پایان نامه بررسی عوامل تاثیر گذار بر اعتماد اجتماعی دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی

مقدمه

یکی از دغدغه های عالمان اجتماعی و فیلسوفان از زمانهای گذشته تا به امروز موضوع ثبات یا تغییر در جوامع بشری بوده است . ثبات هر جامعه رابطه تنگاتنگی با انسجام اجتماعی دارد و انسجام هر جامعه را می توان در رابطه با عوامل و مجاری تغییر درک کرد . از عوامل مهم و موثر در انسجام و یکپارچگی جامعه وجود اعتماد است . پس زمانی که اعتماد اجتماعی تحت تاثیر عوامل مختلف دچار فرسایش شود نظم و انسجام اجتماعی نیز دچار مخاطره می شود . " زیمبل " معتقد است که بدون وجود اعتماد در بین افراد جامعه . آن جامعه فرو می پاشد  به باور " زیمبل " تعاملات انسانی بیش از دلایل عقلانی و ملاحظات شخصی از طریق اعتماد استمرار می یابد . در جوامع امروزی از جمله ایران که شهر نشینی وجه غالب آن است . هر فردی در زندگی روزمره ناگزیر از تعامل زیادی از افراد است که آنها را نمی شناسد اما بنا به ضروریات زندگی بخشی از آرامش و رفاه خود را به آنها می سپارد . هنگام مواجه شدن با موقعیت های مخاطره آمیز ما نیازمند اعتماد هستیم بنابر این در ذات اعتماد مخاطره نهفته است . زیرا در نبود مخاطره باید از اطمینان سخن بگوییم نه از اعتماد . اما به نظر می رسد اگر میزان مخاطره زیاد باشد اعتماد خدشه دار می شود و انسان ها دچار بی اعتمادی می گردند کاهش اعتماد اجتماعی در ایران در دهه های اخیر مساله ای است که بسیاری از محققان از جمله " آزاد ارمکی " 1383 و کمالی 1383و شارع پور 1380 . رفیع پور 1378 مورد بررسی قرار داده اند در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی میزان اعتماد اجتماعی و عوامل موثر و مرتبط با آن در بین دانشجویان پیام نور استان اردبیل می باشد .

روش تحقیق روش کمی و کیفی پیمایشی می باشد به این منظور 100 نفر از دانشجویان 18 تا 35 در حال تحصیل دانشگاه پیام نور اردبیل به طور تصادفی انتخاب و پرسش نامه در بین آنها توزیع گردیده است .

بیان مسئله

اعتماد اجتماعی یکی از مفاهیم کلیدی و از جنبه های مهم روابط انسانی می باشد اعتماد در لغت به معنای تکیه کردن و اطمینان کردن و وثوق تعریف شده است . و در حوزه های مختلفی چون اقتصاد . روانشناسی و سیاست نیز کاربرد زیادی دارد . و همین امر باعث شده تا به مفهومی مبهم و پیچیده تبدیل شود و با تعاریفی چون انتظار بر آورده شدن نیاز های شخصی و اینکه می شود روی دنیا یا منابع بر آورده کننده خارجی حساب کرد .  ­­( تعریف اریک اریکسون به نقل از امیر کافی ، اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن . 1380 ، سال پنجم ، شماره 18 ، ص 10 )

تعریف  " الیسون و فایرا سون "  از اعتماد وا گذاری منابع به دیگران است با این انتظار که آنها به گونه ای عمل خواهند کرد که نتایج منفی به حد اقل کاهش یافته و دست یابی به اهداف موثر گردد .  ­­( تعریف اریک اریکسون به نقل از امیر کافی ، اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن ، 1380 ، سال پنجم ، شماره 18 ، ص 10 )

تعریف " چلبی" از اعتماد که آن را حسن ظن فرد می داند نسبت به سایر افراد جامعه   ( چلبی . مسعود . جامعه شناسی نظم . تهران نشر نی . 1375 . ص 12 )

رویکرد های مختلفی به اعتماد اجتماعی و اعتماد وجود دارد اما نظریه پردازان آن را به دو طور کلی به دو گروه فردی و اجتماعی تقسیم کرده اند .

