روش تحقیق تاثیر تشویق در یادگیری

فصل اول

طرح تحقیق

مقدمه

بیان مسئله

اهداف تحقیق

اهمیت موضوع تحقیق

فرضیه های تحقیق

تعریف واژه ها واصطلاحات

موانع ومحدودیت های تحقیق

مقدمه :

شاید برای عده ای تصور اینکه بتوان در مدرسه ای از تشویق استفاده کرد کمی دشواراست اما واقعیت این است که می توان در سنگر مدارس شاهد حضور با شکوه معلمان وشاگردانی بود که با سرمایه از محبت وچهره های متبسم ومصصم در تلاش هستند که در کارهای خود موفق بوده اند. پس باید رنگ مدرسه ای یادآور زیبائیها ونیکوئیها باشد. چرا که هم انسانها بالاخص نوجوانان محبت پذیر می باشند. ولذا نیاز به محبت از اساسی ترین نیازهای هر انسان می باشد. تشویق نیروها واستعدادهای دانش آموزان را به کار می اندازد و استقامت آنها را در کارها زیاد می کند وموجبات سرعت در کار های بدنی را فراهم می کند ودر کارهای فکری موجب سعی وکوشش بیشتری  می گردد[1]. تشویق وتقویت رفتار مثبت کودکان سبب شکل گیری عادات مطلوب در آنان می شود. به عبارت دیگر از آنجا که از طریق رفتارهای تشویق آمیز کلامی وغیر کلامی مادی وعنوی فردی وگروهی مستقیم وغیر مستقیم مربی بیش از هر چیز به یک نیاز هم نوجوانان یعنی نیاز به محبت متعلق وتوجه پاسخ داده می شود.

ما شاهد بیشترین مؤثرترین وپایدارترین اثر در رفتار آنان هستیم در حالی که وقتی دانش آموزی را تنبیه می کنیمن نه تنها به هیچ یک از نیازهای خطری واساسی او پاسخ نمی دهیم بلکه تعادل حیاتی اش را برهم زده او را با تجربه ناخوش آیندی که همواره ازآن گریز دارد مواجه می کنیم ولو اینکه بطور موقت رفتار مطلوب آن را کنترل کرده باشیم[2].

رسول خدا پایه رفتار با کودکان و نوجوانان را بر محبت استوار کرده وسفارش می کند که آنان را گرامی بداریم وبا جایزه ای که امکان وفایش هست انان را تشویق نمائیم.[3]

استفاده ازروش تشویق و محبت یکی از روش های تربیتی بسیار مؤثر ونشانه صدر ونقش مطمئنه داشتن فرد است. خدای تعالی رمز پیروزی پیامبر اکرم (ص) رادر همین شرح صدور محبت ورزی پیامبر به امت خود می داند : به موجب لطف ورحمت الهی برایشان اموزشی نجواه وبا انان مشورت کن ( وبه آنان شخصیت بده )[4]

کودک اگر از لحاظ درسی واخلاقی در سطح غیر قابل قبولی باشد باید نقطه مثبتی در وضع رفتار وظاهر او یافت وازآن بعنوان جای پای برای تشویق وی استفاده کرده مثلا ممکن است دستهایش لطیف واز آن بعنوان جای پای برای تشویق وی استفاده کرده مثلا ممکن است دستهایش لطیف ویا موی سرش اصلاح شده ومرتب باشد همچنین ممکن است به تمیزی کفشهایش اهمیت بده ویا دفتر وکتاب خودرا خوب نگه داری کند. به هر حال باید از همان نقطه مثبت و روزنه کوچک نوری به زندگی تحصیلی کودک تابیده شخصیت قابل قبولی از او ساخت وزندگی جدیدی را برایش پی ریزی کرد. سرگرمیها وعلائق کودک نیز نباید از نظر معلم دور نماید[5].

