روش تحقیق بررسی میزان تأثیرفعالیت های فرهنگی مساجد بر روی جوانان ( مطالعه ی موردی بر روی جوانان 17-30 ساله ی منطقه ی مهرآباد جنوبی )

چکیده ی تحقیق:

در این تحقیق سعی شده تا با بررسی و مشخص نمودن کارکرد های اساسی مسجد که سبب شده در طول تاریخ نقشی سرنوشت ساز هم ازجهات اجتماعی ، سیاسی و هم در زمینه ی تربیت نسل جوان داشته باشد مشخص شود و سپس به بیان ضعف امروزی مساجد که سبب دوری نسل جوان امروزی از مسجد شده پرداخته شده تا با تکیه بر تحقیقاتی که در گذشته در این زمینه انجام شده بتوان پاسخ گوی سؤالاتی از این دست بود :

آیا مساجد تنوانسته اند تبلیغات گسترده برای جذب جوانان منطقه انجام دهند تا پس از آن بتوانند برنامه های فرهنگی را اجرا کنند ؟

در فصل اول تحقیق پس از بیان مسأله به ترتیب اهداف تحقیق ،اهمیت و ضرورت تحقیق ،سؤال و فرضیه تحقیق ، متغیر های تحقیق و تعاریف و مفهوم های اولیه پرداخته شده است .

در فصل دوم تحقیق سوابق نظری و عملی تحقیق تا جایی که مقدور بوده از منابع مختلفی نظیر مقالات ، کتابها وسایت های علمی تهیه شده است .

در فصل سوم روش تحقیق ، جامعه ی آماری ، حجم نمونه ، شیوه ی نمونه گیری ابزار جمع آوری اطلاعات و روش آماری در تجزیه و تحلیل اطلاعات ذکر شده است .

در فصل چهارم اطلاعاتی که از طریق پرسشنامه به دست آمده اند با استفاده از نمودار توصیف شده اند و سپس با استفاده از آزمون خی دو فرضیه ها آزمون شده اند و اطلاعات به دست آمده از آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .

در فصل پنجم نتایج اصلی تحقیق و یافته های فرعی از تحلیل پرسشنامه به دست آمده اند ذکر شده و سپس به جمع بندی نتایج پرداخته شده است در آخر هم محدودیت ها و موانع فرا روی تحقیق و همچن ینتوصیه به پژوهشگران دیگر ذکر شده است

البته در پایان تحقیق نیز منابع و مآخذ و همچنین یک نسخه از پرسشنامه به عنوان ضمیمه در تحقیق قرار داده شده است .

فصل اول :کلیات تحقیق

مقدمه:

مسا جد از آغاز تأیسشان تا کنون محل تجمع همه ی اقشار جامعه ی اسلامی به ویژه جوانان بوده اند  مساجد از صدر اسلام به‌منزله‌ی پایگاه‌های اجتماعی مهم و مکانی برای تصمیم‌گیری‌های حساس بودند و نقش تعیین‌کننده‌‌ای در سرنوشت مردم و جامعه ایفا می‌کردند که متأسفانه در حال حاضر تحت‌الشعاع شرایط روز قرار گرفته‌اند. در صدر اسلام مساجد محلی برای مباحثه و مطالعه ی مسایل اعتقادی و علمی بوده و پیامبر اکرم (ص) نیز به این موضوع اهمیت می داده اند و حتی نقل شده که ایشان روزی وارد مسجد شدند و گروهی را مشغول قرآن خواندن وعده ای را نیز مشغول مباحثه و تفکرات علمی یافتند و به گروه دوم ملحق شدند  . این امر نشان دهنده ی آن است که ایشان به مسائل علمی و آموزشی اهمیت می دادند و نیز مساجد در زمان ایشان مکانی برای  مطالعات علمی و اجتماع مؤمنین جهت حل مسایل اعتقادی ، اجتماعی و فرهنگی بوده است .با نگاهی به کارکرد مسجد در عصر پیامبر اعظم (ص) و ائمه ی اطهار (ع) در می‌یابیم که مساجد علاوه براینکه محلی برای عبادت و راز و نیاز بوده‌اند، محل تحصیل علم، قضاوت، اعزام به جهاد و در یک سخن، محلی برای تامین نیازها و رفع بسیاری از مشکلات اجتماعی مردم بوده است.

