پایان نامه بررسی رابطه بین بیماری تنفسی و اضطراب با شدت نقایص شناختی در بین بیماران مبتلا به دمانس نوع آلزایمر است

فصل اول

مقدمه :

تغییراتی که در طی سالمندی رخ میدهد ، تا حدودی نتیجه افت تدریجی کارکرد دستگاه های مختلف بدن است. اکثر دستگاه های بدن از 30سالگی به بعد سالیانه یک درصد از کارکرد خود را از دست میدهند . تغییرات سالمندی محدود به تغییرات زیستی نیستند. افزایش سن با تغییراتی در کارکرد شناختی نیز همراه است. این تغییرات نتیجه کاهش تعداد سلول های عصبی در مغز ، خصوصا در هیپوکامپ ، نواحی پیشانی ، مخططی و برخی نواحی ویژه قشر مغز هستند. علاوه بر آن ، افزایش فشار بر دستگاه هایی که در حفظ و تنظیم گردش خون نقش دارند ممکن است بر شناخت تاثیر گذاشته و سبب کاهش توانایی های حسی و ادراکی فرد شوند. نتایج پژوهش های انجام شده حاکی از آن است که بخش اعظم افت قوای هوش بر اثر افزایش سن تابعی از کند شدن روانی-حرکتی و کاهش توانایی های حسی-ادراکی است. علاوه بر آن افزایش اضطراب در برخی از سالمندان ممکن است به عملکرد ضعیف آنان در موقعیت های روان آزمایی رسمی منجر شود. همچنین کاهش توانایی یادگیری مطالب تازه تا حدودی معلول استحاله عصبی در هیپوکامپ ، لب پیشانی و دستگاه اجرایی و کاهش اثرمندی یا فراوانی واسطه های عصبی از قبیل استیل کولین است .(آزمون های غربالگری آلزایمر)

بیان مسئله :   

دمانس نوعی اختلال اکتسابی در توانایی های شناختی است که انجام موفقیت آمیز امور روزمره زندگی را مختل می سازد.(اختلال های عصب شناختی2009)

 دمانس(زوال عقل):طبق تعریف عبارت است از تخریب پیشرونده کارکرد های شناختی که در زمینه ای از هشیاری کامل (در غیاب دلیریوم)بروز میکند. شایعترین علل دمانس در افراد بالای 65 سال عبارتند از :1- بیماری آلزایمر 2- دمانس عروقی 3- دمانس عروقی آلزایمر مختلط.  (خلاصه روان پزشکی کاپلان و سادوک 2007)

خیلی از افراد نگران هستند که وقتی مسن تر میشوند ، کنترل عملکرد ذهنی خود را از دست خواهند داد. با این حال تنها درصد کوچکی از افراد مسن به نوعی زوال عقل معروف به بیماری آلزایمر یا زوال عقل از نوع آلزایمر مبتلا می شوند. (آسیب شناسی هالجین1388 )              

