پایان نامه بررسی میزان سلامت روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی

پایان نامه کارشناسی

رشته علوم تربیتی ( پیش دبستان و دبستان

چکیده

پژوهش حاضر، بررسی میزان سلامت روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی آنها می باشد ، که از بین دانشجویان دانشگاه پیام نور اردبیل 367 نفر بصورت تصادفی انتخاب شدند.با استفاده از ابزار سلامت روانی GHQ و همچنین روشهای آمار توصیفی و تحلیلی در نرم افزار SPSS در پی تجزیه و تحلیل داده ها نتایج زیر بدست آمد : میزان سلامت روان بر پیشرفت تحصیلی افراد تاثیر دارد و با بالا رفتن میزان معدل دانشجویان، نمره سلامت روان آنها افزایش یافته است و با کاهش این پیشرفت، نمره سلامت روان نیز کاهش می یابد . در بررسی سلامت روانی در بین افراد مجرد و متاهل و زن و مرد نیز ارتباط معناداری ملاحظه نشد . همچنین در بررسی میزان پیشرفت تحصیلی در بین زنان و مردان و افراد مجرد و متاهل نیز تفاوت معناداری وجود نداشت .

کلمات کلیدی : پیشرفت تحصیلی – سلامت روان

مقدمه

موضوع سلامتی از بدو پیدایش بشر در قرون و اعصار متمادی مطرح بوده است اما هرگاه ازآن سخن به میان آمده عموماً بعد جسمی آن مد نظر قرار گرفته و کمتر به سایر ابعاد سلامتی بخصوص بعد روانی آن توجه شده است. سازمان جهانی بهداشت، ضمن توجه دادن مسئولین کشورها در راستای تامین سلامت جسمی، روانی، اجتماعی افراد جامعه همواره بر این نکته تاکید دارد که هر یک از این سه بعد بر دیگری برتری ندارد طبق گزارشات این سازمان، جهان در طول دو دهه آینده شاهد تغییرات عمده ای در زمینه اییدمیولوژی بیماری ها ونیازهای بهداشتی افراد است. به گونه ای که بسیاری غیر واگیردار هم چون بیماری های روانی به سرعت جای گزین بیمارهای عفونی و واگیر دار گردیده و در صد عوامل ایجاد کننده ناتوانی و مرگ های ز ودرس قرار می گیرند. طبق برآوردهای این سازمان، این در حالی است که در برنامه ریزی های توسعه اجتماعی واقتصادی پایین ترین اولویت به آن ها داده می شود.( نور بالا،1380)

موضوع بهداشت وسلامتی و روانی از زمانی که بشر وجود داشته و خصوصاً از زمانی که اجتماع را شرح کرده، مطرح بوده است . زیرا انسان همواره سلامتی خویش را دوست می داشته ، تمهیدات فراوانی را در پیش گیری از ابتلا به انواع بیماری ها و گرفتاری های روانی که آرامش را به هم می زد، فراهم می ساخته ، و جهت مقابله با فشارهای روانی که آرامش را به هم می زد، فراهم می ساخته،و جهت مقابله بافشارهای روانی هم می کرده است . ( فقیمی، 1384)

بیان مسأله

مسأله مورد تحقیق عبارت است از : بررسی رابطه بین سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل.

