پایان نامه خشونت علیه زنان در شهرستان ایذه در سال های 89 90

چکیده :

بحث زنان در معرض بیشترین خشونت[1] علیه  زنان بحثی است متعلق به تمام جوامع بشری که از دیرباز مورد توجه جامعه شناسان ،روان شناسان و مددکاران، جامعه شناسان و فعالان حوزه اجتماعی بوده است. زنانی که اگرچه بار کلمه تعرض  را باخود حمل می کنند اما در واقع قربانیان سیستم های سرمایه داری و جوامع مرد سالارند.

همانطور که می دانیم یک پدیده و آسیب اجتماعی را نمی تواد قائم به فرد نمود و می بایست سعی نماییم علت ها و معلول ها را در کنار یکدیگر بررسی نماییم.پدیده خشونت علیه  زنان حاصل چندین علت در جامعه می باشد.

سازمان‌ها و کشورهای جهان می‌کوشند با برنامه‌های گوناگون با خشونت علیه زنان مبارزه کنند.

خانواده پایه اساسی و سلول سازنده اجتماع است، نهادی است که به اعضاء خود احساس امنیت و آرامش می بخشد. در واقع هر خانواده را باید، خشت بنای جامعه، مبداء بروز عواطف انسانی و کانون صمیمانه ترین روابط میان افراد به حساب آورد.

خانه غالباً به عنوان پناهگاه امنیت و خوشبختی تصور می شود اما خشونت خانوادگی بخشی از تجربه بسیاری از زنان است. از دیدگاههای گوناگون پدیده رفتار خشن یکی از اعضاء به صورتهای متفاوت نامگذاری می شود. بطور معمول از خشونت خانوادگی(Family violence) یا خشونت زناشوئی (Marital vioence) نام برده می شود. در این مقاله ابعاد همسرآزاری یا زن آزاری و به عبارت بهتر خشونت شوهران علیه همسرانشان مدنظر قرار گرفته است

[1] خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان اصطلاحی تخصصی است که برای توصیف کلی کارهای خشونت‌آمیز علیه زنان به کار می‌رود. همانند Hate Crime، این شکل از خشونت بر علیه گروه خاصی از مردم اِعمال می‌شود و جنسیت قربانی پایه اصلی خشونت است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد (UNGA) خشونت علیه زنان را «هرگونه عمل خشونت آمیز بر پایه جنسیت که بتواند منجر به آسیب فیزیکی (بدنی) ، جنسی یا روانی زنان بشود» تعریف کرده است که شامل «تهدید به این کارها، اِعمال اجبار، یا سلب مستبدانهٔ آزادی (چه در اجتماع و چه در زندگی شخصی)» می‌شود. اعلامیه رفع خشونت علیه زنان در سال ۱۹۹۳ بیان می‌کند که این خشونت ممکن است توسط افرادی از همان جنس، اعضای خانواده، و حکومت اعمال شود.

فصل اول:

 بیان مسئله

تعریف خشونت علیه زنان و انواع آن:

دکتر شکوه نوابی نژاد در حوزه‌ی روانشناسی زن خشونت را به معنای ضرب و شتم یا هر گونه تجاوز به زن و شکنجه و آزردن وی بر شمارد که در سراسر دوران زندگی شکل‌های گوناگون از آن بروز می‌یابد.(1)

تعریف خشونت علیه زنان که در اعلامیه سازمان ملل آمده است به شرح زیر است، هر چند که به آن محدود نمی‌شود. (یونسکو 1994)

الف) خشونت جسمانی، روانی و جنسی که در خانواده‌ها بر زنان اعمال می‌شود. نظیر کتک زدن و تجاوز جنسی به دختران در خانه، خشونت در ارتباط با جهیزیه، تجاوز جنسی به زنان ، ختنه کردن دختران و زنان و دیگر اعمال سنتی که به زنان آسیب می‌رساند.

ب) خشونت جسمانی، روانی و جنسی که در جامعه اتفاق می‌افتد نظیر تجاوز جنسی، تهدید، ارعاب و تحقیر در محیطهای تحصیلی و کاری و به فحشاء کشیدن دختران و زنان.

