کشورهای در حال توسعه، غالبا بارز و آشکار است، نظام آموزش و پرورش نمی‌تواند برای همه طبقات اجتماعی کارآیی لازم را داشته باشد.از این رو بسیاری از کودکان و نوجوانان، بخصوص در مناطق محروم به رغم هوش و استعداد از ادامه تحصیل باز می‌مانند عواملی همچون کمالگرایی و تیپ های شخصیتی و عاطفه منفی میتواند بر افت تحصیلی دانش آموزان تاثیر گذار باشد دورۀ کودکی میانه از این لحاظ در رشد شخصیت اهمیت دارد که کودک در محیط مدرسه با کودکان دارای شخصیتهای گوناگون در تماس و مراوده قرار می گیرد. روانکاوان این دوره را دوره نهفتگی از نظر رشد جنسی می دانند و معتقدند که شخصیت کودک پس از حل عقدۀ اُدیپ در این دوره در یک حالت فلات به سر می برد. مدرسه در دورۀ کودکی میانه یا دبستانی نقش مهمی در اجتماعی کردن کودک ایفا می کند. در اینجاست که هماهنگ و همسو بودن خانواده و مدرسه می تواند تأثیری مثبت بر شخصیت کودک داشته باشد، همان طور که اختلاف و هماهنگی بین این دو نهاد در ایجاد اختلال در رشد شخصیت می تواند اهمیت پیدا کند. از وجوه مهم تفاوت در شخصیت کودکان در این دوره تفاوت در انگیزۀ پیشرفت است که به عنوان نیروی محرکه افراد به سوی زندگی آیندۀ آنها عمل می کند. از دید بعضی محققان میزان و شدت انگیزۀ پیشرفت در جامعه ها عمدتاً تابع شیوه های فرزند پروری در فرهنگهای مختلف است. همچنین میان انگیزۀ پیشرفت درونی و انگیزۀ پیشرفت بیرونی باید تمایز قایل شویم. انگیزۀ پیشرفت درونی برای خود فرد ارضا کننده است، اما ممکن است از نظر اجتماعی قابل قبول نباشد. انگیزۀ پیشرفت بیرونی هدفش جلب توجه دیگران است، اما ممکن است برای خود فرد ارضا کننده نباشد. تمایل به جاه طلبی و موفقیت همراه با خود ارزشیابیهای انتقادی افراطی و عدم اعتماد به نفس، مشخصه دیگر افراد کمال‌گرا است. نیاز شدید این افراد به موفقیت، امکان پرهیز از انتقاد دیگران و آشکار شدن بعضی از عیوب، آنها را وادار به انجام فعالیتهای مداوم و سخت، به منظور دستیابی به موفقیت می کند اما زندگی آنها با انتقادهای دیگران و ارزشیابیهای افراطی خودشان عمیقاً آسیب پذیر است (فروست و همکاران، 1991؛ به نقل از ابوالقاسمی، 1389). توجه انتخابی، تعمیم افراطی شکستها، ارزیابی سختگیرانه از خود و گرایش به تفکر همه یا هیچ، از ویژگیهای دیگر افراد کمال¬گرا است که آنها را با مشکلات سازگاری روبرو می کند (بارنز، 2008؛ هاماچک، 2009). شخص کمال¬گرا در تصمیم گیری و اولویت بندی امور مشکل دارد و غالباً روی تکالیف،‌ صرف نظر از اهمیت آنها زمان مشابهی صرف می کند، همچنین کارها را کند و در عین حال خیلی خوب انجام داده و خودش را تحت استرس قرار می دهد. فرد کمال‌گرا، هر چیزی را «درست و کامل» می خواهد. چنین فردی می خواهد همه چیز را تحت کنترل داشته باشد و همین موضوع می تواند به سطوح بالایی از ناکامی و فشار روانی بیانجامد (پاول و انرایت ، 1991؛ به نقل از ابوالقاسمی، 1389).در این تحقیق سعی شده است عاطفه منفی ،کمالگرایی و تیپ های شخصیتی را در دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی هستند با با دانش آموزان عادی مقایسه کنیم.بنابراین هدف از پژوهش حاضر مقایسه عاطفه منفی - کمالگرایی و تیپ شخصیتی (A-B) در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی است.

