سمینار کارشناسی ارشد
مهندسی کامپیوتر - گرایش نرم افزار
١ فصل اول
١.١ مقدمه
معماری سازمانی مجموعه ای از فرآیندها ، ابزارها و ساختارهای مورد نیاز برای بکارگیری فناوری اطلاعات به صورت یکپارچه و سازگار در محدوده سازمان برای حمایت از عملیات حرفه سازمان در زمان حال وآینده است .[٢٠]
با رشد روز افزون فناوری اطلاعات و حرکت به سمت جهانی شدن از عواملی که باعث می شود یک سازمان برای باقی ماندن در عرصه رقابت و تطبیق سریع خود با شرایط موجود باید از معماری ، استفاده نماید . معماری اساسی ترین و ک لیدی ترین عاملی است که از شکست سازمان جلوگیری نموده و باعث افزایش کارایی و اثر بخشی سازمان می گردد .[F7]
با توجه به اینکه نقش حساس و مهم معماری در سازمان معلوم و مشخص است ، ایجاد یک معماری درست تاثیر بسیار زیادی در کارایی سازمان و همچنین موفقیت یا عدم موفقی ت سازمان دارد . پس با توجه به این اوصاف اگر بتوان معماری را قبل از پیاده سازی ارزیابی نموده و از مشکلات و یا عدم کارایی آن مطلع شد ، و با اطمینان بیشتری نسبت به پیاده سازی معماری اقدام نموده و از هزینه های اضا فی برای سازمان و یا حتی شکست آن ، جلوگیری نمود.
برای آنکه بتوان یک معماری را مورد ارزیابی قرار داد ، و یا به عبارتی دیگر یک معماری قابل اجرا تولید نمود ، باید یک مدل قابل اجرا از معماری ایجاد شود که این مدل با توجه به مدلها و مستنداتی که معماری تولید می کند بنا نهاده می شود و به واسطه آن می توان خاصیت پویایی به معماری بخشید . از سوی دیگر این مستندات و مدل ها نمایی ١ ایستایی از معماری را نشان می دهند و نمی توان به واسطه آنها معماری به دست آمده را ارزیابی نمود و به نقاط ضعف و یا قوت آن پی برد .اما با توجه به مدل ها و مستنداتی که نمای ایستا معماری را تعری ف می کند می توان مدلی پویا تولید کرد که نمای پویا از معماری را نشان دهد و با استفاده از آن معماری را ارزیابی نمود.
با استفاده از شب که های پتری رنگی می توان یک مدل قابل اجرا تولید نمود .در این تحقیق سعی می شود در مورد چگونگی محقق شدن این هدف ( تبدیل نمای ا یستا معماری به یک شبکه پتری رنگی ) بررسی شده .و به وسیله مدل قابل اجرا خاصیت پویایی به معماری بخشید و آن را مورد ارزیابی قرار داد.
فصل اول 2
به منظور ایجاد مدل قابل اجرا برای ارزیابی معماری در سه فاز سعی شده است که معماری قابل
اجرا تولید نمود :
١. تحلیل ٢
٢. ترکیب ٣
٣. ارزیابی ٤
5
١.٢ معماری چیست
معماری تعیین کننده ساختار کلی سیستم و روشهایی است که این ساختار را قادر به تامین
ویژگی های کلیدی سیستم می کند .
این ویژگی ها مربوط به یکی از موارد وظیفه مندی ، کارایی ، مسائل و محدودیت های اقتصادی ، نوع فناوری و یا مصالح مورد استفاد ه ، وضوح طرح ، قابلیت استفاده مجدد ، قابلیت تغییر در سیستم های بزرگ ، قابلیت درک و جنبه های هنری است .
بنابر این می توان گفت که معماری علاوه بر وجوه "ساختاری" ، در بردارنده وجوه "رفتاری "
نیز هست .
یک معماری خوب باید ویژگی های زیر را داشته باشد.
• قابل فهم باشد.
• مولفه های آن قابل استفاده مجدد باشند.
• موارد اصلی کاربری سیستم را دربر بگیرد
• نسبت به تغییرات انعطاف پذیر باشد.
• واسطه های بین زیر سیستم ها را به نحوی تعریف کرده باشد ا تا سیستم ها کمترین
وابستگی را به یکدیگر داشته باشد.
فصل اول 3
١.٣ معمار کیست
معمار صرفا یک طراح س طح بالا نیست ، بلکه طراحی است که در بخش های مختلف با سیستم
درگیر است و در مراحل مختلف یک پروژه ، اجزا را به یکدیگر پیوند می دهد .
معمار یک فرد متبحر و آ ینده نگر است که در طراحی خود تغیراتی که در آینده ممکن است پیش آیند را در نظر گرفته و این تغییرات احتما لی را در طرح خود در نظر می گیرد . همچنین یک طراح یک ابداع کننده یا به عبارتی دیگر یک مخترع است .او یک مدیر پروژه یا یک متخصص فنی نیست ، بلکه بیشترین نقش را در برقراری ارتباط ایفا می کند.
