کیده
امروزه یکی از مهمترین تغییرات محیط اقتصادی پدیدهای تحت عنوان تجارت الکترونیک میباشد.از آنجا که در محیط الکترونیک اغلب شواهد ومدارک فقط به صورت الکترونیک در دسترس خواهد بود، اعتبار دهی و رسیدگی به این مدارک وشواهد با استفاده از شیوه ها ی سنتی مشکل به نظر می رسد از این رو تغییر در رویههای گذشته حسابرسی احساس می شود .تجارت الکترونیک به عنوان یکی از پیامدهای فناوری اطلاعات برای حسابرسان واستفاده کنندگان از اطلاعات مالی دارای فرصت ها و تهدیدهایی است دراین مقاله تلاش شده است این فرصتها وتهدیدها مطرح گردیده و در نهایت اهمیت وچگونگی حسابرسی مستمر به عنوان یک از راهکارهای اعتبار دهی به اطلاعات ومدارک تجارت الکترونیک مورد بررسی قرار گیرد.
مقدمه:
یک از الزامات توسعه اقتصادی وجود اطلاعات شفاف ومطمئن است. حسابرسان با دانش و تجربه خود قادر به ایجاد چنین فضائی میباشند.بیش از صد سال است که حسابداران حرفهای خدمات حسابرسی و اعتباردهی[1]را ارائه میدهند.
امروزه حسابرسی نقش مهم و حساسی در جوامع به عهده دارد. یکی از نقشهای حسابرسی ایجاد ارزش افزوده برای شرکت از طریق کاهش هزینه جذب سرمایه و یا افزایش در قیمت سهام شرکت است. با توجه به اهمیت حسابرسی، توجه به خطرات مربوط به حسابرسی نیز ضروری به نظر میرسد. یکی از این چالشها ، گسترش تجارت الکترونیک[2] میباشد.
حسابرسی را بازرسی جستجو گرانه مدارک وسایر شواهد زیر بنای گزارشات مالی نامیده اند. حسابرسان بابررسی مدارک پرسش وجستجو از مدارک داخل وخارج شرکت واجرای سایر روشهای رسیدگی ، شواهد لازم را برای تعیین مطلوبیت وقابلیت اتکاء صورتها ی مالی گرد آوری می کنند .
از انجا که فناوری اطلاعات وتجارت الکترونیک اطلاعات گوناگونی در اختیار کاربران قرار میدهد نیاز به صورتهای مالی سنتی کاهش یافته و در نتیجه کفایت حسابرسی سنتی نیزمورد تردید است.
فناوریهای مربوط به تجارت الکترونیک، فرآیندهای خرید،فروش، ارائه خدمات به مشتریان و حتی نحوه سرمایهگذاری در شرکتها را تحت تاثیر قرار میدهد(ابوموسی2004). در نتیجه فناوری اطلاعات، نحوه تهیه، حسابرسی و استفاده از صورتهای مالی را تغییر میدهد. این تغییرات خطرات جدیدی را متوجه حسابرسی میکند.
تجارت الکترونیک شامل تمام فعالیتهای تجاری است که با استفاده از برنامههای کاربردی[3] کامپیوتری انجام میشود. این فعالیتها میتواند شامل:فروش مستقیم الکترونیکی[4]، مدیریت ارتباط با مشتری[5]، مدیریت زنجیره تامین[6] و استفاده از اینترنت به عنوان ابزاری برای انجام مبادلات تجاری می باشد. تجارت الکترونیک مبادله اطلاعات تجاری بدون استفاده از کاغذ است. بطور کلی واژه تجارت الکترونیک اشاره به معاملات الکترونیکی دارد که از طریق شبکه های ارتباطی انجام می پذیرد. (تهرانی، آذر و صابری، 1380)
بولتن شماره 3 هیئت رویههای حسابرسی[7] تحت عنوان "تجارت الکترونیک؛ شناخت ریسک صورتهای مالی(2001 )"، راهکارهای مناسبی برای حسابرسی تجارت الکترونیک ارائه داده است(پرایس2001). یکی از مفروضات مهم حسابرسی در اینچنین محیطی طراحی صحیح فرآیندهای حسابرسی است چون اغلب شواهد فقط به صورت الکترونیک در دسترس خواهد بود. حسابرسان مستقل باید بتوانند صحت[8] و کفایت[9] اینچنین شواهدی را ارزیابی کنند.
