پایان نامه بررسی رابطه نقد شوندگی و ساختار سرمایه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

 گرایش: حسابداری

چکیده:

یکی از مباحثی که در ادبیات مالی مورد تحقیق و بحث و بررسی قرار گرفته است بررسی رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان معیار نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه می باشد در این تحقیق اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان متغیر مستقل واهرم مالی به عنوان وابسته و شاخص نرخ بدهی، هزینه تحقیق و توسعه/ارزش دفتری دارایی،هزینه استهلاک/ ارزش دفتری دارایی، ارزش بازار دارایی/ ارزش دفتری دارایی ، سودآوری، میانگین قیمت سهام واندازه شرکت به عنوان متغیر کنترل در نظر گرفته  شد در راستای این هدف 196 شرکت از جامعه آماری که اطلاعات مورد نیاز برای دوره 7ساله مورد تحقیق 81-87  در مورد آنها قابل دسترس بود انتخاب گردید برای آزمون فرضیه تحقیق از روش داده های ترکیبی (مدل اثر ثابت) به روش پنل  استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که ارتباط مثبت و بی معنی  بین میزان نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکت ها وجود دارد  وهمچنین سودآوری و ارزش بازار دارایی/ ارزش دفتری دارایی بر این رابطه موثر است و نتایج این تحقیق میتواند مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس  را جهت تصمیم گیری در رابطه با ساختار سرمایه بهینه یاری رساند.

واژه گان کلیدی:نقدشوندگی،شکاف پیشنهاد قیمتی بین خرید و فروش،ساختار سرمایه

مقدمه:

مطالعات بر روی شاخص های نقدشوندگی در اوایل قرن 20 میلادی شروع شد از همان ابتدا این عامل توجه بازارهای مالی را جلب کرد دارایی نقد شونده تلقی می شود که در زمان کوتاه بدون ایجاد ضرر معامله شود منظور از نقدشوندگی صرفاً سهولت در خرید و فروش دارایی مورد نظر و سرعت تبدیل سرمایه گذاری یا دارایی ها به وجه نقد است(خرمدین و یحیی زاده فر ،1387، 102) از عوامل مربوط به نقدشوندگی بازار سهام می توان به اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام اشاره کرد که به عنوان مهمترین عامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی معرفی شده( فانگ و همکاران [1]،2009، 5) چن و همکاران [2] (2007) به طوری که میزان این شکاف تا حدود زیادی میزان نقدشوندگی را تعیین می کند قیمتی را که یک معامله گربرای خرید اوراق بهادار پیشنهاد می کند را قیمت پیشنهادی خرید و قیمتی که برای فروش اوراق بهادار پیشنهاد می شود را قیمت پیشنهادی فروش اوراق بهادار می گویند اختلاف بین این دو قیمت پیشنهادی نیز اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اوراق بهادار نامیده می شود. نقدشوندگی از طریق مبادلات سهام ، هزینه معاملات سرمایه ای را کمتر کرده و شکاف پیشنهاد قیمتی خریدار و فروشنده را باریکتر می نماید علیرغم وجود این رابطه، محققین بر جهت تاثیر نقدشوندگی و عوامل مربوط به آن برساختار سرمایه شرکت ابهام دارند.

نظام ساختارسرمایه شرکتها به دنبال استقرار چارچوبی مدون و مکانیزم های مناسب برای برقراری رابطه ای متعادل میان منابع تامین مالی جهت اجرای پروژه های خود می باشند.تا ثروت سهامداران را به حداکثر برسانند. بنابراین بررسی عوامل موثر بر ساختار سرمایه از اهمیت خاصی برخوردار است.

فصل اول

کلیات تحقیق

-1 مقدمه

سرمایه گذاران در پی آنند تا در اقلامی از دارایی های ممکن سرمایه گذاری کنند که مشخصات زیر را دارا باشند 1-بیشترین بازده 2-کمترین ریسک 3- بیشترین قدرت نقدشوندگی

قدرت نقدشوندگی به معنای پر معامله بودن آن در بازار معاملات بورس می باشد به طوری که آمیهود[3] (2002) قدرت نقدشوندگی را به عنوان شاخصی همانند شاخص ریسک معرفی کرده است و بیان می دارد هرچه قابلیت نقدشوندگی یک سهم کمتر باشد آن سهم برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت مگر آنکه بازده بیشتری عاید دارنده آن کند (یحیی زاده فر و خرمدین ،1387، 102).  هدف از سرمایه گذاری قبل از هر چیزی افزایش ارزش و یا حداقل حفاظت از دارایی مالی است لذا به نظر می رسد ارزیابی عملکرد پرتفوی برای سرمایه گذاران از لحاظ نقدشوندگی مهم است خواه یک فرد به صورت انفرادی پرتفوی خود را بررسی نماید و یا اینکه پرتفوی یک شرکت سرمایه گذاری را بررسی کند.