Ad (بیماری آلزایمر)[1]: شایعترین علت دمانس در کشور های غربی است . تقریبا 10درصد تمام افراد بالای 70سال دچار کاهش قابل ملاحظه حافظه هستند و در بیش از نیمی از این تعداد علت کاهش حافظه AD است البته این اختلال در هر دهه از بزرگسالی میتواند رخ دهد . بیماری آلزایمر اغلب با شروع نامحسوس کاهش حافظه و به دنبال آن دمانس با پیشرفت آهسته (با سیر چند ساله) تظاهر می یابد. تغییرات شناخت در بیماری آلزایمر الگوی خاصی را تعقیب می کنند و با اختلال حافظه آغاز می شوند و به نقائص گویش و دید فضایی گسترش می یابند . با این حال حدود 20درصد از بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر با شکایت های غیر حافظه ای مانند جستجو به دنبال لغت، مشکل سازماندهی یا تعیین مسیر مراجعه میکنند .(اختلالهای عصب شناختی2009) علاوه بر آن مبتلایان به آلزایمر دچار اختلال حواس می شوند یعنی حافظه خود را از دست می دهند که یکی از علل بسیار شایع اختلال حافظه در جوانان اضطراب است فرد مضطرب آنقدر دچار هیجان است که توجهی به نکات ریز ندارد.(چهار بیماری شایع1387) علت بیماری آلزایمر هنوز شناخته شده نیست ولی در پدید آیی آن احتما وجود ویروس کند ، آمادگی ژنتیکی ، سطح غیر قابل تحمل آلومینیم و نقص ایمنی بدن موثر است (روانشناسی فیزیولوژیک1388) همانگونه که ذکر شد بیماری آلزایمر ناهنجاری پیشرونده و تخریب کننده مغز است که از نظر بالینی، با کاهش و نقص حافظه و در نهایت با کاهش عملکردهای ذهنی تعریف می شود این نقایص ممکن است شامل عدم قدرت تکلم[2]، اختلال در حرکت[3]،(ناکاری)، ادراک پریشی[4]یا ناراحتی در عملکردهای اجرایی باشد. این تغییرات با حالت های شدیدتری در عملکردهای پایه ی روزمره ایجاد می شود.(کامات [5]و همکاران، 2004) بیوپسی میکروسکوپیک نشان دهنده آتروفی قشری به همراه بزرگی بطنی در مغز بیماران آلزایمر میباشند، این تظاهرات بالینی ، دژنراسیون عصبی را در کورتکس مغز ، مخصوصا در کورتکس تمپورال و هیپوکامپ منعکس میکنند. ( پارسا 2011) با این حال سیر بیماری آلزایمر طولانی تر است و اغلب مرگ در اثر سوء تغذیه – عفونت های ثانویه – آمبولی ریه یا بیماری قلب رخ میدهد. مهمترین عامل خطر اختلال آلزایمر سن بالا و جنسیت مونث است. (اختلا لهای عصب شناختی هاریسون2009) همچنین در پیشگیری از این اختلال اشاره به مواردی شده که یکی اینکه اختلال حافظه همیشه جدی گرفته شود مخصوصا در سنین میانسالی و دیگری اینکه افسردگی و اضطراب در افراد تشخیص داده و درمان شود سومی استفاده هر چه بیشتر از قوای مغزی است و در پایان کنترل زمینه ای مانند پرفشاری خون – دیابت- کلسترول بالا و چاقی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. (چهار بیماری شایع1387) اختلال اضطرابی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی در جمعیت عمومی هستند و نسبت ابتلای زنان تقریبا دو برابر مردان است. هر کسی ممکن است دچار اضطراب شود و آن تشویشی فراگیر ، ناخوشایند و مبهم است که اغلب ، علایم دستگاه خودکار (اتونوم) نظیر سردرد ، تعریق، تپش قلب، احساس تنگی در قفسه سینه و ناراحتی مختصر معده نیز با آن همراه است. اضطراب گذشته از اثرات حرکتی (موتور)و احشایی، بر تفکر ، ادراک، و یادگیری فرد هم اثر می گذارد. اضطراب اغلب سردرگمی و تحریفهایی در ادراک ایجاد می کند این تحریفها با کاستن از تمرکز ، کم کردن قدرت یادآوری، مختل ساختن قدرت ربط دادن امور به هم یعنی تداعی کردن می توانند در یادگیری اختلال ایجاد کنند. (خلاصه روانپزشکی کاپلان- سادوک2007) همچنین اضطراب حاد ممکن است شدت تنگی نفس را به واسطه تغییر نحوه تفسیر اطلاعات حسی یا ایجاد الگوهایی از تنفس که اختلالات فزیولوژیک را در سیستم تنفسی افزایش میدهند، زیاد کنند . در بیماران مبتلا به محدودیت جریان باز دمی ، افزایش سرعت تنفس که به علت اضطراب حاد می باشد منجر به پر هوایی ، افزایش کار تنفسی، افزایش تلاش برای تنفس و احساس نارضایتی از تنفس می شود . (بیماری تنفسی هاریسون 2007) بیشتر پژوهشها ثابت کرده اند که تنفس عمیق باعث جلوگیری ازبه وجود آمدن بیماری آلزایمر می شود افرادی که مبتلا بیماری تنفسی می شوند و همچنین اختلال اضطرابی دارند همیشه از تنفس عمیق محرومند یعنی به دلیل مشکلاتی که در ریه و دستگاه تنفسی دارند نفس عمیق برای آنها مشکل می شود و علاوه بر این افراد مضطرب نیز چون نسبت به محیط اطراف خود اضطراب دارند و همیشه مضطربند و به دلیل اضطراب از نفس عمیق محرومند بنابراین میتوان استدلال کرد که در سنین پیری به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند و لذا پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال است که آیا بین بیماری تنفسی و اضطراب با بیماری آلزایمر رابطه وجود دارد؟ و شدت نقایص شناختی در بیماران آلزایمر چگونه است؟

ضرورت و اهمیت تحقیق:

