روش تحقیق کتابچه ی راهنمای آموزش های زیست محیطی

پروژه تحقیقاتی

مقدمه:

در سرزمین ما، مقوله محیط زیست و در پیوند مستقیم با آن، ضرورت حفاظت از محیط زیست به عنوان دانش، بینش و حرفه از تاریخچه ای بس نوین بر خوردار است و به همین دلیل است که هنوز جایگاه واقعی خود را میان اذهان عمومی باز ننموده است (1) با توجه به رشد روز افزون جمعیت و محدود بودن منابع طبیعی در دسترس، امروزه مسئله حفاظت از محیط زیست به عنوان یکی از مهمترین مسائل جامعه بشری مطرح شده است که لازمه آن آموزش های زیست محیطی به افراد جامعه می باشد. نکته حائز اهمیت این است که حفظ محیط زیست محدود به مرزهای سیاسی و جغرافیایی نبوده و اهتمام جمعی همه ساکنان کره زمین را می طلبد. بنابراین مسائل محیط زیست در اواخر قرن بیستم بعدی جهانی یافت و مورد توجه و رسیدگی جدی کارشناسان قرار گرفته است.

درک عواملی و عواقب دگرگونی جهانی محیط زیست و یافتن راههای مناسب جهت پیشگیری و مقابله با آثار سوء آن بسیار ضروری است. (2) آموزش های زیست محیطی به عنوان یک اولویت مهم و درجه اول برای کلیه جوامع  انسانی به خصوص کشورهای در حال توسعه مطرح می شود. در چنین جوامعی توسعه صنایع، کشاورزی و افزایش جمعیت و توسعه شهرها موجب سرازیر شدن انبوهی از آلاینده های مختلف به محیط زندگی انسان و سایر موجودات زنده گردیده و از سوی دیگر و عمدتا به دلیل آگاهی لازم، هنوز راههکارهای جدید برای مهار این قبیل آلودگی ها پیش بینی نشده است و در نتیجه معضلات ناشی از بروز این مسائل هر چه بیشتر خود نمایی می کنند. بنابراین ضروری است که تمهیداتی اندیشیده شود تا بتوان این پدیده خطرناک را که البته هنوز بسیاری از افراد خطر آن را درک نمی نمایند کنترل نمود. (3)

بیان اهداف:

هدف از این گزارش این است که انسان در جهان معاصر در لحظات بسیار حساسی از حیات خود قرار دارد با گذشت قرنها از زندگی بشر بر روی کره زمین هنوز بر قراری مساوات و عدالت و توسعه با نابرابری در میان کشورها و در درون کشورها وجود دارد. فقر و گرسنگی و عدم برخورداری از آموزش و بهداشت در همه کشورها در مقیاس های متفاوت پدیده های شناخته شده است.

ازیاد جمعیت، زیست بوم‌ها را که حیات بشر بدانها وابسته است به شدت در معرض نابودی قرار داده است حال برای احتراز از نابودی مطلق محیط زیست همه انسانها هم تصمیم گیران و هم مردم دیگر در ابعاد جهانی یا ملی به ویژه در سطح محلی باید آموزش های لازم را در این زمینه ببینند و بدانند که پیشرفت و توسعه باید روزهای پایدار داشته باشد واز ثمرات آن نه تنها نسل های حاضر بلکه باید نسل های آینده نیز بهره مند شوند که این کار تنها با آموزش های لازم در مورد محیط زیست به انسانها و شهروندان جامعه صورت می گیرد تا آنها از امکانات که در اختیار دارند به خوبی استفاده کنند و آن ها را به هدر ندهند تا برای نسل آینده هم باقی بماند. (4)

هدف کلی واهداف رفتاری آموزش محیط زیست:

هدف آموزش محیط زیست در اصول راهنمای آن نهفته است که می توان آن را به صورت زیر بیان کرد: توسعه آگاهی و درک هر فرد نسبت به فرآیندها و ارتباطات داخلی در محیط های طبیعی و مصنوعی به صورتی که شخص به ارزش ها ونظریات، انگیزه ها و تعهدات خود نسبت به حمایت و حفاظت از محیط زیست جامعه عمل بپوشاند و منجر به این شود که شخص اقداماتی برای حل مسایل محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی بعمل آورد. به عبارت دیگر هدف آموزش محیط زیست اینست که در هر فرد حساسیتی نسبت به حوادث و تغییرات فیزیکی، زیست، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی محیط زیست به وجود آورد و نگرانی هایی نسبت به مسائل ناشی شده از آنها و خواستی صمیمانه نسبت به اصلاح مشکللات انسانی مانند فقر، بی سوادی و بی عدالتی اجتماعی، قدرت تشخیص و توصیف مسائل زیست در وی ایجاد کند و مهارتی برای ابداع روش ها و وسایل حل مسایل زیست محیطی در او بپروراند.

پس بر هر فرد کاملاً واجب است که برای بقای نوع بشر و ارتقاء کیفی زندگی وی از ارتباط آدمی با محیط زیست آگاه شود و آنرا درک کند و ارزشها و دیدگاههایی را برای حفاظت و عدالت اجتماعی بپروراند و به تنهایی یا گروهی در جهت حل مشکلات محیط زیست اقدام نماید و یا از بروز آن ها جلوگیری کند. آموزش محیط زیست کوشش آگاهانه ای برای دستیابی جهانی به این هدف برای تمام سنین و از طریق تمام نظام های آموزش رسمی و غیر رسمی و به کار بردن دانش و روش های همه رشته ها است. (5)

تاریخچه توسعه آموزش زیست محیطی:

ریشه های نخستین آموزش زیست محیطی، آموزش، حفاظت از محیط زیست بود.

