پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار

تعداد صفحات: 184 فرمت فایل: word کد فایل: 1418
سال: 1388 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: ادبیات فارسی
قیمت قدیم:۴۱,۷۶۰ تومان
قیمت: ۳۴,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار

    پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در  رشته ی زبان و ادبیات فارسی

    چکیده :

     

    خوف و رجاء د و مقام از مقامات عرفانی است که گویی از اوّلین گام سالک برای شهود درونی مقصدی ناگریز برای او محسوب می شود. برای انجام این پژوهش در درجه ی اوّل به مرور کل منابع، اقدام گردید و روشی که برگزیدم، روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا بود.

     این پایان نامه در د و فصل تدوین گردیده است در فصل اوّل در پی آن است که با تکیه بر قرآن، احادیث و روایات و سخنان مشایخ، زاویه ی دید مشایخ صوفیه را درباره ی دو مقام خوف و رجاء تشریح کند. برای ورود به موضوع اصلی پژوهش در فصل دوم ابتدا مختصری در خصوص خوف و رجاء توضیحاتی آورده شده است و سپس انواع خوف، انواع رجاء، خوف و رجاء و ناامیدی از منطق الطیّر استخراج و همراه با مفهوم کلی حکایت و شاهد مثال آورده شده است.                                                                                            

    معنای لغوی و اصطلاحی خوف

    خوف از آن دسته عباراتی است که در فرهنگ و ادیبات عرفانی مشرق زمین ، تعابیر و مفاهیم گسترده ای را به خود اختصاص داده است. با مراجعه در لغت نامه های معتبر ، تعابیری خامی از این لغت به دست آمد که عبارت است از : «خاف : خاف – خوفا و خیفا و مخافه و خیفه :

    فزع ا اتقی ا ضدا من. فیقال «خافه و خاف منه و خاف علیه» (المنجد / ص 199)»

    یا «خ و ف خوف بالفتح قتل ، عمل کشتی کسی را . قیل و منه قوله تعالی و لنبلو نکم بشی من الخوف و الجوع و نقصی من الاموال و الانفس ... و بشر الصابرین .» (سوره 2/ 150) کارز ار. و منه قوله تعالی فاذ اجاء الخوف ... (سوره 33/ 19) ادیم سرخ بریده مانند دوالها.» (منتهی الارب / ص 348) 

    و اما صاحب لغت نامه ی دهخدا ... آنچه از واژه ی خوف بیان کرده ، بدین شرح است : «بیم . فرق [ف ر] . هراس . وحشت . »

    خشیت . رعب . رهب . فزع [ف ر] . روع . اذیب . پروا . باک . مقابل امن . هول (دهخدا / 1342 / ص 942)

    در مبحث قبلی با مفهوم لغوی کلمه ی خوف آشنا شدیم. حال جای آن دارد تا با استعانت از نظر نویسندگام صاحبنظر ، به بررسی اصطلاحی کلمه خوف بپردازیم.

    سوال کردند از خوف ، [جنید] گفت : «چشم داشتن عقوبت است در هر نفسی.» (عطار / 1372 / ص 448)

    و «خوف : از جمله منازل و مقامات طریق و ترس از فوت محبوب و دخول مکروه از قلب است.» (سهروردی / 1364 / ص 272)

    و «خوف معینی بود که به مستقبل تعلق دارد ، زیرا که از آن ترسد که خواهد بود از مکروهها.» (فروزانفر / 1361 / ص 194)

    سید جعفر سجادی در فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی در تعریف خوف گوید : «خوف عبارت بود از تالم باطن به سبب توقع مکروهی که اسباب حمول آن ممکن الوقوع باشد ، یا مظنون به ظنی ؛ غالب ، آن را انتظار مکروه نیز خوانند و تالم زیاد باشد و اگر تعذر وقوع اسباب معلوم باشد و تالم حاصل ، آن را خوفی خوانند که سبب آن مالیخولیا باشد.» (سجادی / 1383/ ص 377)

    پس خوف در واقع ترس از پیش آمدن امر مکروه و ناپسندی یا از دست رفتنی امر مستحسنی و پسندیده یی به این معنی که انسان یا می ترسد که مبادا چیز بدی برای او پیش بیاید و یا می ترسد که چیز خوبی را که دارد از دستش برود و خوف زاییده علم و معرفت سالک است.

    البته «خوف» از معانی متعلق به آینده است ، زیرا واضح است که ترس یا از پیش آمدن مکروه است و یا ترس از فوت شدن چیز محبوبی و در هر حال راجع به چیزی است که در آینده ممکن است واقع شود.