دانشجویان دانشگاه معمولاً افراد برگزیده هر جامعه هستند. آنان غالباً از لحاظ هوش بر دیگر همسالان خود برتری دارند و اغلب از لحاظ موقعیت اجتماعی و اقتصادی از دیگر جوانان برخوردارترند ورودی این اصل اختلال رفتار در میان دانشجویان دانشگاه شاید کمتر از جوانان دیگری که از لحاظ موقعیت اجتماعی، اقتصادی و عقلانی پایین ترند یافت می شود. با وجود این در دانشگاه ها عده کمی بیسکوتیک و نوروتیک و تعداد قابل ملاحظه ای از کسانیکه گاهی ددچار مشکلات و اشکالات خفیف روانی می شوند موجود است. دانشجویان دانشگاه به ویژه آن هایی که در اواخر دوران نوجوانی و اوایل دوران جوانی هستند و تازه وارد دانشگاه شده اند به ماهیت انتقال زندگی شان همواره در معرض فشار و استرس بوده و عوامل فشار زا بی شماری را تجربه می کنند این عوامل می تواند ترکیبی از محرک های درونی مانند شخصیت و عوامل بیرونی مانند عوامل فشارزای محیطی باشد فشارها و استرس های مفرط بین دانشجویان اغلب به شکست تحصیلی، بیکاری ، سلامت و ضعف در عملکرد، ترک تحصیل و در برخی موارد حتی به خودکشی و دیگر کشی منجر می شود بنابراین آسیب پذیری قشر دانشجو در مقابل استرس ها و مشکلات مختلف می تواند باعث انواع مشکلات روان شناختی و درهم ریختن سلامت روان آنها گردد. بنابراین در هر مرکز آموزشی مشائل و مشکلات متعدد تحصیلی خانوادگی، شغلی، سازشی وجود دارد که هر کدام از این مسائل می تواند سلامت روان دانشجویان را تحت تأثیر قرار دهد در بین مراکز آموزشی مختلف دانشگاه پیام نور که آموزش از راه دور است به علت نیمه حضوری بودن کلاس ها و رفت آمد کمتر دانشجویان به دانشگاه نیاز بیشتری به مشاوره تحصیلی و روانی و زمینه های مختلف دیگر دارد تا بدین وسیله دانشجویان بتوانند با مطرح ساختن خواسته ها و مشکلاتشان فشار روانی کمتری تحمل نمایند و کمتر دچار سردرگمی شوند زیرا طبق بررسی های اندکی که اخیراً در رابطه با مسائل روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل صورت گرفته مشکلات روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور اردبیل و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی، مشخص شده است که کم و بیش دچار مشکلات روانی هستند که این امر نابه جا بر پیشرفت تحصیلی این گروه از دانشجویان تأثیر نامطلوبی گذاشته است که باید هر چه زودتر چاره اندیشی کرد و جلوی پیشرفت این قبیل مشکلات را گرفت.. محقق نیز سعی دارد با بررسی میزان سلامت روانی دانشجویان و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی سهمی هر چند ناچیز در حل مسائل و مشکلات مربوط به دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل داشته باشد و در این راستا در پی بررسی  رابطه بین سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان است.

اهمیت و ضرورت پژوهش

دانشجویان هر جامعه ستون معنوی و انسانی آن جامعه بودند و از سرنوشت سازان و سازمان دهان فردی کشورند با پیشرفت صنعت و تکنولوژی جدید و مشکلات مربوط به آن اختلالات و بیماری روانی همانند مشکلات جسمانی افزایش چشمگیری دارد و پرداختن به سلامت روانی دانشجویان از این جهت دارای اهمیت زیاد است مسائل بهداشت روانی از مهم ترین مسائل دانشجویان است و در حقیقت موفقیت در تحصیل آن چنان به استعدادها فوق العاده دانشجو مربوط نیست بلکه موفقیت وی منوط به این است که چگونه مراحل پیچیده و بحرانی نوجوانی از نظر عاطفی و روانی به طور طبیعی گذرانده باشد موفقیت در تحصیل به عوامل بسیار منوط است که عوامل عاطفی و روانی و سیر طبیعی رشد و بلوغ عاطفی و شخصیت نقش مهمی در آن دارد. سلامتی اقشار مختلف جامعه به خصوص قشر جوان و در حال تحصیل، یکی از مسائل اساسی هر کشور آن را از سه بعد جسمی، روانی و اجتماعی مورد توجه قرار داد. بعد بهداشت در بسیاری از کشورهای جهان به دلیل توجه اصلی به اولویت بهداشتی همچون بیماری های عفونی و واگیردار در گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته است همانطور که قبلاً اشاره شد، سلامت روانی دانشجویان یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی آنان است بدین جهت پرداختن به سلامت روانی دانشجویان دارای اهمیت زیادی می باشد این قبیل پژوهش ها نه تنها از لحاظ نظری حائز اهمیت است بلکه دارای نتایج علمی فراوانی نیز می باشد از حیث متوسط سنی جمعیت، ایران کشوری جوان است بدیهی است که اگر این نیروی انسانی عظیم به درستی شناخته نشود و به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرد نه تنها از لحاظ اقتصادی فاجعه بزرگی است بلکه ممکن است به صورت نیروی مخربی درآید که دامنه تخریب و صدمه آن غیرقابل پیشگیری گردد. در سطح دانشگاه بررسی مسائل مشکلات دانشجویان حداقل از دو جنبه عملی عمده حائز اهمیت است. نخست اینکه شناخت به موقع مسائل و مشکلات روانی و عاطفی احتمال برطرف کردن این مسائل را بالا می برد. دوره دانشجویی با فشارها و سختی ها زیادی همراه است که لاجرم بر کیفیت سازگاری و بهداشت روانی دانشجویان تأثیر می گذارد. تأثیر این قبیل ناراحتی و عاطفی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان در سال های اخیر موضوع مطالعات متعدد را تشکیل داده اند. همه این مطالعات در جهت مورد انتظار نیست، رابطه سلامت روانی و عاطفی را با پیشرفت تحصیلی نمی توان نادیده گرفت از سوی دیگر پی بردن به مسائل و مشکلات به گردانندگان دستگاه آموزش دانشگاه این امکان را می دهد که بر نکات ضعف برنامه ها و ضعف تدریس خود پی برده و درصدد اصلاح آن ها برآیند و از طرف دیگر نگاهی به آمار و ارقام منتشر شده در زمینه شیوع اختلالات روانی در کشورهای مختلف جهان،هم چنین پژوهش های انجام یافته در ایران ضرورت و اهمیت این گونه مطالعات را بارزتر می نماید.