بیان مسئله

نظامهای آموزشی در حال حاضر از ارکان مهم توسعه در جوامع به شمار می آیند و اصولاً جوامع، اهداف و آرمانهای خود را از طریق تاسیس این نظامها دنبال می کنند . با این تعبیر ، آموزش و پرورش را میتوان الگوی کلی نهادها و موسسات موجود در جامعه قلمداد نموده ، رشد وتوسعه جوامع را در گرو رشد و توسعه نظامهای آموزشی ممکن دانست(کیامنش،1379). در هر نظام تعلیم وتربیت، میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ، یکی از شاخص های موفقیت در فعالیتهای علمی است . وجود پیشرفت تحصیلی موضوعی است که بخصوص در حال حاضر مورد توجه نظام آموزش و پرورش هرکشوری است. میزان افت تحصیلی از مشکلات عمده و رایج دانش آموزان ایرانی در همه پایه های تحصیلی است . یافته های مطالعات بین المللی ، از جمله سومین مطالعه جهانی تیمز در سال تحصیلی 74-1373 و مطالعه مجدد آن در سال 1377-87 مؤ ید عملکرد ضعیف دانش آموزان ایرانی در حوزه های مختلف بوده است .از بین عوامل تاثیر گذار در افت تحصیلی دانش آموزان میتوان به تیپ های شخصیتی آنها اشاره کرد(لی[1]،2010).ادبیات پژوهش نشان میدهد که دو طبقه مشخص از متغیر های پیش بینی کننده در بررسی تفاوت های فردی در قلمرو افت و پیشرفت تحصیلی مورد توجه قرار گرفتند(دیانر[2]،1991) طبقه اول شامل اندازه های شناختی شامل آزمون پیشرفت و توانش (دیانر،1991). و طبقه دوم اندازه های مورد استفاده برای پیشبینی تفاوت های فردی از قبیل رگه های شخصیت(کیامنش،1379). افراد دارای تیپ های شخصیتی متفاوت تجربیات و همچنین روشهای خاص خود را برای مقابله با استرس و مشکلات زندگی خود دارند افراد دارای تیپ های شخصیتی A بیشتر میل به برونگرایی و افراد دارای تیپ های B  میل به درونگرایی دارند که این به نوبه خود تاثیرات فراوانی را در نحوه تحصیل فرد در محیط آموزش و همچنین انگیزه پیشرفت تحصیلی وی در آن محیط را داراست. (تشکر،1390).از دیگر مسایلی که در افت تحصیلی دانش آموزان تاثیر گذار است کمالگرایی است. کمال گرایی به عنوان مجموعه ای از معیارهای بسیار بالا برای عملکرد است که با خودارزیابی های منفی، انتقادات و سرزنش خود همراه می باشد(ابوالقاسمی،1386).کمال گرایی به عنوان سبک نوروتیک و منفی در رفتار مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس تقسیم بندی بهنجار- نوروتیک، دو نوع کمال گرایی را متمایز کرده اند:کمال گرایی مثبت یا انطباقی استانداردهای شخصی سطح بالا اما قابل دسترس، گرایش به نظم و سازماندهی در امور، احساس رضایت مندی از عملکرد خود، جستجو برای تعالی در امور و انگیزش برای رسیدن به پادا شهای مثبت، مشخص می شود.