    در نزد اهل سلوک ، «خوف شرم نمودن از گناهان و منهیات شرعی و اندوهناک بودن از ارتکاب آنهاست.» «خوف حال مطالعه دل است مر سطوات خدای را و انتقام های او را. » (نور بخش / 1379/ ج 5 ص 225)

    و اما خوف عامه ، «بیدار شدن با ندای و عید (وعده عذاب حق) و بر حذر بودن از ثمره ی غفلتها و از پی آمدن گناهان می باشد.» (انصاری / 1387) (جهت مزید اطلاع در خصوص مفهوم اصطلاحی خوف ر. ک . : رساله ی قشریه ی ص 190 و تاریخ تموف در اسلام ص 308 و کیمیای سعادت ص 400 – 401 و مرصاد العباد ص 181 و معراج السعاده ص 170 و شرح اصطلاحات تموف ص 180 و جلوه های عرفان چهره های عارفان ص 216 و فرهنگ اصطلاحات تصوف ج 5 ص 45 و منازل السائرین ص 49 و طبقات الصوفیه ص 52 .)

    اصطلاح خوف را اهل تصوف ، از قرآن مجید گرفته اند. گفتنی است آیاتی که برای این مساله در کتاب های اصطلاح شناسی اهل تصوف ذکر شده 48 آیه می باشد.

    در سوره های بقره ، نور ، نحل ، انعام ، فاطر ، زخرف ، حله ، نحل ، آل عمران ، مومنون ، نازعات ، بینه ... خداوند از خوف یاد کرده است. مثلاً :

    ولنبلونکم بشی من الخوف و الجوع و نقمی من الاموال و الا نفس و الثمرات و بشر الصابرین . (بقره / 155)

    ما ناچار شما را بیازمائیم به ترس و گرسنگی و کاستن مالها و تن ها و بشارت ده شکیبایان را.

    انما ذلکم الشیطان یخوف اولیائه فلا تخافوهم و خافون ان کنتم مومنین . (آل عمران / 175)

    این سخنان شیطان است که می ترساند بدان دوستانش را شما از آنها مترسید و از من ترس داشته باشید اگر اهل ایمان هستید.

    یخافون ربهم من فوقهم و بفعلون ما یومرون (نحل / 50)

    از خداوند خویش که زبرایشان است می ترسند و آنچه را که به ایشان فرمان دهند بجای آورند.

    و الذین یوتون ما آتوا و قلوبهم وجله انهم الی ربهم راجعون (مومنون / 60)

    و کسانیکه در کوشش و پرستش خداوند عبادتها را انجام می دهند و دلهایشان (از نپذیرفتن آن عبادتها از سوی خدا) ترسان است ، بازگشت آنان بسوی خدای خویش می باشد !

    بخافون یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار (نور / 37)

    روزی را می ترسند که دلها و چشمها در آن روز همواره دگرگون می گردد !

    یا عباد لاخوف علیکم الیوم و لا انتم تحزنون (زخرف / 68)

    ای بندگان من ، بر شما امروز نه بیم است و نه اندوه دارید !

    و اما من خاف مقام ربه و نهی النفس عن الهوی (نازعات / 40)

    اما کسی که از حضور در پیشگاه خدای خود بترسید و خویشتن را از هوای نفس باز داشت.

    رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلک لمن خشی ربه (بینه / 9)

    خداوند از آنها خشنود و آنها هم از خداوند خشنودند ، این پاداش برای کسی است که از پروردگار خویش بترسد و نا فرمانی نکند.

    در کشف الاسرار در ذیل آیات فوق آمده است : «خوف به معنی علم است و ترسنده به حقیقت اوست که علم ترس داند. ترس بی علم ترس خارجیان است و علم بی ترس ، علم زندیقان است و ترسندگان در راه دین شش گروهند : تائبان ، عابدان ، زاهدان ، عالمان ، عارفان و صدیقان ، تائبان را خوف است. عابدان را وجل ، زاهدان را رهبت ، عالمان را خشیت ، عارفان را اشفاق و صدیقان را هیبت ! پس خوف ، ترس توبه کاران است و مبتدیان و حصار ایمان و سلاح مومن ، هر کرا این ترس نیست ایمان نیست ، وجل ، ترس زنده دلان است که ایشانرا از غفلت رهائی دهد ، رهبت ترس زاهدان است که عیش را از میان ببرد و در جهان از جهان جدا شود ، همه ی وجود خویش را غرامت بیند و همه ی سخنی خود را شکایت نگرد و همه کردار خود را جنایت شمرد. گهی چون غرق شدگان فریاد رس خواهد ، گهی چون نوحه گران دست بر سرزند ، گهی چون بیماران آه کشد ، و از این ترس اشفاق پدید آمد که ترس عابدان است ، ترسی که نه پیش دعا حجاب گذارد و نه پیش فراست بند ، نه پیش امید دیوار ، ترسی گدازنده و کشنده که تا نداء لاتخافوا و لاتحزنوا نشود نیازمد ، این ترسنده را گهی سوزند و گاه نوازند ، گاه خوانند و گاه کشند. ولی نه از سوختن آه کشد و نه از کشتن بنالد ! از پس اشفاق هیبت است که آن بیم صدیقان است ، بیمی که از عیان خیزد و دیگر بیم ها از بیان ، چیزی در دل تا بد چون برق ، نه کالبد آنرا تا بد نه جان آنرا طاقت آورد که با وی بماند»

