نحوه نگارش روش تحقیق

روش تحقیق

در ابتدای هر تحقیق ابتدا باید موضوع آن را معلوم کنیم که در مورد چه مسئله ای می خواهیم تحقیق کنیم و دیگری تجزیه و تحلیل در مورد موضوع می باشد .

موضوعات از نظر سطح وسعت به 3دسته :

1) سطح فرد                      2) سطح میانی                               3) سطح کلان

هر چه سطح به فرد نزدیکتر باشد سطح فرد می باشد ( کم جمعیّت ) مثل اعتیاد ، افت تحصیلی

و اگر افراد مورد تحقیق پر جمعیت باشند مثل یک شهر یا کشور ، سازمان . . .  سطح کلان محسوب می شود .

- محقق باید دغدغه های شخصی خود را در هنگام تحقیق کنار بگذارد و آنرا تأثیر ندهد و ذهنیات او در هنگام تجزیه و تحلیل نباید تأثیر گذار باشد .

- در تجزیه و تحلیل باید از            قضاوت ارزشی جلوگیری کند = پیش داوری نکند

                                                فارغ از ارزش بودن

- داده ها باید خالص و بدون تغییر ارزشیابی شوند .

- محقق باید از حرفهای عوام فاصله بگیرد و به مستندات توجه کند .

- محقق می تواند ارزشهای شخصی خود را فقط در انتخاب موضوع دخالت دهد که این عمل سبب تشویق او به دنبال کردن تحقیق می شود .

دوره مک کاتیز دورهای که افراد مشکوک به کمونیستی را سر به نیست می کردند .

از مهمترین مفاهیمی که سی . رایت . میلز C . R . mils  مطرح می کند :

So ciological Imagination  تخیل جامعه شناختی است که محور حرکت هر جامعه شناسی و محقق علوم اجتماعی است .

تبدیل مسئله ذهنی به موضوع تحقیق :

میلز معتقد است که هر محقق باید بتواند بین مسائل فردی خود و ساخت اجتماعی پیوندی برقرار کند یعنی اگر مسئله فکری یک محقق فقط مربوط به خود او باشد نمی توان در مورد آن تحقیق کرد ولی اگر این مسئله مربوط به تعداد افرادی شبیه به او هم باشد آن موقع یک مسئله اجتماعی تلقی می شود .

 Stracture = ساخت        چگونگی و آرایش قرار گرفتن اجزای یک مجموعه منسجم

Institution = نهادها        ساخت جامعه از نهادها تشکیل می شود :

نهاد دین ، نهاد خانواده ، نهاد آموزشی ، نهادهای سیاسی . . . .

از نظر میلز مسئله ای را می توان به عنوان تحقیق مطرح کرد که بتوان بین جنبه های فردی و جنبه هایی که ناظر ساخت اجتماعی هستند ارتباط برقرار کرد در این صورت به تخیل جامعه شناختی رسیده ایم . از نظر میلز شرایط تاریخی را هم باید در تحقیقات در نظر گرفت زیرا بسیاری از مسائل گذشته عین مسائل امروزی شده است .

cimmen sense = عقل سلیم یا باورهای مردمی مثل چشم زخم ، سق سیا ، اعتماد به جن و پری ، اینها مواردی هستند که تحقیقات در نظر گرفته نمی شود زیرا علمی نیستند .

علوم اجتماعی دچار عوام زدگی است یعنی عوام به خود اجازه دخالت و اظهار نظر در مسائل علوم اجتماعی را می دهند و مانع رشد علوم اجتماعی می شود . این عوام زدگی نباید پژوهشگر را تحت تأثیر قرار دهد .

انواع تحقیق :

تحقیق پیمایشی survey  research :

برای بررسی جمعیّت خاصی که معرف کل جمعیّت مطالعاتی است از این روش استفاده می گردد . چون امکان بررسی تمامی جمعیّت نیست پس نمونه برداری صورت می گیرد این نمونه برداری به شکل تصادفی صورت می‌گیرد.