آموزش زیست محیطی نوین نه تنها بر آگاهی شهروندان جهان از مشکلات تاکید بیشتری دارد، بلکه میل به مشارکت ومهارت آنان را در مدیریت و ساماندهی محیط زیست می طلبد. کنفرانس استهکلم را می توان اولین گردهمایی های بین المللی در جهت توجه افکار عمومی جهان به سمت محیط زیست دانست در کنفرانس سازمان ملل در مورد محیط زیست که در سال 1972 در استهکلم برگزار شد، 113 کشور جهان با تصویب بیانیه محیط زیست به نقش آموزش و آگاه کردن مردم و شناساندن موضوعات زیست محیطی به آنان تاکید کردند. در این پروژه اصول و خطوط برنامه جهانی آموزشی محیط زیست تهیه شده زمینه اصلی این برنامه ایجاد اخلاق جهانی جدیدی درمردم در برخورد با محیط زیست بود. اهداف آن ریشه کن سازی فقر، گرسنگی، بی سوادی، آلودگی، استثمار انسانی و سلطه طلبی، ممانعت از پیشرفت ملی به بهای ملت دیگر و ترویج راههای توسعه آن دسته از منابع جهانی که به نفع همه ابنای بشر است تشکیل می دهد. آموزش زیست محیطی جهانی به سرپرست (IEEP) در سال 1977 در تفلیس گرجستان برگزار شد. بیانیه و توصیه های کنفرانس تفلیس به نقطه عطفی در آموزش زیست محیطی جهان مبدل شد. در این بیانیه راه کارهایی برای توسعه آموزش زیست محیطی در سطوح ملی کشورهای جهان ارائه شد.

بیست سال بعد از کنفرانس استهکلم در سال 1992 در شهر ریو در برزیل اجلاسی با عنوان ( سرای زمین) برگزار گردید که حاصل آن منشوری به نام ( دستور کار 21) بود (6)

اهداف آموزش محیط زیست:

هدف آموزش محیط زیست در اولویت اول، پرورش افرادی فعال و آگاه نسبت به محیط زیست خود و مسئولیتشان در حفاظت از آن است برای نیل به این هدف، آموزش باید شناخت افراد را نسبت به واکنش های متقابل نسبت به جنبه های فیزیکی و بیولوژیکی اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی محیط زیست و وابستگی و ارتباطات پیچیده میان توسعه اجتماعی- اقتصادی و بهبود محیط زیست افزایش دهد. و افراد و گروههای اجتماعی باید بتواند از طریق آموزش، مجموعه ای از ارزشها و علائق به محیط زیست را کسب نموده و انگیزه های لازم را در جهت مشارکت فعال در حفاظت و بهبود محیط زیست بدست آورند به علاوه افراد و گروهها باید مهارت های لازم جهت تشخیص و حل مسائل محیط زیست را در خود رشد دهند آموزش محیط زیست برای کارشناسان و افراد متخصص اساساً به معنی جهت دادن به علائق زیست محیطی آنهاست. این آموزش می تواند منجر به توسعه و غنی شدن اطلاعات در مورد موضوعات زیست محیطی و شرکت فعالانه آنان در گروههای شغلی گردد. (5)

هدف آموزش محیط زیست توسعه آگاهی و درک هر فرد نسبت به فرایند ها وارتباطات داخلی در محیط های طبیعی و مصنوعی به صورتی که شخص به ارزش ها نظریات- انگیزها و تعهدات خود نسبت به حمایت و حفاظت از محیط زیست جامع عمل بپوشاندو منجر به این شود که شخص اقداماتی برای حل مسائل محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی به عمل آورد. به عبارت دیگر هدف آموزش محیط زیست این است که در هر فرد حساسیتی نسبت به حوادث و تغییراتی فیزیکی، زیستی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی محیط زیست به وجود آورد و نگرانی هایی نسبت به مسائل به وجود آمده در وی ایجاد ونسبت به اطلاع مشکلات انسانی مانند: فقر، بیسوادی، بی عدالتی، اجتماعی و.........

همت گمارد و مهارتی برای ابداع روش ها، وسایل و حل مسائل زیست محیطی دراو به پروراند. (5)

در مجموع هدف از آموزش های زیست محیطی کمک به بالا رفتن سطح آگاهی زیست محیطی شهروندان برای حفظ محیط زیست درمقیاس محلی، منطقه ای و جهانی است و همچنین ایجاد و ارتقای حساسیت در افراد نسبت به حوادث و تغییراتی است که در طبیعت رخ می دهد. فلسفه آموزش زیست محیطی آگاهی افراد از ارتباط انسان بر محیط زیست وارتقاء کیفیت زندگی انسان و بالا بردن ارزش ها ودیدگاه ها برای حفاظت از محیط زیست می باشد.

تا هر فرد به تنهایی یا به طور گروهی جهت حل مشکلات زیست محیطی و یا از بروز این مسائل جلوگیری کند. (6)

در مجموع هدف از آموزش محیط زیست شناخت وظایف انسان نسبت به مسائل محیط زیست درک ارزشهای زیست محیطی‌، حمایت از دیدگاههای حفاظتی و عدالت اجتماعی و همچنین تلاش در جهت جلوگیری و یا حل مشکلات و عضلات زیست محیطی جامعه می‌باشد.(6)