با توجه به اینکه بهداشت روانی دانشجویان که در اوج جوانی قرار دارند اهمیت بسزایی دارد اگر ما آماری از مسائل روانی دانشجویان نداشته باشیم و علل مرتبط با این مسائل را در جامعه خود پیدا نکنیم نمی توانیم به اهداف مورد نظر خود فردی و اجتماعی دست یابیم و با مشکلات فزاینده ای روبه رو خواهیم شد در راستای این تحقق، محقق سعی دارد با پاسخ گویی به این سؤال که سلامت روانی دانشجویان تا چه حد بر پیشرفت تحصیلی آنان تأثیر دارد و سؤالات دیگر مرتبط با این مسأله گاهی هر چند کوچک در راه تحقق این اهداف بر دارد و از آنجایی که در دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل تا به حال چنین تحقیقاتی صورت نگرفته است امید است نتایج از این تحقیق بتواند تصویر درستی از واقعیت درمانی موجود در بین دانشجویان را مشخص کرده و دامنه ارائه خدمات بهداشت روانی را در دانشگاه و خانواده ها گسترش دهد.

اهداف پژوهش

الف اهداف کلی:

1-الف. بررسی میزان سلامت روانی دانشجویان

2-الف.بررسی میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان

3-الف.بررسی رابطه بین سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان

ب اهداف جزئی

1-ب. مقایسه سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر و پسر

2-ب.مقایسه سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم انسانی و علوم پایه

3-ب.مقایسه سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مجرد و متأهل

4-ب.مقایسه سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان شاغل و غیر شاغل

5-مقایسه سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان بومی و غیر بومی

فرضیات پژوهش

1-بین سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.

2-بین سلامت روانی دانشجویان پسر و دختر تفاوت وجود دارد

3-بین سلامت روانی دانشجویان رشته علوم انسانی و علوم پایه تفاوت وجود دارد.

4-بین سلامت روانی دانشجویان مجرد و متأهل تفاوت وجود دارد.

5-بین سلامت روانی دانشجویان بومی و غیربومی تفاوت وجود دارد.

6-بین پیشرفت تحصیلی دانشجویان مجرد و متأهل تفاوت وجود دارد.

7-بین پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.

