پایان نامه حقوق بیمار

1-1 مقدمه

همه انسانها دارای نیازهایی هستند که برای بقا یا رشد و توسعه استعدادهای آنان و کمک به رشد استعدادهای دیگران بایستی بر آورده شود.گاهی پاسخگوئی به این نیازها با موانع غیر قابل اجتناب مثل امراض و حوادث طبیعی روبرو می شود اما موانع دیگری هم وجود دارد که ساخته دست بشر هستند.

حقوق بشر در سطوح ملی و بین المللی متوجه حمایت از افراد بشر در مقابل رنج ها و مشقات ساخته دست انسانها و موانع قابل اجتنابی است که از طریق اعمال محرومیت’بهره کشی’اختناق’آزار و اذیت و کلیه اشکال سوء رفتار توسط گروههای سازمان یافته و قدرتمندی از انسانها بوجود آمده است.(1)

حقوق بشر با تمام انسانها بطور یکسان رفتار می کند’منظور این نیست که با مردم به یک شکل واحد رفتار شود و یا به یک شکل مورد توجه قرار گیرند’لکه این اصل می خواهد که با مردم بطور مساوی رفتار شود و موقعیت های مساوی در اختیارآنها قرار گیرد.حقوق بشر به تفاوتها در فرهنگ های انسانی احترام می گذارد و نیز تصریح می کند مه مردم در نژاد’رنگ’جنس’زبان’مذهب’سیاست’ملیت و....متفاوتند.با این وجود و با در نظر گرفتن حقوق و شان و منزلت آنها’همه انسانها با هم برابرند.

حق سلامت در منشور بین المللی حقوق بشر تحت عنوان "حق بالا ترین استاندارد قابل حصول از سلامت جسمانی و روانی"بیان می شود.این حق وظیفه ای را برای دولت ها در جهت ترفیع و حمایت از سلامت افراد و جامعه شامل ترفیع و پشتیبانی از سلامت و تضمین کیفیت مراقبت های بهداشتی در مانی وضع می نماید.(2)

احترام به حقوق بیمار و تعیین چارچوب قانونی برای آن دارای سوابق ممتد در تاریخ مراقبت های بهداشتی و در مانی کشورهاست.از سال 1960 در اروپا و آمریکا تغییرات اساسی در رفتار بیماران بستری و بیمارستانهای این کشورها مشهود گردید.بیماران بیش از همیشه از مسئولین درمانی’پزشکان و پرستاران خود پیرامون نحوه درمان و مراقبت و وضعیت حقوق خود انتقاد می کردند.بدین ترتیب در پاسخ به توقعات بیماران’اصول قانونی پیرامون رضایت آگاهانه در زمینه رضایت بیمار برای انجام شیوه درمانی’جنبه محرمانه و ممنوعیت فاش کردن اطلاعات بیمار’حفظ حرمت و عزت بیمار و پذیرش بدون تبعیض نژادی’جنسی’وضعیت خوانوادگی’سنی’وضعیت سلامتو نوع بیماری’معلولیت’عقیده سیاسی’وابستگی سندیکایی و....در مجموعه قوانین کشورها ظاهر گردید.منظور از وضع اصول قانونی مذکور که بعدا تحت عنوان "منشور حقوق بیمار"شناخته شد’عبارت بود از حمایت از بیمار درست هنگامی که بیش از همیشه به سبب بیماری آسیب پذیر شده است.(3)

لذا امروزه نیاز به حمایت از افکار و عقاید نو در زمینه حقوق بیماران وجود دارد و دولتها نیز به چند دلیل توجه روز افزونی را به چنین موضوعاتی نشان میدهند:رشد فزاینده بوروکراسی’پیشرفتهای جدید در زمینه تکنولوژی کامپیوتری’تکنیکهای ثبت اطلاعات و پیشرفتهای وسیع در علوم و تکنولوژی پزشکی و بهداشتی بر انتظارات و توقعات بیماران افزوده است.

بیماران تشخیص بیماریشان را می پرسند و می خواهند مطمئن شوند که مراقبت های بهداشتی درمانی مناسب در موردشان انجام می شود و در صورتیکه انتظارات منطقی آنها برآورده نشود’عکس العمل نشان می دهند.ارائه دهندگان مراقبتها با این حقیقت روبرو شده اند که بیماران آماده مطالبه حقوق اساسی خود هستند.(4)

1-2 بیان مساله

تاکید بر حقوق اساسی انسان در مراقبت های بهداشتی و درمانی خصوصا حفظ شان بیمار به عنوان یک انسان زمانی اهمیت می یابد که آسیب پذیری بیمار او را به آسانی در معرض تخلفات و نقاط ضعف سیستم بهداشتی و در مانی قرار می دهد.از خصوصیات عصر ما نه تنها بعد فردی بلکه بعد اجتماعی حقوق بیماران می باشد و از این جهت بر حقوق درمانی و مراقبتها’پوشش اجتماعی کافی و اطلاعات مناسب در زمینه خدمات بهداشتی و درمانی و حق بهره لرداری از پیشرفتهای اجتماعی تاکیدی دوباره می شود.فشارهای اقتصادی’طب مدرن و انتظارات بیماران فاکتورهای مهمی هستند که بر شناسائی حقوق بیماران اثر می گذارند.بنابراین فاکتورهای متعددی به این وفاق منجر می شود که ما نیاز به رشد اصول وابسته به حمایت از افراد در مراقبتهای بهداشتی و درمانی و تاکید بر حقوق بیماران بعنوان ضامنی موثر داریم.(5)

بیماری که در اثر آسیب های جسمی و روحی به یک مرکز پزشکی مراجعه می کند’دارای حقوقی رسمی و قانونی است.در سالهای اخیر ملاحظات سیاسی’اخلاقی’اقتصادی و اجتماعی فراوانی در جهت حفظ حقوق بیماران در دنیا مورد توجه قرار گرفته است.این توجهات را می توان در بازگشت به ارزشهای بنیادی حقوق انسان هم چون اندیشه احترام به فرد که حقوق بیمار بر اساس آن بنا نهاده شده است’نسبت داد.به این ترتیب ضوابط و مقرراتی پیرامون حقوق بیمار تحت عنوان "منشور حقوق بیمار"تدوین شد.هدف از منشور حقوق بیمار عبارت است از دفاع از حقوق انسان به منظور حفظ حرمت و عزت او’برای اطمینان از این که در مواقع بیماری و بویژه در فوریتهای پزشکی بدون تبعیض سنی و جنسی و دارا بودن قدرت مالی از جسم و جان و سلامی او مراقبت کافی به عمل خواهد امد و این مراقبت در محیطی سرشار از احترام و با کیفیت مطلوب ارائه خمواهد شد.(3)

امروزه در نتیجه ارتباطات’بیماران نسبت به گذشته آگاهی بیشتری در مورد خدمات پزشکی کسب کرده اند.توجه رسانه های گروهی به دانش پزشکی’مردم را از بسیاری از حق انتخابهای ناشناخته قبلی در مورد مراقبتهای بهداشتی و در مانی و تکنولوژی های جدید آگاه می سازد.انقلاب مهمی در حقوق بیمار از بطن این دانش جدید شکل گرفته است.(5)

