مقدمه :
کار و رفتار آدمی اساساٌ جلوه ای از شخصیت و ساختمان روانی – شناختی – اجتماعی اوست . هر چه شخصیت و ساختمان روانی آدمی سالمتر و رشد یافته تز باشد هم او از رضایت درونی و تعادل رفتاری بیشتری برخوردار خواهد بود و هم وجود او منشأ خیر و برکت بیشتر برای سایر افرادی است که مستقیم یا غیر مستقیم در رابطه با آنهاست و آشکار است که شخصیت سالم ورشد یافته ، فقط در جریان تربیت صحیح و پرورش عواطف و افکار و رفتار سالم به وجود می آید . بنابراین جا دارد تا آنجا که ممکن است انرژی مادی و معنوی خود را برای بهبود رشد و تعلیم و تربیت نوجوانان و کاهش مشکلات و موانعی که در این راه است صرف کنیم .
اصلی ترین وظیفه تعلیم و تربیت این است که کودکان عادی را به رشد ممکن و مطلوبشان برساند و کودکان استثنایی را از هر گروهی که باشند – چه سرآمدها و یا عقب مانده های ذهنی و همچنین کودکانی که دارای اختلالهای عاطفی و رفتاری هستند – تحت مراقبتهای ویژه قرار دهند و مسیر رشد آنها را هموار سازد . متخصصان تعلیم و تربیت برای آنکه بتوانند وظیفه خطیر خود را به درستی انجام دهند نیازمند آنند که علاوه بر شناخت علمی از نوجوانان عادی و تحولات روانی ، تربیتی آنان ، از احوال نوجوانان دچار مشکل نیز به خوبی با خبر باشند تا بتوانند خدمات لازم را در اختیارشان قرار دهند .
اهداف :
تشخیص و رفع مشکلات رفتاری و تربیتی دانش آموزان و برنامه ریزی در جهت از میان برداشتن موانع رشد روانی و تربیتی و تلاش در جهت رشد و تعالی دانش آموزان .
مساعدت و همکاری در فراهم آوردن زمینه های تربیتی برای پیشگیری از بروز مشکلات اخلاقی و رفتاری و تحصیلی و اجتماعی در سطح مدارس و خانواده در اجتماع .
شناخت استعدادهای ویژه دانش آموزان و فرهم آوردن امکانات لازم جهت رشد و شکوفایی آنها .
نظارت بر امر فعالیت مدیران و معاونین و مشاوران و عوامل اجرای آموزشگاهها در نحوه اجرای آیین نامه اجرای مدارس .
اهمیت وضرورت راهنمایی و مشاوره در آموزش و پرورش
جامعیت وکار برد خدمات راهنمایی ومشاوره باعث شده است تا امروزه اکثر سازمان ها نهادها ومراکز علمی وآموزشی از این خدمات دردستیابی به اهداف خود استفاده کرده ونسبت به توسعه ی کمی وکیفی آن اقدام کنند .ضرورت استفاده از خدمات راهنمایی ومشاوره در هر سازمان یا نهادبا توجه به اهداف وشرایط آن سازمان ممکن است متفاوت باشد . در آموزش وپرورش محور کار تعلیم وتربیت وآماده کردن خود برای زندگی فردی واجتماعی است لذا درباب ضرورت واهمیّت استفاده از این خدمات در آموزش وپرورش می توان به موارد زیر اشاره کرد .
1 – تأمین وارتقای بهداشت روان دانش آموزان وایجاد زمینه برای تسهیل رشته همه جانبه ی دانش آموزان
2- وجود تفاوت های فردی در دانش آموزان وضرورت شناخت وتوجّه به این تفاوت در امر تعلیم وتربیت .
3 – شناخت استعدادهای عمومی واختصاصی دانش آموزان با ابزارهای وروشهای علمی وکمک به آنان در جهت هدایت وپرورش این استعدادها .
4 – تغییر روز افزون کمّی وکیفی زشته های تحصیلی ولزوم اطلاع رسانی وراهنمایی دانش آموزان در زمینه انتخاب وادامه تحصیل در رشته ی تحصیلی مناسب با توجه به توانمندی ها وعلایق ایشان .
5 – ایجاد تنوع وپیچیدگی در مشاغل وایجاد گرایش های مختلف شغلی در جامعه وضرورت اطلاع رسانی وتوجه به استعداد ها ، قابلیت ها وعلایق دانش آموزان برای برنامه ریزی وطرح ریزی شغلی آینده .