تحقیق میدانی field  research :

در این روش محقق به طور مستقیم در فضای تحقیق قرار می گیرد و به طور مشاهده ای دیده ها و شنیده های خود را یادداشت می کند در واقع نوعی مشاهده مشارکتی است Participation observation مثل رفتن در دستههای عزاداری ، زندگی کردن در عشایر در این نوع تحقیق نباید سوگیری  Biasشود یعنی حضور محقق در موضوع تحقیق اثر نگذارد یعنی خود محقق هم مثل عنصری از تحقیق فرض شود .

تحقیق آزمایشی Experimental  research :

در محیطی کاملاً کنترل شده 2 گروه را مورد آزمایش و مقایسه قرار می دهند

با شرایط یکسان فقط برای یکی محرک قرار می دهند .

واحد تحلیل unit of Anolysis اینکه موضوعی را که انتخاب می کنیم و اطلاعات جمع آوری شده باید روی چه مسائلی متمرکز شوند .

مثلاً در تحقیق درباره مدارس ایران               واحد تحلیل = مدارس

درباره موضوع فرهنگی در محل              واحد تحلیل = افراد محل

مقایسه رفتار بین دانشجویان در‹ آزاد و ‹ تهران       واحد تحلیل = دانشگاه

                                                                    یا واحد خردتر = دانشجو

متغییر Variable :

صفتی که در واحد تحلیل در حال تغییر است و بررسی می شود .

در مثال های بالا            رفتار دانشجویان = متغییر

مراحل تحقیق :

1) انتخاب موضوع              2)توصیف و توضیح موضوع                   

3)اعلام هدف موضوع 4)جمع آوری اطلاعات        5) طبقه بندی داده ها                          6) تجزیه و تحلیل آنها              7) نتیجه گیری

نقش شیوه آزمایشی

اگر آزمایش شونده آگاه از آزمایش شده باشد دچار سوگیری می شود و نتیجه درستی ارائه نمی شود و از قبل نوعی آمادگی در خود ایجاد می کند.

یکسان کردن شرایط آزمایش برای 2 گروه دشوار است .

 Science علم : شناخت و آگاهی که از طریق مشاهده منظم مسائل حاصل می‌شود .

Paradiym  پارادیم[1] : کلیه پیش فرضهای اساسی که در علم وجود دارد به عنوان مثال وجود نظم در پدیده های طبیعی در قدیم یکی از فرضیات دانشمندان بوده است .

تعریف دوم پارادایم : نظریه ها و اندیشه ها و اصول یک رشته علمی که قالب فعالیت علمی را می سازد . مثلاً یک فرد برای پزشک شدن ابتدا کنکور می دهد بعد مراحل پزشکی را به ترتیب اولویت طی می کند پس یعنی فعالیت او طبق اصولی است که از سوی دیگران تأیید شده است .

خارج شدن استاد از کلاس سبب بینظمی می شود – در این مثال پیش فرض یا پارادایم – وجود نظم در کلاس است .

یا اعتیاد والدین سبب افت کارکرد عاطفی خانواده می شود – پارادایم = کارکرد عاطفی

فرق فرضیه با پیش فرق :

فرضیه موردی است که هنوز به صحت آن نرسیده ایم ولی پیش فرض از قبل مورد تأیید می باشد .

اخلاق علمی :  شیوه های مناسب فعالیت پژوهشیاست که 4 مورد ویژگی دارد

universalism عام گرایی در برابر خاص گرایی

Particularism  خاص گرایی :

خاص گرایی یعنی در پژوهشهای علمی برای پذیرش یا عدم پذیرش آن پژوهش باید به ویژگی های یک فرد و یا یک دانشمند توجه شود .

مثلاً حرف پیغمبر را به دلیل احترام و علاقه ای که به او داریم می پذیریم ولی در علم سخن یک دانشمند را به این دلیل نمی پذیریم و یا حرف افراد را به دلیل رنگ و نژاد و ثروت نمی پذیریم بلکه به قواعد علمی توجه می کنیم .