از آنجا که بیماری آلزایمر قابل علاج نیست ، نگهداری از بیمار ، بخش اساسی درمان را تشکیل می دهد و به دلیل اینکه بیمار مبتلا به آلزایمر در نهایت قادر به مراقبت از خود نیست (بیماری آلزایمر منجمی2010)  علاوه بر آن چون بیماری آلزایمر یک بیماری مزمن و پیشرونده است و از سویی دیگر هزینه های قابل توجهی را بر روی خانواده ، فرد و فضاهای مهم زیستی جوامع می گذارد، پژوهش و بررسی در عوامل سبب ساز آن اهمیتی ویژه پیدا می کند با توجه به اینکه عوامل زیستی و روانشناختی متعددی در بروز و تداوم این بیماری نقش دارند شناخت و ارزیابی ابعاد مختلف این عوامل در نزد مبتلایان به آلزایمر ضرورتی دو چندان دارد اگر بتوان علل و عوامل زیستی وروانشناختی موثر در این بیماری را شناخت آنگاه می توان در برنامه های پیشگیری و خدمات درمانی (طبی و روانی) از این یافته به نحو احسن استفاده کرد. اهمیت نظری پژوهش حاضر در این است که میتوان پرتو جدیدی به این بیماری افکنده و آن را از منظر جلب رفتاری و روان شناسی مورد بررسی قرار داده و به پیشرفت دانش در شناخت این بیماری کمک کرد. اهمیت عملی پژوهش حاضر در این است که با شناخت نقش بیماری تنفسی و اضطراب در بروز و تداوم بیماری آلزایمر می توان راهکارهای درمانی ویژه و همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از این اختلال طراحی کرده و از شدت این بیماری و نقش مخرب آن در زندگی بیمار کاست.

اهداف پژوهش:

اهداف کلی پژوهش : بررسی رابطه بین بیماری تنفسی و اضطراب با شدت نقایص شناختی در بین بیماران مبتلا به دمانس نوع آلزایمر است.

اهداف جزئی پژوهش:

1-بررسی رابطه بین بیماری تنفسی با شدت نقایص شناختی بیماران مبتلا به آلزایمر

2-بررسی رابطه بین اضطراب با شدت نقایص شناختی بیماران مبتلا به آلزایمر

3-بررسی رابطه بین بیماری تنفسی و میزان اضطراب در بین بیماران مبتلا به آلزایمر

فرضیه های پژوهش :

فرضیه اول - بین بیماری تنفسی با شدت نقایص شناختی آلزایمر رابطه وجود دارد.

فرضیه دوم - بین اضطراب با شدت نقایص شناختی آلزایمر رابطه وجود دارد.

فرضیه سوم - بین بیماری تنفسی و میزان اضطراب در بین بیماران مبتلا به آلزایمر رابطه وجود دارد.

فرعی :

بین نقایص شناختی با سن در بیماران مبتلا به آلزایمر همبستگی (رابطه)وجود دارد.

نقایص شناختی در زنان و مردان مبتلا به آلزایمر متفاوت است .

تعریف نظری :

آلزایمر :

نوعی دمانس پیشرونده است که در آن هیچ گونه عامل برگشت پذیر شناخته شده ای نقش ندارد . این اختلال شامل نقایص شناختی همراه با مشکلات رفتاری هستند. (دستنامه روانپزشکی کاپلان-سادوک2010) علاوه بر این آلزایمر از دست دادن تدریجی انواع کارکردهای ذهنی عالی است که معمولا به هنگام پیری رخ میدهد. مغز مبتلایان به آلزایمر حاوی ضایعات گسترده ای است که از رشته های عصبی پر گره و پیچیده و یک پروتئین که بتا- آمیلوئید نامیده و توسط بدن تولید می شود ، تشکیل شده است.

تعریف عملیاتی:

منظور از آلزایمر در این پژوهش جامعه آماری است که بیماری تنفسی و پرسشنامه اضطراب بر روی آنها بررسی و اجرا شده است.

 بیماری تنفسی :

پس از تبادل مویرگی بافتی، خون وارد وریدهای سیستمیک می شود( به این خون، خون وریدی گفته می شود) و به گردش خون ریوی، منتقل می گردد. غلظت اکسیژن خون در مویرگ های ریوی، کمتر از اکسیژن موجود در آلوئلهای ریه است. بعلت این اختلاف غلظت، اکسیژن از آلوئل در خون انتشار می یابد. دی اکسید کربن در خون غلظت بالاتری از آلوئل دارد، از خون به آلوئل انتشار می یابد. حرکت هوا در داخل و خارج راههای هوایی(تهویه) بطور مداوم اکسیژن را به بدن می رساند و دی اکسید کربن را از آن دفع می نماید. این فرایند کلی تبادل گاز، بین هوای جو و خون و نیز بین خون و سلولهای بدن، تنفس نامیده می شود.

تعاریف عملیاتی:

منظور از بیماری تنفسی در این پژوهش  اطاعاتی است که از مصاحبه با اطرافیان بیمار و پرونده پزشکی بیمار بدست می آید.