6 – راهنمایی دانش آموزان در زمینه ی ویژگی ها ونیازهای دوره ی سنی به ویژه دوران بلوغ که خود یک نوع بحران هویّت را برای فرد ایجاد می کند .
7 – لزوم آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان وایجاد توانایی وقدرت سازگاری در آنان .
8 – وجود انواع آسیب های اجتماعی ومشکلات عاطفی ، روانی ، رفتاری ، اخلاقی خانوادگی .
9 – مشکلات ناشی از تأثیر گذاری روز افزون رسانه های محًلی وعناصر فرهنگی خارج از مدرسه اعّم از رسانه های دیداری وشنیداری ورسانه های مکتوب وایجاد تعارض در دانش آموز برای الگوگیری وانتخاب مسیر مناسب در جهت رشد وکمال فردی واجتماعی .
معرفی هسته مشاوره شهرستان ابهر
اداره آموزش وپرورش شهرستان ابهر با توجه به سابقه تاریخی ووسعت منطقه از آمار دانش آموزان 29483 نفر بر خوردار است .
بر اساس همین آمار در بین ادارات از درجه 5 بر خوردار است وبراساس همین تقسیم بندی در تخصیص نیرو طبق ردیف 4 جدول نامه شماره 255/710/100 -1/11/75 به شرح ذیل می باشد .
الف : مشاور برادر یک نفر
ب : مشاور خواهر یک نفر
پ : روان شناس یک نفر
ت: مدد کار یک نفر
ج : مسئول هسته مشاوره
چ : دبیر هسته مشاوره
هسته مشاوره از نظر امکانات وتجهیزات دارای یک اتاق مستقل وتعداد 351 جلد کتاب تخصصی مشاوره وروان شناسی وتعداد 105 جلد کتاب تعلیم وتربیت وتعداد 15 جلد اطلاعات شغلی وبروشور وتعداد 25 جلد مقالات وتحقیقات مکتوب وتعداد 55 جلد کتب وجزوات متفرقه وتجهیزات لازم از جمله میز وفایل وکمدبایگانی ودر کمد کتابخانه وهمچنین دارای یک خط تلفن مستقیم به شماره 70035 و52 صندوق پستی شماره 911/45615 ویک دستگاه تلویزیون رنگی ویک دستگاه ویدیو سی دی می باشد .
تعاریف :
بر طبق جدول فراوانی مشکلات ثبت شده در هسته مشاوره وبر اساس تشخیص ومعرفی دانش آموزان از سوی مدارس وهمکاران محترم فرهنگی تعاریف بصورت ساده وروان به شرح ذیل ارائه می شود .
الف : تحصیلی : طبق بررسی بعمل آمده توسط دبیران وآموزگاران محترم مدارس ، دانش آموزانی که در طول سال تحصیلی نسبت به ماههای قبل خود پیشرفت قابل چشمگیر نداشته ویا اینکه در یاد گیری ویاد آوری مطالب آموخته شده خود عملکرد ضعیف دارند .
ب : رفتاری : دانش آموزانی که به عناوین مختلف در سرکلاس درس ومدرسه رفتارهای نابهنجار از خودنشان می دهد .از جمله تکانشی ، ایذایی وبیش فعالی و...
ج : اخلاقی : دانش آموزانی که از نظر اخلاقی از حد مطلوب ( چهارچوب ) عرف وشرع وحد انتظار جامعه پایین تر بوده وهمین امر موجب رکود شخصیت وبی اعتمادی وپایین بودن اعتماد وبه نفس را در بر دارد .از جمله ارتباط با جنس مخالف ، فرار از مدرسه ومنزل و..
د : روحی وروانی : دانش آموزانی که در طول سال تحصیلی در کلاس ومدرسه از فعالیت وشرکت در فعالیت های انفرادی وگروهی خودداری کرده در هر مرحله به نوعی از شرکت در جمع خود داری کرده وهمچنین افراد درون فکن ، تودار بوده ویا فرد با خود کلنجار می رود وعوا قبی از قبیل افسردگی اضطراب واسترس ... از خود نشان می دهند .
ه – اقتصادی ومالی : افرادی از دانش آموزان را شامل می شود که تحت سرپرستی پدر ومادر بی مسئولیت ( خانواده زیستی ) ویا خانواده دارای مشکلات اقتصادی از نوع بیکاری ، اعتیاد وتعداد عائله زیاد و... را به همراه دارد