پایان نامه بررسی رابطه ی نگرانی و سرسختی روان شناختی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی

چکیده:

هدف اصلی از پژوهش  حاضربررسی رابطه نگرانی وسرسختی روانشناختی باپیشرفت تحصیلی در دانشجویان دختردانشگاه  آزاد اسلامی واحد اردبیل میباشد.جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل که در سال تحصیلی 1391 مشغول به تحصیل می باشد و نمونه 80 نفرازدانشجویان دختردانشگاه آزاداسلامی واحد اردبیل شکل تصادفی مرحله ای انتخاب شده اند و این افراد با پرسشنامه نگرانی اهواز(تقوایی 1377)وپرسشنامه  سرسختی روانشناختی اهواز (کیامرثی،1376)ارزیابی شده اند.داده های به دست آمده با نرم افزار(SPSS)  تکمیل شده ونتایج به دست آمده حاکی ازآن است که بین  نگرانی ،سرسختی

روانشناختی وپیشرفت تحصیلی  رابطه معناداری وجود ندارد

واژه های کلیدی:نگرانی،سرسختی روانشناختی،پیشرفت تحصیلی

مقدمه

یکی ازابعادپیشرفت درآموزش عالی پیشرفت تحصیلی است که مفهوم آن معلومات یا مهارت های اکتسابی عمومی یاخصوصی درموضوع درسی است که معمولا به وسیله ی آزمابش ها یا نشانه ها یا هردوکه اساتیدبرای دانشجویان وضع می کننداندازه گیری می شود(شعاری نژاد،1364).تمایل به پیشرفت ودوری از شکست هم چنین علاقه به رشته تحصیلی وادامه تحصیل،باعث افزایش انگیزه پیشرفت ودرنتیجه،باعث افزایش پیشرفت تحصیلی می گردد(مک کله لندواتکینسون).

نگرانی  پدیده است شگفت انگیز  که تقریبا همه ی ما با آن آشنا هستیم و  می توان گفت به اندازه ی تاریخ بشر قدمت دارد هر گاه بشر خود را با عامل تهددی کننده ای  (خیالی یا واقعی ) مواجه دیده احساس  نگرانی  را در خود تجربه نموده است اگر چه این برداشت که نگرانی  تا حدی  ضروری  است غیر معمول  نمی باشد ولی اکثر  ما ترجیح  میدهیم که ازنگرانی  بپرهزیزیم .

گاهی اوقات این واهمه  وجود دارد که در صورت  متوقف  کردن نگرانی  احتمال  رخ دادن  اتفاقی  ناگوار  که فکرش ما را به خود مشغول  ساخته بیشتر می شود افراد نگرانی یک سری  از نمایشها و داستان های خیالی مصیبت بار را در ذهن خود ایجاد نموده و می پرورانند و سعی  می کنند  که عواقب و پیامدهای  آنها را نیز تصور  کنند و مورد مداقه  قرار دهند  آنها ممکن است  همچنین  سعی نمایند که دشواریها و مشکلات مربوط به مصیبت مورد نظر  را به طور  ذهنی  مرتفع  سازند و تدابیری  برای اجتناب  از آنها یا آماده سازی خودشان جهت مقابله  با آنها بیاندیشند نگرانی  ممکن است  دارای یک سیر طبیعی  دورانی  باشد .

نگرانی  از جمله موضوعاتی  است که سابقه طولانی را در ادبیات روانشناسی دارا نیست و عمدتا ً با واژه هایی چون اضطراب  ترس دلهره و ... معادل  فرض شده است.

بروکوک  (1985) نگرانی را تلاشی  برای حل مسئله تعریف می کند که طی  این فرایند ، توالی  افکار  نگران کننده به وسیله ی محرکی ترس آور شروع می شود ودر این فرایند فعالیت فکری حل مسئله برای پیشگیری  از بروز  حادثه ای نامطلوب   در آینده برای سازگاری با آن دنبال می شود.