١.٤ معماری سازمانی
سازمان ٨ یک سیستم ترکیب شده از مولفه های فر آیندی و فناوری است که برای به دست
آوردن اهداف سازمانی ، مهندسی شده است .[Jahson Mary , Whitman Larry].
جان زکمن معماری سازمانی را اینگونه تعریف می کند :
مجموعه از ارائه های توصیفی (یعنی مدل ها ) در ارتباط با تشریح یک سازمان به گونه ای که بتواند منطبق بر نیازمند یهای مدیریت (کیفیت ) تولید شده و در دوره حیاتش قابل نگهداری باشد .
معماری سازمان که از معماری ساختمان نش ات گرفته است ، همانند نقشه های اوزالیدی ساختمان که به توصیف یک ساختمان از تمام نظرات مختلف می پردازد ، و تمام افراد مسئول در ایجاد ساختمان با توجه به این نقشه ها می دانند که در مراحل مختلف کار ، چه نقشی را بعهده دارند ، معماری سازمانی نیز مدلهای و نمودارها مختلفی است که یک سازمان را توصیف می کند،و یک سازمان با توجه به این توصیفات و مدل ها می تواند صاحب فناوری اطلاعات گردد . همچنین یک سازمان با توج ه به مستندات و خروجی های معماری سازمانی در دوران عمر مفید خود نگهداری می گردد.
می توان معماری سازمان را جنگلی از مدل ها دانست که این جنگل مدل ها ، یک سازمان را
توصیف می کند.
فصل اول 4
١.٥ انواع معماری سازمانی
معماری سازمانی می تواند توصیف کننده وضع موجود سازمان و یا ت وصیف کننده وضع آینده سازمان باشد . به معماری که وضع موجود را توصیف می کند "معماری وضع موجود " و به معماری که وضعیت آتی سازمان را تبین می کند "معماری وضع مطلوب " گفته می شود .
١.٦ چارچوب معماری
یک ساختار منطقی است که برای دسته بندی و سازماندهی مدلهای توصیفی یک سازمان بکار می رود ، در واقع چارچوب همانند یک قفسه کتابخانه که برای دسته بندی و سازماندهی کتابها به کار می رود ، برای دسته بندی مدلها و نمودارها و کلیه اطلاعاتی که سازمان را توصیف می کنند به کار می رود .
به عبارتی دیگر می توان چارچوب را سامان بخش جنگل انبوهی از مدلهای معماری نام برد.
چارچوب معماری علاوه بر ساماندهی مدلها تضمین کننده جامعیت و تعامل پذیری معماری نیز
خواهد بود.
١.٧ مدل قابل اجرا برای معماری
پس از انکه با روشی مدون و گام به گام محصولات معماری ایجاد شد می توان با استفاده از
محصولات ایجاد شده اقدام به ایجاد مدل قابل اجرا برای ارزیابی معماری نمود .
ایجاد مدل قابل اجرا به فر آیندی گفته میشود که در آن با توجه به اطلاعات موجود در مدل های مختلف تولید شده ، مدلی قابل اجرا ایجاد نموده ، و با استفاده از آن برای ارزیابی منطقی ، رفتاری و سنجش کارایی است فاده کنیم . در واقع با استفاده از مدل قابل اجرا می توان معماری را ارزیابی نمود و از طریق آن می توان کارایی و اثر بخشی معماری بدست آمده را مورد بررسی قرار داد . پس با استفاده از ارزیابی معماری می توان قبل از پیاده سازی معماری نقاط ضعف معماری را کشف نمود و نسبت به رفع آنها بدون صرف هزینه اضافه و مشکلاتی که ممکن است یک معماری ضعیف در بر داشته باشد در همان ابتدا اقدام نمود .
فصل اول 5
می توان یکی ا ز مزایای ارزیابی معماری را جلوگیری از صرف هزینه و زمان برای یک سازمان قبل از پیاده سازی یک معماری ضعیف نام برد . یعنی می توان در زمانی که هنوز یک معماری پیاده سازی نشده به نقاط ضعف آن پی برد و نسبت به رفع آنها تلاش نمود همچنین می توان با ارزیابی درست معماری مواردی که ممکن است در زمان پیاده سازی نیز به سختی کشف شوند را پیدا نمود ، که این موضوع می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات در آینده برای سازمان می باشد.
همچنین با ارزیابی درست معماری می توان با توجه به اهدافی که سازمان برای آینده دارد، و همچنین حجم عملیاتی که سازمان قصد دارد به آن برسد ، پیشنهاد هایی در جهت اجرای درست معماری برای رسیدن به این وضع مطلوب برای سازمان نمود . یعنی با توجه به انگپایه ١٢هایی که مدیران می خواهند در آینده داشته باشند و برای سیستم مشخص می کنند با قابل اجرا کردن معماری می توان با شبیه سازی آن و با در نظر گرفتن این ویژگی ها پیشنهادهایی در جهت بهبود کارایی سیستم به مدیران پیشنهاد نمود و یا تغییراتی که ممکن است با انجام دادن آنها سازمان بهتر عمل کند را پیشنهاد نمود .
