پایان نامه بررسی رضایت از خود در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور آستار

پایان نامه جهت دریافت کارشناسی رشته علوم تربیتی گرایش پیش دبستانی و دبستانی 

مقدمه

باور خویشتن مقدمه موفقیت در هرمکانی و زمانی برای هر شخصیتی است هر وقت انسان برای انجام کاری و نشان دادن صلاحیت خود در انجام آن عمل شروع به فعالیت می کند در واقع به مجادله ای با خویش بر می خیزد که نتیجه این مجادله اگر شخصی دارای خود باوری و اعتماد به نفس بالا یعنی دارای عزت نفس باشد دستیابی به موفقیت و کامیابی خواهد بود.

بندورا معتقد است که باورهای افراد درباره خودشان به افکار احساسات و رفتارهای آنان تأثیر می گذارد مجموعه ای که از باورهای مربوط به هم نظام خویشتن را تشکیل می دهند و رفتارهای انسان نتیجه تعامل بین این سیستم و عوامل تأثیر گذار بیرونی است برای انسان هیچ حکم ارزشی مهمتر از داوری او در مورد عزت نفس خویش نیست و ارزیابی شخصی از خودش قطعی ترین عامل در روند روانی اوست که به صورت احساسی می باشد برخورداری از احساس ارزشمندی به فرد کمک می کند تا به شکوفایی استعدادها و خلاقیت ها دست یابد و قدرت تصمیم گیری و ابتکار سلامت فکر و بهداشت روانی را ارتقاء بخشد هر فرد حریم شخصی منحصر به فردی دارد که محدوده فیزیکی روان شناختی و ارزشی است که متعلق به خود اوست این حریم از لحاظ اندازه و سایر موارد از فردی به فرد دیگر متفاوت است انسانها در درون حریم شخصی از حقوق فردی خویش بهره مند می شوند اما در بیرون از این فضا در حوزه اشتراکی قرار می گیرند که در آن باید حقوق دیگران را نیز مورد توجه قرار دهند چون جایی است که به انطباق پذیری نیاز دارد عوامل و ویژگی های مختلفی می توانند موثر بر نظام خویشتن و جرأت ورزی باشد که می توان به عوامل یا ویژگی های فردی خانوادگی اجتماعی تحصیلی آموزشگاهی و تصور جسمانی اشاره کرد که دراین مطالعه درپی آن است که میزان رضایت از خود دانشجویان دانشگاه پیام نور آستارا را بررسی کند .

بیان مسئله

عزت نفس یک احساس عاطفی و عشق و محبتی است که شخصی بر اساس ارزش و اهمیتی که برای خود قائل است نسبت به خود احساس می کند این احساس ظریف و دقیق معمولاً از دوران کودکی آغاز می شود و تحت تأثیر تربیت و فرهنگ و جامعه تقویت می شود و پس از گذشت سالها به یک احساس قوی و محکم مبدل می شود که تغییر آن بسیار دشوار خواهد بود این احساس به ما توانایی می دهد که علیرغم اشتباهات و شکستهایمان با اهمیت و با ارزش داشته و مورد قبول و تأئید قرار دهیم و با این قبول و تائید تشخیص دهیم که شخصاً قدرت داشته و می توانیم مسؤولیت اداره زندگی خود را به دست بگیریم کوپر اسمیت در تعریفی از همیت عزت نفس چنین بیان می کند که افراد برخوردار از عزت نفس بالا، افرادی هستند که با احساس اعتماد به نفس و بهره گیری از استعداد و خلاقیت خود به ابراز وجود می پردازندو به راحتی تحت تأثیر عوامل محیطی قرار نمی گیرند اعتماد به نفس یا عزت نفس تفاوت داشته و به عنوان یکی از پایه های عزت نفس به شمار می رود به صورتی که شاید بتوان بیان کرد که عزت نفس حد بسیار بالای اعتماد به نفس است.

نیازی که از آن به عنوان عزت نفس یاد می شود نیاز اساسی و قطعی است، ما نیاز داریم  که خود را از نظر جسمی، فکری، احساسی و عاطفی انسان خوب و با ارزشی بداینم.

