روش تحقیق پیدایش شهر یاسوج

عوامل تأثیر گذار در پیدایش شهر یاسوج از لحاظ :

1- طبیعی

2- اقتصادی

3- اجتماعی

4-  سیاسی

 چکیده :

 شهر ها در همه زمانها و در تمامی نقش‌ها و اشکالی که در طی زمان پذیرفته اند ، وجوه مشترکی کلی را به نمایش گذاشته‌اند.  بدین ترتیب در بیانی کلی می توان گفت که شهر موجودی است زنده و پویا و متحول ، در بستر زمان و در پهنه مکان و متأثر از عوامل و شرایط اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، تاریخی ، سیاسی و ....

در این میان پیدایش و شکل گیری شهر یاسوج‌، اتفاقی و تصادفی نبوده است . بلکه متأثر از فرآیند های طبیعی،‌ا قتصادی ، اجتماعی و سیاسی بوده که در چند دهه اخیر مراحل گوناگونی را طی کرده است .

 سئوال اصلی این پژوهش این است که عوامل اصلی شکل گیری این شهر چه بوده است ؟

 هدف این پژوهش پاسخ گویی به این سئوال اساسی  میباشد .

 واژگان کلیدی : یاسوج ، توسعه شهری ، عوامل طبیعی ، اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی .

انسانها برای کار و زندگی در پهنه ‌محدود و کم و بیش متراکم گرد هم می آیند‌کم‌کم شهرها را پدید می‌آورند‌.بنابراین می‌توان گفت شهر عالیترین مکان تجمع زیستی انسان از ابتدا تا کنون بوده است. به عبارت دیگر شهر به عنوان محل سکونت و معیشت انسانی بیان کننده فعل و انفعالات سیاسی – اقتصادی – اجتماعی- فرهنگی بوده است که امروزه اهمیت زیادی پیدا کرده است. شهرها روند متفاوتی را در طول تاریخ طی کرداند. مرحله رو آوردن انسان به زندگی شهری ازمهمترین مقاطع تاریخی بشریت است(شاهی سوندی ،1384، صص (3-2))

عبدالرحمن بن خلدون (808-733ه .ق )‌در مورد تحول زندگی اجتماعی بشر از بادیه‌نشینی تا سکونت در شهرها و روستاها می گوید انسان به علت سرشت مدنی ناگزیر به گردهم آمدن با همنوعان خود و ایجاد تشکیلات اجتماعی که در آن هر عضو برای رفع نیازهای خود محتاج به همکاری با دیگران است شهرهای بزرگ نتیجه روند طولانی شهرنشینی در مقیاس کوچک بوده و شهر نشینی در مقیاس کوچک را نیز باید ناشی از بهبود در وضعیت زیر بنای روستا دانست . بررسی تاریخی شیوه ‌گسترش هر شهر دلایل گوناگونی دارد این دلایل در شناسایی الگوی شکل گیری و ساختار فضایی و کالبدی شهر در گذر زمان و بستر مکان حائز اهمیت است . کاربرد مهم این شناسایی ، به تشخیص درست نحوه توسعه کمک می کند . شهرها با تحولات اقتصادی ، اجتماعی ، و سیاسی و نوآوری و فن شناختی متحول و دگرگون می شوند .

شهرها حاوی مسائل اقتصادی و اجتماعی خاص خود دارند ، که طی مراحل تاریخی و توسعه فضایی شکل گیری مقیاسهای مختلف سرزمین نمود پیدا کرده‌اند و از این جهت چشم انداز مسأله ، شکل گیری هسته اصلی شهر ، موقعیت و نحوه استقرار اجزاء شهر در یک فضای گسترده با توجه به نقش منطقه ای و ملی شهر خود را نشان می دهد (‌مجید زاده ، 1367)

در این میان پیدایش و توسعه شهر یاسوج متأثر از فرایندهای طبیعی ، اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی که در چند دهه اخیر مراحل گوناگونی را طی کرده است ( از این رو در این مقاله برآنیم تا به عوامل مهم و اساسی در پیدایش شهر یاسوج پی ببریم)

روش تحقیق :

روش تحقیق بکار رفته در تهیه و تدوین این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی است و در راستای فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز از دو روش کتابخانه ای – اسنادی و روش مطالعه میدانی استفاده شده است در ضمن از مصاحبه با مسئولان و کارشناسان سازمانهای مختلف نیز کمک گرفته ایم در پایان با تنظیم اطلاعات بدست آمده به جمع بندی آنها پرداخته شده و نتیجه گیری صورت پذیرفته است .