رویکرد فردی شامل تمام نظریه هایی است که اعتماد را از بعد روانشناختی چون تجارب دوران کودکی و ویژگی های روحی و تجارب زندگی روز مره محسوب می شود اما در رویکرد های اجتماعی اعتماد محصول عواملی چون مشارکت مدنی .     محیط اجتماعی و میزان گستردگی جامعه انسانی به حساب می آید با این حال امروزه اغلب نظریه پردازان این حوزه سعی دارند تا از این دو رویکرد را مورد بررسی قرار دهند . تحقیق حاضر با استفاده از رویکرد اجتماعی در پی پاسخ گویی به این سوالات است :

چه عواملی بر اعتماد دانشجویان تاثیر دارد ؟

چه عاملی باعث بی اعتمادی دانشجویان می شود ؟

چگونه می توان اعتماد را در بین دانشجویان زیاد کرد ؟

به راستی چرا کمتر به دوستان دانشجوی خود کمتر اعتماد دارند ؟ 

چه عواملی زمینه ساز این بی اعتمادی هاست ؟

ضرورت و اهمیت تحقیق

اهمیت و ضرورت این تحقیق را باید در اهمیت اعتماد اجتماعی و کار کرد های مفیدی که می تواند در بین دانشجویان داشته باشد و... جست و جو کرد .

" ینگلاس  لوهمان " نظریه پرداز مطرح در حوزه ی اعتماد از زاویه و نگاه کار کردی به اعتماد دارد به ویژه در شرایط جامعه ی  مدرن که توام با پیچیدگی و ریسک یه خطر پذیری است در این شرایط اعتماد نقش مهمی در تعیین و حفظ نظم اجتماعی بازی می کند .

کلمن و گیدنز نیز چنین کارکردی برای اعتماد اجتماعی قایل هستند . اعتماد این اجازه را می دهد که افراد به راحتی با یکدیگر ارتباط بر قرار کنند به واسطه ی این تسهیل کنش است که از اعتماد به عنوان یکی از مهمترین ابعاد سرمایه ی اجتماعی یاد می شود .  ( کلمن . جیمز ، بنیادهای نظریه اجتماعی ، نشر نی . چاپ اول ، 1378 ، ص 456 )

تنگاتنگی با رابطه متقابل تعمیم یافته دارد و به طور کلی شاخص مناسبی برای پیوند های مثبت و متقابل است . اعتماد عبارت است از تمایل فرد به قبول ریسک در یک موقعیت اجتماعی که این تمایل مبتنی بر حس اعتماد و اطمینان به این نکته است که دیگران به گونه ای که انتظار می رود عمل نموده و شیوه ای حمایت کننده در پیش خواهند گرفت . به تعبیر " فوکویا " ما اعتماد انتظاری است که در یک اجتماع منظم . صادق و دارای رفتار تعاونی خود را نشان می دهد . " گیدنز " بین دو نوع اعتماد تمایز قایل می شود . اعتماد به افراد خاص و اعتماد به افراد یا نظام های انتزاعی در بر گیرنده آگاهی از مخاطره و فرد مورد اعتماد است . لذا در حالی که کنشگر می تواند به راحتی در مورد میزان ارزش اعتماد نسبت به دیگران تعمیم یافته نیز دارای ایده ها و باورهایی باشد .     

" آیزنشتات " متذکر می شود که مهمترین مسئله نظم اجتماعی برای بنیان گذاران جامعه شناسی اعتماد و همبستگی اجتماعی است . یعنی بدون انسجام و نوعی اعتماد پایداری نظم اجتماعی غیر ممکن است . بسیاری از فیلسوفان اجتماعی نظیر " هابز " و " توکویل " معتقدند که اعتماد پایه اساسی نظم اجتماعی می باشد . اعتماد تنش ها را کاهش داده و انسجام را افزایش می دهد .آن چه باعث اعتماد مردم به یکدیگر می شود احساس امنیت است . به هر جهانی شدن و عصر اطلاعات مقابله کنند . " آدام اسمیت "  به اعتماد اجتماعی به چشم روان کننده ی حرکت اقتصاد بازار نگاه می کرد . نکته مهم این است که نمی توان اعتماد را به طور مصنوعی ایجاد کرد اعتماد محصول اتوماتیک شرایط اجتماعی است و اقتصادی خاصی در جامعه است که در طول زمان از طریق تکرار سلسله ای از تعامل ها شکل می گیرد .  ( بررسی مسایل اجتماعی ایران ، گروه مؤلفان ، 1389 ،  ص 72- 78 )

اهداف پژوهش

  هدف کلی :

مشخص نمودن عواملی که بر اعتماد اجتماعی دانشجویان پیام نور اردبیل تاثیر می گذارند .