امنیت تجارت الکترونیک و اینترنت[10]
تجارت الکترونیکی از طریق اینترنت در سالهای اخیر بسیار افزایش یافته است. بسیاری از سازمانها، سیستم های تجارت شرکت به شرکت (BZB) و شرکت به مصرف کننده (BZC) را با استفاده از تجهیزات اینترنتی راه اندازی کرده اند . رقابت و موقعیت نیروهایی هستند که افراد را به این سوق داده و موجب پیشرفت این نوع تجارت می شوند. اما رشد سریع در زمینه پیشرفت تکنولوژی جدید، زمینه ایجاد مشکلات و افزایش اهمیت برخی مشکلات قدیمی تر را فراهم می نماید.
اینترنت موجب تسهیل ارتباطات از طریق ایمیل می شود. امروزه ایمیل به عنوان معیار میزان پیشرفت و پاسخگویی برای تقریباً هر سازمانی محسوب می شود. به همین صورت، وب سایت ها و موتورهای جستجو، معیاری را برای ارائه اطلاعات در مورد یک سازمان و تولیدات و خدمات آن ایجاد می کنند. و در بسیاری موارد، وب سایت وسیله ای برای ارائه اطلاعات و معرفی محصولات و خدمات محسوب می شود.
برای مفید واقع شدن لازم است اطلاعات، منتشر ودر دسترس قرارگیرد، البته در دسترس قرار گرفتن ممکن است خطراتی نیز دربرداشته باشد. ویژگی دنیای رقابت این است که در زمان و مکانی که اطلاعات مورد نیاز باشند، از طریق برقراری ارتباط می توان به آن دسترسی پیدا کرد و همین امر امروزه موجب گسترش تجارت الکترونیک شده است. به دلیل اینکه سازمانها از طریق اینترنت و سایر شبکه های عمومی با یکدیگر ارتباط دارند، تولیدکنندگان، مشتریان و مشترکین تجاری نیز با استفاده از این شبکه ها به سازمانها و تقریباً همه افراد دیگر در سرتاسر جهان دسترسی دارند. برقراری ارتباط از طریق اینترنت موجب می شود تا اطلاعات با خطر مواجه شده و کنترل این مخاطره از عهده سازمان خارج شود.
در دنیای جدید، هر کاری که یک سازمان یا دولت با تکنولوژی اطلاعات انجام می دهد، بخشی از زیرساخت اطلاعات جهانی می باشد. سازمانها لازم است زیرساخت های خود را با استاندارد بسیار بالایی ایجاد نمایند. بر قراری ارتباط با مولفه های ضعیف زیرساخت سازمان موجب می شود تا سازمان شما و نیز سازمان های همجوار دچار مخاطره شوند. شهروندان مسئول، فقط با مولفه های صوتی زیرساخت سازمان سروکار دارند. در این شرایط درگیرانه حسابرسان در حصول اطمینان از امنیت اطلاعات و سیستم های عامل در ارتباط با اینترنت اهمیت خود را نشان می دهد.
خطرات جدید ناشی از فناوری اطلاعات
فناوری نوین اطلاعات به دلیل ویژگیهای خاص خود، زمینه ساز مخاطرات تازه ای برای سازمانها است. ویژگیهای ذاتی سیستمهای ماشینی، عملا تهدیدات تازه ای را متوجه منابع شرکتها بویژه منابع باارزش اطلاعاتی آنها ساخته است. (عرب مازار یزدی، 1382) بنابراین تجارت الکترونیک که یکی از مهمترین پیامدهای فن آوری اطلاعات است با مخاطراتی مواجه خواهد بود که در جدول شماره 1 آمده است