افراد سرسخت قدرت  سازگاری  بالایی را با فشارزاهای روانی دارند و این ویژگی همانند سپری  آنان را در  برابر فشارزاهای گوناگون محافظت می کند کوباسا [1] 1974 از جمله  اولین افرادی  بود که سعی  نمود

عواملی  که اثرات منفی  فشار روانی  را منحرف می کنند مشخص نماید او پی برد اشخاصی که درجه بالایی از فشار روانی  را بدون بیماری  تجربه می کنند ساختار  شخصیتی  متفاوتی  دارند کوباسا نشان داد که این تمایز  شخصیتی در ساختاری  به نام سرسختی  روانشناختی انعکاس می یابد .

افراد سرسخت به تلاش و عمل بیش از شانس  اهمیت می دهند و معتقدند که می توانند روند رویدادهای زندگی  را در دست بگیرند افراد سرسخت برخلاف  افراد غیر سخت حوادث  را چندان خطرناک ارزیابی  نمی کنند بر عکس  آنها را مثبت و قابل کنترل  ارزیابی  می کنند ظاهرا بین زنان و مردان از لحاظ سرسختی تفاوت هایی وجود دارد نتایج بعضی از پژوهشگران نشان مید هد که مردان سرسخت تر از زنان هستند و سرسختی  در زنان برخلاف مردان از اثرات منفی  تنیدگی  جلوگیری  نمی کند با این حال سایرپژوهش ها چنین  یافته هایی را رد کرده اند .

در پژوهش  حاضر سعی  بر آن بوده که ضمن مرور  مطالعات  انجام شده در ارتباط  با موضوع  به بررسی  چگونگی  رابطه ی  نگرانی با سرسختی  روانشناختی پرداخته شود امید است این مختصر بتواند در ارتباط با معرفی  و شناسایی موضوع نگرانی  و سرسختی  به عنوان موضوعاتی  قابل تامل  و بحث  به جامعه ی  روانشناسی کشور مفید و موثر  واقع گردد.

بیان مسئله

نکات بسیاری چه از نظر  عوامل  بیرونی  و چه از نظر  عوامل درونی وجود دارند که اکثرا شرایط ناخوشایند جدیدی در زندگی  فرد بوجود می آورند و براساس  همان زمینه های موجود فرد را تحت تاثیر  قرار داده و آرامش درونی فرد را مختل  می سازد همچنین در سنین  جوانی  مسائل  مهمی  نظیر  نگرانی  مطرح هستند که بهداشت روانی  فرد را تحت تاثیر  قرار می دهند .

علی رغم وجود استرس برخی مردم در برخورد با شرایط  سخت و دشوار  فشارزا از خود مقاومت نشان می دهند و دچار  عواقب اسفبار استرس نمی گردند حال آنکه برخی دیگر  تحت همان شرایط ابراز عجز و ناتوانی  می کنند و نشانه های بیماری از خود بروز می دهند.

افراد سرسخت عمدتا رویدادهای زندگی  را جالب متنوع آموزنده و چالش انگیز می بینند انها حوادث  زندگی رابه صورتی واقع بینانه  و یا با نوعی  بلند نظری تلقی  می کنند و به همین دلیل  نسبت به کل رویدادهای زندگی خوش بین ترند  . شاید وجود همین خوش  بینی است که افراد سرسخت را در  برابر حوادث  ناخوشایند و غیر منتظره و بیماری  ها مقاوم تر کرده است .(قربانی [2]، 1374).

حال پرسش  اینست که چرا گروهی در برابر ، حوادث  فشارزا پایداری می کنند و در معرض آسیب قرار نمی گیرند ولی  گروهی به سادگی  تسلیم همان محرک ها می شوند . کوباسا (1979) در اولین مطالعه ی خود این فرضیه را بررسی  کرد که اشخاصی که درجه ی بالایی از استرس را بدون بیماری تجربه می کنند ساختار  شخصیتی  متفاوتی  از افرادی  که در شرایط  استرس زا بیمار می شوند دارند  سرسختی  به عنوان یک ویژگی مثبت  نقش موثری  را در سلامت  روانی  و جسمی افراد  بازی می کند در مورد نگرانی و سرسختی ثابت دشه است افرادی که توانسته اند در کنترل  این امر  موفق باشند از سلامت  روانی بالایی برخورداند با توجه به مطالب فوق پژوهش حاضر  به بررسی  رابطه ی نگرانی و سرسختی  روانشناختی  در نیروی جوان جامعه که در اینجا جامعه ی دانشجویان است می پردازد .