  اختلال اضطراب:

اضطراب [6]بخش جدایی ناپذیر از زندگی معاصر می باشد که همیشه وجود داشته و متعلق به عصر یا فرهنگ ویژه ای نیست. ریشه لغت اضطراب یونانی بوده و به معنای بیان کردن تنگنا، جای خطرناک، و نگرانی است و همچنین با واژه انگلیسی انگر[7] به معنی خشم وغضب ارتباط دارد. اضطراب، جسم فرد، درک از خودو ارتباط با دیگران را تحت تاثیر قرار می دهد و یک مفهوم پایه و اساسی در مطالعات روان پرستاران در رابطه با رفتارهای انسان به وجود آورده است. اضطراب به صورت حس وسیع و عمیق درک می گردد که ماهیت مبهمی داشته و با احساس عدم اطمینان، عدم اعتماد و ناامیدی همراه است. تجربیات به وجود آورنده اضطراب از دوران نوزادی شروع می شوند و در طی زندگی ادامه می یابند. در حقیقت اضطراب نوعی احساس و تجربه ذهنی منحصربه فرد می باشد، احساسی که به وسیله ناشناخته ها و همه تجربیات جدید ایجاد می گردد.(اضطراب و مراقبت های پرستاری1387)

تعاریف عملیاتی:

منظور از اضطراب در این پژوهش نمره ای است که بیماران آلزایمر در پرسشنامه اضطراب بک بدست آورده اند.

انواع متغیرهای طرح تحقیق:

متغییر مستقل: بیماری تنفسی، اختلالات اضطرابی

متغیر وابسته: نقایص شناختی بیماران آلزایمر

فصل دوم :

1-2مقدمه:

در این بخش از پژوهش  به بررسی مشکلات بیماران مبتلا به آلزایمر، بیماری تنفسی و اختلال اضطراب پرداخته ایم . ابتدا به مبانی و ادبیات و پیشینه نظری موجود در مورد موضوع پژوهش خواهیم پرداخت و مشکلات اختلال آلزایمر، بیماری تنفسی و اختلال اضطراب را از دیدگاه رویکرد ها و نظریه های مختلف روانشناختی مورد مطالعه و بررسی قرار خواهیم داد. سپس پیشینه پژوهشی و تحقیقاتی را در مورد موضوع پژوهش مورد توجه قرار داده و بحث خواهیم نمود. پیشینه پژوهشی و تحقیقاتی در دو قسمت پژوهش های انجام شده در داخل کشور و پژوهش های انجام شده در خارج از کشور ارائه خواهند شد

2-2آلزایمر:

دمانس ،شایع ترین اختلال شناختی است که شیوع قابل توجهی در بین افراد سالمند دارد ودر بین افراد سالمند و در 5درصد از افراد بالای 65سال و 20درصد از افراد بالای 80سال دیده می شود (کاریون،وهمکاران 2001[8]). شایع ترین نوع دمانس ، دمانس ناشی از بیماری آلزایمر است و 50تا80درصد کل سالمندان دچار دمانس ،به این نوع بیماری مبتلا هستند(خلاصه روانپزشکی کاپلان،سادوک رفیعی2007) به دلیل ماهیت پیشرونده و تخریبی بیماری آلزایمر هر ساله در سراسر جهان میلیون ها دلار هزینه ، صرف تشخیص و درمان این بیماران می شود. وجود معلولیت های ناشی از این بیماری و نیز هزینه های سرسام آور نگهداری و درمان بیماران ، متخصصان را بر آن داشته تا به راهکارهای درمانی مختلف روی آورند. در چند دهه اخیر ، عمده ترین درمان ها معطوف به درمان های زیستی و استفاده از داروهای مختلف ، مداخلات روانی – اجتماعی مانند آموزش خانواده و گسترش مراکز نگهداری روزانه (داویسون،[9] و همکاران2004)و مداخلات سایکو دینامیک خانواده برای کاهش بار عاطفی و هیجانی ناشی از وجود بیماری آلزایمر بوده اند(کاپلان سادوک رفیعی2007). به علت فراگیر بودن تبعات این بیماری و عدم برگشت پذیری بسیاری از نقایص شناختی در سه-چهار دهه اخیر ، به تکنیک های توان بخشی شناختی که بتوانند نقایص را جبران کرده و کیفیت زندگی بیماران و خانواده ها را افزایش دهند ، توجه ویژه ای شده است . افزایش سازگاری بیمار،جبران نقایص ناشی از بیماری و آموزش مهارتهای لازم برای زندگی مستقل به بیماران است(جانستون[10]، و همکاران2001) به توجه به ملاک های تشخیص بیماری آلزایمر ، شکایت عمده افراد در مراحل آغازین بیماری مربوط به مسائل حافظه و فراموش کردن امور جاری زندگی و نام افرادو اشیاء می باشد، لذا از زمان کشف بیماری ، عمده ترین درمان متمرکز بر درمان مشکلات حافظه این بیماران بوده است، چه برخی از صاحبنظران ، حافظه را به عنوان قلب کارکردهای شناختی می دانند ، که با اختلال در آن ، دیگر کارکردهای شناختی نیز مختل شده و  فرد از انجام فعالیت ها باز می ماند.(دیویز[11]، و همکاران2001)