چنین احساسی انگیزه و محرک ما برای انجام امور است که در زندگی به عهده می گیریم و محرک ما برای یک زندگی خوب است، بدون دادن این اعتبار و ارزشی به خودمان هرگز قادر نخواهیم بود که از احساس آرامش و آسایش درونی برخوردار شویم در واقع همه امیدها، هدفها و آرزوهای ما برای این نیاز اصلی استوار است و درجه خوشبختی ما در زندگی بستگی به ارض این نیاز دارد عزت نفس با داشتن احساس مثبت نسبت به خود و قبول  و پذیرش خود رشد و نمو می یابد و برای استحکام و پایداری به یک سیستم حمایتی قوی نیاز دارد که این سیستم در ابتدا خانواده و سپس جامعه و گروههایی هستند که فرد در آن عضویت پیدا می کند با توجه به این که عزت نفس زمینه و اساس ادراک فرد از تجارب زندگی او را فراهم می سازد دارای ارزش ویژه ای است و می تواند به عنوان سپر یا نیرویی در مقابل مشکلات آینده به فرد کمک می کند همچنان که فرنچ (1968) و وارگد (1972) از عزت نفس به عنوان یک سپر فرهنگی در مقابل اضطراب نام می برند در اهمیت عزت نفس می توان گفت که رضایت ما از زندگی شدیداً احساسات ما در مورد میزان ارزش خویشتن بستگی دارد به طوری که هر گاه افراد احساس می کند عزت نفسشان در معرض خطر قرار گرفته است سعی می کند با استفاده از انواع راهبردها و رفتارها احساس ارزشمندی خویش را حفظ نموده و از خویشتن دفاع نمایند.

(تحقیق اپسکر 1975)

در تحقیق حاضر ما به دنبال دستیابی به پاسخ سوالات از این قبیل هستیم. دانشجویان پیام نور از نظر عزت نفس در چه وضعیتی قرار دارند؟ یا این عزت نفس در اکثریت دانشجویان به یک میزان است و یا این طبقی از عزت نفس از میزان بسیار بالا تا بسیار پایین را در بر می گیرد؟ و اینکه حضور در دانشگاه پیام نور و ادامه تحصیل در یک رشته دانشگاهی تا چه اندازه باعث ارزیابی مثبت دانشجویان از خودشان شده است؟ و رابطه جنسیت و عوامل روان شناختی با عزت نفس در چه حد است؟

اهمیت و ضرورت پژوهش

عزت نفس یکی از با ارزش ترین منابعی است که فرد می تواند در اختیار داشته باشد تحقیقات نشان داده اند افرادی که از عزت نفس بالایی برخوردار است خیلی موثرتر می آموزد و روابط سودمندتری را برقرار می کند بهتر می تواند ار فرصتها استفاده کند و مولد و خود کفا باشد همچنین در مقایسه با فردی که عزت نفس کمتر دارد دیدگاه روش تری نسبت به مسیر زندگی خویش دارند در زمان ما که بر اثر روند تحولات، وضع اکثر خانواده ها ناسامان است یکی از مهمترین منابعی که می توان در فرد تقویت که احساس ارزشمند بودن است این احساس به عنوان نیرویی است که فرد می تواند به آن تکیه داشته باشد و به آن اتکا در مراحل زندگی موفق و کامروا باشد احساس ارزشمندی که هر انسانی درباره خویش آن را می پذیرد باعث پیشرفت و موفقیت فرد می شود و او را به سوی فردایی بهتر رهنمود می سازد باید که هر فردی در اجتماع مهم بودن و قابل اعتبار بودن خویش را قبول کند تا بتوان به فردا و فرداهایی بهتر از امروز امیدوار بود و امید داشت که جوانان امروز سازندگان فردا هستند و این امر بدون داشتن خود باوری و عزت نفس در جوانان غیر ممکن به نظر می رسد و چه ضرورتی مهم تر از اینکه خود باوری و قابلیت های جوانان ما که سازندگانی فردا هستند مورد بحث و بررسی قرار گیرد؟

اهداف پژوهش

هدف کلی

بررسی میزان رضایت از خود در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور آستارا

اهداف جزئی

بررسی تفاوت رضایت از خود  در بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور .

بررسی رابطه سن با رضایت از خود  در دانشجویان دانشگاه پیام نور .

تعیین رابطه رضایت از خود  با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور .

میزان رضایت از خود در بین دانشجویان  در دانشگاه پیام نور متفاوت است .

بین رضایت از خود با سن دانشجویان دانشگاه پیام نور ارتباط معنی داری وجود دارد.

بین عزت نفس بالا با پیشرفت تحصیلی دانشجویان ارتباط معناداری وجود دارد.

تعاریف نظری

عزت نفس= عبارت است از تصورات ، نگرشها و ارزیابی هایی که شخصی به طور مداوم درباره خودش انجام می دهد.

عزت نفس از واژه «سلف استم» گرفته شده است که از آن معنای گوناگون استنباط می شود. مانند مناعت و علو طبع، حرمت نفس  عزت نفس که در این پژوهش مقصود از واژه فوق «عزت نفس» می باشد. عزت نفس در اسلام و متون اسلامی به بیان گوناگون آمده است ولی در حقیقت مفهوم واحدی را بیان می نماید. واژه هایی نظیر کرامت نفس، نفاست نفس، احترام نفس، حدیث نفس ، شرافت نفس به تکرار در روایات و احادیث اسلامی دیده می شود قرآن کریم از نفس به عنوان بزرگترین سرمایه آدمی یاد می کند و نفس را آنقدر بها و ارزش می دهد که اگر معامله ای صورت گیرد، جز با پروردگار این معامله امکان پذیر نیست.