مشخص نمودن تاثیر اعتماد اجتماعی بر تعهد اظهاری

مشخص نمودن تاثیر اعتماد اجتماعی بر مقبولیت اجتماعی

مشخص نمودن تاثیر اعتماد اجتماعی بر دگر خواهی

مشخص نمودن تاثیر اعتماد اجتماعی بر امنیت و اطمینان

مشخص نمودن رابطه ی بین اعتماد اجتماعی و پایگاه اجتماعی

مشخص نمودن رابطه ی بین اعتماد اجتماعی و جنسیت

مشخص نمودن رابطه ی بین اعتماد اجتماعی و سنت گرایی

مشخص نمودن رابطه ی بین اعتماد اجتماعی و تحصیلات

مشخص نمودن رابطه ی بین اعتماد اجتماعی و تعهد درونی

فرضیه ها

1 بین اعتماد و پایگاه اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و سنت گرایی رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و جنسیت رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و تعاملات اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و تعهد درونی رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و تعهد در رابطه رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و دگر خواهی رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و اطمینان و امنیت رابطه معنی دار وجود دارد .

بین اعتماد و تحصیلات رابطه معنی دار وجود دارد .

تعاریف نظری و عملیاتی

تعاریف مفهومی و عملیاتی :

الف – متغیر وابسته :

اعتماد اجتماعی را می توان حسن ظن افراد نسبت به سایر اعضای جامعه تعریف کرد که این امر موجب گسترش و تسهیل روابط اجتماعی فرد با آنها می شود .   ( امیر کافی ، مهدی ، اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن ، 1380 ، ص 18 )

در تحقیق حاضر برای سنجش اعتماد اجتماعی معرف تمایلات همکاری جویانه ، اطمینان و امنیت ، تعهد درونی ، تعهد اظهاری و دگر خواهی مورد توجه و استفاده قرار گرفته است .

اکنون برای روشن شدن فضای مفهومی اعتماد به تعریف ( مفهومی و عملیاتی ) معرف های مذکور می پردازیم .         

تمایلات همکاری جویانه :   بیانگر این است که فرد می خواهد با دیگران برای رسیدن به هدف مشترک کار کند که این امر مستلزم هماهنگی اعمال فرد با اعمال دیگران است .

اطمینان و امنیت :تصدیق این امر است که طرف مقابل توانایی و شایستگی های لازم را برای حل و فصل مطلوب مسائل کنونی در موقعیت حاضر دارد و به منظور سنجش مفهوم    

اطمینان از شاخص هایی چون حل مشکلات به صورت فردی ، کمک گرفتن از دیگران در حل مسائل و مشکلات ، شک نداشتن به توانایی دیگران و امنیت خاطر و بهره گیری از توانایی های دیگران در حل مشکلات استفاده شده است امنیت نیز بیانگر آسودگی خاطر فرد است و به رهایی فرد از ترس و نگرانی و حفظ خود در حال و آینده مربوط می شود

تعهد درونی :بیانگر اعمالی است که بدون ترس و بیم از دیگران و تنها بر اساس ارزشهای اخلاقی درونی به صورت داوطلبانه و از روی احساس تکلیف انجام می شوند .

تعهد اظهاری :شکلی از مناسبات اجتماعی است که از ملاحظات رفتاری و حسابگری بر کنار است در این رابطه دیگران به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدف تلقی نمی شود و عاطفه عامل اصلی پیوند میان افراد است .

دگر خواهی :بیانگر اعمالی است که به منظور دستیابی به نتایج مثبت و برای دیگران و نه برای خود ، انجام می گیرد و در مرحله ای بالاتر ، بیانگر اعمالی است که به منظور دستیابی به نتایج مثبت به دیگران به هزینه خود انجام می دهد .     ( جانسون ، 1992 )