پایان نامه دوره کارشناسی پایه رشته علوم اجتماعی
مقدمه
پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص) در خصوص خشونت علیه زنان می فرماید: کاملترین مومنان از حیث ایمان خوش اخلاق ترین آنهاست و شایسته ترین شما آنهایی هستند که با زنهایشان خوش رفتارند(نهج الفصاحه، شماره 1477)
خشونت علیه زنان به هیچ وجه خاص جوامع عقب افتاده یا جوامع مسلمان نیست در پیشرفته ترین کشورهای جهان زنان و کودکان از تبعات و عوارض ناشی از خشونت، به خصوص در زندگی خانوادگی رنج می برند و آزارهای جسمی و جنسی و روانی نه تنها تندرستی ، سلامت عقل، تعادل عاطفی و روانی آنها را به خطر می اندازد بلکه جامعه را نیز متنفر می سازد. بهایی که بابت این صدمات پرداخت می شود دولتها را با مشکلات گوناگون اقتصادی، فرهنگی و خدماتی درگیر می کند و در بسیاری موارد دولتها قادر نیستنداین بهای سنگین را بپردازند در نتیجه دور باطل ادامه می یابد و پدیده خشونت تشدید و تقویت می شود.
خشونت علیه زنان امری جهانی است ، زیرا:
30 تا 35 درصد زنان آفریقایی مورد آزار جسمی شوهران خود قرار می گیرند
41 درصد از زنان هند بر اثر آزار جسمی همسران خود دست به خودکشی می زنند.
و...
خشونت علیه زنان در ایران امری پنهانی است زنان تا کارد به استخوانشان نرسد از زندگی خشونت آمیز خود حرفی نمی زنند این پرهیز در هر جامعه دلایل خاص خود را دارد و متناسب است با شرایط زندگی فردی و اجتماعی زنان در هر جامعه.
در ایران زنان در اثر فشارهای هزاران ساله ، که دامنه ای وسیع دارد خو گرفته اند که بخش عده ای از وضعیت خشونت بار زندگی خود را از دیگران بپوشانند آنها به خصوص از مراجعه به مراکز قضایی و خدمات رسانی خودداری می کنند و هنگامی لب به شکایت می گشایند و کمک می طلبند که تمام امیدهای خود را از دست داده باشند این است که مبارزه با خشونت علیه زنان در ایران نیز مانند سایر کشورها آسان نیست زنان ایرانی در فضای زندگی پدری زیر سلطه پدر، برادر، شوهر خواهر و ... به سرمی برند در فضای زندگی زناشویی زیر سلطه شوهر و اقوام او هستند و در فضای زندگی اجتماعی زیر سلطه سنت های زن ستیز احساس ناامنی می کنند و ... با این حال چنان در بافت ذهنی و رفتاری خود به خشونت تعلیم شده اند که کمتر واکنش نشان می دهند.
طرح موضوع و تعریف آن
خانواده در حوزه مطالعه و پژوهش واقعیت چند بعدی شناخته می شود که از ابعاد مختلف موضوعات آن قابل بررسی و تحقیق هستند یکی از پدیده های خانوادگی که امروز مورد توجه محققان و جامعه شناسان و روان شناسان قرار گرفته اعمال خشونت در خانواده و وجه غالب آن نیز همسر آزاری و یا اعمال خشونت علیه زنان در خانواده است.
خشونت در محیطهای خانوادگی اساساً یک قلمرو مردانه است می توانیم خشونت خانوادگی را تجاوز فیزیکی که توسط یک عضو خانواده علیه عضو یا اعضای دیگر صورت می گیرد تعریف کنیم مطالعات نشان می دهد که هدفهای اصلی تجاوز فیزیکی به کودکان به ویژه کودکان خردسال زیر سن شش سال هستند دومین نوع خشونت معمول در خانواده خشونت توسط شوهران علیه زنان است اما زنان نیز ممکن است مرتکب خشونت فیزیکی در خانواده شوند خشونتی که علیه کودکان خردسال و شوهران صورت می گیرد(گیرنز: 1373:438)
چرا خشونت خانوادگی تا این اندازه متداول است؟ چندین دسته عوامل در این امر دخالت دارند یکی از آنها ترکیب عواطف شدید و نزدیکی و صمیمیت شخصی است که ویژگی زندگی خانوادگی را تشکیل می دهد پیوندهای خانوادگی درمی گیرند می توانند خصوصیتهایی را پدید آورند که در زمینه های اجتماعی دیگر به همان ترتیب احساس نمی شوند آن چه تنها حادثه کوچکی به نظر می رسد می تواند تخاصمات پردامنه ای میان زن و شوهر یا والدین و کودکان رو برانگیزد مردی که نسبت به رفتارهای غیرعادی زنان دیگر شکیباست ممکن است چنانچه همسرش در یک مهمانی شام زاد حرف بزند یا ممطالب خصوصی را که او مایل است پنهان نگه دارد فاش سازد سخت آشفته و خشمگین شود. عامل دوم این واقعیت این است که عملاً خشونت در خانواده به میزان زیادی تحمل می شود و یا تأیید می گردد اگر چه خشونت خانوادگی که در نظر اجتماعی مجاز شمرده می شود نسبتاً ماهیت محدودی دارد اما می تواند به صورتهای جدی که خشونت تبدیل می شود این گونه اعمال اغلب یا تأیید عمومی از سوی دیگران روبه رو می شوند و احتمالاً حتی به عنوان خشونت هم قلمداد نمی شود اگر غریبه ای در یک مغازه به صورت کودکی سیلی بزند به علت اینکه از حرفی که او زده یا کاری که انجام داده بدش آمده است مسأله کاملاً فرق می کند با وجود این در تعرضی که صورت گرفته است هیچ فرقی نیست(گیرنز 1373:439)
اما خشونت در درون خانواده نیز بازتاب الگوهای کلی تر رفتار خشن است بسیاری از شوهرانی که زنان و کودکانشان را از نظر فیزیکی مورد تعرض قرار می دهند و زمینه های دیگر سابقه خشونت دارند مطالعه ای که توسط خبری خاگان و همکارانش (1983) در مورد یک نمونه سرتاسری از زمان کتک خورده نشان داد که با بیش از نیمی از شوهرانشان با دیگران نیز مانند همسرانشان رفتاری خشن داشته اند.(گیرنز 44:1373)
با توجه به ابعاد پدیده مورد نظر میزان و انواع خشونت بر علیه زنان در خانواده های اردبیل مورد بررسی قرار گرفته و به این سوال پاسخ داده می شود:
عوامل مؤثر و تأثیرگذار در اعمال خشونت علیه زنان در خانواده کدامها هستند؟