ج) خشونت جسمانی، روانی و جنسی که در نقاط مختلف جهان یا توسط دولتها اعمال یا ندیده گرفته می‌شود.(1)

خانواده اولین مکان آغاز خشونت بر علیه زنان است.زنان در خانواده های جوامع شرقی به بهانه های عدم رعایت ارزش های مقدس و قید و بندهای سنتی و به بهانه حفظ آبرو به شدیدترین شکل تنبیه می‌شوند. (18)

پدران بدون آنکه ترس و واهمه‌ی از مجازات داشته باشند قوانین نابرابر در ساختار جامعه را در خانواده پیاده می‌کنند افزایش شکنجه ، به قتل رساندن دختران توسط پدر، برادر یا عمو و دایی و روی دادن قتل‌هایی تحت لوای ناموس، خودسوزی زنان در اثر خشونت های فیزیکی و روانی وارد آمده از طرف شوهر شاهدی بر این مدعا است که در شهرستان   ایذه نمونه‌های زیادی را در ذهن داریم.

وجود روابطی که ازدواج در آن نه بر اساس انتخاب آگاهانه و عاشقانه صورت گرفته بلکه صرفاً بر اثر تکلیف به صورت سنتی انجام گیرد و زن در خانواده بعد از قیومت پدر مورد خشونت همسر قرار گیرد. (18)

خشونت نسبت به زنان محدود به خشونت بدنی نیست، بلکه هر نوع رفتاری که مرد به قصد اثبات قدرت برای نظارت بر زن داشته باشد خشونت نام دارد. (2)

زنان در سراسر دوران زندگی به شکل‌های گوناگون خشونت وابسته به جنسیت را تجربه می‌کنند که بیشتر آن خانوادگی است و در سه شکل خشونت فیزیکی، روانی و جنسی در خانواده بروز می کند.

خشونت فیزیکی یا بدنی شامل انواع بد رفتاری‌ها چون هل دادن، لگد زدن، ضربه زدن، کشیدن موی سر، سوزاندن، شلاق زدن، صدمه زدن به اشیاء و لوازم زندگی، بخصوص وسایلی که زن به آنها دلبستگی خاص داشته، اذیت و آزاد رساندن مثل بیدار کردن‌های مکرر زن در نیمه شب، تلفنهای مکرر، جاسوسی و تعقیب زن، انواع تهدید‌ها مثل نامه‌های تهدید آمیز نوشتن، تهدید کلامی یا با اسلحه، تهدید به آزاد و اذیت افراد وابسته به زن مثل کودکان یا خویشاوندان و سرانجام تهدید به کشتن یا کشتن قربانی است. تجربه نشان داده است، رفتار خشونت آمیز از نمونه‌های ساده مانند هل دادن، ضربه زدن شروع شده و بتدریج دفعات آن زیاد و خشن‌تر می‌شود(2)

بدرفتاریها و شکنجه‌های روانی شکل دیگری از خشونت علیه زنان در خانواده است که گستردگی بسیاری دارد مانند: دروغ گفتن، چشم چرانی، تعدد زوجات، بی‌توجه بودن به زن و خواسته‌های او، خیانت به زن، ایجاد محدودیت در روابط، کنترل دائمی مخارج زن، وادار کردن زن به داشتن پوششی خاص، انتقاد و سرزنش کردن به طور مداوم، تهمت زدن، بدرفتاری‌ کلامی و عاطفی مثل تمسخر در جمع، تحقیر وضعیت جسمانی و ظاهری، دشنام و ناسزا گفتن، حرفهای رکیک و غیره، که در نهایت به ترس، عجز و ناتوانی روانی منجر می‌شود، که اراده، اعتقاد به نفس و تصمیم گیری و توانمندی را از زن ساقط می‌کند و در موارد شدید باعث به هم خوردن تعادل روانی و پیدایش تصورات واهی و تمایل به خود کشی می‌شود.

خشونت جنسی به معنای کلیه رفتارهایی که زن را مجبور به برقراری رابطه جنسی می‌کند.(24) همچنین عدم رعایت بهداشت جنسی، آزار و اذیت جنسی و عدم توجه به ارگاسم (orgasm) جنسی زن در هنگام رابطه جنسی جزو خشونت‌های جنسی محسوب می‌شوند. نوع دیگر خشونت جنسی، بریدن اندام تناسلی زنانه (ختنه) می‌باشد، به صورت بریدن جزئی یا کلی کلیتوریس و لبهای کوچک که در شدیدترین نوع آن کلیتوریس، لبهای کوچک و لبهای بزرگ قطع شده و سپس فرج دوخته می شود بگونه‌ای که فقط سوراخ کوچکی برای خروج ادرار و خون مربوط به عادت ماهانه بماند.