  • فهرست و منابع پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار

    فهرست:

    پیشگفتار                                                                                                                        یک

     مقدمه                                                                                                                           1

     فصل اوّل : کلّیّات                                                                                                  34-1

     1 – 1 – 1. معنای لغوی و اصطلاحی خوف                                                                      5

     1 – 1 – 2. خوف در قرآن                                                                                                                            7

     1 – 1 – 3. خوف در احادیث و روایات                                                                           9

     1 – 1 – 4. خوف در گفتار مشایخ صوفیه                                                                                     15

     1 – 1 – 5.  انواع و درجات خوف                                                                                  19

     1 – 2 – 1. معنای لغوی و اصطلاحی رجاء                                                                                   23

     1 – 2 – 2. رجاء در قرآن                                                                                              25

     1 – 2 – 3.  رجاء در احادیث و روایات                                                                           27

     1 – 2 – 4.  رجاء در گفتار مشایخ صوفیه                                                                                     33

     1 – 2 – 5.  انواع و درجات رجاء                                                                                               34

     فصل دوم : خوف و رجاء در منطق الطیّر عطاّر                                                             135- 38  

    2-1-1. خوف و رجاء در منطق الطّیر عطّار                                                                        38

    2 – 1 – 2.خوف و انواع آن در منطق الطیّر                                                                                    41

    الف

     

     2 – 1 – 3 . خوف هیبت جلال الهی                                                                                43

     2 – 1 – 4.  خوف ره                                                                                        48

     2 – 1 – 5 . خوف مرگ                                                                                                61

     2 – 1 – 6 .  خوف از عادت به شهوات                                                               66

     2 – 1 – 7 . خوف از سوء عاقبت                                                                                    87

     2 – 1 – 8 .  خوف از عقوبت                                                                             88

     2 – 1 – 9.  خوف از جنایات و اکتسابات                                                                        93

     2 – 1 – 10. خوف از فوت حق (مسروق)                                                                         98

     2 – 1 – 11.  خوف از عدم                                                                               98

     2 – 1 – 12 . خوف از تقصیر از اوامر و تجاوز  در حدود و شرع                              103     

     2 – 1 – 13. خوف از حجاب بیداری به علّت غفلت                                              105

     2 – 2 – 1. رجاء و انواع آن در منطق الطیّر                                                                       106

     2 – 2 – 2.  رجاء در ثواب                                                                                107

     2 – 2 – 3.  رجاء گشایش و سعه ی رحمت                                                         108

     2 – 2 – 4. رجاء در خدا                                                                                                124

     2 – 2 – 5 . رجاء شفاعت پیامبر                                                                          130

     2 – 3 . خوف و رجاء                                                                                        133

    2- 4 . ناامیدی                                                                                                    136

     نتیجه گیری                                                                                                       154

     منابع و مراجع                                                                                                    156

    ب

     

    چکیده انگلیسی                                                                                                  161

    .

    منبع:

     1.ابراهیمی،نادر : صوفیانه ها و عارفانه ها ( دوجلد ) ، تهران : سوره ، چاپ دوم ، 1377.        

     2.اشرف زاده ، رضا : تجلّی رمز و روایت در شعر عطاّر نیشابوری، تهران : اساطیر،1373.

     3.احمدیان، ابراهیم : نهج الفصاحه، قم : نشر گلستان ادب،1381.

    4. انصاری، عبدالله : مجموعۀ رسائل فارسی، به تصحیح و مقابله محمّد سرور مولایی، تهران : نشر توس،1386.

     5. : صدمیدان، به اهتمام قاسم انصاری، تهران : طهوری، 1363.