یکی از روش هایی که برای به حداکثر رساندن ثروت سهامداران به کار گرفته می شود گزینش مناسب از منابع اصلی تامین مالی است که در آن ترکیب منابع مالی با خصوصیاتی همچون هزینه سرمایه اندک و نرخ بازده بیشتری را تحصیل کند، ساختار سرمایه ای که ارزش شرکت را افزایش دهد یا هزینه کلی سرمایه را به حداقل رساند ساختار سرمایه بهینه شرکت است و این ساختار سرمایه بهینه ترکیبی از بدهی و سهام است و در مواقعی که سهام از نقدشوندگی بالا برخوردار است هزینه حقوق صاحبان سهام کاهش پیدا می کند و شرکتهایی که نقدشوندگی سهامشان بالاست تمایل دارند که اهرم مالی پایین تری داشته باشند (ساندرا مرتال ومارک لیپسون[4]، 2009،611) در فضا ساختار سرمایه(به خصوص در موارد عدم تقارن اطلاعاتی) ترجیح داده می شود که تامین مالی از منابع داخلی صورت گیرد و نسبتا تامین مالیشان از طریق سهام انجام می گیرد.

تئوری های مختلفی پیرامون ساختار سرمایه شرکت وجود دارد برخی از این تئوری ها وجود بدهی در ساختار سرمایه شرکت را عامل افزایش دهنده ارزش شرکت و برخی دیگر عامل کاهنده ارزش شرکت می دانند همچنین از لحاظ تئوری به نظر می رسد که مدیران زمینه هایی برای تغییر ساختار سرمایه خواهند داشت بنابراین با توجه به نقش ساختار سرمایه در ثروت آفرینی برای شرکت بررسی عوامل موثر بر آن از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین می توان فرض کرد که بین ساختار سرمایه و شاخص های نقدشوندگی ارتباط وجود دارد هدف اصلی این تحقیق آزمون وجود رابطه بین این دو مقوله است و همچنین بررسی عوامل موثر بر ساختار سرمایه ، یافته های این تحقیق می تواند برای مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس در جهت تعیین روش مناسب تامین منابع مالی موثر واقع گردد 

2-1- تاریخچه مطالعاتی

جدول شماره (1-1) تحقیقات متعدّدی که در زمینه نقدشوندگی و ساختار سرمایه انجام گرفته در خود جای داده و چارچوب نظری تحقیق بر گرفته شده از این تحقیقات می باشد.

-بیان مسأله

بسیار روشن است که نقدینگی نگرانی عمده ای برای سهامداران میباشد زیرا سرمایه گذاران همواره به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی های خود را به فروش برسانند آیا بازار مناسبی برای فروش آنها وجود دارد یاخیر؟( یحیی زاده فر و خرمدین ،1387، 102)  نقدشوندگی (علاوه بردو معیار نرخ بازدهی وریسک ) یکی از فاکتورهای مهم سرمایه گذاری اوراق بهادار در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری است . به طوری که آمیهود[1](2002)قدرت نقد شوندگی را به عنوان شاخصی همانند شاخص ریسک معرفی کرده و بیان می دارد هر چه قابلیت نقد شوندگی یک سهم کمتر باشد آن سهم برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت، مگراین که بازده بیشتری عاید دارنده ی آن گردد.