ضرورت و اهمیت تحقیق

اهمیت پدیده ای نگرانی واضح و آشکار  است به راستی شایع ترین عارضه ی است که بیماران دارای مشکلات روانی هنگام مشاهده با پزشک خود آن را ابراز  می دارند (کلدبرگ ، بریجز،  دانکن ،  جونزوگریسون ، 1987 )[3] علی رغم  آنکه  در آغاز ،  مخالفت هایی با مطالعه  نگرانی وجود داشته (اونیل ،  1985)[4]  و بی توجهی  قابل ملاحظه ای که در گذشته نسبت به آن اعمال  شده (برنتیز ، 1971)[5]  ، چاپ نشریات جدید ، علاقه ی روز افزون به این پدیده را نشان می دهد .(کلدبرگ ، بریجز ، دانکن ، جونزوگریسون،1987، بارلو ، 1988 ، کراسک ، رپی جکل  و بارلو [6] 1989 ، بورکوک وانیز 1990 ، بورکوک و هو  1990 ، کراسک و ابغورت 1990 ، متیوز 1990 ،  تالیس ،  آیزنگ  و متیوز 1990 ).

با آنکه پدیده ی نگرانی  در همه جا حضور دارد ، اما جالب توجه اینست که در ادبیات روانشناسی از توجه  خیلی کمی  برخوردار بوده است برنتیز (1971 )، پیشنهاد می کند که این بی توجهی به خاطر  تعریف  نامناسب  و نارسایی است که از نگرانی شده است.

با این حال ، با وجود اینکه هنوز تعریف  کاملی از این اصطلاح  نشده است ، مورد استفاده قرار می گیرد و شیوع رو به گسترش آن در مورد عادی ، هر چه بیشتر  به چشم می خورد (ورنوف ، دوان  و کولکا ، 1987 ).

طی چند سال گذشته به طور  روز افزونی علاقه  به مطالعه  ی موضوع نگرانی  افزایش یافته است همانطور  که متیوز  (1990) مشاهده کرد یکی از ویژگی های شگفت انگیز  افراد نگرانی آن است که حتی وقتی نگرانی ایشان تجربه ای است منفی وتوام با یک سلسله  افکار  منفی  ، عدم  کنترل  روانی و اثرات نامطلوب  ، هم چنان در حال نگرانی به سر می برند برخلاف  ویژگی نگرانی ، افرادی که دارای  ویژگی های سرسختی روانشناختی هستند در عین حال  که در شرایط  پرفشار  قرار دارند بیمار نمی شوند نقش سرسختی بدلیل  منابع  مقاومتی  ، کنترل  ، چالش انگیزی ، تعهد و اعتماد به نفس  افراد  سرسخت می باشد آنها تغییرات  زندگی را مثبت و چالش را درک می کنند.

با وجود اینکه تحقیقات زیادی در مورد سرسختی  صورت گرفته  است هنوز کار چندانی در ارتباط  با موضوع نگرانی  صورت نگرفته  است شاید بتوان دو دلیل  مهم را برای این امر   ذکر نمود : نخست آنکه ، بر سر تعریفی  مناسب  از آن اختلاف نظرهایی وجود داشته و دیگر آنکه ، پدیده ی نگرانی  یک واقعه ی  روانی درونی است و بنابراین اندازه گیری یا ارزیابی  آن مشکل  است گذشته  از این در جهان امروز  توجه واقعی به جوانان که حاصل  آن راهکارهای علمی  و سرمایه  گذاری  بلند مدت است سرونوشت آینده ی  کشورهای جوانی چون کشور ما را رقم می زند و این بزرگترین انگیزه برای گسترش  تحقیقات همه جانبه در تمام زمینه های علمی مرتبط  با جوانان است .

اهداف پژوهش

اهداف کلی

بررسی رابطه نگرانی وسرسختی روانشناختی با

پبشرفت تحصیلی دردانشجویان دختردانشگاه آزاد

اسلامی اردبیل.