مازلو: برای بیان عزت نفس از واژه سندرم استفاده می کند،مقصود وی از این واژه دال بر بیماری و ناهنجاری نیست، غرض وی از این واژه در تعریف عزت نفس توصیف ویژگی های به هم پیوسته و مجموعه از نشانه هایی که با هم اتفاق می افتد می باشد.

تعاریف عملیاتی

عزت نفس: در این پژوهش منظور از عزت نفس نمره ای است که فرد از پرسشنامه عزت نفس آیزنک بدست می آورد.

مقدمه

فصل دوم این تحقیق به پیشینه و مباحث نظری و نیز پژوهش های انجام یافته اختصاص داده شده و به سه بخش اساسی تقسیم گردیده است، ابتدا بحث درباره پدیده خود و دیدگاه های متفاوت درباره آن پرداخته شده، سپس به تعریف عزت نفس ویژگی ها و ریشه ها و ارتباط آن پیشرفت تحصیلی متغیرهای دیگر پرداخته شده است.

خود چیست؟

خود عبارت است از :مجموعه ای از افکار و احساسات فرد در مورد خویشتن و یا می توان گفت که روش ویژه پاسخ دادن فرد به محیطش می باشد. بنابراین خود دو بخش دارد:

ما نسبت به محیط چطور احساس ، فکر و رفتار می کنیم و نیز در مورد خودمان چطور فکر و احساس می کنیم، چگونگی عمل، فکر و احساس ما تحت تأثیر تجارب قبلی و برخوردهای فعلی ما است. خود حداقل دو ترکیب دهنده اصلی دار و یک بخش ارزیابنده که حالت فیزیکی و ذهنی خود را ارزش گذاری و سنجش می نماید و یک بخش فعال که سبک ویژه پاسخ دادن به وقایع محیطی را نشان می دهد(محمودی، 1377)

بسیاری از روانشاسان اجتماعی معتقدند که ما حس درهم پیچیده ای را در خود رشد می دهیم که بر چگونگی عمل و عکس العمل مان در موقعیت های اجتماعی تأثیر می گذارد.

در ضمن مفهوم خود اشاره دارد به ارتباط مداومی که بین شیوه رفتار خود در محیط و چگونگی ارزیابی خودش وجود دارد. جنبه اول خود، به عنوان عامل و بازیگر است و جنبه دوم خود به عنوان هدف مورد بررسی توسط خویشتن است.

1-دیدگاه جورج مید:

دیدگاه جورج مید به دیدگاه کنش متقابل نمادی معروف است. طبق این دیدگاه آنچه ما فکر می کنیم یک انعکاس آئینه وار گونه ای است که دیگر ما را می بینند این موضوع وقتی اهمیت می یابد که کودک را که در حال تشکیل و توسعه تصور از خود است در نظر آوریم. در این زمان آنان دست به عملی می زنند که با خود پنداره یا تصورشان از خود، هماهنگ است و منتظر بازخودی از افراد می شوند که این تصور از خود را در آنها به وجود آورده اند و چون به همان صورت اولیه با خورد دریافت می کنند همانظور که قبلاً فکر می کردند عمل نیز می کنند مثلاً کودکی که والدینش او را بی مهارت می دانند از ترس انجام عملی اشتباه در موقعیت بعدی نیز دچار بی مهارتی می شوند و بعد کودک به این نتیجه می رسد که واقعاً بی مهارت است. این فرآیند را تحت عنوان در پیشگیری خود کامبخش نامیده اند. (فتحی آشتیانی، 1374)

جورج مید برای آن که نشان دهد موجود انسانی حتی در پویش روابط اجتماعی، دارای یک خود است این موضوع را مطرح می کند که انسان در عین فعالیت می تواند تحت تأثیر اعمال  خود واقع گردد. انسان همان طوری که می تواند در برابر دیگران عمل کند، در برابر خود نیز قادر به عمل است. او برای تقویت روحیه خود تلاش می کند، برای خود هدف تعیین می کند، مید توانایی انسان برای عمل کردن در برابر خود را به عنوان ساز و کار اصلی که توسط آن، با دنیای خود روبه رو می شود و با آن ارتباط برقرار می کند ، در نظر می گیرد. این ساز و کار او را قادر می سازدکه چیزهای پیرامون را برای خود معنی کند و اعمال خود را بر اساس آن معانی هدایت کند. آنچه انسان نسبت به آن آگاهی دارد همان چیزی است که در حال معنی کردن آن برای خود است(توسلی ،1369)