Communism اشتراک یا جمع گرایی :

یافته های علمی نباید در مالکیت یک فرد یا دانشمند خاصی بدانیم بلکه باید همگان از آن استفاده کنند و ممنوع نباشد مثل اختراعات و اکتشافات

disintrestedness بی طرفی ( بی علاقگی ) :

یعنی نباید طرز فکر خود را موضوع تحقیقمان دخالت دهیم

organized  skepticism  شک سازمان یافته :

محققین نباید هیچ یک از یافته های علمی را وحی منزل تلقی کنند و باید این روحیه را داشته باشند که یافته علمی تا زمانی معتبر است که خلافش ثابت نشده باشد و همواره امکان نقض آن وجود دارد .

orginality  اصل (خالص )

باید اصل ابتکار و نو آوری در جامعه علمی رعایت شود تا پویایی و جنب و جوش وجود داشته باشد .

ورود تحقیق در علوم :تا قرن 17 علمی به معنی امروزی نداشتیم و فقط علوم فلسفی وجود داشت که از طریق تفکر صورت می گیرفت و هیچ کار پژوهشی صورت نمی گرفت بعد از عصر رنسانس و شکسته شدن محدودیت علم که توسط کلیسا اعمال می شد علم شروع به پیشرفت کرد و پژوهشات جایگاهی پیدا کرد-  فیزیک شیمی زیست ...

رویکرد پوزیتیویست : یعنی هر چیزی را بعداز مشاهده قابل اندازه گیری کنیم چرا نمی توان مسائل اجتماعی را با ابزار علوم فیزیکی مورد بررسی قرار داد ؟

علوم اجتماعی ماهیت فیزیکی ندارند

نتایج حاصله را نمی توان به همگان تعمیم داد

در این رابطه محقین 3 گروه شدند

چون علم متفاوت است پس ابزار شناخت هم باید فرق کند

و عده ای هم معتقد بودند که علم متفاوت است ولی ابزار می تواند یکسان باشد

 و عده ای هم همه به ابزار تجربی معتقد بودند و هم از طریق تفسیر

پوزیتیوسیتها فقط چیرهای قابل مشاهده را جزو علم می دانستند .

توصیف : تشریح ویژگیهای یک چیز .

تبیین : بیان علتها             چرا آب در سرما یخ می زند .

در تحقیقات باید پا را از توصیف فراتر گذاشته و به تبیین مسائل هم پرداخت .

روش قیاسی deducation

هرگاه روشی تحقیق ها از کل به جزء باشد و به صورت مقایسه ای صورت گیرد .

مثال : همه قوها سفیدند           این قو هم سفید است .

همه مردها مغرورند                  برادر من هم مغرور است .

در روش قیاسی اولنظریه عام را بیان می کنیم و بعد مشاهده را روش استقرا از جزء به کل رسیدن        با مشاهده منظم و آزمون فرضیاتی در مورد موضوعی آنرا به کل تعمیم می دهیم . یعنی از راه مشاهده به یک فرضیه کلی می رسیم             نمونه گیری کردن و آنرا به کل تعمیم می دهیم

از هر دو شیوه در مطالعات استفاده می شود و از هم جدا نیستند

گفتار تئوریک (نظری )             تعمیم بندی گفتار

شامل مقوله هایی است که از نظر عینی قابل مشاهده نیستند و از لحاظ سنجش شدن باید تعریف شوند  مثل خسیس بودن  ، شادی ، غم ، زرنگی ، . .

. .

گفتار مشاهدهای (تجربی ) : مفاهیمیکه در ذهن ما عینیت دارد مثل سن ، که نسبی و مقایسه ای هستند .

انواع پژوهش از نظر هدف :

1)Basic  Research  یا fondamental  اساسی و بنیادی : تحقیق بنیادی

هدفش افزایش آگاهی و شناخت است         تعداد دانش آموزان چپ دست دبستان

2) Applied  Research  کاربردی :   تحقیق کاربردی

به همراه ارائه راه حل ، مسائل مختلف را مورد تحقیق قرار می دهد