پایان نامه بررسی حبس بدهکار در اثر عدم پرداخت بدهی از نظر فقهی و حقوقی

فهرست و منابع پایان نامه بررسی حبس بدهکار در اثر عدم پرداخت بدهی از نظر فقهی و حقوقی

فهرست:

فصل اول: کلیات.......................................................................................................... 1

مقدمه.......................................................................................................................... 2

1-1 بیان موضوع و انگیزه انتخاب................................................................................. 4

1- 2 سؤالات تحقیق................................................................................................... 5

1-3 فرضیات تحقیق................................................................................................... 6

1-4 اهداف تحقیق...................................................................................................... 6

1-5 روش تحقیق....................................................................................................... 6

1-1 مفاهیم واژگان کلیدی........................................................................................... 7

1-1-1 تعریف و مفهوم حبس..................................................................................... 7

1-1-1-1 مفهوم لغوی حبس...................................................................................... 7

1-1-1-2 مفهوم اصطلاحی حبس............................................................................... 7

1-1-2 واژه های معادل حبس..................................................................................... 9

1-1-2-1 سجن......................................................................................................... 9

1-1-2-2 حصر........................................................................................................ 10

1-1-2-3 امساک...................................................................................................... 11

1-1-2-4 اثبات........................................................................................................ 11

1-1-3 تعریف و مفهوم بدهکار.................................................................................. 12

1-1-3-1 مفهوم لغوی بدهکار................................................................................... 12

1-1-3-2 مفهوم اصطلاحی بدهکار............................................................................ 12

1-1-3-3 مفهوم حبس مدیون (بدهکار)...................................................................... 13

1-2 اقسام زندان و اقسام بدهکار................................................................................ 13

1-2-1 انواع زندان در اسلام....................................................................................... 13

1-2-1-1 زندان احتیاطی........................................................................................... 13

1-2-1-2 زندان اکتشافی........................................................................................... 14

1-2-1-3 زندان حقوقی(مددکننده)............................................................................. 14

1-2-1-4 زندان کیفری............................................................................................. 15

1-2-2 اقسام مدیون(بدهکار)..................................................................................... 15

1-2-2-1 مدیون موسر.............................................................................................. 15

1-2-2-2 معسر مطلق............................................................................................... 16

1-2-2-3 معسر نسبی............................................................................................... 16

1-2-2-3-1 تعیین میزان قسط برای مدیون................................................................ 17

1-2-2-4 مجهول الحال............................................................................................ 18

1-2-3 از منظر فقها اصل بر عسراست یا یسر.............................................................. 18

1-2-4 بررسی موضوع از منظر قانون.......................................................................... 20

1-3 تاریخچه زندان در اسلام..................................................................................... 21

1-3-1 پیدایش زندان در اسلام................................................................................... 21

1-3-2 تحولات صدر اسلام در مورد زندان................................................................. 22

1-3-3 مشروعیت حبس در اسلام.............................................................................. 25

1-3-3-1 مشروعیت حبس از دیدگاه قرآن................................................................. 25

1-3-3-2 مشروعیت حبس از دیدگاه سنت................................................................. 27

1-3-3-3 مشروعیت حبس از دیدگاه عقل.................................................................. 29

1-3-3-4 مشروعیت حبس از دیدگاه اجماع............................................................... 30

فصل دوم: بدهکاری و علل آن..................................................................................... 31

مقدمه......................................................................................................................... 32

2-1 بررسی علل بدهکاری......................................................................................... 33

2-1-1  افلاس......................................................................................................... 34

2-1-1-1مفهوم افلاس.............................................................................................. 34

2-1-1-2 مفهوم لغوی افلاس.................................................................................... 34

2-1-1-3 مفهوم اصطلاحی افلاس............................................................................. 34

2-1-2 مفهوم مُفلِس.................................................................................................. 35

2-1-2-1 مفهوم لغوی مُفلِس..................................................................................... 35

2-1-2-2 مفهوم اصطلاحی مُفلِس.............................................................................. 36

2-1-2-3 مفهوم مفلَّس............................................................................................. 36

2-1-3 شرایط تحقیق افلاس...................................................................................... 37

2-1-3-1 اثبات دیون نزد حاکم................................................................................. 38

2-1-3-2 حال بودن دیون......................................................................................... 38

2-1-3-3 قصور اموال از دیون................................................................................... 39

2-1-3-4 درخواست طلبکاران ................................................................................. 40

اعسار........................................................................................................................ 42

2-2-1 مفهوم اعسار.................................................................................................. 42

2-2-1-1 مفهوم لغوی اعسار..................................................................................... 42

2-2-1-2 مفهوم اصطلاحی اعسار.............................................................................. 42

2-2-1-2-1 مفهوم حقوقی....................................................................................... 42

2-2-1-2-2 مفهوم فقهی ......................................................................................... 43