8-بین پیشرفت تحصیلی دانشجویان بومی و غیر بومی تفاوت وجود دارد

متغیرهای پژوهش

الف متغیر وابسته: در جهت رسیدن به آن هستیم و از متغیر و یا متغیرهای مشتقل ناشی می شود مانند (سلامت روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور

ب.متغیر مستقل:متغیرهایی هستند که از طریق آن ها متغیر وابسته تبیین یا پیش بینی می شود و در این تحقیق عبارتند از سن و جنس و وضعیت تأهلف اشتغال، رشته تحصیلی بومی و غیر بومی

تعاریف مفهومی و نظری واژه ها

سلامت روانی

هر انسانی که بتواند با مسائل عمیق خود کنار بیاید، با خود و دیگران سازش یابد در برابر تعارض ها اجتناب ناپذیر درونی خود فلج نشود و خود را به وسیله جامعه مطرود نشازد فردی است دارای سلامت روانی، پزشکان و افرادی که با دید پزشکی به مسأله نگاه می کنند، بهنجاری یا سالم بودن را نداشتن ، علائم بیماری را تلقی می کند به عبارت دیگر سلامتی و بیماری را در دو قالب مخالف قرار می دهند و برای اینکه فردی سالم تلقی شود از قطب سالم به قطب مخالف برود این امر در بعضی بیماری ها من الجمله بیماری های عفونی ممکن است صادق باشد ولی در بیماری روانی صادق نیست عدم وجود بیماری روانی و یا از بین رفتن علائم بیماری در اثر درمان به این معنی نیست که فرد از سلامتی کامل برخوردار است و به اصطلاح سالم است روان پزشکان فردی را از نظر روانی سالم می دانند که تعادلی بین رفتارها و کنترل او در مواجه با مشکلات اجتماعی وجود داشته باشد در این دیدگاه انسان در رفتارهایش در مجموع یک سیستم در نظر گرفته می شود که بر اساس کیفیات تأثیر به عمل آید. با این دیدگاه سیستماتیک ملاحظه می شود که چگونه عوامل متنوع زیستی انسان بر عوامل روانی و اجتماعی تأثیر گذاشته و بالعکس از آن تأثیر می پذیرد به عبارت دیگر در بهداشت و تعادل روان، انسان به تنها مطرح نیست بلکه آنچه مورد بررسی قرار می گیرد پدیده های است که در اطراف او وجود دارد و بر او تأثیر می گذارند و از آن متأثر می شوند.

پیشرفت تحصیلی

منظور از پیشرفت تحصیلی در این تحقیق عبارت است از ، معدل کل هر کدام از آزمودنی ها

سلامت جسمانی از دیدگاه پزشکی سلامتی عبارت است از مطابقت با معیارهای معین نظیر شاخص های فیزیکی، بیوشیمیایی، معیارهای  فیزیولوژیکی و غیره، از نظر روان شناسی، سلامتی یک موضوع است که داشتن توانایی ها برای سازگاری مداوم با تقاضا، انتظارات و مدرک های دائماً متغیر می باشد

اضطراب

نظریه پردازان یادگیری اجتماعی و رفتار گرایان نیز اضطراب را سابق اکتسابی می دانند که از طریق تداعی برخی محرک های معین با درد و ناراحتی ایجاد می شود سازمان بهداشت جهانی نیز حالتی اضطرابی را مجموعه از تظاهرات روانی که فقدان آن را به خطر مشخصی نسبت داد و علائم به صورت حمله ویا حالتی مداوم ادامه یابند تعریف می شود.

اختلال در عملکرد اجتماعی

با توجه به پرسش نامه سلامت روانی گلدبرگ اختلال در عملکرد اجتماعی، عبارت است از ناتوانی شخصی در برنامه ریزی صحیح کارهای روزمره، عدم احساس رضایت از نحوه انجام کارها، ناتوانی در تصمیم گیری درباره مسائل و لذت بردن از فعالیت روزمره زندگی

افسردگی عبارت است از حالتی هیجانی که معمولاً با ترس توأم است و غالباً نتیجه یادآوری ها و شکست خوردن و غم های پیشین است.

تعاریف عملیاتی واژه ها

سلامت روانی و مؤلفه های مورد نظر آن (سلامت جسمانی، اضطراب عملکرد اجتماعی و افسردگی) و پیشرفت تحصیلی در این تحقیق جنبه هایی از فرد هستند که به ترتیب به وسیله پرسش نامه GHQ28 و معدل کل دانشجو آزمودنی ها را مورد سنجش قرار می گیرند مقیاس متغیر وابسته یعنی سلامت روانی، و متغیرسن، فاصله ای و مقیاس سنجش متغیرهای جنس، وضعیت اشتغال، رشته تحصیلی بومی یا غیر بومی بودن اسمی می باشد.