مقداری توجه وتحسین برای هر کسی مفید است چون انسان نیاز به تایید واحترام دیگران دارد ومی خواهد در هر کاری که فعالیت می کند دیگران کوشش او را قدر بدانند و برایش ارزش قائل شوند. منتها برای سرآمد شدن یا برجسته شدن ودریافت تحسین باید کوشش بیش از حد متعارف داشته والبته به موازات کوشش آمادگی واستعداد آن فعالیت ویژه هم باید در انسان باشد[6].

کودک باید عمل خوب را بر پایه عمل به وظیفه شخصی واجتماعی وبدون توقع داشتن پاداش انجام دهد ولی والدین به این عنوان که او فردی وظیفه شناس است او را تشویق کنند. تشویق بهتر است صورت مالی پیدا نکند بلکه اولا کودک باید خواندن نماز را مانند دیگران وظیفه خود بداند و ثانیا تشویق ما از او بهعنوان ابزار رضایت از انجام وظیفه اش باشد. یعنی نشان دهیم که از عملش خشنودیم وبعد در بستن بالاتر به او بفهمانیم که خدا هم ازاین عمل او راضی است.

تشویق باید واحد ضوابط وحدود باشد یعنی اینکه نباید فرد برای عمل تشویق شود.

بلکه شایسته است که رفتارهای خاص وبرجسته او مورد ستایش قرار گیرد. اما به جهت گستردگی موضوع فوق دراین پایان نامه فقط به موضوع تشویق می پردازیم که البته از اهمیت خاصی ( ویژه ای ) نسبت به تنبیه در مواردی نیاز است ولی باید باشد که شاعر عالی مقام سعدی می فرماید :

جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را

درس معلم اربود زمزمه محبتی

بیان مسئله :

با توجه به مسائلی که گذشت می خواهیم بدانیم که چه نوع تشویق اثر مثبت داد و چه نوع آن اثر منفی وآیا تشویق تنها راه موفقیت یک دانش آموزاست ؟ تشویق باید چگونه باشد آیا به نوع واندازه کاری که انجام داده می شود بستگی دارد ؟ آیا واقعا تشویق بیش از روشهای دیگر مانند تنبیه بر پیشرفت تحصیلی دانش اموزان تاثیر دارد؟ تشویق در منزل واز طرف والدین موثرتر است یا از طرف اولیاء مدرسه ؟ آیا از طریق تشویق می توان از نروی یک فرد حداکثر فایده را برد و تمام خواسته خود را بدست آنها (دانش آموازان) برآورده ساخت ؟ و آیا تشویق فردی موثرتر یا تشویق گروهی ؟

اسکینر روانشناس رفتارگرا چنین عقدیده دارد که تنبیه شدید کودکان ونوجوانان در قبال انجام رفتار نا مطلوب ممکن است موقتا به حذف آن رفتار در کودک بینجامد ولی در بیشتر مواقع به بروز رفتار های جبرانی انتقام جویانه وضد اجتماعی می گردد ویا مشکلات هیجانی دیگری را به بار می آورد تنبیه هایی که معلمان بر کودکان روا می دارند از یک طرف مشکلات عاطفی وا ختلافات رفتاری را موجب می گردد واز طرف دیگر رابطه معلم شاگرد آشفتگی ایجاد کرده وامکان بازسازی وترمیم آن را مشکل ودر مواقعی دور از دسترس می سازد. در چنین شرایطی کودک تصور منفی را که از معلم تنبیه گر دارد ممکن است به معلمان دیگر محیط آموزش وحتی فضای فیزیکی مدرسه .... دهد. معلمان پرخاشگر وهیجانی که از عهده کنترل رفتار خودشان بر نمی آیند با تنبیه های شدید ومکرر آثار سوء در سازگاری شاگردان خود خواهند گذاشت ومقاومت آنها را در یادگیری دروس برخواهند انگیخت[7].