ساختار سرمایه بیان گر میزان استفاده از بدهی و سهام برای تامین مالی دارایی ها می باشد و کلا" شامل قسمت چپ ترازنامه میشود و ارتباط بین بدهی وسرمایه در تامین دارایی های یک شرکت را اهرم مالی گویند که به عنوان شاخصی از سرمایه از آن استفاده می کنیم که ازطریق   (کل بدهی / ارزش بازار  کل دارایی ) یا ( کل بدهی / ارزش دفتری کل دارایی ) بدست می اید و برای رسیدن به یک ساختار سرمایه مطلوب باید  حدی از تعادل بین دو منبع اصلی تامین مالی یعنی بدهی و حقوق صاحبان سهام ایجاد کرد که بتوان در نقطه ای  میانگین موزون هزینه سرمایه [2]  را به حداقل رساند و ثروت سهامداران حداکثر شود که نقدشوندگی نیز یکی از عواملی است که هزینه حقوق صاحبان سهام را کاهش می دهد و بین نقدشوندگی وساختار سرمایه ارتباط ایجاد می کند

نتایج بدست آمده از تحقیقات در ارتباط میان نقدشوندگی وساختار سرمایه نشان میدهد که افزایش نقدینگی موجب کاهش هزینه های حقوق صاحبان سهام می شود و وجود رابطه میان نقدشوندگی سهام  وهزینه های حقوق صاحبان سهام سبب ایجاد ارتباط میان نقدشوندگی سهام وساختار سرمایه میگردد بنابراین شرکتهایی که سهامشان از نقدینگی بالاتری برخوردار است ترجیح میدهند که از طریق سهام تامین مالی کنند(ساندرا مرتال ومارک لیپسون [3] ،2009 ،611).

در رابطه با نقدشوندگی وساختار سرمایه تحقیقات زیادی انجام شده ونتایج مختلفی بدست آمده هر چند انتظار می رود بین نقدشوندگی وساختار سرمایه رابطه معنی داری وجود داشته باشد ولی تحقیقاتی در این زمینه چنین ارتباطی را نشان نمیدهد(صلواتی و رساییان،1386،96).

در این مقاله این موضوع بررسی می شود که آیا نقدشوندگی بالاتر حقوق صاحبان سهام موجب کاهش مزیت نسبی تامین مالی از طریق بدهی میشود ؟واین امر منجر به استفاده پایین تر از وام می گردد که در صورت اتکا بیشتر بر حقوق صاحبان سهام نسبت به بدهی میتوان سرمایه های سرمایه گذاران را در جهت مناسبی سوق داد

این تحقیق در صدد است به بررسی رابطه نقدشوندگی و ساختار سرمایه در شرکنهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بپردازد برای  این منظور با محاسبه شکاف قیمتی بین عرضه و تقاضا سهام که به عنوان بهترین شاخص اندازه گیری نقدشوندگی سهام در ادبیات مالی از آن نام برده  میشود فانک[4] (2009)اطلاعات لازم را بدست آورده واین اطلاعات با اهرم مالی که شاخصی از ساختار سرمایه شرکت است برازش می شود.

4-1- چارچوب نظری تحقیق

هدف از تعیین ساختار سرمایه مشخص کردن ترکیب منابع مالی هر شرکت به منظور بیشنه سا- زی ثروت سهامداران است نوو [5](1381) از آنجا که هزینه سرمایه شرکت تابعی از ساختار سرمایه آن تلقی می شود باقرزاده (1382) انتخاب ساختار سرمایه مطلوب موجب کاهش هزینه سرمایه شرکت و افزایش ارزش بازار آن می شود  مدرس و عبدالله زاده (1378) شگفت آور نیست که مایرز[6] (1984) بحث ساختار سرمایه شرکت ها را به پازل[7] تشبیه کرده است این موضوع که شرکت ها چگونه ترکیب منابع مالی خود را انتخاب می کنند کانون توجه بسیار بوده و منشاء بحث های فراوان است و نقدشوتدگی سهام از طریق کاهش هزینه معاملات هزینه سرمایه را کاهش می دهد و از جمله عوامل مهمی است که بر ساختار سرمایه موثر است(ساندرا مرتال ومارک لیپسون[8]، 2009،610).

5-1- فرضیات تحقیق

این تحقیق بر  3 فرض مبتنی است :

فرضیه اول :بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ارتباط معنی داری وجود دارد .

فرضیه دوم :سود قبل از کسر بهره و مالیات (EBIT) بر ارتباط بین نقد شوندگی سهام و ساختار سرمایه تاثیر گذار است .