2-2-2 شرایط تحقق اعسار ....................................................................................... 44

2-2-3 تفاوت اعسار با افلاس................................................................................... 44

فصل سوم : مبانی مشروعیت حبس بدهکار در فقه و حقوق........................................... 45

مقدمه......................................................................................................................... 46

3-1 مبانی فقهی اعسار............................................................................................... 47

3-1-1 اعسار از دیدگاه قرآن و روایات...................................................................... 47

3-1-2 اعسار از دیدگاه فقها...................................................................................... 50

3-1-2-1 امامیه........................................................................................................ 50

3-1-2-2 عامه......................................................................................................... 55

3-2 احکام حبس معسر در اسلام و حقوق موضوعه...................................................... 57

3-2-1 مدت حبس................................................................................................... 57

3-2-2 چگونگی اعمال کیفر حبس در مورد معسر........................................................ 59

3-2-2-1 متون اسلامی ............................................................................................ 59

3-2-2-2 حقوق موضوعه.......................................................................................... 61

3-3 بررسی مبانی فقهی حبس بدهکار......................................................................... 67

3-3-1 بررسی ادله جواز حبس بدهکار....................................................................... 67

3-3-2 ادله جواز حبس بدهکار از نظر روایات............................................................ 68

3-3-3 ادله جواز حبس بدهکار از نظر فقها................................................................. 70

3-3-3-1 امامیه........................................................................................................ 71

3-3-3-2 عامه......................................................................................................... 76

فصل چهارم: تحلیل موضوع......................................................................................... 79

4-1 محاسن حبس بدهکار......................................................................................... 80

4-1-1 راهی مطمئن برای وصول محکوم علیه............................................................. 80

4-1-2 رهایی محکوم له از بلا تکلیفی........................................................................ 81

4-1-3 تعدیل در حبس بدل از جزای نقدی................................................................. 82

4-1-3-1 نقد بررسی................................................................................................ 82

4- 2 معایب حبس بدهکار......................................................................................... 84

4-2-1 جرم زایی...................................................................................................... 84

4-2-2 ترفند اعسار برای محکومین حرفه ای ............................................................. 87

4-2-3 بیماری محکوم علیه........................................................................................ 88

4-2-4 مغایرت با اصل 40 قانون اساسی.................................................................... 89

4-3 امتیازات محکومین حبس بدل از جزای نقدی و محکومیت مالی.............................. 90

4-3-1 استفاده از زندان باز و نیمه باز ........................................................................ 90

4-3-2 اعطاء مرخصی............................................................................................... 92

4-3-3 رسیدگی به ادعای اعسار خارج از نوبت........................................................... 92

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات........................................................................... 96

5-1 نتیجه گیری........................................................................................................ 97

5-2 پیشنهادات........................................................................................................ 101

منابع و مأخذ

منبع:

قرآن

نام سوره                 آیه

بقره                   280 و 196

نساء                        15

توبه                   117 و 5

یوسف               42 و 36 و 35 و 33 و 32 و 25

اسراء                    8

(منابع به ترتیب حروف الفباء)

الف) منابع عربی

1- ابن جلّاب البصری، ابی القاسم. عبیدالله ابن الحسین ابن الحسن، التفریع، دارا الغرب، الاسلامی، بیروت 1408 ه . ق

2- ابن حزم،ابی محمد علی بن احمد بن سعید، التفریع، المکتب التجاری لطباعه و التوزیع و النشر، بیروت .

3- ابن داود، سلیمان بن الاشعث، السنن، (تحقیق: محمد محی الدین عبد الحمید)،  ج 3، داراحیاء السنه المهدیه، بی تا.

4- ابن رشد، شرح بدایه المجتهد و نهایه المقصد، دار الاسلام، 1995م ، چاپ دوم .

5-ابن رشد، ابو الولید محمد بن احمد، بدایه المجتهد، دار الفکر، بیروت.

6- ابن عباس، عبدالله، تنویر المقیاس (حاشیه در المنشور سیوطی، ج 2).

7- ابن عربی، ابوبکر محمد بن عبدالله، احکام القرآن (تحقیق: محمد صادق قمحاری) ج 2 ، بیروت، دار الحیاء التراث العربی، بی تا.

8- ابن قدامه، ابن محمد عبدالله ابن احمد بن محمد، المغنی، دار الفکر، بیروت، 1405 ه. ق .

9- ابن منظور ، لسان العرب، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت 1408 ه. ق چاپ اول.

10- احمد بن فارس بن زکریا، ابوالحسن معجم المقاییس اللغه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم ، 1404.

11- التمیمی، احمدبن حیون، الدعائم الاسلام، دار المعارف، قاهره 1383 ه. ق .

12- الجبلی العاملی، زین الدین علی (الشهید الثانی) مسالک الافهام، مؤسسه المعارف الاسلامیه ،
 قم 1413 ق.

