پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی رشته معماری
مقدمه :
شوق زندگی در انسان هایی که ساکن پرترافیک و پر ازدحام هستند و اذهانی مملو از دغدغه و استرس دارند روز به روز کمرنگ تر می شود و به آسانی رنگ می بازد . اگر به آرامش روحی او و برگرداندن او به اصل و ریشه خود توجه نشود و سعی در بوجود آوردن او در خارج از این شهرها نشود .
اما تفکر انتخاب چنین پروژه ای نیز برگرفته از موارد فوق است که لزوم احداث مراکز تفریحی و گردشگری را در دامان طبیعت زیبا و بکر موجب می شود . و چنینی موضوعی در این منطقه نیز به دلیل وجود منابع طبیعی زیباست .
متاسفانه با مطالعه ای سطحی به این نتیجهمی رسیم که تعداد بسیار کمی از این قبیل مراکز در سطح کشور احداث شده است ، و آنرا از ملزومات زندگی امروز می دانند که تمدد اعصاب و روحیه است برای مردم خسته از زندگی شهری و ماشینی .
حال آنکه در کشور ما منابع طبیعی زیبا و فراوانی وجود دارد اما با بی توجهی هر چه تمام تر به آن هم این منابع به دلیل عدم سازماندهی مناسب به ورطه نابودی افتاده اند . وهم این منطقه از مزایای ورود افراد غیر بومی ( مسافران و گردشگران ) بی بهره اند .
ایجاد اینچنین مراکزی در سطح کشور هم منابع موجود را از خطر نابودی می رهاند و هم موجب شکل گیری تحولات اقتصادی و فرهنگی در جامعه می شود .
بدین گونه که با احداث این چنین مراکز و قانونمند کردن آن فرهنگ افراد در استفاده کردن از منابع تغییر کرده وبه گونه ای فرهنگ سازی می شود و یا در نتیجه ورود افراد مختلف هم مسافرین و هم ساکنین منطقه به این مرکز تعاملات اجتماعی بین آنها بوجود آمده و در پیشبرد فرهنگ و سطح آگاهی مردم تأثیر بسزایی دارد ، از آن گذشته ورود مسافران و گردشگران موجب ارز آوری برای منطقه می شود .
مبانی طراحی پروژه
در زندگی شهر نشینی امروزه به علت پیچیدگی ابعاد مختلف زندگی ، انسان همواره در حال تلاش فکری و جسمی بوده از گذشته توسعه لجام گسیخته شهرها و تراکم بالای ساختمان ها و شلوغی خیابان ها به واسطه ترافیک نیز بر خستگی ناشی از زندگی شهری می افزاید . از این رو ساکنان شهرها از کوچکترین فرصت و ایام تعطیل استفاده کرده و به طرز فرار گونه از محیط شهر ها می گریزند و به دامان طبیعت پناه می برند تا دمی بیاسایند و خستگی روحی و جسمی را برطرف کنند و مجدداً نیروی فکری و جسمی و نشاط خود را بازیافته و برای فعالیت بعدی آماده شوند . فراغت
اصطلاح فراغت در معنای عام خود ، چه در زبان های اروپایی (heisure در انگلیسی و loisir در فرانسوی ) و چه در زبان فارسی از کلماتی ریشه گرفته که معمولاً رهایی آزادی و آسودگی معنا می دهد . امروزه فراغت معمولاً به معنای آزادی از فشار و امکان انتخاب و وقت باقیمانده از کار و یا وقت آزاد از الزامات تعریف می شود . به طور کلی در آثار مربوط به فراغت چهار دیدگاه مشاهده می شود که عبارتند از :
به عنوان زمان : زمان غیر از کار ، زمان فروخته نشده ، وقت آزاد
به عنوان فعالیت : فعالیت آزاد ، فعالیت انتخاب شده
به عنوان حالتی از هستی : نوعی نگرش ، حالت درونی ، تجزبه درونی
به عنوان یک مفهوم کل نگر : شامل زمان فعالیت و تجزیه درونی
با توجه به معنای وسیع و مفهوم جامع فراغت ، در میان تعاریف متعدد ، می توان تعریف زیر را ارائه داد که دقیق تر و روشن تر به نظر می رسد :
گذران اوقات فراغت ، مجموعه فعالیت هایی را در بر می گیرد که شخص به میل خود ، خواه برای استراحت ، خواه برای تفریح و خواه برای گسترش اطلاعات ، آموزش شخصی یا مشارکت آزاد اجتماعی و یا تعهدات شغلی ، خانوادگی و اجتماعی به عهده می گیرد .