اشکال دیگری از خشونت متناسب با سطح فرهنگی جوامع نسبت به زنان و دختران صورت می‌گیرد مانند سقط جنین با توجه به انتخاب جنسیت و کشتن نوزاد دختر، تبعیض غذایی یعنی اختصاص دادن غذای نامطلوب به وی در مقایسه با فرزند پسر، دسترسی نابرابر به خدمات و مراقبت‌های بهداشتی و تحصیلی، فروش فرزندان به منظور فحشاء توسط والدین، زنای با محارم، ازدواج پیش از موقع دختران از جمله شکلهای دیگر خشونت است.(1)

زنان در سیاست نیز مورد خشونت واقع می‌شوند،به قول مهرانگیز کار:

خشونت سیاسی با عملکرد اهرم های قدرت رسمی یعنی دولت، علیه زنان اعمال می‌شود. این خشونت به صورت غفلت از حقوق انسانی زنان در قانون گذاری انعکاس می‌یابد و به صورت عدم پشتیبانی از برابری حقوق زن و مرد در سیاست گذاری ظاهر می‌شود.(18)

خشونتهای که در اجتماع رخ می دهد مانند ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت جنسی و حس برتری جویانه مرد نسبت به زن برآیندی از سیاست‌های دولت و نگرش عمومی جامعه می‌باشد که در مراکز آموزشی از قبیل مدرسه، مطبوعات، رادیو تلویزیون، سازمانها و ادارات انعکاس می‌یابد.

نگرش عمومی جامعه بر اساس سنتهای پدرسالاری، مرد را در خانواده دارای اقتدار زیاد می‌داند. او به سبب نقش نان آوری، عملاً دارای کنترل اقتصادی بر دیگر اعضای خانواده است و نتیجتاً قادر به اعمال خشونت می‌گردد. تنها نگاهی به رسانه‌های تلویزیون مشخص می کند که با وجود تمام دگرگونیهای موجود در جهان و در جامعه ایران، هنوز خانواده عبارت است از پدر مقتدر تصمیم گیرنده است که با همسر خود نیز مشورت نمی‌کند (3).

اگر به قوانین ایران، نگرش عمومی جامعه و سازمانها، که هر سه عامل موثری در افزایش یا کاهش خشونت هستند، نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که قوانین و نگرش عمومی و نبود سازمانهای حمایتی، به صورت عوامل تشدید کننده خشونت عمل می کنند. (4)

مرکز فرهنگی زنان اعتقاد دارد که انواع خشونتها ارتباطی بسیار نزدیک به هم دارند و در این زمینه خشونت‌های فرهنگی، اقتصادی، قانونی و سیاسی را جدا از هم نمی‌بیند و با این تفسیر اعضای این مرکز معتقدند که نمی‌تواند یک نوع خشونت را بررسی کرد، بدون آنکه تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم انواع دیگر در آن دیده شود. خشونتی سیستماتیک در کل جامعه رواج دارد که این خشونت نمادی از قدرت است و بی‌دلیل نیست که در این بازی قدرت، قربانیان اصلی خشونت عمدتاً زنان و کودکانند. (25)     

علل خشونت علیه زنان:

خشونت، یک رفتار غلط است. این رفتار غلط که از الگوهای غلط خانواده و اجتماع نشات می گیرد، وسیله ای است که فرد از طریق آن ناکامی‌ها، کمبودها و خلاء های روانی، اقتصادی و اجتماعی خود را جبران می کند. (5)

زنان به عنوان جنس لطیف و نقطه تمرکز خانواده در بروز و پیدایش رفتارهای خشونت آمیز مورد توجه و تحت تاثیر متغیرهای محیط اطراف خود می‌باشند. خشونت علیه زنان یکی از معضلات اجتماعی در تمام کشورهای دنیا است این معضل اجتماعی علاوه بر ایجاد مشکلات جسمی و روانی در شخص مضروب، موجب بروز عواقب جبران ناپذیر اجتماعی نیز می گردد.(23)