13- الجبلی العاملی، زین الدین (الشهید الثانی) الروضه البهیه، دار العالم الاسلامی، بیروت .

14- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، (تحقیق: عبدالرحیم ربانی شیرازی)، 1403 ، ج 18 و 13 و 12 و 6 ، تهران، مکتبه الاسلامیه.

15- الحلی، ابن ادریس، السرائر ، مؤسسه نشر اسلامی ، قم.

16- الحلی، یحیی بن سعید، جامع الشرایع، مؤسسه سید الشهدا، قم ، 1405 ه.ق.

17- الحلبی، ابو صلاح، الکافی فی الفقه، مکتبه امیر المؤمنین اصفهان، 1400 ه.ق.

18- حسینی عاملی، محمد جواد، مفتاح الکرامه، مؤسسه آل بیت، بیروت ، بی تا.

19- الخطائی البُسّی،  ابی سلیمان احمد بن محمد، معالم السنن، دار الکتب العلمیه،
بیروت 1416 ه .ق .

20- الخوانساری، سید احمد، جامع المدارک، مکتبه صادق، تهران، 1387 ه. ق .

21- خویی، ابوالقاسم، مبانی تملکه المنهاج ، ج 1 ، نجف اشراف، مطبعه الادب.

22- رضا، محمد رشید، تفسیر المنار، ج 10، چاپ 2، بیروت ، دار المعرفه.

23- الزجیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، انتشارات دمشق، سوریه 1989 م، چاپ سوم.

24- السجستانی الازدی، ابی داود سلیمان ابن الاشعث، سنن ابی داود، دارالجیل بیروت 1412.

25- السیواسی، کمال الدین محمد بن عبد الواحد، شرح فتح القدیر، دار الفکر، بیروت.

26- الشیخ طوسی، محمد بن حسن بن ابن جعفر، التهذیب، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1365 ش.

27- الشیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن ابی علی، المبسوط، مکتبه المرتضویه، تهران، بی تا.

28- الشیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن بی علی، الخلاف، نشر اسلامی ، قم 1407 ه. ق .

29- الشیخ الکلینی الرازی، الکافی، دار الکتب الاسلامی، تهران 1363 ش.

30- شیخ مفید، محمد بن النعمان، ا لمقنعه نشر اسلامی، قم 1417 ه.ق .

31- شیخ نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، دار الاحیاء، التراث العربی، بیروت .

32- الشوکانی، محمد بن علی بن محمد، نیل الاوطار، دار الجیل، بیروت 1973 م.

33- شهید اول (محمد بن مکی)، اللمعه الدمشقیه، ج 1 ، تهران، انتشارات دار العلم.

34- الشیرازی، ابی اسحاق، المهذّب، دار الکتب، بیروت ، بی تا.

35- بحرانی، یوسف، حدائق الناظره جامعه مدرسین قم.

36- زید بن علی بن الحسین بن علی، مسند زید، دار الکتب العلمیه، بیروت، بی تا.

37- طباطبائی، محمد حسین المیزان فی التفسیر القرآن، ج 25 و 2 ، قم ، جامعه مدرسین.

38- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، 1414، ج 10 و 9 و 5 و 4 و 2 و
دار الفکر، بیروت.

39- الطبرسی، الشیخ ابو علی الفضل بن الحسن، تفسیر، مجمع البیان، دار الحیاء التراث العربی، بیروت، 1406 ه. ق.

40- طبسی ، نجم الدین، موارد السجن فی النصوص و الفتاوی، 1411 ه. ق. چاپ اول،
مکتب الاعلام الاسلامی.

41- الطوسی، ابن جعفر محمد بن حسن بن علی، النهایه، دار الکتاب العربی، بیروت، بی تا.

42- العراقی، ضیاء الدین، شرح التبصره، مؤسسه نشر الاسلامی، قم 1414 ه.ق.

43- علامه حلّی، ابن منصور ، حسن بن یوسف المحمد اسدی، قواعد الاحکام، جامعه مدرسین، قم.

44- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء ، مؤسسه آل البیت قم، 1372 ش.

45- علامه حلّی، تبصره المعلمین، الاسلامیه ، تهران، بی تا.

46- القمی، میرزا ابو القاسم، غنائم الایام، مرکز نشر تابع مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1417 ه. ق.

47- عاملی، شیخ بهاء الدین ، جامع عباسی، انتشارات فراهانی، تهران.

48- فیروز آبادی، مجد الدین ، القاموس المحیط، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، 1312 ه . ق.

49- گلپایگانی، محمدرضا، مجمع المسائل ، دار القرآن ، قم.

50- لویس، معلوف المنجد، اسماعیلیان، تهران، 1362 ش، چاپ دوم.