هدفهای تحقیق

بطور کلی انجام یک تحقیق مستلزم هدفهای است که این هدفها از پیش در نظر هر محققی نقش بسته است چون تشویق در مدارس راهنمائی بطور تمامی مستقیم وغیر مستقیم صورت می گیرد وباد اهداف تحقیق نیز در برگیرنده روشها باشد لازم به ذکر است که تشویق آموز قادر به انجام آن خواهد بود تا فرآیندهای یاد گیری او تقویت

شده وعلاقه به حل مسائل پیدا نماید در این صورت هدفهای این تحقیق عبارتند از :

انواع تشویق مستقیم عملکرد ومستقیم دانش آموز را تقویت می نماید.

روشهای غیر مستقیم تشویق نیز باعث افزایش کارایی دانش آموزان می گردد.

ضرورت تحقیق ( اهمیت موضوع تحقیق )

از آنجائیکه خانواده ها ومدارس ابتدایی ترین ومهمترین کانون پرورش وتربیت کودکان ونوجوانان هستند وگردانندگان آنها والدین و آموزگاران هستند واصلی ترین نقش را دراین زمینه به عهده دارند باید با اصول وقوانین تربیت آشنایی کامل داشته باشند وآن را به عنوان احسن بکار گیرند. چرا که اگر این اصول وقوانین بکار برده نشوند نباید درانتظار موفقیت آموزش و پرورش باشیم. بنابراین فساد وتزلزل جبران ناپذیر آینده مان دور از انتظار نخواهد بود دراین مصداق شاعر معروف سعدی شیرازی گفت :

تا ثریا می رود دیوار کج

خشت اول گر نهد مهار کج

خداوند عزیز نیکوکاران را مورد تشویق قرار داده ونیکی های آنان را ده برابر پاداش می دهد.

فرضیه های تحقیق

به نظر معلمان ومربیان در شهرستان کرج تا چه اندازه تشویق در امر یادگیری دانش اموزان موثر است

به‌نظر‌معلمان‌ومربیان در شهرستان کرج در چه شرایطی تشویق اثر بیشتری‌دارد؟

به نظر معلمان ومربیان در شهرستان کرج تشویق توسط چه کسانی صورت بگیرد واثر بیشتری دارد ؟

به نظر معلمان ومربیان در شهرستان کرج کدامیک از روشهای تشویق مستقیم یا تشویق غیر مستقیم موثرتر است ؟

به نظر معلمان ومربیان در شهرستان کرج با توجه به روحیات دانش آموازن اندازه ونوع تشویق باید چقدر باشد تا موثرتر واقع شود.

تعریف واژه ها واصطلاحات

1) تشویق :

فرایند یا روش یا وسیله ای است که ملی آن حالتی مطلوب وخوشایند برای دانش آموزان ایجاد می شود که سبب افزایش عمل مطلوب ویا تکرار آن می شود[8].

2 ) تشویق غیر مادی :

تایید دانش آموزان در قبال انجام مورد قبول که با دادن چیزی که ارزش پولی نداشته باشد این نوع تشویق به دو صورت کلامی وغیرکلامی انجام می پذیرد تشویق غیر مادی کلامی اغلب رفتارها حرکات واعمالی که بدون استفاده زبان وصرفا با ایما واشاره وحالات ظاهری بدن صورت می گیرد. مانند لبخند زدن، تکان دادن سر به منظور تایید دست زدن روی شانه دانش آموزان ودادن نمره واما تشویق به تشویقی گوئیم که در قبال انجام کار مورد قبول از طرف دانش آموزان توسط معلم با گفتن کلامی مانند : بله خوب است . آفرین ، بارک اله خوشم آمد .... صورت می گیرد[9].

3 ) تشویق مادی :

به دادن چیزی که دارای ارزش یا کیفیت تجاری یا پولی باشد که معلم به منظور تایید وتمجید رفتار مزایایی مانند کتاب، خودکار، تابلو، ویا حتی پول به دانش آموز می‌دهد[10].

4) یادگیری :

 ایجاد تغییر نسبتا پایدار در رفتار بالقوه یادگیرنده مشروط بر آنکه این تغییر بر اثر

اخذ تجربه رخ دهد. جامع ترین تعریفی که تا کنون از یادگیری به دست آمده تعریف

هیلگارد (Hilgard) ومارکیز (Marquis) می باشد[11].

5 ) پیشرفت تحصیلی :

پیشرفت تحصیلی اصطلاحی به معنای موفقیت است وبرابر تعیین پیشرفت آموزش بصورتی که از تستهای از قبیل حساب ودیکته وغیره حاصل می شود[12].

موانع ومحدودیت های تحقیق

بهترین وقطعی ترین نتایج از تحقیقی به دست می آید که دارای مشکلات ومحدودیت‌های کمی باشد و چنانچه این مشکلات زیاد باشد درنتیجه تحقیق تاثیر گذاشته ونتایج کاملاً بدست نخواهد آمد.

موانع این تحقیق عبارتند از :

عدم دسترسی کافی به منابع کتابخانه ای جهت مطالعات گسترده درباره موضوع.

عدم دسترسی به امکانات تایپ و تکثیر و وسایل نقلیه جهت توزیع و جمع‌آوری مقیاس های درجه بندی مناسب ومعتبر

همزمان بودن درس پروژه با سایر دروس دریک ترم.

انفرادی بودن تحقیق وعدم وجود دستیاران متخصص دراین پژوهش.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

پیشینه تحقیق

نقد وبررسی تحقیقات انجام شده

پیشینه تحقیق

ایجاد شوق ودلبستگی به علم دانش شاگردان :

معلم باید شاگردان خود را به علم ودانش تشویق نماید وفضائل ومزایای علم وعلما را به آنان تذکر دهد ویادآور گردد که علما ودانشمندان وارثان انبیاء وپیمبران ودر پایگاههائی بلند وفرازنده ودرخشان جای دارند پایگاههای که مورد شک انبیاء وشهدا وجانبازان راه خدا می باشد. باید معلم اینگونه سخنان شوق آفرین را که در ملی آیات واخبار و آثار اشعار وامثال بچشم می خورد وبازگو کننده فضائل ومنازل ومقامات والای علم است بگوش آنها برسانند معلم باید از عواملی که او را در تشویق شاگردان به علم و دانش  مدد می کند استفاده نماید و به آنها گوشزد کند باید نسبت به مسائل دنیوی به امکانات وبا اندازه کفایت قناعت وسنبده کنند تا ازاین طریق بتواند آنها را از انگیزه دنیا ثرانی که موجب دل مشغولی و پریشانی خاطر آنها می گردد ... مدارد[13].

مواسات و دلسوزی معلم نسبت به شاگردان

باید درباره شاگردان خواهان اموری باشد که نسبت به آنها در خور احساس علاقه ودوستی می نماید، واز هر گونه شر وبدی که برای خویش نمی پسند برای شاگردان نیز نپسندد زیرا اینگونه مواسات و برابر اندیشی به شاگردان خلی از کمال ایمان معلم وحسن رفتار وبرداری و نمایانگر روح تعاون و همبستگی معلم نسبت به آنان باشد.

در احادیث صحیح ومعتبر چنین امده است : هیچیک از شما نمی تواند عنوان مومن را ( بمفهوم واقعی آن ) احراز کند مکر آنگاه که نسبت به برادر ایمانی خود همان چیزی را بخواهد که درباره خود نیز بدان احسان علاقه ومحبت کند[14].

عامل لطف ومحبت ، موثرترین عوامل تعلیم و تربیت است :

بر معلم لازم وضروری است ( اهتمام خویش را در جهت اخلاقی شاگردان بکار گیرد، وآن را از اخلاق زشت وخوبیهایی ناستوده وارتکاب می سازد ویا موجب ترک اشتغالات علمی ویا اهانه ادب به دیگران می گردد جلوگیری کند. معلم باید مراقب باشد که سخنان بیهوده از شاگردان او سرنزند واز معاشرت آنان با اشخاص نا مناسب وامثال اینگونه اعمال ناروا جلوگیری و ممانعت نماید.

برای پیشگیری از سوء رفتار شاگردان وجلوگیری از ارتکاب خلاف لازم است معلم با ایجاد تعریض وکتاب راه گشای تربیت اخلاقی شاگردان بوده وا زتخلف آنها جلوگیری کند در صورتی که ضرورت ایجاد نکند باید از آشکار گوئی وتصریح به تخلف شاگرد خود داری نماید وهواره از عامل لطف ومحبت ومهر ومودت برای ارشاد شاگردان استفاده کند و آنرا بخاطر تخلف وسوء رفتار توبیخ ننماید. چون اولا تصریح و آشکارگویی پرده هیبت وابهت استاد را ار هم دردیده و موجب جرات وجسارت شاگردان در ارتکاب خلاف وسوء رفتار وتخلفهای اخلاقی امروزند راستی باید درباره مراتب مهر ومحبت پیامبر عزیز گرامی اسلام (ص) نسبت به آن مرد اعرابی وبیابانگر اندیشید – که مسجد رابا بول وپیشاب خود آلوده کرد – ( وپیامبر مهربان بجای توبیخ ودرشتخویی از در لطف ودلسوزی وارد شد وازراه محبت این مرد صحراگرد را متوجه زشتی ونادرستی رفتارش نمود آری باید دید که رسول اکرم (ص) با معاویه بن حکم آنگاه که در اثناء غار سخن گفت - چه نوع  رفتاری را پیش گرفت ( آنحضرت در ارشاد واز لطف ومحبت استفاده کرد وازاین رهگذر او را به نقص واشکال کارش آشنا ساخت).

فروتنی ونرمش نسبت به دانش آموزان :

نباید معلم با شاگردان خویش رفتاری شکوهمندانه وبزرگ مابانه ای را در بیش گیرد بلکه باید فروتنی ونزمش را در برخورد با شاگردانش بکار برد خداوند متعادل به پیامبر خود می گوید : « واخض جناحک ، سمن اتمبک من المومنین »

پروبال خونین را برای پیروان خود( که با پیرمرد خویش در ایمان به تواظهار علاقه می‌کند) فروهشته ساز ( ونسبت به آنان متواضع وفروتن باش) رسول خدا (ص) فرمود:

« خداوند متعال به من وحی نمود ( که به شما اعلام کنم تا ) تواضع فروتنی را پیشه خود سازید » تواضع وفروتنی نسبت به تمام طبقات مردم در خور وظیفه اخلاقی هر انسان مومن ومسلمان است علیهذا باید در نظر گرفت که وظیفه معلم نسبت به شاگردان ازاین دیدگاه چگونه است – شاگردانی که همواره در معیت معلم بسر می‌برند وبه منزله فرزندان او هستند با توجه به این حقیقت که میان شاگردان ومعلم و ملازمت وهمبستگی جالبی برقرار است و شاگردان در پی جوئی از دانشها ومعارف سودمند بدوتکیه می کنند ورای نظر او را ملاک ومعیار ارزیابی علوم ودانشها می دانند وعلاوه براین میان معلم وشاگردان حقوق متقابل دیگری از قبیل : حقوق مصاحبت وهمنشینی صیانت واحترام در رفت وآمد و برخوردها وبشرافت محبت در سیستمهای راستین وعاری از هر شائبه کینه توزی ( وامثال آنها وجود دارد که این حقوق ومعیارها می تواند رابطه معلم وشاگردانش را بطرز جالب ودلنشین سازمان بخشیدن در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام (ص) آمده است که فرمود : معلم و آموزگار باشید ( ودرس عشا زمزمه محبت باشد ). در تعلیم خود دشوار وسختگیر نباشید زیرا معلم و آموزگار

از انسان دشوار  و سختگیر بهتر وبا ارزش تر است[15].