مقدمه
یکی از عوامل مهم و موثر در شخصیت نوجوانان ، خانواده آنهاست در این خصوص محیط خانواده اعم از رابطه ی بین پدرو مادر و همچنین رابطه ی آنها با نوجوانانشان نقش بسزایی در شخصیت و روان آنها دارد.
محیط گرم و دوستانه خانواده که در آن پدر و مادر و اعضای دیگر خانواده دارای روابط خوب و صمیمانه ای هستند معمولا نوجوانان سالم و با شخصیت مثبت و فعال بار می آیند که بازتاب عشق و علاقه ی خانوادگی را به صورت کار و کمک به دیگران نمایش می دهند.برعکس خانواده از هم پاشیده و زندگی در محیط آلوده و منحرف کنند،عدم مراقبت دقیق والدین و بی توجهی آنان در امر تعلیم و تربیت فرزندانشان، رفتارهای پرخاشگرانه را در نوجوانان پایه گذاری می کنند که این امر در جوانی با شدت بیشتر ظاهر می گردد.
پرخاشگری از جمله مشکلات عمده ی عاطفی در دوران نوجوانی است.همه روزه در مدارس نوجوانانی مشاهده می شوند که گردنده نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت مهار رفتار خود را ندارند و رسوم و اخلاق جامعه ای را که در آن زندگی می کنند زیر پا می گذارند.در اغلب موارد والدین و اولیای مدارس با آنها درگیری پیدا می کنند و حرکات آنها گاهی به حدی باعث آزارو اذیت دیگران می شود که به اخراج از مدرسه می انجامد.آنچه که باعث توجه به رفتار پرخاشگرانه شده است اثرات نامطلوب آن بر رفتار بین فردی و همچنین اثرات ناخوشایند آن بر حالات درونی و روانی افراد است.
رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اینکه می تواند باعث ایجاد مشکلات بین فردی و جرم،بزه و تجاوز به حقوق دیگران شود،می تواند درون ریزی شده و انواع مشکلات جسمی و روانی،مثل زخم معده،سردردهای میگرنی و افسردگی گردد.
پرخاشگری مربوط به یک سن و دوره ی خاص نیست،همانطور که در تحقیقات مختلف مشخص شده است پرخاشگری و خشونت از سنین خردسالی وجود داشته و در طول زمان تداوم یافته و در دوران نوجوانی و بزرگسالی ادامه می یابدنتایج تحقیقات انجام شده نشان میدهد که تنبیه های نامناسب و ناکامیهای آموزشی،زمینه های خشم و پرخاشگری را آماده می کنند و بی توجهی به نیازهای جسمانی و عاطفی افراد،بد بینی و ناامیدی آنان را بیشتر می کند(راس،1980،ترجمه محمدی،1388)
بیان مسئله
از آنجا که پرخاشگری یکی از مشکلات نوجوانان در خانواده و بخصوص عکس العمل آنها در مدارس به حساب می آید،لذا پژوهشگر را بر آن داشت که علل و عوامل پرخاشگری را هرچند بصورت محدود در دوره راهنمایی(مقطع متوسطه)شهرستان اردبیل را مورد مطالعه قرار دهد.مسأله ای که باید مورد توجه قرر گیرد ،این است که متأسفانه بعضی از خانواده ها و حتی معلمان در مورد پرخاشگری و علل آن اطلاعاتی به آن صورت ندارند و این موجب می شود که در کلاس بعضی از نکات ریز و حساس از نظر آنها دور بماند و در نتیجه منجر به پرخاشگری بعضی از دانش آموزان شود و اگر خانواده ها از علل و عوامل پرخاشگری اطلاعاتی داشته باشند منجر به بروز مشکلات رفتار نمی شوند.
اقدامات پرخاشگرانه به جهت آنکه به خود فرد،خانواده،همکلاسان و مسئولان مدرسه و نظام تعلیم و تربیت مشکلات جدی به بار می آورد یکی از موضوعات مورد توجه مسئولین آموزش و پرورش می باشد.