     6. : طبقات الصوفیه، به تصحیح محمّد سرور مولایی، تهران : نشر توس، چاپ دوّم،1386.

     7. : منازل السائرین، با مقدمه و ترجمۀ عبدالغفور روان فرهادی، تهران : مولی، چاپ دوّم،  1387.

     8 . بقلی شیرازی، روز بهان : شرح شطحیّات، تصحیح هنری کوربن، تهران : طهوری،1382.

     9. پور هادی پشتیری، علی رضا : بیم و امید در حماسه های ایرانی، رشت :  فرهنگ ایلیا،1386.

     10. جامی، نورالدّین، اشعّه اللمّعات، به تصحیح و مقابله حامد ربّانی ، تهران :کتابخانه علمیّه حامدی، 1352. 

     11. حلبی، علی اصغر، شناخت عرفان و عارفان ایرانی،تهران : زوّار، چاپ چهارم ، 1381.

     12. : جلوه های عرفان چهره های عرفان، تهران : قطره، چاپ اوّل ،1383 .

     13. دهخدا، علی اکبر : لغت نامه، زیر نظر دکتر محمّد معین،( جلد هفده و بیست و یکم ) ، تهران : دانشگاه تهران،  1342

     14. رازی، نجم الدّین : مرصاد العباد، به اهتمام محمّد امین ریاحی، تهران : علمی و فرهنگی، چاپ چهارم ، 1371.

     15. رجایی، احمدعلی : فرهنگ اشعار حافظ، تهران : نشر علمی ، 1362.

     16.رزمجو، حسین : انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی فارسی، تهران : امیرکبیر، 1368.

     17. زرّین کوب، عبدالحسین : جستجو در تصوّف ایران، تهران : امیرکبیر ، 1357.

     18. : دنباله جستجو در تصوّف ایران، تهران : امیرکبیر، چاپ چهارم،1376.

     19. : صدای بال سیمرغ،  تهران : سخن، چاپ سوم ، 1380.

     20. زمانی، کریم : شرح جامع مثنوی معنوی،( جلد دوم )، تهران : اطّلاعات، چاپ بیست و دوم،  1386.

     21. سراج طوسی، ابونصر : اللّمع فی التصّوف، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، ترجمۀ مهدی محبّتی، تهران : اساطیر، چاپ اوّل ، 1382.

     22. سجّادی، سید جعفر سجادی : فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران : طهوری، چاپ هفتم ، 1383.

     23. سجّادی، سید ضیاء الدّین : مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوّف، تهران : سمت، چاپ ششم، 1376 .

     24. سهروردی، شهاب الدّین : عوارف المعارف، ترجمۀ ابومنصور عبدالرّحمن اصفهانی، به اهتمام قاسم انصاری، تهران : علمی و فرهنگی، تهران 1364 .

     25. صفا، ذبیح الله : تاریخ ادبیات در ایران،(جلد دوم ) ، تهران :  فردوس، چاپ سیزدهم ، 1373.

     26. صفی پور، عبدالرّحیم : منتهی الأرب فی لُغَهِ العرب، تهران : چاپ سنگی، 1297 – 1298.

     27. صنعتی نیا، فاطمه : مأخذ قصص و تمثیلات مثنوی، تهران : زوّار ، 1369.

     28. طبیبیان، سید حمید، ترجمۀ المعجم العربی الحدیث،( جلد اوّل ) ، تهران :  امیرکبیر ، 1370.

     29. عثمانی، ابوعلی حسن بن احمد : ترجمۀ رسالۀ قشیریه، با تصحیح و استدراکات بدیع الزمان فروزانفر، تهران : علمی و فرهنگی، چاپ هفتم،1383.

     30. عطاّر نیشابوری، فرید الدّین : منطق الطیّر، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران :  سخن،1383.

     31. : منطق الطیّر، سیروس شمسیا، تهران :  پیام نور، چاپ دهم،1383 .

     32. : منطق الطیّر، محمّد جواد مشکور،  تهران : الهام، چاپ هفتم،1384.

     33. : منطق الطیّر، به اهتمام سیّد صادق گوهرین، تهران :  علمی و فرهنگی، 1374.

     34. : تذکره الاولیاء، به تصحیح محمّد استعلامی، تهران : زوّار،1346.

     35. : مصیبت نامه، به اهتمام نورانی وصال، تهران :  زوّار،1365.

     36. : مختارنامه، تصحیح و مقدمۀ محمّد رضا شفیعی کدکنی، تهران : سخن، چاپ دوم،1374.

