مقدمه:
در اعصار اخیر با تکامل جوامع انسانی، تغییراتی در تمامی جنبه‌های زندگی انسان‌ها ایجاد شده است که انسان چاره‌ای جز اینکه خود را با این تغییرات منطبق کند ندارد.
امروز تفکر انسان‌ها در مورد حمل و نقل و وسائل نقلیه تغییر کرده است. امروزه در اکثر کشورها معضلات آلودگی‌های محیط و هوا و از بین رفتن زیبایی‌ها و ایجاد سروصدا و نظایر اینها اولین مسائلی هستند که در مورد سیستم‌های حمل و نقل جلب توجه می‌کند و صد البته درصد ایت آثار سوء روز به روز حتی میتوان گفت لحظه به لحظه در حال افزایش است.
در کنار این آثار زیست محیطی، با افزایش تعداد وسائل نقلیه شخصی و یا عمومی و در کنار آن افزایش حجم ترافیک و درنتیجه بوجود آمدن مشکلات کنترل و ساماندهی وسائل نقلیه و کمبودها و نقایص راههای ارتباطی باعث ایجاد ناراحتی‌ها و رنجش‌های روانی در افراد می‌گردد.
قرارگیری این عوامل در کنار هم باعث بوجود آمدن تصادفات با روند صعودی می‌گردد، که هزینههای گزاف اجتماعی و اقتصادی را بهمراه دارد.
اهمیت این موضوع برای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیشتر است چرا که آمار تصادفات و درنتیجه خسارات (جانی و مالی) ناشی از آن در این کشورها نسبت به کشورهای توسعه یافته بیشتر است. هرچند که در کشورهای توسعه یافته نیز این آمار کم نیست. جهت بهبود ایمنی راهها باید اقدام به شناخت عوامل بوجود آورنده تصادفات و تصحیح آنها نمود. اما مسلماً رسیدن به این مرحله یعنی تصحیح عوامل بوجود آورنده حوادث کار ساده و آسانی نیست که به سرعت نتیجه دهد و نیازمند تحصیات وسیع و گسترده و همچنین هزینههای اقتصادی و زمانی بالا می‌باشد.
با توجه به اهمیت موضوع ایمنی راهها از منظر دارا بودن کمترین میزان تصادفات در این پژوهش عوامل مؤثر در ایجاد تصادفات و تأثیر آنها بر ایمنی راهها و همچنین خلاصه‌ای از روشهای آماری مورد استفاده در شناسایی مکان‌های حادثه نیز مورد بررسی قرار گرفته، و ارائه گردیده است؛ همچنین در انتها الگوریتم‌های مربوط به یافتن ایمن‌ترین مسیر از جهت دارا بودن کمترین میزان تصادفات با در ظنر گرفتن چند عامل از مجموعه عوامل ایجاد تصادفات ارائه شده تا در جهت انجام نمونه عملی مورد استفاده قرار گیرد.
بخش اول:
طرح مسئله
اهمیت موضوع
طرح مسئله:
صورت مسئله: یافتن ایمن‌ترین مسیر بین دو نقطه از نظر نرخ تصادفات
شرح مسئله:
موضوع مطرح شده در این پژوهش که یکی از عمده‌ترین مسائل طرح در حمل و نقل شهری محسوب می‌شود به بررسی و شرح عوامل مؤثر در ایجاد تصادفات و نیز راههکارهای ارائه شده در جهت رفع و بهبود این عامل می‌پردازد.
در این پژوهش منظور از ایمن‌ترین مسیر عبارت است از مسیر بهینه‌ای که در آن نرخ تصادفات نسبت به سایر مسیرها حداقل باشد.
رسیده به هدف مذکور نیازمند داشتن اطلاعات جامعی در زمینه‌ی تصادفات و علل آن و نیز الگوریتم‌های مسیریابی می‌باشد.