اغلب پدران و مادران امروزه گله دارند که جوانان کمتر از گذشته در مقابل بزرگترها رعایت ادب را می کنند.داوری ها نشان می دهند که خانواده،مدرسه را و مدرسه خانواده را مقصر می داند و هر یک دیگری را متهم به داشتن رویه تربیتی غلط می کنند.البته توقع بزرگترها از نوجوانان کاملا بجاست و این حق پدر و مادر و معلمی است که انتظار داشته باشند فرزندشان ویا کسی که تحت تعلیم اوست به او احترام بگذارد.پس از این رو کاملا بجاست علل بروز این نوع رفتارها را در نوجوانان بررسی کنیم و عوامل پرخاشگرانه و گستاخانه را در آنها جستجو کنیم و تحقیق حاضر در پی پاسخ به سوالات زیر است:
1-آیا در دختران دوره ی راهنمایی پرخاشگری وجود دارد؟اگر چنین است آیا فراتر از حد معمول است یا خیر؟
2-آیا بین سن والدین و پرخاشگری والدین رابطه وجود دارد؟
3-آیا بین تحصیلات والدین و پرخاشگری فرزندان رابطه وجود دارد؟
4- آیا جو عاطفی خانواده در میزان عملکرد تحصیلی موثر است ؟
5- آیا پرخاشگری میتواند باعث افت عملکرد تحصیلی شود ؟
بیان فرضیه
1-بین جو عاطفی با میزان پرخاشگری دانش آموزان مقطع متوسطه شهر اردبیل رابطه وجود دارد .
2-بین تحصیلات و پرخاشگری رابطه وجود دارد.
3- بین پرخاشگری و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد .
3-ترتیب تولد دانش آموزان در پرخاشگری آنها تاثیر دارد .
ضرورت واهمیت تحقیق
عدم پاسخگویی به نیازها،نشان دادن بی حوصلگی و در ناراحتی نگه داشتن نوجوانان تاثیر بسیار مخربی بر آنان بجای میگذارد و هر عاملی که سدی در برابر رشد جسمانی و عاطفی نوجوانان به شمار می رود می تواند ایجاد طرح و الگویی از اختلالات عاطفی را سبب شود که همواره ریشه رفتارهای ضد اجتماعی ناسازگارانه است.(ابراهیما-1350)
ناسازگاری های عاطفی شدید پیشرفت نوجوان در مدرسه و رفاه اجتماعی او را مختل می سازد. ارضای تمایلات درونی و خواهش های روانی نوجوان و پرورش درست از اساسی ترین مسائل تربیتی است.روابط نادرست والدین با نوجوان از نظر مهرورزی و عاطفه ،ضعف احساس پیوستگی بین اعضای خانواده ،عدم احساس حمایت،امنیت و پذیرش در نزد والدین به همراه سخت گیری های افراطی آنها،کمبود اقتدار پدر و افراط و تفریط در آزادی از عوامل پرخاشگری نوجوانان است.(توکلاین برگ_ترجمه ی کاردان_1362)
حال با توجه به اهمیت و نقش خانواده و بویژه والدین در رشد و شکوفایی استعدادهای نظری و بوجود آمدن پرخاشگری در نوجوانان در خانه،مدرسه،جامعه و خانواده مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.از این رو هر گونه اقدام در جهت شناسایی و درمان اختلالات عاطفی رفتارهای نوجوانان مستلزم به دست آوردن تصویرهای واقعی از وضعیت عاطفی و رفتارهای آنها در خانواده ی آنها میباشد.