اهداف جزئی

بررسی رابطه نگرانی باپیشرفت تحصیلی

بررسی رابطه سرسختی روانشناختی با پیشرفت تحصیلی

فرضیات پژوهش

1-1-بین سرسختی روانشناختی با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دختر رابطه  وجود دارد

2-1-بین نگرانی  با پیشرفت تحصیلی  در دانشجویان دختر رابطه  وجود دارد .

3-1-بین سرسختی  ، نگرانی و پیشرفت  تحصیلی  رابطه چندگانه وجودد ارد

تعاریف نظری  و عملیاتی متغییرها

نگرانی

تعریف نظری :

بروکوک [7]  (1985) نگرانی را تلاشی  برای حل مسئله تعریف می کند که طی  این فرایند ، توالی  افکار  نگران کننده به وسیله ی محرکی ترس آور شروع می شود ودر این فرایند فعالیت فکری حل مسئله برای پیشگیری  از بروز  حادثه ای نامطلوب   در آینده برای سازگاری با آن دنبال می شود.

تعریف عملیاتی :

در این پژوهش میزان نمره ای  است که هر آزمودنی در پرسشنامه نگرانی اهواز که توسط تقوایی و نجاریان (1376) تهیه و اعتبار یابی شده است کسب می کند.

سر سختی

تعریف نظری:

سرسختی  روانشناختی  مجموعه ای از ویژگی های شخصیتی است که در هنگام  مواجهه با وقایع استرس  زای زندگی ، به عنوان منبع مقاومت ایفای  نقش می کند (کوباسا ،1979).

کوباسا (1988) با استفاده  از نظریه های وجودی  شخصیت ،  سرسختی  و روانشناختی را ترکیبی  از باورها در مورد خویشتن  و جهان  تعریف  می کند که از سه  مولفه  تعهد کنترل  و مبارزه  جویی تشکیل  شده است.

تعریف عملیاتی :

منظور از سرسختی روانشناختی در این پژوهش میزان نمره ای است که هر آزمودنی  در مقیاس  سرسختی روانشناختی اهواز که توسط کیامرثی  (1377)  تهیه و اعتباریابی  شده است کسب می کند.

پیشرفت تحصیلی

تعریف نظری

پیشرفت تحصیلی معلومات یا مهارتهای اکتسابی عمومی یا خصوصی درموضوع درسی است که معمولابه وسیله ی اساتید برای دانشجویان یا معلمان برای دانش آموزان وضع می کنند.(شعاری نژاد،1364).

تعریف عملیاتی

منظورازپیشرفت تحصیلی دراین پژوهش میزان نمره ای است که دانشجویان ازپرسشنامه های مطرح شده کسب می کنند.

متغیرها

متغییر وابسته  : پیشرفت تحصیلی

متغییر  مستقل : نگرانی  و سرسختی  روانشناختی

ادبیات نظری پژوهش

الف- نگرانی

پیشینه تاریخ نگرانی

در گذشته اعتراضات و مقاومت های زیادی نسبت به مطالعه مقوله ی نگرانی وجود داشت. (اوئیل، 1985، برنتیز، 1971) امروز توجه بیشتری نسبت به این موضوع مبذول می شود. (به طور نمونه، گراس و ایفورت، 1990، متیوز 1990، تالیس، 1990)، تا بدانجا که DSM-IV (1992) نگرانی را یکی از ملاکهای تشخیص اضطراب قرار داده است. DSM III-R حضور نگرانی غیر واقعی یا افراطی را در مورد حداقل دو موقعیت یا بیشتر زندگی برای مدت شش ماه یا بیشتر که طی آن فرد تحت آزار این نگرانی ها قرار می گیرد، به عنوان ملاک تشخیص اضطراب فراگیر قرار داده است.

تحقیقات گسترده ای از سوی روان شناسان در دهه ی اخیر در ارتباط با جنبه های مختلف موضوع نگرانی صورت گرفته است، که در این ارتباط مطالب گردآوری شده، در ادامه ارائه می شود.