کمال گرایی منفی یا غیر انطباقی با استانداردهای سطح بالا و غیر واقع بینانه، نگرانی مفرط درباره اشتباهات و نقایص شخصی، ادراک فشار زیاد از محیط برای کامل بودن، ادراک فاصله زیاد بین عملکرد شخصی و استانداردها و شک و تردید اجبارگونه در امور و پرهیز از عواقب کارکردهای شخصی تعریف می شود(ابوالقاسمی،1386).کاستا و مک کری[3](1985 به نقل از میشل  2003) با استفاده از تحلیل عاملی به این نتیجه رسیدند که میتوان بین تفاوت های فردی در خصیصه های شخصیتی پنج بعد عمده را منظور کرد که هر یک از عوامل میتواند در افت تحصیلی افراد تاثیر گذار باشد .یکی دیگر از عواملی که در افت تحصیلی داشن آموزان موثر است تغییرات حالات روزانه فرد است . علاقه پژوهشگران به تغیی رات روزانه حالات روان شناختی، در دو دهه گذشته به سرعت رشد پیدا کرده است . بیشتر این پژوهش ها به این موضوع می پردازد که چگونه حالات روان شناختی، در اثر حوادث زندگی روزمره تغییر می کند. رویدادهای روزانه، وقایع معمولی و تکراری زندگی روزمره افراد است . لذت های جسمانی که افراد در طول روز تجربه می کنند، از جمله این گونه رویدادهاست . برخی از پژوهش های انجام شده به بررسی نقش رویدادهای روزانه بر واکنش های افراد(از جمله واکنش های عاطفی) و نیز تفاوت های فردی در پاسخ به این واکنش ها پرداخته اند(لی،2000).عواطف، یکی از جنبه های رفتار انسان است که نقش مهمی در زندگی انسان ها دارد. بدون عواطف، زندگی بشر تقریباً خسته کننده و بی معنی می شود . انسان از طریق همین عواطف است که دنیا را پر از معنی و سرشار از احساسات در می یابد(هریس[4]،2009). عواطف، بخشی اساسی از نظام پویای شخصیت آدمی است . ویژگی ها و تغییرات عواطف، چگونگی برقراری ارتباط عاطفی و درک و تفسیر عواطف دیگران، نقش مهمی در رشد، سازمان شخصیت، تحول اخلاقی، روابط اجتماعی، شکل گیری هویت و مفهوم خود دارد(دینر،1991). عواطف را به دو بعد عاطفی پایه تقسیم بندی می کنند . ناخوشایندی می کند. عاطفه منفی یک بعد عمومی از یأس درونی و عدم اشتغال به کار لذت بخش است که به دنبال آن حالت های خلقی اجتنابی از قبیل خشم ، غم، تنفر، حقارت ، احساس گناه ، ترس و عصبانیت پدید می آید. بعد عاطفی دوم، عاطفه مثبت است که حالتی از انرژی فعال، تمرکز زیاد و اشتغال به کار لذت بخش می باشد. عاطفه مثبت در برگیرنده طیف گسترده ای از حالت های خلقی مثبت از جمله شادی، احساس توانمندی، شور و شوق، تمایل، علاقه و اعتماد به نفس است(هانگ[5]،1998)در پژوهشی دریافتند که فراوانی رویداد های مثبت و منفی روزانه در افت تحصیلی دانشجویان تاثیر گذار است .بنابراین محقق در پی پاسخگوبی به این مسئله است که آیا بین عاطفه منفی - کمالگرایی و تیپ شخصیتی (A-B) در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی تفاوت وجود دارد؟