در راستای این امر اقدام به جمع‌آوری اطلاعات مربوط به عوامل مؤثر در تصادفات از قبیل عوامل انسانی، راه، محیط، و وسیله‌ی نقلیه و نیز مقایسه‌ی آنها همچنین شناسایی عوامل و مکان‌های حادثه‌خیز گردیده است. که به علت گستردگی پارامترهای مؤثر در تصادفات تنها به دو موضوع تقاطع‌های چراغ دار و نیز اثر انحراف راه در تصادفات توجه شده است. اطلاعات جمع‌آوری شده در واقع پیش‌نیاز استفاده از الگوریتم‌های مسیریابی برای رسیدن به ایمن‌ترین مسیر از منظر نرخ تصادفات خواهد بود.
که بعد از بررسی چند الگوریتم مرسوم در مسیریابی مناسبترین الگوریتم برای مدل سازی مسیر مورد نظر انتخاب گردید.
اهمیت موضوع:
تعریف تصادفات:
تصادف پدیده‌ای است نادر، تصادفی، با عوامل و فاکتورهای مختلف که بوسیله موقعیتی که در آن یک یا چند نفر در مقابله با محیط اطراف خود دچار ضرر و زیان می‌شوند، بیان می‌شود.
(United kingdom, Accident Investigational Manual 1986)
تصادف به عنوان واژه‌ای برای رخدادی که در آن یک یا چند وسیله نقلیه شرکت دارند و منجر به خسارتهای مالی، زخم یا مرگ می‌شود مورد قبول می‌باشد. اصطلاح تصادف برای رخداد اتفاقی (راندم) که هیچ دلیل واضحی ندارد، غیر از اینکه باید اتفاق می‌افتد، بکار میرود.
در سالهای اخیر اداره ملی ایمنی راه آمریکا (National Highway Traffic Safety Administration) واژه تصادم (Crash) را به عنوان واژه جایگزین برای تصادف پیشنهاد کرده است. به دلیل اینکه تصادم برای برخوردی که میتوان از آن جلوگیری کرد یا با اصلاح رفتار راننده، طراحی وسیله نقلیه، هندسه راه یا محیط اطراف آنرا به حداقل رساند، بکار میرود. البته کلمه تصادم معمولا برای حوادث ترافیکی و راه بکار میرود.
اهمیت مطالعه تصادفات:
با مطالعه تصادفات مختلف میتوان لیستی از عوامل مؤثر در رخداد تصادفات حمل و نقلی تهیه کرد، با تعریف و توصیف فاکتورهای دخیل در تصادفات میتوان سیستم حمل و نقل را بهبود بخشید تا در آینده با کاهش و به حداقل رساندن عوامل ایجاد تصادف، سیستم حمل و نقل ایمنتری ایجاد کرد.
مرگ و میر و خسارات جانبی ناشی از تصادفات یکی از عوامل ناگوار حمل و نقل جدید برای جامعه می‌باشد. هر سال بیش از 60000 نفر در تصادفات حمل و نقل در ایالات متحده جان خود را از دست می‌دهند، تقریباً 90 درصد مرگ و میرها مربوط به بزرگراهاست. یک شمای تخمینی از توزیع نرخ مرگ و میر در میان روشهای حمل و نقل در ایالات متحده بر مبنای 100 میلیون مسافر - مایل در جدول 1-1 داده شده است
(Morlak 1978)
| روش حمل و نقل |
نرخ |
| اتومبیل ها و تاکسی‌ها |
90/1 |
| موتور سیکلت‌ها |
00/17 |
| حمل و نقل عمومی محلی |
16/0 |
| اتوبوس‌ها |
19/0 |
| راه‌آهن |
53/0 |
| شرکت حمل و نقل هوایی داخلی |
13/0 |
| حمل و نقل آبی |
NA |
بررسی و توضیح مسأله ایمنی کار ساده‌ای نیست چرا که عوامل بسیاری از جمله مهندسی، آموزش و اجرای قانون و بسیاری مسائل دیگر که در طی فصول مربوطه تا حدودی شرح داده خواهند شد، در آن مؤثر هستند.