روش تحقیق شناسایی نیازهای آموزشی و ترویجی توتون کاران استان کردستان

چکیده

بررسی نیازهای آموزشی یک فرآیند نظام دار برای تعیین هدفها وتشخیص تفاوتها و تعیین اولویت ها به منظور انجام برنامه ریزی است به عبارت دیگر بررسی نیازهای آموزشی یعنی مطالعه یک جامعه به منظور تعین نیازها و خواسته های آموزشی قبل از اخذ هرگونه تصمیمی پیرامون راهبردهای توسعه است. شاغلین بخش کشاورزی از جمله توتون کاران برای موفقیت شغلی خود با نیازهای گوناگونی مواجه اند که می توان دانش فنی  مهارتهای شغلی و درک عمومی از کشاورزی را از آن جمله دانست. ‌ولی علاوه بر این نیازها، هرروزه نیازهای آموزشی جدیدی هم پدیدار می گردند که باید ارضاء‌ شوند. از طرف دیگر نیاز شالوده و اساس برنامه ریزی آموزشی است و برای تدوین هدفهای مطلوب در یک برنامه ریزی آموزشی ابتدا باید نیازها را بررسی نمائیم و به همین دلیل تحقیق حاضر به بررسی نیازهای آموزشی توتون کاران در راستای ارائه آموزش های صحیح و اصولی برای تولید توتون با کمیت و کیفیت بالا در استان کردستان پرداخته است.

تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی می باشد که شیوه اجرای آن به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری شامل 1016 نفر از کشاورزان توتون‌کار می باشد. حجم نمونه نیز بر اساس فرمول کوکران برابر 175 نفر محاسبه گردیده است که این تعداد، از طریق نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید‌ند و پرسشنامه‌های تحقیق توسط آنها تکمیل شده است  و برای تجزیه و تحلیل داده ها از  نرم افزار SPSS Win استفاده شده است.

     نتایج حاصل از ضریب همبستگی بین متغیرها تحقیق نشان می دهد که بین متغیر سطح زیر کشت توتون با متغیر میزان نیازهای آموزشی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد ولی بین متغیرهای سن، سابقه کشت توتون دفعات تماس با مروج دخانیات، دفعات شرکت در کلاس های آموزشی، استفاده از مجلات ترویجی و استفاده از فیلم های آموزشی با متغیر نیازهای آموزشی رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد. ضمن اینکه بین متغیرهای تعداد فرزندان، سطح تحصیلات، میزان درآمد سالیانه ازکشت توتون و دفعات بازدید از مزارع نمونه با متغیر میزان نیازهای آموزشی رابطه معنی داری مشاهده نمی گردد.

 نتایج حاصل از تاثیر فردی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از طریق آزمون های کروسکال والیس ومن وایتنی حاکی از آن است که متغیرهای استفاده از تسهیلات حمایتی و نوع مالکیت بر میزان نیازهای آموزشی تاثیر گذار بوده اند ولی متغیرهای: تاهل، جنسیت، عضویت در تعاونی توتون کاران و شغل اصلی تاثیری در میزان نیازهای آموزشی توتون کاران نداشته اند.

نتایج حاصل از تاثیر جمعی متغیرهای مسقل بر متغیر وابسته از طریق رگرسیون چند متغیره حاکی از آن است که سطح زیر کشت توتون تاثیر مثبتی بر نیازهای آموزشی توتون کاران داشته است ولی متغیرهای: سن  شرکت در کلاس های ترویجی  و استفاده از مجلات آموزشی تاثیر معکوسی بر میزان نیازهای آموزشی توتون کاران داشته اند.

واژگان کلیدی: نیازهای آموزشی، توتون‌کاران

فصل اول

روش تحقیق

1 – 1  مقدمه

در این فصل با توجه به موضوع تحقیق، اهداف ومرور پیش نگاشته‌ها به انتخاب روش تحقیق تعیین متغیرها و فرضیات تحقیق پرداخته می‌شود. هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که مشخص شود چه شیوه‌ای اتخاذ گردد تا هرچه سریع، دقیق وآسانتر به اهداف مورد نظر و پاسخ‌ پرسش‌های تحقیق دست یافت. علاوه بر این در این فصل به تشریح جامعه آماری،  تعیین حجم نمونه، اعتبار روایی و روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته می‌شود.