١.٨ معماری قابل اجرا
تمام چارچوب های موجود در معماری سازمان (...,C4ISR,ZACHMAN,TEAF) یک ارائه ١٣ ایستا از یک سازمان یا معماری فناوری اطلاعات را نشان می دهند و اکثراُ به ارا ئه یک روش پویایی
١٤ برای بررسی رفتار١٥ و ارزیابی کارایی ١٦ و میزان موثر بودن ١٧ ، نمی پردازند.
معماری قابل اجرا معماری است که با استفاده از مدل خروجی ارائه شده را ، با توجه به مستندات و مدلهایی که معماری سازمان تا کنون به دست آورده است بتوان معماری حاصل ر ا از جهت رفتار بررسی کرد . میزان کارایی و موثر بودن آن را مورد ارزیابی قرار داد .
بدیهی است در صورتی که یک معماری قابل اجرا باشد مزایا یی به همراه دارد که از آن جمله می
توان به موارد زیر اشاره کرد:
• بدست آوردن میزان کاریی
• بدست آوردن گلوگاه ١٨ ها در سیستم
فصل اول 6
• بدست آوردن نقاط بن بست ١٩ در سازمان
• محاسبه میزان موثر ٢٠بودن معماری
بطور کلی می توان گفت که با توجه به مدلها و مستنداتی که در طول اجرای معماری به دست می آید می توان مدلی قابل اجرا از این محصولات تولید نمود ، که بوسیله این مدل خاصیت قابل اجرا به معماری افزود. و از مزایای یک معماری قابل اجرا که در بالا شرح داده شد استفاده نمود.
١.٩ بررسی مناسب بودن چارچوب معماری 21C4ISRدر ایجاد یک مدل
قابل اجرا
چارچوب معماری C4ISR ، چارچوبی است بسیار جامع که در نهایت از طریق تعدادی مستند
معین ، به نام محصول به توصیف کامل معماری نایل می آید.[F1]
با توجه به اینکه یک چارچوب معماری C4ISR ، در درون خود متدولوژی تولید محصولات را دارد ، حتماُ تعدادی مستند معین را تولید می کند . پس پیروی از این چارچوب برای تهیه معماری مستلزم تهیه مستندات لازم می باشد و به نوعی می توان گفت که تهیه حدا قل مستندات و مدل ها یی جزئ لاینفک این چارچوب معماری است . پس چارچوب معماری C4ISR ، مستندات لازم برای تهیه یک مدل قابل اجرا را تهیه می بیند در حالی که در دیگر چارچوب های معماری مثل زکمن الزامی در تهیه مستندات لازم برای تهیه یک مدل قابل اجرا ، وجود ندارد . بنابراین به نظر می رسد که چارچوب
C4ISR برای اینکه تولید مستندات و محصولات معینی را الزامی می بیند و با توجه به اینکه ایجاد مدل قابل اجرا برای معماری مستلزم ایجاد یک سری مستندات و مدل های خاص از معماری است پس چارچوب معماری C4ISR ، چارچوبی مناسب برای تهیه یک مدل قابل اجر باشد .
از طرفی دیگر چون چارچوب معماری C4ISR ، مناسب برای ارگان های نظامی است و به همین منظور هم این چارچوب تهیه شده است . و در این ارگان ها با توجه به تغ یی رات سریع در تکنولوژی و همچنین تغ ییرات در ساختار های خود و طیف وسیع از ماموریتها و عم لیات که این ارگانها باید انجام دهند نیاز مند معماری هستند تا این وضعیت نامعین ٢٢رو به افزایش را به نوعی مهار کنند . بنابراین با توجه به اینکه این ارگان ها نسبت به وضع یا موقعیت پیش آمده باید ساختار های خود را تغییر داده و با تشکیل ائتلاف از چند ارگان نسب ت به پاسخ سریع با توجه به نیازمندیهای موجود بر آیند ، اگر معماری طراحی شده برای انجام ماموریت بتواند قبل از اجرا ارزیابی شود و در واقع قبل از اینکه ما معماری را پیاده سازی کنیم با استفاده از یک مدل قابل اجرا بتوانیم آانرا ارزیابی کنیم ، می توانیم ضریب موفقی ت ارگان را افزایش دهیم که در بیشتر موارد این ضریب موفقیت برای انجام ماموریت بسیار حیاتی است و درجه ارزش بسیار بالایی برخوردار می باشد.
در این تحقیق می خواهیم بررسی کنیم که چگونه می توان از مستندات و مدل های ارائه شده در معماری (معماری C4ISR ) یک مدل قابل اجرا برای معماری ایجاد نمود. همچنین پاسخ به این سوال که آیا یک مدل قابل اجرا می تواند به پاسخ دهی قطعی به اینکه آیا معماری از قابلیت مناسبی برای پیاده سازی برخوردار است یا خیر ، کمک کند؟