     37. غزّالی، احمد : سوانح، به کوشش ایرج افشار،تهران :  منوچهری ، 1359 .

     38. : مجموعه آثار فارسی احمد غزّالی، به اهتمام احمد مجاهد، تهران : دانشگاه تهران، چاپ سوم ، 1376 .

     39. غزّالی، محمّد : کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، تهران : علمی و فرهنگی، چاپ نهم،  1380.

     40. غنی ، قاسم : تاریخ تصوّف در اسلام و تطور و تحوّلات آن تا عصر حافظ و بحث در احوال و آثار حافظ به ضمیمه اصطلاحات صوفیه، تهران : کتابفروشی ابن سینا ، 1322 – 1323.

     41. فاضلی، قادر : فرهنگ موضوعی ادب پارسی منطق الطیّر و پندنامه، تهران : طلایه ، 1374.

     42. فروزانفر، بدیع الزمان : شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فرید الدّین محمّد عطاّر نیشابوری، تهران : کتابفروشی دهخدا، چاپ دوم ، 1353.

     43. فصیح خوافی، احمد بن محمّد : مجمل فصیحی، به اهتمام محمود فرخ، مشهد : باستان،  1339 – 1341.

     44. کاشانی، عبدالرّزاق : اصطلاحات الصوفیه یا فرهنگ اصطلاحات عرفان و تصوّف، ترجمۀ محمّد خواجوی، تهران : مولی،1372 .

     45. کاشانی، عزّالدّین محمود، مصباح الهدایه، تصحیح جلال الدّین همایی، تهران : سنایی، چاپ دوم، بی تا.

     46. کلاباذی، ابوبکر محمّد بن اسحاق : التعرّف لمذهب أهل التصوّف ، تحقیق و تعلیق عبدالحلیم محمود شیخ الازهر وطه عبدالباقی سرور، مصر :  نشر مکتبه الثقافه دار المصری، بی تا.

     47. گوهرین، سیّد صادق : شرح اصطلاحات تصوّف ،(جلد پنجم)، تهران :  زوّار ، چاپ اوّل  ،1380 .

     48. : شرح اصطلاحات تصوّف ،(جلد ششم) ، تهران : زوّار ، چاپ اوّل ،1380.

    49 . منوّر میهنی، محمّد : اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید ابوالخیر، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی،( بخش اوّل) ، تهران : آگاه ، چاپ سوم، 1371.

     50 . : اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید ابو الخیر ، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمّد رضا شفیعی کدکنی ،(بخش دوم ) ،تهران :آگاه ،چاپ اول ،1366

    51 .  مستملی بخاری، اسماعیل بن محمّد : شرح التعرّف لمذهب التصوّف، با مقدمه و تصحیح و تحشیه ی محمّد روشن، تهران :  اساطیر ، 1363 – 1366.

    52 .  مشرّف، مریم :  نشانه شناسی تفسیر عرفانی ، تهران :  نشر ثالث، 1384 .

    53 . میبدی ، ابو الفضل : کشف الاسرار و عده الا برار ، ( ده جلد ) ،به اهتمام علی اصغر حکمت ، تهران :امیرکبیر،1344.

     54 .  منزوی، علینقی : سی مرغ و سیمرغ، تهران ، سحر ، 1356.

     55 .  نراقی، احمد : مِعراجُ السّعاده، با تصحیح و تحقیق و تعلیق و ویرایش محمّد نقدی، قم : هجرت، چاپ چهارم،1376.

     56 .  نفیسی، سعید : جستجو در احوال و آثار فرید الدّین عطاّر نیشابوری، تهران :  اقبال ، 1320 .

     57 .   : سرچشمۀ تصوّف در ایران،  تهران : فروغی ، 1345.

     58 .  نویا، پل : تفسیر قرآنی زبان عرفانی، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران : مرکز نشر دانشگاهی،  1373 .

     59 .  نوربخش، جواد : فرهنگ اصطلاحات تصوّف، ( جلد پنجم وششم ) ، یلداقلم، چاپ اوّل، 1379.

     

     60 . یاحقّی ، محمّد جعفر : راهنمای نگارش و ویرایش ، مشهد : نشرآستان قدس رضوی ، چاپ یازدهم ،1372 .

    .

پروپوزال در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , گزارش سمینار در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , تز دکترا در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , رساله در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , پایان نامه در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , تحقیق در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , مقاله در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , پروژه دانشجویی در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , تحقیق دانشجویی در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , مقاله دانشجویی در مورد پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار , پروژه دانشجویی درباره پایان نامه خوف و رجا در منطق الطیر عطار
ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت