فهرست و منابع پروژه حج از دیدگاه قرآن
فهرست:
کلیات
مقدمه .................................................................................................................... 1
تبیین موضوع ....................................................................................................... 3
اهمیت و ضرورت موضوع .................................................................................. 3
پیشینه موضوع ..................................................................................................... 4
پرسشها وفرضیات ............................................................................................... 5
چکیده ................................................................................................................... 6
فصل اول : حج از نظر لغوی واصطلاحی انواع آن
حج در لغت ........................................................................................................... 8
حج در اصطلاح .................................................................................................... 9
شرافت زمانی حج.................................................................................................. 9
اهمیت و آثار حج .................................................................................................. 10
انواع و اقسام حج و عمره .................................................................................... 13
تمتع از نظر لغوی واصطلاحی ............................................................................. 14
کیفیت حج تمتع ..................................................................................................... 14
حج افراد ............................................................................................................... 17
حج قران................................................................................................................ 18
عمره مفرده و تمتع ............................................................................................... 18
عمره از نظر لغوی و اصطلاحی ........................................................................... 19
عمره مفرده و اعمال آن ....................................................................................... 20
میقات احرام عمره مفرده ..................................................................................... 20
فرق عمره مفرده با عمره تمتع ............................................................................. 21
نتیجه ..................................................................................................................... 22
فصل دوم : سیمای حج از دیدگاه قرآن
مقدمه .................................................................................................................... 24
واژه حج در قرآن ................................................................................................. 24
تاریخ مکه ............................................................................................................. 27
نامهای مکه: .......................................................................................................... 29
مکه ................................................................................................................. 29
بکه .................................................................................................................. 29
بیت العتیق ....................................................................................................... 30
بیت المعمور .................................................................................................... 30
مسجد الحرام .................................................................................................. 31
بیت الحرام ...................................................................................................... 32
ام القری .......................................................................................................... 33
بلد الامین ........................................................................................................ 34
دلیل پیدایش کعبه ................................................................................................. 34
تاریخچه مبنای کعبه ............................................................................................. 35
زمان ساختن بنای اولیه کعبه ............................................................................... 39
وجوب و ضرورت حج.......................................................................................... 41
آیاتی در مورد ادله وجوب حج و عمره ............................................................... 41
مستطیع کیست؟ .................................................................................................... 43
استطاعت مالی ................................................................................................ 44
استطاعت عقلی ................................................................................................ 44
استطاعت بدنی ................................................................................................ 45
استطاعت زمانی............................................................................................... 45
استطاعت امنیت .............................................................................................. 45
دعوت به حج اکبر ................................................................................................. 49
محرمات
مقدمه .................................................................................................................... 52
محرمات احرام ..................................................................................................... 52
1- فلسفه صید ..................................................................................................... 53
کفاره صید و شکار بر فرد محرم ........................................................................ 55
حکم شکار کردن حیوانات دریایی و صحرایی ..................................................... 57
حکم شکار بعد از احرام ....................................................................................... 59
2- حکم جدال وفسوق کردن ............................................................................... 60
کفاره جدال ........................................................................................................... 60
3- حرمت مباشرت................................................................................................ 61
قرآن اثر اجتناب از محرمات را چنین بیان کرده ................................................. 62
واجبات
مقدمه .................................................................................................................... 66
طواف .................................................................................................................... 67
احکام طواف ......................................................................................................... 67
سعی صفا و مروه ................................................................................................ 68
احکام صفا و مروه ............................................................................................... 70
عرفات ................................................................................................................... 71
وقوف در مشعرالحرام ......................................................................................... 73
رمی جمرات .......................................................................................................... 76
قربانی ................................................................................................................... 78
فلسفه قربانی ........................................................................................................ 78
کمک رسانی به اهل حجاز یک اصل می باشد. ............................................... 79
قربانی از شعائر الهی است. .......................................................................... 79
کمک به مستمندان و سیرکردن آنها ............................................................... 80
رسیدن به تقوای الهی ..................................................................................... 81
حلق و تقصیر کردن ............................................................................................. 82
فضیلت حلق .......................................................................................................... 83
حکم حلق و زمان آن ............................................................................................ 84
نتیجه ..................................................................................................................... 85
فصل سوم : فلسفه حج
مقدمه .................................................................................................................... 88
1- فلسفه فردی و معنوی
مقدمه .................................................................................................................... 90
بعد معنوی حج ..................................................................................................... 91
حج و کسب معرفت .............................................................................................. 92
انسان و خودسازی .............................................................................................. 93
عبادت حج، عبادتی بی ریاست............................................................................... 96
بعد معنوی مناسک و اعمال حج و تأثیر آن بر فرد .............................................. 97
بعضی از اسرار حج ............................................................................................. 99
اسرار صفا و مروه .............................................................................................. 99
راز طواف کردن ................................................................................................... 99
سرحلق ................................................................................................................. 100
نتیجه ..................................................................................................................... 103
2- فلسفه اقتصادی
بعد اقتصادی حج .................................................................................................. 105
اهداف و آثار تجاری و اقتصادی حج .................................................................. 107
دیدگاه قرآن نسبت به بعد اقتصادی حج .............................................................. 109
دیدگاه قرآن در مورد واژه منافع و نظر مفسران در آن مورد ........................... 112
قربانی عامل تقویت کننده اقتصاد جوامع اسلامی ................................................ 114
قربانی عامل برآوردن نیاز فقیران ....................................................................... 117
نتیجه ..................................................................................................................... 119
3- فلسفه اجتماعی
مقدمه .................................................................................................................... 121
ویژگیهای اجتماع حج ............................................................................................ 122
محتوای اجتماعی حج و آثار آن ........................................................................... 123
دیدگاه قرآن نسبت به اجتماعی بودن حج ............................................................ 125
خانه خدا متعلق به مردم است............................................................................... 126
قیام جهان شمول اجتماعی مسلمانان در پرتو حج ............................................... 128
امنیت اجتماعی مسلمانان ...................................................................................... 130
حج تراکم قوه متکثره در نقطه واحده است. ......................................................... 131
نتیجه...................................................................................................................... 133
نتیجه گیری کلی .................................................................................................... 134
فهرست منابع ........................................................................................................ 135
منبع:
قرآن مجید- ترجمه مکارم شیرازی
التحقیق فی کلمات القرآن – حسن مصطفوی- مرکز نشر الکتاب – تهران1296 – ه،ق
ادعیه و آداب حرمین، معاونت آموزش و تحقیقات بعثه، نشر مشعر، بی‌جا، پاییز 82 چاپ بیست و ششم.
المنجد فی اللغه، یونس مطرف، الطبعه الخامسه و الثلاثون، اسلام.1380، چاپ دوم.
ابعاد گوناگون حج، ابوعلی خداکرمی، دارالنشر، قم، اول تیر 1373
اسرار و مناسک ادله حج، محمدصادق تهرانی، بی‌جا، چاپ اول،1978م
آشنایی با اسرار عمره، نجف نجفی روحانی، المشعر، بهار1383، چاپ چهارم
ابعاد سیاسی و اجتماعی، محمد تقی رهبر، بی‌جا، مشعر زمستان 1381، چاپ دوم
تفسیر المیزان. علامه طباطبایی،متوفی 1361، انتشارات اسلامی، بی‌جا، پاییز 1381،
چاپ دوم.
10-تفسیرنمونه، آیته الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از نویسندگان،انتشارات دارالکتاب الاسلامیه،تهران 1372، چاپ هفدهم
11- تفسیر مجمع البیان، طبرسی متوفی 548، ترجمه علی کاظمی تصحیح علی صحت دشمن فراهانی، انتشارات فراهانی1363
12- تفسیر قمی، ابراهیم قمی،به تصحیح سید طیب موسوی جزایری، منشورات مکتبه الهدی، قم- ایران، مطبعه النجف 1378 هجری
13-تفسیر کبیر یا مفتاح الغیب، امام فخرالدین رازی شافعی، 544،604، منشورات محمد علی بیغون دارالکتب العلیم، بیروت لبنان، المجلد الثالث 5-6
14- تفسیر کشن الاسرار وعده الابرار، ابوالفضل رشید الدین میبدی، امیرکبیر، تهران، چاپ سوم
15- ترجمه نهج البلاعه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات لاهیجی، قم،1380، چاپ دوم
16- تفسیر راهنما- اکبر هاشمی رفسنجانی جمعی از محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دفتر تبلیغات حوزه علمیه، قم،پاییز 1374، چاپ اول
17- ترجمه تحریر الوسیله، امام خمینی، ترجمه علی اسلامی،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
18- تفسیر نورالثقلین، شیخ علی بن جمعه العروس الحویزه متوفی1112، اسماعیلیان، قم1412ه.ق ، 1370 ه ش. الطبعه الرابعه
19- تفسیر تبیان، شیخ طوسی، 385 ،360 ه. تصحیح احمد عبیب قصیر عاملی،نشر مکتبه الامین، نجف اشرف1385ه، 1966،1966م
20- ترجمه المنجد الطلاب، فواد افرام البستانی،ترجمه محمد بندریگی، انتشارات اسلامی، بهار 1377، چاپ پانزدهم
21- جامع السعادات، مرحوم نراقی، نجف، 1383
22- حج در قرآن ، محمد علوی مقدم، نثر مشعر، بی جا، تابستان 1381، چاپ اول
23- حج و عمره در قرآن وسنت، محمد محمدی ری شهری، ترجمه جواد محدثی، نشر دارالحدیث، چاپ اول
24- حج،محسن قرائتی، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، قم، سال 1377
25- حج با تجدید و نظر و اضافات، محسن قرائتی، مشعر، زمستان، 1383
26- حج و انقلاب اسلامی، وزارت ارشاد اسلامی اداره کل انتشارات و تبلیغات، بی‌جا، 22 بهمن1362، چاپ اول
27- حج در قرآن، آیت الله بهشتی،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بی جا، تابستان65، چاپ اول
28- خلاصه مناسک حج، امام خمینی، دفتر آموزش و تبلیغات حج و زیارت،1406 ه.ق، چاپ دوم
29- سیری در حج، سید محمد امین، انتشارات کتابخانه صدر، تهران، بهار1372، چاپ اول
30- سرزمین یادها و نشانه‌ها، محمدتقی فرقانی، مشعر، بهار 1383، چاپ هشتم.
31- صهبای حج، جوادی آملی، اسراء، قم،1377، چاپ سوم
32- عرشیان، سید جعفر شهیدی، مشعر زمستان 1371، چاپ اول
33- فرهنگ فارسی- محمد معین- انتشارات امیر کبیر، تهران1342
34- فلسفه اسرار به ضمیمه مختصری از مناسک حج، سید محمدتقی حکیم، دفتر فرهنگ اسلامی، بی‌جا، بهار1361، چاپ پنجم
35- فلسفه حج و اسرار مناسک آن، عباسعلی عمید زنجانی، وزارت ارشاد اسلامی، مرداد ماه 1363، چاپ اول
36- مفردات ابی القاسم الحسین بن محمد المعروف به الراغب اصفهانی، فی غریب القرآن،چاپ دوم، چاپخانه خورشید، المکتبه المرتضویه 1363
37- مغاییس اللغه- ابوالحسن احمدبن فارس بن ذکریا، مرکز النشر مکتب، الاعلام الاسلامی 404
38- ماهنامه آموزشی، تاریخی، اخلاقی ویژه زائران حرمین شریفین، سال دوم، تیرماه 79
39- مناسک مصور عمره مفرده، محمد حسین فلاح زاده، مشعر، زمستان 82، چاپ بیست سوم.
40- مناسک حج مطابق فتوای امام خمینی(ره)،ترجمه عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، نشر دفتر فرهنگ اسلامی، بی‌جا، تابستان 1361
41- مفردات الفاظ القرآن راغب اصهانی تفسیر لغوی و ادبی قرآن ، سید غلامرضا خسروی حسینی مرتضوی، بی‌جا زمستان 1357،چاپ دوم
42- مجمع البحرین شیخ فخرالدین طریحی، مطبعه الادب،نجف الاشرف،مکتبه المرتضویه
43-مناسک حج و احکام عمره،مطابق با فتوای حاج سید محمد رضا گلپایگانی، دارالقرآن کریم، قم، شوال 1403، چاپ پنجم
44- مجموعه مقالات حج، جمعی از صاحبنظران اداره پژوهش نگارش، وزارت ارشاد اسلامی، 22بهمن،1361، چاپ اول
45- وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه،شیخ حر بن الحسن الحر عاملی، متوفی 1104هجری نشر احیاء اتراث العربی، بیروت لبنان، من المجلد الخامس به تصیح شیخ عبدالرحیم الربانی شیرازی.