2-1 نوع و روش تحقیق

تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی می‌باشد، همچنین اختلاف میانگین‌ها نیز مقایسه می‌گردد. این تحقیق علاوه بر شناسائی نیازهای آموزشی و ترویجی توتون کاران استان کردستان ، همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته و معنی‌دار بودن اختلافات بین میانگین متغیرهای مستقل ونیز پیش‌گوئی تغییرات متغیر وابسته بر اثر تغییرات متغیرهای مستقل را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

3–1 شیوه‌ اجرای تحقیق

تحقیق حاضر به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه برای شناسایی نیازهای آموزشی        وترویجی توتون کاران استان کردستان صورت صورت گرفته است. در این تحقیق تعداد 175 نفر از توتون کاران استان کردستان از طریق نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید‌ند و پرسشنامه‌های تحقیق توسط آنها تکمیل شده که بعد از جمع‌آوری اطلاعات، کار استخراج و تجزیه و تحلیل داده‌ها صورت پذیرفت.

4 –1 جامعه آماری

جامعه آماری مورد بررسی در این تحقیق شامل کلیه کشاورزانی است که در سال زراعی     83-1382 اقدام به کشت توتون در استان کردستان نموده اند وهمچنین طرف قرار داد با مجتمع دخانیات کردستان می باشند که برهمین 1038 نفر از توتون کاران جامعه آماری مارا تشکیل         می دهند که از این تعداد 657 نفر توتون بارلی و تعداد 381 نفر توتون باسما تولید نموده اند.

5 –1جمعیت مورد مطالعه

جمعیت مورد مطالعه شامل نمونه منتخب از جمعیت مورد نظر است که با توجه به محدودیت‌های تحقیق و گستردگی جغرافیایی و  پراکندگی جمعیت مزبور در سطح استان کردستان و نیز به علت عدم دسترسی به تمام آنان در مدت زمان انجام تحقیق، تعداد 175 نفر ازتوتون کاران در سطح استان برگزیده شدند تا پرسشنامه‌های تنظیمی توسط آنان تکمیل گردد.

6 –1روش نمونه‌گیری

در این تحقیق به منظور انجام نمونه‌گیری از میان جامعه آماری موجود از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده گردید. اگر در انتخاب نمونه ها برای هر یک از افراد جامعه محدود،  شانس و احتمال مساوی در نظر گرفته شود آن را نمونه تصادفی ساده می نامند . برای بدست آوردن یک نمونه تصادفی ساده کافی است که برای کلیه افراد احتمالات مساوی منظور شود.

                   در این روش به هریک از واحد های جامعه مورد نظر احتمال انتخاب داده می شود و انتخاب یک واحد به هیچ شکل در انتخاب سایر اعضای جامعه تاثیر ندارد. ( ازکیا، 1382)

                   نمونه تصادفی ساده موقعی بکار برده می شود که اولاً اختلاف بین افراد جامعه زیاد نباشد (واریانس کم باشد) به عبارت دیگر افراد نسبت به هم همگن باشند و ثانیاً اطلاع قبلی درباره افراد جامعه نداشته باشیم.  روش انتخاب نمونه در آمار گیری تصادفی ساده به صورت قرعه کشی یا استفاده از جدول اعداد تصادفی صورت می گیرد که دراین تحقیق از روش قرعه کشی استفاده گردیده است.

7 –1تعیین حجم نمونه

با توجه به این که تمامی افراد جامعه را نمی‌توان مورد مطالعه قرار داد، تعدادی نمونه که خصوصیات جامعه آماری را داشته باشند انتخاب می‌‌گردد. در این تحقیق نحوه تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران می‌باشد.

برای محاسبه فرمول کوکران احتیاج به پیش برآورد واریانس است بنابراین تعداد 20  نمونه مقدماتی انتخاب گردید که انحراف معیار صفت مذکور( دفعات تماس با مروج ) برابر با 725/0 محاسبه گردید و فاصله حدود اطمینان نیز برای اطمینان بیشتر برابر با 1/0  در نظر گرفته شد که بر این اساس، حجم نمونه برابر 175 نفر محاسبه گردید.