شناخت تاریخچه شهر یاسوج

 شهر مجموعه  پیچیده ای از روابط و مناسبات انسانی با محیط است ، در این مجموعه نه تنها روابط انسانی با محیط از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است بلکه روابط درونی انسانها و ویژگیهای فرهنگی اجتماعی از دیدگاه شهر‌سازی مورد بررسی قرار می‌گیرد . شهر یاسوج از این قاعده مستثنی نبوده است پیدایش و شکل گیری شهر ، نتیجه تعاملات اقتصادی ، اجتماعی ،فرهنگی ، سیاسی و طبیعی بوده است. نام این شهر واژه فارسی است که به تدریج ضمن تلفظ به لهجه محلی ( یاسیج ) بوده  به زمان به یاسوج مبدل گشته است ، و در فرهنگ معین یاسوج به معنای مرد پیکان‌دار آمده است ( طرح توسعه عمران و حوزه نفوذ شهر یاسوج، 1378)

در کتب تاریخی کهن به تمام نواحی عشایر نشین کهگیلویه و بویر احمد بلوک کهگیلویه می‌گفتند ، یکی از جامعترین و بزرگترین کتابهای که در مورد کهگیلویه بحث کرده است کتاب فارسنامه ناصری ، تألیف حاج میرزا حسن حسینی فسایی است ( غفاری ، 1378)

هسته تاریخی شهر یاسوج محدوده تل خسرو بوده است که آثار آن در 6کیلومتری جنوب شهر یاسوج به چشم می خورد . تل خسرو زمانی مرکز نفوذخوانین بویراحمد علیا بوده است و قدمتی دو هزار ساله دارد .

نخستین بار حدود سالهای (1307-1306) دولت وقت تصمیم گرفت در این منطقه نفوذ نماید، که به واسطه مقاومت مردم ودرگیرهای شدید ، هر دو طرف متحمل تلفات فراوانی گردید تا اینکه در سال 1309 قوای نظامی به منطقه وارد شد و مقدمات ایجاد شهری را در تل خسرو ایجاد کرد ولی بدلیل صلح آمیز بودن این شهر از لحاظ طبیعی کم کم توسعه پیدا کردتا اینکه به مرکز استان تبدیل شد ( بشارتی فر ، 1383)

مبانی نظری :

نظریه ابن خلدون؛ ابن خلدون منشأ پیدایش شهرها را خصوصیات تجمل خواهی بشر و زندگی در ناز و نعمت می داند او ابتدا نحوه زندگی بادیه نشین را بررسی می کند و می گوید که بادیه نشینان گروهی اند ، که به کارهای کشاورزی و دامپروری مشغولند ، از آنجا که برای پرورش حیوانات خود به زمینهای حاصلخیز نیازمندند مجبورند که در صحراها زندگی کنند ، که با بهتر شدن شرایط اقتصادی آنها خواسته های تجملی را مورد توجه قرار داده اند و درصدد توسعه خانه ها و بنیانگذاری شهرهای کوچک و بزرگ برآمدند ، از آنجایی که خواسته‌های ضروری مقدم بر نیازهای تجملی بشر است . بنابراین بادیه نشینی به منزله منشأ پیدایش شهرهاست و مقدم بر شهرشنینی است، (‌ابن خلدون ،  مقدمه ابن خلدون، 1353 ).

نظریه هیدرولیک یا مبنای محیط گرایی :

یک اصل مهم در تاریخ اقتصاد این است ، که تمدن واقعی بشر تنها در بخشهای از نواحی جغرافیایی که دارایی آب و هوایی مساعد و خاک حاصلخیز بوده ظاهر شده است ، در دوره  نئولیتک جدید شرایط مساعد طبیعی به بخشهای محدودی اختصاص نداشت ، بلکه گروههای انسانی زیادی را در بر می گرفت . این عده در همه جا با بهره گیری از اوضاع مساعد طبیعی به مازاد محصول دست یافتند ، به تدریج در میان آنها شغل های تخصصی بوجود آمد ، که پیامد آن ، شهرهای بوجود آمد و سیر مدنیت راه تکاملی را پیمود .