اهداف تحقیق
عمده ترین هدف این پژوهش بررسی رابطه ی جو عاطفی بین خانواده ها می باشد.همچنین اهداف زیر منظور نظر این تحقیق می باشد:
شناسایی وضعیت عاطفی حاکم بر خانواده در جامعه ی آماری
ارائه ی اطلاعات درست به خانواده ها،مراکز مشاوره ی خانواده ها
ارائه ی اطلاعات درست برای متخصصان روانی بهداشت
شناسایی علل پرخاشگری دختران و راهنمای مقابله با آن
چگونگی طرز برخورد خانواده با احساسات دخترانشان در این دوره
شناسایی خانواده با طرز تفکر دختران خود در این دوره
آشنایی خانواده با مسائل جنسی خانواده
تعاریف نظری
جو عاطفی خانواده: منظور از جو عاطفی خانواده روابط پدر و مادر با فرزندان و چگونگی ارضای نیازهای عاطفی نوجوانان است بطور مشخص اجزای این متغیر عبارت است از محبت، نوازش،تاکید کردن،تجربه های مشترک،هدیه دادن،تشویق،اعتماد،اهمیت.بسیاری از روان شناسان معتقدند که تعریف جامع و دقیقی برای پرخاشگری فوق العاده دشوار و چه بسا غیر ممکن است.(چویسکی-1994)
پرخاشگری :هرچند اصطلاح پرخاشگری در متن بازنگری ویرایش چهارم کتابچه ی آماری و تشخیص، تعریف شده است اما بسیاری از روان شناسان به تعریف پرخاشگری پرداخته اند معمولا به رفتارهایی اطلاق می شود که با شیوه های مختلفی بر وارد کردن صدمه روحی یا جسمی به دیگران اعمال می شود.(اتکینسون و همکاران-1983)بسیاری از رفتارها با اینکه منجر به آسیب نمی شود پرخاشگرانه محسوب می شوند پرخاشگری کلامی نیز نمونه ای از این رفتارهاست و رفتارهایی از این قبیل نظیر اعمال زور،ارعاب و سبک های مدیریتی که پیامدهای روان شناختی زیان باری را در دیگران ایجاد می کند و نیز طرد اجتماعی دیگران نیز جزء اعمال پرخاشگرانه محسوب می شود.
تعاریف عملیاتی :
پرخاشگری: منظور از پرخاشگری نمره ای است که فرد در پرسشنامه پرخاشگری اهواز بدست می آورد .
جو عاطفی : منظور از جو عاطفی افراد نمره ای است که فرد در پرسشنامه هیل برن بدست می آورد .
عملکرد تحصیلی : منظور از عملکرد تحصیلی افراد نمره ای است که فرد در امتحانات خود به عنوان معدل کسب می کند .
محدودیت های تحقیق
هرکار تحقیقی ممکن است یک سری محدودیت هایی را داشته باشد خصوصا در حوزه ی علوم انسانی که در هنگام تحقیق هرچند به نتایج این تحقیق اعتماد دارند و نتایج را قابل تصمیم به موقعیت های مشابه می دانند ولی این محدودیت هایی که در زیر عنوان می شوند دامنگیر آنها نیز بود.
این پژوهش مربوط به شهرستان اردبیل و سال تحصیلی 90 – 89 می باشد.
تحقیق ما مربوط به مقطع سوم راهنمایی و جنس دختر می باشد.
ابزار دقیقی برای سنجش در دست نداریم.
مبتدی بودن پژوهشگران،عدم تجربه ی کافی در بررسی مسائل بالینی و روانشناسی ممکن است محدودیت هایی را در اجرای دقیق تحقیق را باعث می شود.
فصل دوم
خانواده
مهمترین عامل اجتماعی شدن در زندگی هر انسان،تجارب دوران کودکی وی در محیط خانواده است.فضای خانواده آکنده از مهر و محبت ،فداکاری و گذشت ،صمیمیت و گرمی در عین حال گاهی توأم با رشک ،دشمنی ،کینه توزی،نفرت و خشم است.