تعریف نگرانی

بورکوک[8] (1985) معتقد است که نگانی، تلاشی است ذهنی برای حل مسئله[9] که به صورت «توالی افکار منفی» بروز می کند. در این فرآیند «فعالیت فکری حل مسئله» برای پیشگیری از بروز «حادثه ای نامطلوب» در آینده یا برای «سازگاری» با آن رخ می.دهد. متیوز[10] (1990) اعتقاد دارد که نگرانی، تلاشی است ناموفق برای حل مسئله که به مرور ذهنی[11] مستمر پیامدهای تهدید آمیز حادثه منجر می شود، و در برخی موارد سناریوهای ذهنی[12] ایجاد می نماید که به طور فعال، مانع حل موفقیت آمیز مسئله می.شود.

نگانی جنبه ای از سیستم «ادراک تهدید»[13] است که از طریق آن، اطلاعات مربوط به عامل تهدید، بررسی و در زمان های دیگر، بازنگری، جستجو و فعال می شود. (بورکوک، ویلکینسون، فولنسبیو لرمن[14]، 1983) از این رو، نگرانی با راهبرد جستجو برای اطلاع یابی جهت بررسی و کنترل مسئله ای ذهنی همراه است. همچنین، بورکوک (1985) معتقد است که نگرانی نوعی «مکانیسم شناختی اجتنابی»[15] است که با تشخیص مشکل و اجتناب ذهنی از آن مرتبط است. البته، برخی از محققان گراین را بیشتر یک روش مقابله ای هیجان – مدارانه[16] نسبت به یک موضوع تهدید آمیز قریب الوقوع می.دانند، تا روش مشکل مدارانه[17] (آیزنک، 1992)[18].

اگرچه، تحقیقات اولیه در زمینه نگرانی، صرفاً به مطالعه نگرانی در حیطه اضطراب امتحان محدود بوده است (اسپیلبرگر، گوانزالز ولو شرین، 1978)[19]، اما امروزه توجه بیشتری به این موضوع مبذول می شود. (گروس و آیفرت، 1990)[20]، تا بدانجا که تازه ترین کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM IV، 1992)[21] نگرانی را یکی از ملاکهای تشخیصی اختلال اضطراب منتشر یا فراگیر (GAD)[22] معرفی می کند. (موریس و شاتون، 994)[23].

حوزه های نگرانی

          نخستین حوزه تحقیقاتی در مورد نگرانی، حیطه ی اضطراب امتحان است. (لیبرت و موریس،[24] 1967) در دهه ی حاضر پژوهش های فراوانی در ارتباط با موضوع حوزه های نگرانی انجام شده است. در زیر به ارائه ی دیدگاههایی که اخیراً توسط نظریه پردازان علم روانشناسی در ارتباط با مشخص شدن حوزه های نگرانی صورت گرفته است، می پردازیم.

1- می یر، میلر، متزگر و بورکوک[25] (1990) پرسشنامه ی وضعیت نگرانی پن[26] را تهیه کردند. سئوالات پرسشنامه بیشتر براساس ارتباط آشکاری که با نگرانی در بیماران مبتلا به اضطراب فراگیر داشتند، انتخاب شده بود. پرسشنامه جهت تکمیل شدن به دانشجویان داده شد. اطلاعات حاصل به وسیله تحلی لعامل اجزای اصلی با چرخش اوریب، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یک عامل کلی، علت 6/22 درصد واریانس و پنج عامل کوچکتر هر یک علت 5 درصد واریانس بودند. تصفیه هایی که به مرور بر روی این پرسشنامه انجام گرفت، منجر به پیدایش شکل جدیدی از آن شده است. این نوع جدید شامل 16 سئوال است و فقط یک عامل کلی را مورد سنجش قرار می دهد. چنین به نظر می رسد که یافته های می یر و دیگران (1990)، گویای وجود یک عامل کلی نگرانی می.باشد. با این حال، اکثر سئوالات پرسشنامه فوق الذکر کلی هستند و احتمال آنکه به حوزه ی خاصی از نگرانی اشاره شود، بسیار کم است. (به طور مثال: نگرانی هایم بر من غالب هستند، یا همیشه در زندگی نگران بوده ام)

2- تالیس، آیزنگ و متیوز (1992) براساس نگرانی های 71 نفر، پرسشنامه ای را درباره ی نگرانی عمومی، که حاوی 155 سئوال و مقیاس های شدت و فراوانی بود، تهیه کردند. این پرسشنامه را 59 نفر تکمیل کردند.

اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش متراکم تحلیل خوشه ای، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شش خوشه در اطلاعات مربوط به شدت و فراوانی مشخص گردید و معلوم شد که مفهوم واحدی آنها را به هم مرتبط می سازد. این خوشه ها یا حوزه ها عبارت بودند از: رابطه بین افراد، عدم اعتماد به نفس، آینده ی بی هدف، فقدان مهارت شغلی، نگرانی های مالی و نگرانی های اجتماعی- سیاسی، خوشه های فوق الذکر پایه ای شد برای تهیه پرسشنامه ی حوه های نگرانی که دارای 30 سئوال بود و به 100 نفر آزمودنی داده شد تا آن را تکمیل کنند. رابطه متقابل بین شش حوزه نگرانی محاسبه شد.

پنج حوزه ی رابطه ی بین افراد، عدم اعتماد به نفس، آینده بی هدف، نگرانی های مالی و فقدان مهارت شغلی، همگی رابطه ی متقابلی با هم داشتند، در حالی که حوزه نگرانی سیاسی- اجتماعی، کاملاً از سایر حوزه ها مجزا بود. آزمودنی ها بیش از هر حوزه ی دیگر، درباره ی مسائل اجتماعی- سیاسی ابراز نگرانی کرده بودند. اما ظاهراً غیر محتمل است که اکثر مردم به جای پرداختن به مسائل خود و آینده شانف بیشتر نگران موضوعاتی چون گرسنگی میلیون ها تن در جهان سوم، یا تجاوزات به حقوق بشر باشند. به نظر می رسد، تمایل ایشان نسبت به مطلوبیت اجتماعی احتمالاً بر نحوه ی پاسخگویی در حوزه اجتماعی- سیاسی اثر گذاشته است.

شکی نیست که داشتن مدرکی مستقل، درباره ی اینکه واقعاً حوزه های نگرانی متمایزی وجود دارد، مطلوب خواهد بود.

تالیس، آیزنگ و متیوز (1992) تلاشی در این راستا انجام دادند. آنها دو گروه آزمودنی انتخاب نمودند. یک گروه که براساس نمره هایشان در نوع قبلی پرسشنامه ی حوزه های نگرانی در حوزه ی عدم اعتماد به نفس، دارای نمره ی بالایی بودند و نمره کمی در تهدید فیزیکی، (حوزه ای که در پرسشنامه حوزه های نگرانی گنجانیده نشده بود)، در حالیکه گروه دوم، در هر دو حوزه نمرات کمی به دست آوردند. به آزمودنیها هر چند وقت یکبار کلمه ای ارائه می شده که می بایستی در ارتباط با آن موقعیتی را در آینده، ظرف مدت 10 ثانیه تجسم نمایند. این کلمات به چهار دسته تهدید فیزیکی، تهدید اجتماعی (در ارتباط با عدم اعتماد به نفس)، وقایع بی اثر و وقایع مثبت متعلق داشت؛ هیچ تفاوتی بین دو گروه آزمودنی از لحاظ تعداد تصاویری که در پاسخ به کلمات مربوط به تهدید فیزیکی، وقایع مثبت و وقایع بی اثر برای خود مجسم کرده بودند، وجود نداشت. در حالیکه، آنهایی که در ارتباط با کلمات دارای مفهوم تهدید اجتماعی، تصاویر زیادتری در طی 10 ثانیه تجسم کرده بودند، کسانی بودند که در زمینه ی عدم اعتماد به نفس، نگرانی بیشتری نسبت به گروه دیگر از خود نشان می دادند. آنچه این یافته ها نشان می دهند، آن ات که تفاوت دو گروه بخصوص در زمینه نگرانی در حوزه عدم اعتماد به نفس یا تهدید اجتماعی بیشتر است، تا اینکه صرفاً تمایل به نگرانی نسبت به موضوعات جهانی داشته باشند.

در دومین آزمایشی که توسط تالیس و دیگران (1991) انجام گرفت، یافته های نسبتاً مشابهی بدست آمد.