n=                                                        

= n  حجم نمونه

N =  حجم کل جامعه= 1038

= T  مقدار t استودنت با 95 درصد اطمینان و 5 درصد خطا به میزان 2  96/1

= d   فاصله حدود اطمینان برابر 1/0

8 –1 متغیرهای تحقیق

متغیر وابسته این تحقیق میزان  نیازهای آموزشی توتون کاران در استان کردستان می باشد، که این مقیاس از طریق حاصل جمع جبری 16 شاخص بر اساس طیف لیکرت سنجیده خواهد شد. همچنین درتحقیق حاضر 17 متغیر مستقل وجود دارد که شامل: سن، جنسیت، وضعیت تاهل تعداد فرزندان، سطح تحصیلات، شغل اصلی، سطح زیر کشت توتون، سابقه کشت توتون ، نوع مالکیت میزان درآمد سالانه از کشت توتون،  استفاده از تسهیلات حمایتی شرکت دخانیات، تعداد دفعات تماس با مروج دخانیات، تعداد دفعات شرکت در کلاس های آموزشی ترویجی، بازدید از مزارع نمونه استفاده از مجلات و نشریات ترویجی، استفاده از فیلم های آموزشی و عضویت در تعاونی یا تشکلهای توتون کاران می باشند.

9 –1روش جمع‌آوری اطلاعات

در تحقیق حاضر برای جمع‌آوری اطلاعات از دو روش عمده یعنی روش کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی استفاده شده است.

در روش اسنادی و کتابخانه‌ای ابتدا به منابع رایانه‌‌ای مراجعه و پس از انتخاب منابع مورد نظر نسبت به تهیه، ترجمه و فیش‌برداری اقدام گردید در این تحقیق بررسی جامعی در اسناد و مدارک صورت گرفت تا ضمن تحکیم پایه‌های نظری تحقیق از نتایج بررسی‌های مشابه در خصوص موضوع تحقیق استفاده گردد.

در روش میدانی تنها وسیله مورد استفاده پرسشنامه می‌باشد. برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز در تحقیق با استفاده از مبانی نظری تحقیق و فرضیات تحقیق پرسشنامه ای حاوی 27 سئوال  تهیه گردیده است. این پرسشنامه دارای سئوالات باز و بسته می باشد که در سئوالات، ویژگیهای شخص پاسخگو و میزان نیازهای آموزشی ترویجی توتون کاران  مورد سنجش قرار گرفته است.          برای سنجش طیف پاسخهای مربوط به نظر خواهی در پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده شده است که در آن پنج گزینه  خیلی کم، کم ، متوسط، زیاد و خیلی زیاد مد نظر قرار گرفته است.

10 –1 روایی Validity

به منظور تعیین روایی پرسشنامه، از نقطه نظرات و پیشنهادهای اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی، محققان و کارشناسان شرکت دخانیات استفاده گردید و پس از اصلاحات لازم، اطمینان حاصل شد که سؤالات مطرح شده توانایی و قابلیت اندازه‌گیری محتوی و خصوصیات مورد نظر در تحقیق را دارا می‌باشند.

11 -  1   اعتبار Reliability

12 –1 ضریب کرنباخ آلفا

آزمون کرنباخ آلفا نشان می‌دهد که سؤال‌های آزمون تا چه حد توانایی یا خصیصه واحدی را اندازه می‌گیرد به طور کلی ضریب کرنباخ آلفا همسانی درونی یا ثبات درونی را ارزشیابی می‌کند کرنباخ برای برآورد همسانی درونی آزمون فرمول ذیل را پیشنهاد کرده است.

= (1-)

K = تعداد گویه ها =  16

 Si =   واریانس داده های هر یک از سئوالات =  435/13

St = واریانس داده ها یعنی نمره های  خام آزمودنیها  = 895/81

ارزیابی ضریب کرنباخ آلفا:              کم          متوسط                 زیاد

                                                              45%           75%                95% 

در نهایت اعتبار یا ضریب به دست آمده برای پرسشنامه‌های مربوط به توتون کاران استان کردستان  برابر  89/0 بدست آمد که می‌‌توان اظهار کرد که پرسشنامه‌های تحقیق از اعتبار خوبی برخوردار می‌باشند.

13 –1فرضیات تحقیق

فرضیه تحقیق حدس بخردانه در باره رابطه بین دو یا چند متغیر است فرضیه ها به صورت جمله اخباری بیان می  شود و نشانگر نتایج مورد انتظار است. یک فرضیه هیچ گاه اثبات و یا ابطال نمی شود ، بلکه بر اساس داده های به دست آمده فقط تائید یا رد می  شود(سرمد و دیگران ،‌1376 )

1 بین سن توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

          H1 : -1r1              r0                                                                                         H0: r=0   

2  بین توتون کاران زن و مرد از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد.