گذراندن فراغت به معنای بیکاری یا گریز از کار و فعالیت نیست بلکه در برگیرنده تمام فعالیت ها و رفتار های آزاد و دلخواه انسان است که در جهت تامین نیاز های عاطفی ، فکری و روانی صورت می گیرد . از این نظر چگونگی اوقات فراغت با عوامل و متغیرهای مختلف اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، روانی ، محیطی و ... همبستگی پیدا می کند .
کارکرد های فراغت :
کارکرد های فراغت را می توان به صورت زیر خلاصه کرد :
استراحت : رفع خستگی ، تجدید نیرو ، تمدد اعصاب ، آسودگی و ....
تفریح بازی و ورزش ، طبیعت گردی ، سیاحت و ...
خلاقیت آفرینش هنری ، آفرینش علمی و فنی ، پرورش شخصیت ها ، آموزش مهارت ها
مشارکت اجتماعی : روابط خانوادگی ، روابط دوستانه ، گروهی ، روابط حرفه ای و ...
جایگاه و نقش فراغت در شهر نشینی معاصر :
هدف اصلی از ایجاد هر نوع سکونتگاه انسانی تامین حداکثر نیاز های مادی و معنوی انسان ها است . در شهر های پیش از عصر صنعت به دلیل کوچک بودن ابعاد شهر ها ، پیوستگی میان کار و فراغت و همبستگی میان شهر و روستا ، نوعی تعادل طبیعی در روابط انسان و محیط برقرار می گردید و نیاز های روانی و فرهنگی شهر نشینان کما بیش بر آورده می شد .
اما در شهرهای جدید به دلیل ابعاد بزرگ کالید ، سلطه حرکت سواره ، جدایی کار و فراغت و جدایی از محیط طبیعی ، ایجاد تعادل در روابط انسانی - محیطی و نحوه تامین نیازهای محیطی روانی بسیار دشوار شده و به همین دلیل مسائل و ضرورت های جدید را در عرصه شهر نشینی و شهر سازی پدید آورده است .
با توجه به تغییر بنیادهای شهر نشینی و شهر سازی می توان دریافت که دیگر نیازهای معنوی و فرهنگی انسان در شهرهای بزرگ جدید به صورت گذشته امکانپذیر نمی باشد و به یک رویکرد نوین و امکانات جدید نیاز دارد . از این رهگذر است که دانش های جدیدی مثل جامعه شناسان فراغت در عرصه مطالعات شهری اهمیت و نفوذی چشمگیر پیدا کرده و ضرورت ها و ابعاد جدیدی در برنامه ریزی شهری مطرح شده است .
تحولات کمی و کیفی در گذران اوقات فراغت :
" آخرین دستاورد تمدن ، توانایی انسان در پرکردن هوشمندانه ایام فراغت است " برتراند راسل به نظر برخی جامعه شناسان و شهر شناسان آینده نگر اهمیت فراغت در جامعه جدید شهری ، به اندازه ای است که از آن به عنوان چهارمین بخش فعالیت انسانی پس از کشاورزی ، صنعت و خدمت یاد می کنند و آن را مشخصه جوامع آینده می دانند .
ژوزف بلومون شهرساز و معمارمعروف فرانسوی در کتابی به نام شهرهای گذشته ، شهرهای آینده می نویسد که این بخش چهارمین ، جدا از تولید به معنای اخص ، فعالیت هایی مثل آفرینش ، آموزش و فراغت را در بر می گیرد که مشغله عمده جوامع آینده را تشکیل می دهد . در واقع مشخصه سال های آینده گذرا از بخش سومین به بخش چهارمین است . این پژوهشگر در زمینه تحولات شهر نشینی و شهر سازی چنین نظر می دهد :
" بدیهی است که باید نگهداری و نوسازی بخش های پیشین را ادامه داد . اما وظیفه خطیر نسل های آینده ، ایجاد تجهیزات نوع چهارمین است که بر محور آموزش ، خلاقیت و فراغت قرار دارد " .