این مسأله چیزی است امروز که خلأ آن در جامعه حس می شود و به نظر می رسد مساجد نقش کاربردی و اساسی خود را از دست داده اند و حتی برخی از نقش های آنها به مراکز دیگری سپرده شده است؛ مراکزی نظیر خانه های فرهنگ و فرهنگ سراها .

اگر چه وجود چنین مراکزی ضروری به نظر می رسد وباید  کوشش کرد که چنین مراکزی را گسترش داد و لی نباید از این امر نیز غافل شد که با احیای دوباره کارمرد های مساجد می توان بسیاری از کمبود ها و خلأ ها ی فرهنگی و علمی را پر کرد .

مثلا با احیای کتابخانه های مساجد و تجهیز آنها میتوان از شبستان مسجد نیز به عنوان قرائت خانه بهره جست ، از نیروهای فعال و نخبه ی مسجدی جهت ارتقای سطح علمی و آموزشی جوانان و با تربیت طلاب جوان و که در عین حال عالم نیز باشند و بتوانند از نیروی جوانی خود جهت جذب جوانان و تربیت آنها با مؤلفه های زنگی جدید و حل معضلات سیاسی و اجتماعی آنان پرداخت .

آن چه مسلم است مساجد نیرو ها و پتانسیل های بالایی دارند که نیاز به مدیریتی دارد که بتواند کارکرد های مساجد را دوباره احیا کند که در این صورت شاهد رشد و شکوفایی فرهنگ دینی و ملی خواهیم بود که چون ریشه در اعتقادات دارد به راحتی دستخوش تهاجم قرار نخواهد گرفت.

توصیف موضوع مسأله:

با توجه به آن که مساجد در طول اعصار و زمان های مختلف محل اجتماع مسلمانان بوده و مؤمنان هر یکدیگر را در مسجد ملاقات می کنند می توان گفت که مساجد یکی از مراکز مهم برای ارتقای فرهنگی جوانان است .

از آن جا که بحران هویت فرهنگی واسلامی یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها ومسؤولان است مساجد با وجود نیروهای جوان و نخبه می توانند نقشی اساسی در جذب جوانان داشته باشند وبا عرضه ی یک فرهنگ متعالی که با نیاز های امروزی جوانان سازگار باشد هم آن ها را در گذر از این بحران هدایت کرده و همدر جذب آنان به مکانی امن که خانه ی خداست موفق باشند.

از آن جا که بنده در خانواده ای مذهبی متولد و در محیط های مذهبی مثل مساجد رشد کردم و سال ها در چنین مکان هایی در رفت و آمد بوده ام در طی این سال ها شاهد نقاط قوت و ضعف های مسجد و اهالی آن بوده ام و به نظر بنده آسیب شناسی فرهنگی مساجد وتعیین آنها میتواند در برنامه ریزی وتبدیل مساجد به پایگاه اجتماعی قوی و مستحکم و مکانی پر رفت و آمد ومنشأ تحولات فرهنگی و محلی برای تولد ، رشد وبروز نخبگان فرهنگی وحل معضلات آتی منطقه ؛ و حتی در صورت انجام تحقیقاتی ازاین دست در سطح گسترده تر؛اجرایی کردن آن بتوان بخشی از مشکلات فرهنگی جامعه را نیزحل کرد.

حال سؤال اساسی این است که آیا مساجد تنوانسته اند تبلیغات گسترده برای جذب جوانان منطقه انجام دهند تا پس از آن بتوانند برنامه های فرهنگی را اجرا کنند ؟

اهداف و اهمیت تحقیق

الف)اهداف تحقیق :

هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر فعالیت های فرهنگی مساجد بر روی جوانان 17 تا 30 سال است .تا با استفاده از نتایج آن بتوان علاوه بر آسیب شناسی مساجد ،راه کارهایی نیز برای حل معضلات فرهنگی مساجد پیدا کرد و ریشه ی پایین بودن بهره وری مساجد را با توجه به امکانات مادی و معنوی بسیار بالا و پتانسیل بسیار زیاد آن پیدا کرد.