بدین ترتیب اگاه کردن بیمار یک وظیفه عرفی و اخلاقی است و بر خلاف باورهای موجود’آگاهی بیماران منجر به افزایش تقاضای احساساتی و غیر قابل کنترل نمی شود’بلکه باعث می شود رفتار متقابل بیمار و ارائه مننده خدمت به سمت منطقی تر و متعادل تر شدن پیش رود و انتظارات متقابل تعدیل گردد.امروزه بیمار یکی از اعضای فعال گروه مراقبت بهداشتی و درمانی تلقی می شود تا یک دریافت کننده غیرفعال واین تفکر که تنها پزشک’پرستار یا دیگر متخصصین بهداشتی و درمانی حق آگاهی به مسائلی  را دارند که بسیار بالاتر از درک و فهم عادی است’منسوخ شده است.اعضای جامعه بهداشتی دیگر نمی توانند همانند گذشته به تنهایی تصمیم گیری کنند و بیمار یا خویشاوند وی نقش موافقی خاموش را ایفا کند.شیوه های نوین مراقبتهای درمانی فقط با تشریک مساعی پزشک و بیمار می تواند موثر مواقع شود.در واقع این نوع همکاری متقابل یقینا اثر مثبتی خواهد داشت زیرا تحقیقات و تجارب نشان داده است که اگاه کردن بیماران و سهیم کردن آنها در تصمیم گیری برای درمان و محترم شمردن حقوقشان به بهبود آنان سرعت می بخشد و تعداد روزهای بستری را کاهش می دهد.(6)

با آگاه شدن بیماران از حقوق قانونی خود در مراکز بهداشتی و درمانی و مطرح شدن خواسته ها و توقعات آنان’باید خود اعضای گروه مراقبت درمانی و تمام کسانی که به نوعی درگیر ارائه مراقبت به بیماران هستند’نیز از ضوابط و مقررات مربوط به حقوق بیماران اگاه باشند تا بتوانند در جهت تحقق این خواسته ها و توقعات’هم چنین ارائه مراقبت بهتر و با کیفیت همراه با عزت و احترام به بیماران کام بردارند.در این میان آگاهی مدیران بیمارستانها به عنوان یکی از مهمترین اعضای شبکه تصمیم گیری بیمارستان از جهات زیادی اهمیت دارد که برخی از موارد آن عبارتند از:

*منشور حقوق بیمار که حاوی مقررات و ضوابط قانونی پیرامون حقوق بیماران است’یک مصوبه قانونی است و مدیر بیمارستان بعنوان بالا ترین مقام اجرائی در بیمارستان مسئولیت اجرای قوانین و مقررات و از جمله رعایت یا حفظ حقوق بیماران را بر عهده دارد.

*مدیر بعنوان مسئول اجرای قوانین و مقررات در بیمارستان’باید ضوابط و مقررات قانونی مربوط به امور بهداشتی و درمانی را به کارکنان زیر مجموعه خود ابلاغ کند و بنابراین قبل از اینکه این مقررات را به اطلاع کارکنانش برساند’باید خود آگاهی کاملی در آن زمینه داشته باشد.

*آگاهی سبب انطباق خواسته ها و توقعات بیماران با ضوابط و مقررات قانونی در زمینه حقوق بیمار می شود.ممکن است بیماران خواسته هایی داشته باشند که خارج از چارچوب حقوق قانونی شان باشد’بنابراین مدیر با  آگاهی از حقوق بیمار می تواند در مورد براورده شدن خواسته های بیماران تصمیم گیری کند.

*آگاهی می تواند سبب برنامه ریزی های آتی برای تهیه امکانات’تجهیزات و فرآیندهایی شوند که خواسته های قانونی بیماران را تحقق بخشد و باعث جلب رضایت آنها شود.

*در دعاوی حقوقی و شکایات بیماران از بیمارستان و پرسنل آن ’مدیر بیمارستان طرف دعواست که ضرورت دارد از قوانین و مقررات مربوط به حقوق بیمار آگاه باشد تا در محاکم قضایی بتواند از حقوق بیمارستان و پرسنل آن دفاع کند.