فرضیه سوم:ارزش بازار دارایی /ارزش دفتری دارایی (MV/BV) بر ارتباط بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه تاثیر گذار است

6-1اهداف تحقیق

با توجه به موضوع پژوهش حاضر که به بررسی رابطه بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه می پردازد اهداف زیر مد نظر است:

1-6-1 اهداف علمی تحقیق

1-  بررسی و شناخت مؤلفه ها و عوامل موثر بر ساختارسرمایه شرکت ها          

2-  بررسی رابطه میان نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکتها

3- ارایه یک شاخص جدید به نام شکاف نقدینگی برای اندازه گیری نقدینگی اوراق بهادار که مورد استفاده سرمایه گذاران و محققین قرار می گیرد

2-6-1 اهداف کاربردی تحقیق

1-با در نظر گرفتن تئوری ذینفعان ، احتمالاً نتایج این تحقیق می تواند جهت کلیه ذینفعان بازار سرمایه از جمله سهامداران و سرمایه گذاران مفید فایده واقع شود و می تواند به ایشان در امر تصمیم گیری یاری رساند .

2-نتایج این تحقیق میتواند مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس  را جهت تصمیم گیری در رابطه با ساختار سرمایه بهینه یاری رساند

7-1- اهمیت و ضرورتهای خاص انجام تحقیق

تئوری های مختلفی پیرامون ساختار سرمایه شرکت وجود دارد برخی از این تئوری ها وجود بدهی در ساختار سرمایه شرکت را عامل افزایش دهنده ارزش شرکت و برخی دیگر عامل کاهنده ارزش شرکت می دانند همچنین از لحاظ تئوری به نظر می رسد که مدیران زمینه هایی برای تغییر ساختار سرمایه خواهند داشت بنابراین با توجه به نقش ساختار سرمایه در ثروت آفرینی برای شرکت بررسی عوامل موثر بر آن از اهمیت خاصی برخوردار است و نقدشونگی یکی از عوامل موثر بر ساختار سرمایه می باشد. و همچنین این موضوع بررسی می شود که آیا نقدشوندگی بالای سهام موجب اتکا بیشتر بر حقوق صاحبان سهام می شود که در این صورت می توان سرمایه سرمایه گذاران را در جهت مناسبی سوق داد.

این تحقیق در صدد است به منظور آگاهی از ارتباط بین رفتار نقد شوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکت هادر بازار بورس ایران مدل های بکار رفته در کشور های دیگر را باز آزمون نماید.که نتایج حاصل از آن می تواند برای مدیران و سیاست گذاران بورس مفید واقع گردد.

8-1 تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق

-نقدشوندگی سهام[9]: هنگامی سهام ، نقد شناخته می شود که بتوان آن را به قیمت بازار در هر زمان، به سرعت و با هزینه پایین خریداری یا به فروش رساند.(فرهنگ لغات حسابداری[10])

-قیمت پیشنهادی خرید[11]:عبارت است بالا ترین قیمتی که یک خریدار تمایل دارد برای یک سهم بپردازد(آمیهاد و مندلسون[12] ،1991، 2).

-قیمت پیشنهادی فروش[13]:پایین ترین قیمتی است که یک سرمایه گذار یا مالک سهام حاضر است سهام خود را بفروشد (همان منبع، 2).

-شکاف قیمتی پیشنهادی خرید و فروش: اختلاف بین قیمت پیشنهاد فروش وقیمت پیشنهادی خرید اوراق بهادار می باشد(همان منبع، 2).

-ساختار سرمایه: میزان استفاده از بدهی و سهام عادی برای تامین مالی دارایی ها می باشد و کلاً شامل قسمت چپ ترازنامه می شود و ارتباط بین بدهی و سرمایه در تامین دارایی های یک شرکت را اهرم مالی می گویند.                               

Abstract:

One of the discussing cases in financial literature has been Researched and considered which is considering the relationdiffrence of suggested cost of sell and buying as a share and a indicator of being cash in share and capital structure . the suggested cost difference in share sell and by for this Research as an independent change and a financial case as the dependent and debt rate indicator and Research and development cost /financial property value ,using cost /financial value property , market value property /financial property value , profitability, average share cost , company size as a changing case control was in consider in this goal and 196 company of numeral society that required information was provided for a 7 years in 87-81 Research were selected .there is used the compound data ways for Research mental test and in pooling way . Researches Finding showed that there is a positive relation and meaning full relation among share cash being and company capital structure and also the profitability and company capital structure and also the profitability and financial value property /financial property value has been effective in this relation .and this Research Results can help accepted company managers' in Bourse for decision making for better capital construct.                                                                                                 Key word : being cash , cost difference suggest sell and buy , capital  structure.