H1: 12                                                                

H0: 1=2

3 بین توتون کاران متاهل و مجرد از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد

H1: 12                                                                

H0: 1=2

4 بین تعداد فرزندان افراد توتون کار و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

5 بین سطح سواد توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

6 شغل اصلی توتون کاران بر میزان نیازهای آموزشی آنان تاثیر گذار است.

  H1: 12 …                                                                                                     H0: 1=2 = …                             

 7 بین سطح زیر کشت توتون و میزان نیازهای آموزشی توتون کاران رابطه معنی داری وجود دارد

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

8 بین سابقه فعالیت در زمینه کشت توتون و میزان نیازهای آموزشی توتون کاران رابطه معنی داری وجود دارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

9 نوع مالکیت اراضی زراعی( توتون ) بر میزان نیازهای آموزشی توتون کاران تاثیر گذار است

  H1: 12 …                                                                                                     H0: 1=2 = …                         

10  بین میزان درآمد سالیانه توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی آنان  رابطه معنی داری وجود دارد

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

11 بین توتون کارانی که از تسهیلات حمایتی شرکت دخانیات استفاده نموده اند و سایرینی که استفاده نکرده اند از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد.

H1: 12                                                                

H0: 1=2

12 بین تعداد دفعات تماس مروج با توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی توتون کاران رابطه  معنی داری وجوددارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

13 بین میزان دفعات شرکت توتون کاران در کلاسهای آموزشی در زمینه کاشت، ‌داشت و   برداشت توتون و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

14 بین تعداد دفعات بازدید توتون کاران  از مزارع نمونه توتون و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجوددارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

15 بین میزان استفاده توتون کاران  از نشریات و مجلات آموزشی – ترویجی و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجوددارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

16 بین میزان استفاده توتون کاران  از  نمایش فیلم های آموزشی – ترویجی در خصوص کشت توتون و میزان نیازهای آموزشی آنان  رابطه  معنی داری وجوددارد.

          H1 : -1r1              r0        

 H0: r=0

17 بین توتون کارانی که عضو تشکل ها یا تعاونی توتونکاری می باشند با سایرینی که عضو       نمی باشند از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد.

H1: 12                                                                

H0: 1=2

14 –1 روش‌های تجزیه و تحلیل آماری

در این تحقیق پس از جمع‌‌آوری و دسته‌بندی داده‌ها از روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است که در ذیل به ویژگی هر یک از آنها پرداخته می‌شود.

الف) آمار توصیفی

آمار توصیفی به توصیف افراد گروه خاصی که مورد مشاهده قرار گرفته‌اند محدود می‌شود و در مورد افراد خارج از این گروه هیچ‌گونه نتیجه‌گیری نمی‌گردد. در قسمت آمار توصیفی این تحقیق ابتدا جداول توزیع فراوانی تهیه گردید و سپس مواردی چون فراوانی، درصد فراوانی، فراوانی تجمعی، میانگین، میانه، نما (مد)، انحراف معیار محاسبه گردیدند.

ب) آمار استنباطی

در تحلیل استنباطی هدف آن است که بر اساس مطالعات انجام شده در مورد نمونه‌ها نتایجی در مورد جامعه به دست آید در بخش آمار استنباطی از آماره‌های نظیر ضریب همبستگی اسپیرمن آزمون من – وایت‌نی، آزمون  کروسکال والیس و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید که به برخی از خصوصیات و ویژگی‌های آزمون‌های انجام شده در ذیل اشاره می‌گردد.

ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن به عنوان ساده‌‌ترین نوع تحلیل همبستگی شناخته شده است. وقتی جهت متغیرها به جای اندازه‌های فاصله‌‌ای یا نسبی به صورت اندازه‌های رتبه‌ای بیان شوند از این ضریب استفاده می‌شود این ضریب شاخصی برای تعیین نوع همبستگی و میزان درجه رابطه بین صفات می‌باشد و مقدار آن نیز بین 1 و 1- در نوسان است. همبستگی مثبت و کامل برابر   1+ است یعنی در ازای افزایش هر واحد به یکی از متغیرها واحدی متناسب با آن به متغیر دیگر افزوده می‌شود. همبستگی کامل و منفی برابر 1- است یعنی این که در ازای افزایش هر واحد به یکی از متغیرها واحدی متناسب با آن از متغیر دیگر کاسته می‌شد و بالاخره این که فقدان کامل همبستگی برابر صفر می‌باشد.