2-دیدگاه جیمز: جیمز نخستین کسی است که در سال 1892 میان مفهوم «من » و «خود» تفاوت قائل شد. به عقیده ی وی من (که یک خود تجربی است) از من واقعی (اعضا، لباس، موضوع، منزل) و از من روحی (جنبه های از وجدان آمادگی روانی) و نیز از من اجتماعی یا «خود» که بر اثر شناخت دیگران پدید می آید. تشکیل یافته است(محمودی، 1377)

هر فرد بر اساس ارتباط و فاصله ای که بین خود واقعی و خود آرمانی اش وجود دارد. برای خویشتن حرمت و عزت قائل است. جیمز معتقد بود سطح خواسته ها، مربوط به اشیائی می شود که تعیین اینکه ما خود را مطلوب تلقی می کنیم یا نه بازی می کند سطح خواسته مربوط به اشیائی می شود که جزء مقوله «مال من» هستند. از طرفی به نظر می رسد سطح خواسته مربوط به آرمان من است چون به اهداف فرد مربوط است. اهدافی که فرد می خواهد به آن برسد تا از خود رضایت داشته باشد اگر در یک زمینه مهم(برای خود) پیشرفت به سطح خواسته نزدیک شده باشد خود احساس عزت نفس می کند و اگر فاصله زیاد بین این دو موجود باشد خود را فرد ضعیفی تلقی می کند. بنابراین احساس ما درباره خویشتن بستگی کامل به آنچه انتظار داشته ایم و آنچه تاکنون انجام می دهیم، دارد.

منبع دیگر در به وجود آمدن حرمت خود ارزشی است که فرد به کل «خود» می دهد. طبق نظر جیمز «خود» مجموعه چیزهایی است که فرد می تواند آنها را به خود منسوب کند که هر یک از این متعلقات برای فرد ارزش متفاوتی دارد. به این ترتیب جیمز نیز، حداقل بخشی از خود «یا من اجتماعی» را در یک شبکه وسیع از روابط متقابل می بیند. در واقع من اجتماعی را با کنش متقابل اجتماعی پیوند می دهد. پس خود، ساختار شناختی را تعیین می کند و بدین ترتیب کنش متقابل میان سازواره و محیط اجتماعی آن مشخص می شود.

رواشناسان اجتماعی و جامعه شناسان متعددی بر این مفهوم خود تأکید کرده اند . سال ها پیش جامعه شناس مشهور چارلز کولی اصطلاح «خود آئینه ای» را به کار برد. بسیاری از برداشت های ما از خویشتن از عکس العمل و رفتارهای اطرافیان استنباط می شود و در یک شبکه مرتبط، ما نیز به آنها تأثیر می گذاریم.

3-دیدگاه لوزان هارتر:

لوزان هارتر در سال 1983 برای اولین بار اصطلاح نظام-خود را مطرح نمود. در نظریه پدیدار شناختی هارتر نظام- خود شامل سه جزء است

1-تصور از خود

2-مهار خود

3-حرمت خود

تصور از خود در نظریه ی وی تصویر از خود، نقطه نظر عینی است که کودک در رابطه با خود دارد که طی تحول بر اثر عقل شناختی، مفهوم انتزاعی پیدا می کند. در دوره طفولیت، تصور از خود، تنها محدود به جسم است. با افزایش سن، مسأله مقایسه اجتماعی با دیگران در پیدایش این مفهوم تأثیر می گذارد و در سنین نوجوانی این مفهوم توسعه می یابد و هویت شخصی بوجود می آید در این سن با توجه به پیدایش مفهوم تفکر انتزاعی سه جنبه از تصور خود تثبیت می گردد.

الف)خود در طی زمان پایدار می ماند.

ب)خود در نقش ها و زمینه های مختلف یکسان می ماند.

ج)برداشت خود و دیگران نسبت به وی یکسان می گردد.

از همین جا می توان به مفهوم خودباوری آن هم در دوران نوجوانی پی برد(امینی، 1379).

مفهوم مهار خود نیز شامل یادگیری این موضوع است که شخصی تا چه اندازه قادر به سازماندهی رفتار خود است. تحقیقات هارتر نشان داد که مهار خود به طور مستقیم و غیر مستقیم با عزت نفس ارتباط دارد به نظر او کودکی که توانایی جهت دادن به فعالیت ها و هیجاناتش را دارا باشد، احساس کفایت بیشتری می نماید و رفتارش مورد پسند اجتماعی واقع می شود و احتمالاً بیشتر مورد پذیرش و توجه قرار می گیرد این جنبه نیز که کنترل رفتار را موجب می شود، بسیار اهمیت دارد چرا که تا فرد قادر به کنترل خود نشود نمی توان او را خود- تنظیم دانست.