*امروزه در مباحث مربوط به کیفیت خدمات و مراقبتهای در مانی’توجه به مشتری و جلب رضایت آنها از اولویتهای اصلی و مهم است.یکی از عوامل مهم رضایتمندی بیماران توجه به خواسته ها و رعایت حقوق آنها و ارائه مراقبت توام با احترام است که منجر به جلب رضایت آنها خواهد شد و در نهایت موسسه درمانی به مهمترین هدف خود که رضایتمندی بیمار از خدمات ارائه شده است’دست خواهد یافت.بنابراین آگاهی مدیران از حقوق بیمار باعث تدوین اهداف و برنامه هایی برای ارائه خدمات بهتر به بیماران  در جهت جلب رضایت آنها خواهد شد.صرفنظر از مقررات جاری بهداشتی و درمانی’عدم وجود هر نوع تبعیض و احترام به شخص’آزادی فردی’زندگی خصوصی و استقلال بیمار الزامی است.موسسات بهداشتی درمانی باید کلیه مساعی خود را در زمینه احترام به شخصیت انسانی مبذول دارند.در این مورد باید اولویت فرد را ملحوظ داشته و از احانت به حیثیت او جلوگیری کنند.بعلاوه باید در مورد اجرای موازین اخلاق پزشکی اهتمام ورزند و بالاخره اطمینان یابند که بیمار امکان دست یابی به حقوق خود را دارا می باشد.به هر حال توجه به این مسائل ضروری است که بیماران امروز از حقوق خود آگاه هستند و بدلیل آگاهی شان توقعات و انتظاراتشان بیشتر از قبل است.این پژوهش در نظر دارد تا به بررسی میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی و خصوصی شهر تهران در زمینه حقوق بیمار’مقایسه انها باهم و تعیین عوامل موثر بر آن در دو گروه مدیران بیمارستانهای دولتی و خصوصی بپردازد.اطلاع از میزان آگاهی مدیران می توان وسیله ای برای نشان دادن نیازهای آموزشی مدیران باشد تا با تغییر در برنامه ریزی آموزشی و هم چنین کلاسهای باز آموزی برای مدیران این ضعفها جبران و نیازهای آموزشی براورده شود.

1-3 اهداف

1-3-1 هدف کلی :تعیین و مقایسه میزان آگاهی مدیران بیمارستانها ی دولتی و خصوصی شهر تهران در زمینه حقوق بیمار’و ارائه پیشنهادات مناسب به منظور ارتقاء آگاهی مدیران بیمارستانهای مورد مطالعه در سال 1382.

اهداف اختصاصی

1-3-2 الف)توصیفی

1- تعیین مشخصات دموگرافیک و اجتماعی مدیران بیمارستانهای دولتی و خصوصی شهر تهران.

2- تعیین میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار بر حسب متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی.

3- تعیین میزان اگاهی مدیران بیمارستانهای خصوصی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار بر حسب متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی.

4- تعیین میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی و خصوصی مورد مطالعه در هر یک از حیطه های حقوق بیمار.

1-3-3 ب)تحلیلی

1- تعیین ارتباط بین میزان اگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار با متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی.

2- تعیین ارتباط بین میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای خصوصی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار با متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی.

3- مقایسه میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی یا خصوصی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار.

4- مقایسه میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی و خصوصی مورد مطالعه در هر یک از حیطه های حقوق بیمار.

1-3-4 هدف کاربردی

تعیین ضعفها و نارسایی های آموزشی مدیران بیمارستانها در زمینه حقوق بیمار و ارائه پیشنهادات برای اطلاح وضع موجود.

1-4 سوالات پژوهش

1- مشخصات دموگرافیک و اجتماعی مدیران بیمارستانهای مورد مطالعه چگونه است؟

2- میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی مورد مطالعه بر حسب متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی چگونه است؟

3- میزان اگاهی مدیران بیمارستانهای خصوصی مورد مطالعه بر حسب متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی چگونه است؟

4- میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی و خصوصی در هر یک از حیطه های حقوق بیمار چگونه است؟

1-5 فرضیات پژوهش

1- بین میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار با متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی آنان ارتباط وجود دارد.

2- بین میزان آگاهی مدیران بیمارستانهای خصوصی مورد مطالعه در زمینه حقوق بیمار با متغیرهای دموگرافیک و اجتماعی آنان ارتباط وجود دارد.

3- بین میزان اگاهی مدیران بیمارستانهای دولتی با خصوصی شهر تهران در زمینه حقوق بیمار تفاوت معنی داری وجود دارد.