ب)اهمیت تحقیق :

تحقیقات تقریبا زیادی در زمینه ی دوری خانواده ها از مساجد انجام شده است و خیلی ها از پر کردن خلأ فرهنگی ناشی از کم کاری مساجد صحبت کرده اند .

اما با توجه به مشکلات فرهنگی بسیار زیادی که امروز جامعه و خانواده ها درگیر آن هستند و نیز تبلیغات گسترده و ترویج فرهنگ بیگانه که با قدرت بسیار بالایی انجام می شود و با ابزار های گسترده در ذهن جوانان تأثیر می گذارد که بخش بزرگی از این تغییر فرهنگ نه تنها سبب رشد و تعالی و مدرن شدن جامعه نمی شود بلکه جوانان را درگیر ظواهر می کند .

در چنین شرایطی به نظر می رسد بیشترین مشکل ناشی از دوری از فرهنگ معنوی ،اصیل و غنی ایرانی و اسلامی است که البته مروجین این فرهنگ نتوانسته اند آن را با معیار های زندگی مدرن و امروزی مطابقت دهند تا بتوانند نسل نوخواه امروز را که دیگر در قالب سنتی نمی تواند زندگی کند را نیز جذب کنند .

و مساجد به عنوان پایگاه های ترویج دین و فرهنگ دینی با توجه به پراکندگی و فراگیری بسیار بالا و این که در تمامی نقاط و حتی دور افتاده ترین روستا ها حضور دارند و همواره به عنوان مراکزی امن و قابل اعتماد برای خانواده ها به شمار می روند اگر کارکرد لازم را داشته باشند می توانند نقش بسیار مؤثر و بالایی را در ارتقاء مسایل فرهنگی داشته باشند.

فرضیه :

الف)به نظر می رسد بین" تبلیغات  علمی و مبتنی بر فنون تبلیغ مساجد" و "جذب نیروهای جوان" رابطه وجود دارد .

ب)به نظر می رسد بین "فرصت و زمان کافی قرار دادن پیشنمازمسجد برای جوانان " و "حل مسائل فرهنگی آنان " رابطه وجود دارد.

ج)به نظر می رسد بین استفاده از"نیروهای فعال و کارشناس"و"ارتقای سطح فرهنگی جوانان" رابطه وجود دارد.

د)به نظر می رسد بین" فعالیت های فرهنگی مسجد"و"پاسخ گویی به شبهات روز "جوانان رابطه وجود دارد.

ه)به نظر می رسد بین "فعالیتها و کلاسهای فرهنگی مسجد" و"آموزش م‍ؤلفه های زندگی دینی جدید" رابطه وجود دارد.

و) به نظر می رسد بین "فعالیت های فرهنگی مسجد"و"حل معضلات سیاسی و اجتماعی جوانان" رابطه وجود دارد .

تعیین و تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها

تعریف مفهومی :

فرهنگ : فرهنگ از دو قسمت تشکیل شده یکی فر که به معنای شکوه و عظمت است و دیگری هنگ که به معنای فرهختن است .

اما در اصطلاح فرهنگ را به مجموعه ی آثار، مادی و معنوی بشر می دانند که طی اعصار و قرون از نسلی به نسل دیگر اتقال پیدا کرده است.

آنتنی گیدنز در کتاب جامعه شناسی خود فرهنگ را چنین تعریف می کند "فرهنگ عبارت است از ارزش هایی که اعضای یک گروه معین دارند ، هنجارهایی که از آن پیروی می کنند و کالا هایی که تولید می کنند .

ارزش ها آرمان هایی انتزاعی هستند ، حال آن که هنجار ها اصول و قواعدی معین هستند که از مردم انتظار می رود آن ها را رغایت کنند و در حقیقت باید ها و نباید های زنگی اجتماعی اند ."

فرهنگ در گفت و گوهای معمولی به معنای فراورده های متعالی ذهن نظیر : هنر ، ادبیات ، موسیقی و نقاشی به کار می رود .

بخش مادی فرهنگ را تمدن می نامند هر چند در اکثر مواقع زمانی که از واژه ی فرهنگ استفاده می کنیم مراد آن بخش مادی نیز هست مگر آن که این امر را مستثنی کنیم .

تبلیغات