51- الموسوی الخمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ج 2و 1 ، چاپ ششم، قم، انتشارت دار العلم.

52- محقق حلّی، ابوالقاسم جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، استقلال، تهران.

53- محقق کرکی، علی ابن حسین، مجامع المقاصد، مؤسسه آل البیت قم.

54- المجلس الاعلی، للشون الاسلامیه، موسوعه الفقه اسلامی، مجلس الاعلی للشون الاسلامی،  قاهره 1400.

55- مجلسی، شیخ محمد باقر، ملاذ الاخیار، مکتبه آیه المرعشی 1407 ه . ق.

56- مالک بن انس اصبحی، المدونه الکبری، دارا الکتب العلمیه، بیروت 1415 ه. ق.

57- محقق النراقی، احمد بن مهدی، مستند الشیعه، مؤسسه آل بیت 1416 ه. ق.

58- محقق الحلی، شیخ جعفر، المختصر النافع، مؤسسه بعثت ، تهران، 1410 ه.ق.

59- الموسوی الخویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، الاداب، نجف الاشرف، 1976 م .

60- موصلی الحنفی، عبدالله ابن محمود بن مودود الاختیار، مکتبه مصطفی البابی المجلسی.

61- مکی العاملی (شهید اول) محمد بن جمال الدین اللمعه الدمشقیه، دار الفکر، قم، 1411 ه . ق.

62- الماوردی، ابی علی محمد بن الحسین ابن الفراء ابی حسن علی محمد بن حبیب البصری البغدادی، احکام السلطانیه، مکتب الاعلام الاسلامی، 1406 ه.ق .

63- مقریزی، خطط، نقل از منتظری، حسینعلی،مبانی فقهی حکومت اسلامی، نشر تفکر،
قم 1371 ه . ش.

64- مامقانی، عبدالله، مناهج المتقین، مؤسسه آل البیت، قم.

65- الموسوی السید عبد الاعلی، مهذب الاحکام، مؤسسه المنار، قم 1413.

66- نزوی الکندی، ابوبکر، احمد بن عبدالله موسی، المصنف، وزارت التراث القومی و الثقافه،
عمان، 1403 ه .ق.

ب) منابع فارسی

67 جعفری لنگرودی، محمد جعفر ، دائره المعارف علوم اسلامی قضایی، ج 2 ، بی تا.

68- همو، ترمینولوژی حقوق ، گنج دانش، تهران، 1368، چاپ چهارم.

69- همو، مبسوط د رترمینولوژی حقوق، 1378، ج 3، چاپ اول تهران، کتابخانه گنج دانش.

70- خزانی، منوچهر، فرایند کیفری ، چاپ اول ، انتشارات کتابخانه گنج دانش ، تهران 1375.

71- دادمرزی، سید مهدی، فقه استدلالی، سپهر، قم 1378 ه. ش .

72- دهخدا، علی اصغر ، فرهنگ دهخدا، سیروس، تهران، 1338 ه. ش.

73- عمید، حسن، فرهنگ دهخدا، امیر کبیر، تهران، 1369 .

74- گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای عمومی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1373،
چاپ چهارم.

75- گلدوزیان، ایرج ، بایسته های حقوق جزای عمومی (3و 2و 1)، چاپ دوم، بهار، 1378.

76- محقق حلی، ابوالقاسم جعفربن حسن، ترجمه شرایع الاسلام، استقلال تهران.

77- مرادی، علی اصغر، واژه نامه فقه اسلامی، دفتر تبلیغات قم.

78- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 5.

79- الوائلی، احمد، احکام زندان در اسلام و (ترجمه محمد حسن بکائی) دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1362.

80- وائلی ، احمد ، احکام زندان در اسلام (ترجمه محمد حسن بکایی) ، 1367، دفتر نشر فرهنگ اسلامی تهران.

81- هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، 1375، ج6 ، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی،
حوزه علمیه قم.

ج) قوانین

82- قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1351

83- قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1377

84- قانون منع توقیف اشخاص در قبال تخلف از انجام تعهدات و الزامات مالی مصوب 1352.

85- قانون مدنی.

86- قانون مجازات اسلامی مصوب 1375.

87- قانون اعسار

88- آئین نامه اجرایی ماده 6 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

د)منابع اینترنتى:

1-راى وحدت رویه شماره 663 در تاریخ:2/10/1382 سایت:

WWW.NOORMAGS.COM

2-سرویس فقه و حقوق- حقوق اجتماعى خبر گزارى ایسنا در تاریخ:28/10/1383 ساعت:17:58 توسط انصاف-قانون WWW.NOORMAGS.COM

3-سرویس فقه و حقوق- حقوق اقتصادى خبر گزارى ایسنا در

تاریخ:20/10/1383 ساعت:18:19 توسط انصاف-قانون

WWW.NOORMAGS.COM