اهمیت وضرورت  پژوهش

آموزش و پرورش کشور ما میلیونها دانش آموز از مقطع ابتدایی تا متوسطه را در زیر چتر خود جمع کرده و با صرف هزینه‌های زیاد و بکارگیری مربیان، معلمان و امکانات آموزشی و غیره اجرای وظایف مهم و خطیر ذکر شده را عهده دار شده‌اند تا بتوانند کودکان و نوجوانان امروز را سالم، کارآمد و موفق از متن نظام به جامعه کشیده و آنها را قادر نمایند تا در سطح جهانی پابه‌پای پیشرفت علم و تکنولوژی و برای رفع نیازهای واقعی انسانها چه در سطح ملی و فراملی حرکت نمایند و جامعه کشور خود را در عرصه جهانی پایدار و سرافراز سازند.

مجموع خسارات اقتصادی ناشی از شکست تحصیلی (وقوع ترک تحصیلی زودرس و تکرار پایه‌های تحصیلی در 12 پایه اول ابتدایی تا پایان چهارم متوسطه) 1365، 67 و 69 حدود556479 ،720966 و 1089573 میلیون ریال بوده است. از مجموع کل دانش‌آموزان در سال 65 بیش از دو میلیون و دویست هزار نفر و در سال 67 بیشتر از دو میلیون و چهارصد هزار نفر و در سال 69 بیش از دو میلیون و هفتصد هزار نفر مردود شده‌اند. همچنین در سال 65 بیشر از ششصد و چهل هزار نفر از دانش آموزان دچار ترک تحصیل شده‌اند که این رقم در سال 69 به بیش از هشتصد هزار نفر رسیده است.

می‌بینیم مشکلات آموزش و پرورش از جمله مساله «افت تحصیلی» به حدی بغرنج شده است که هر ساله دهها و صدها کتاب و مجله و نشریه در جهان، خصوصاً در ایران در این مورد چاپ شده است و سمینار‌های مختلف که غالباً جامعه‌شناسان و روانشناسان را به بررسی و تجریه و تحلیل و ارائه راه‌حل‌ دعوت می‌نمایند برگزار می‌شود، پس به نظر محقق، انتخاب موضوع آنقدر اهمیت داشته است که به بررسی علل و عوامل عمده آن که موجب عدم کارایی نظام آموزشی و پرورش کشور شده و سبب اتلاف و هدر رفتن سرمایه‌های مادی و معنوی یک ملت می‌شود، پرداخته شود و با ارائه راه‌حل برخواسته از متن فرهنگ و ارزشهای ملی و دینی کشورمان هشداری برای مسئولین و دست‌اندرکاران سازمان تعلیم و تربیت و دولت مجری قوانین باشد تا بتوانند با تصحیح و تقویت برنامه‌های آموزشی جدید، چنین بحرانی را از جامعه ما بزدایند و با تقویت انگیزه تحصیل‏علم دراندیشه‌های نسل جوان،جامعه را به سوی پیشرفت واقعی و تمدن حقیقی‏سوق دهند. بنابراین بررسی و بحث چنین پژوهش هایی ضروری و مهم به نظر میرسد.

اهداف پژوهش

هدف کلی:

بررسی تفاوت بین  عاطفه منفی - کمالگرایی و تیپ شخصیتی (A-B) در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی

اهداف فرعی:

بررسی تفاوت عاطفه منفی در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی .

بررسی تفاوت کمالگرایی منفی در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی .

بررسی تفاوت کمالگرایی مثبت در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی.

بررسی تفاوت تیپ شخصیتی A در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی .

بررسی تفاوت تیپ شخصیتی B در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی .

فرضیه ها:

فرضیه اصلی :

بین عاطفه منفی - کمالگرایی و تیپ شخصیتی (A-B) در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی تفاوت وجود دارد.

فرضیه های فرعی :

عاطفه منفی در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی متفاوت است.

کمالگرایی منفی در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی متفاوت است.

کمالگرایی مثبت در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی متفاوت است.

تیپ شخصیتی A در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی متفاوت است.

تیپ شخصیتی B در بین دانش آموزان متوسطه دختر با سابقه افت تحصیلی و عادی متفاوت است

Abstract

This study negative - perfectionism and personality type (AB) among high school students with a history of academic failure and a normal girl. The research method is descriptive of the events Ali comparison population included all students with academic failure and normal in 93-94 years studying in Ardebil. Of the sample of 100 (50 regular students and 50 students with academic failure) were selected by simple random sampling. To collect the data, positive and negative emotional TMMS and perfectionism than shorts and Eysenck Personality type is used. Data were analyzed using SPSS negative affect and negative perfectionism and type A personality scores among students with high academic failure. The positive perfectionism and personality type B in normal students is obvious. Children who have parents with less education and income have lower academic failure.

Keywords: personality type personality type A- B - school drop - perfectionism – negative