کودکان در جریان اجتماعی شدن این گونه عواطف را در کنار والدین و خواهران و برادران خود تجربه می کنند.اعضای خانواده آنقدر به هم وابسته اند که هر گونه مشکل یا مسئله یک عضو خانواده به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر زندگی سایر اعضا تاثیر می گذارد.به همین علت روانشناسان بالینی گاهی در درمان یک فرد ترجیح می دهند همه ی اعضای خانواده را از نزدیک ملاقات کنند.
روانشناسان سالهاست با ابداع روش هایی ویژه کوشیده اند تاثیر خانواده را بر چگونگی رشد شخصیت روشن کنند،اما در سیر این بررسی ها با مشکلات متعددی مواجه بوده اند.یکی از این مشکلات،نادیده گرفتن تاثیری است که کودکان بر والدین دارند.اکثر محققان در گذشته تاثیر رابطه میان فرزندان و والدین را نوعی رابطه یک طرفه تلقی می کردند و تنها تاثیر رفتار والدین را بر شخصیت فرزندان در نظر می گرفتند:یعنی به اثرهایی که کودکان بر کل رفتار والدین داشتند،توجه چندانی نمی شد.
مشکل دوم در مطالعه خانواده به تغییراتی مربوط است که هرچند صباح در نگرش و رفتار مردم نسبت به فرزند پروری بوجود می آید.تا نیم قرن پیش،بسیاری از والدین انتظار داشتند که فرزندان آنها بی چون و چرا از اوامر آنها پیروی کنند،ولی در حال حاضر بسیاری از والدین واقع بین دیگر چنین انتظارتی ندارند.با توجه به گسترش اطلاعات،در مورد شیوه های فرزند پروری نگرش والدین نیز در بسیاری از زمینه ها دستخوش تغییر شده است.به نظر می رسد که در قرن معاصر والدین نسبت به نیازهای فرزندان خود آگاهتر،هشیارتر،و احتمالا به مراتب انعطاف پذیرترند.
مشکل سوم مطالعه خانواده،تبیین ارزش هاست و سنت های فرهنگی بر شیوه های فرزند پروری است.در هر فرهنگ،ارزش های غالب،الگوهای خاصی از شیوه ی فرزند پروری را در بر می گیرد در فرهنگ ژاپن شخصیت آرمانی فرد به نسبت مطیع است که به آداب و رسوم اجتماعی احترام فراوان می گذارد.در آمریکا،کودک آرمانی رقابت طلب و مستقل است در پاره ای از قبایل سرخپوست کودک مطلوب، کسی است که شجاع و نترس باشد.
به هر حال والدین ارزش های موجود در فرهنگ خود را به فرزندان منتقل می کنند،وبا توجه به این واقعیت،بحث از تاثیر والدین،بدون توجه به عوامل فرهنگی از اعتبار لازم برخوردار نخواهد بود.
هر فرهنگ نیز متشکل از چندین خرده فرهنگ است که وابستگان به آن از نظام های ارزشی متفاوتی پیروی می کنند.این واقعیت چهارمین مشکل مطالعه تاثیر والدین بر فرزندان است.
سرانجام مشکل دیگری که روان شناسان در مطالعه خانواده با آن مواجهند،انواع متعدد خانواده هاست.امروزه با شنیدن کلمه ی خانواده،خانواده صرفأ ترکیب خاصی از والدین و فرزندان القا نمی شود.بلکه به خاطر افزایش طلاق،ازدواج های مجدد،وجود برادران و خواهران ناتنی،وجود نامادری و ناپدری و نیز خانواده های تک والدی برای ما شکل های متنوعی از خانواده تداعی می شود.افزون بر آن،در قرن حاضر خانواده های گسترده به تدریج جای خود را به خانواده های هسته ای داده اند ولی خانواده های هسته ای نیز خود شکل های گوناگونی دارند.
پایان نامه این پروپزال در سایت وجود ندارد