فهرست و منابع پایان نامه مهارت های زندگی در مثنوی معنوی مولوی
فهرست:
چکیده.......................................................................................................................... 1
مقدّمه........................................................................................................................... 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1. بیان مسئله........................................................................................................... 5
1-2. ضرورت و هدف تحقیق....................................................................................... 6
1-3. فرضیه های تحقیق............................................................................................... 6
1-4. پیشینه ی تحقیق................................................................................................... 7
1-5. روش تحقیق........................................................................................................ 7
فصل دوم: شرح حال مولوی
2-1. جایگاه مولوی...................................................................................................... 9
2-2. وضعیت سیاسی و اجتماعی زمان مولوی................................................................ 10
2-3. شرایط ایدئولوزیک جامعه..................................................................................... 11
2-4. تولّد، تخلّص و فوت............................................................................................ 12
2-5. نزدیکان مولوی.................................................................................................... 12
2-6. تحصیلات مولوی................................................................................................. 13
2-7. عقاید و تصوّف مولوی......................................................................................... 13
2-8. آثار مولوی........................................................................................................... 14
فصل سوم: مهارت های زندگی، تعاریف و مروری بر سیر تکامل آن ها
3-1. مقدّمه.................................................................................................................. 17
3-2. مفهوم لغوی و اصطلاحی مهارت های زندگی......................................................... 18
3-3. اهمیت مهار های زندگی....................................................................................... 18
3-4. تاریخچه ی مهارت های زندگی............................................................................ 19
3-5. مهارت های زندگی در آموزه های دینی................................................................. 20
3-6. مهارت های زندگی در ایران کهن.......................................................................... 21
3-6-1. قابوس نامه...................................................................................................... 21
3-6-2. اخلاق ناصری................................................................................................. 22
3-6-3. مرزبان نامه...................................................................................................... 23
3-6-4. کلیله و دمنه.................................................................................................... 23
3-7. قلمرو مهار های زندگی........................................................................................ 24
فصل چهارم: بررسی مهارت زندگی در مثنوی معنوی مولوی
4-1. مهارت های شناختی............................................................................................ 28
4-1-1. مهارت تفکّر انتقادی از دیدگاه روان شناسان................................................... 28
4-1-1-1. تفکّر انتقادی و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی....................................... 28
4-1-1-1-1. مشاهده ی دقیق موقعیت ها و ارزیابی دلایل و شواهد................................ 29
4-1-1-1-2. پرهیز از ظاهربینی .................................................................................. 31
4-1-1-1-3. پرهیز از قیاس به نفس............................................................................ 33
4-1-1-1-4. پرهیز از تقلید کور کورانه........................................................................ 33
4-1-1-1-5. افزایش علم و آگاهی.............................................................................. 33
4-1-1-1-6. سؤال مناسب.......................................................................................... 34
4-1-1-1-7. استدلال.................................................................................................. 34
4-1-1-1-8. عاقبت بینی............................................................................................ 35
4-1-1-1-9. پاکی دل از هواهای نفسانی...................................................................... 37
4-1-2. مهارت تفکّر خلّاق......................................................................................... 38
4-1-2-1. تفکّر خلّاق و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی.......................................... 38
4-1-2-1-1. افزایش علم و آگاهی.............................................................................. 40
4-1-2-1-2. پیروی از استاد....................................................................................... 40
4-1-2-1-3. جست و جوی اطّلاعات جدید................................................................ 41
4-1-2-1-4. دوراندیشی............................................................................................ 41
4-1-2-1-5. خوردن لقمه حلال، پرهیز از انباشتن شکم و پرهیز از گرسنگی................... 42
4-1-2-1-6. تقوی .................................................................................................... 43
4-2. مهارت های فردی............................................................................................... 44
4-2-1. خودآگاهی..................................................................................................... 44
4-2-1-1. خودآگاهی از دیدگاه مولوی......................................................................... 44
4-2-1-1-1. آگاهی از نقاط ضعف و قوّت خویش....................................................... 46
4-2-1-1-2. تلاش و کوشش..................................................................................... 47
4-2-1-1-3. داشتن نگرش مثبت و لذّت بردن از زندگی............................................... 48
4-2-2. عزّت نفس..................................................................................................... 48
4-2-2-1. عزّت نفس و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی.......................................... 50
4-2-2-1-1. کمال جویی............................................................................................ 51
4-2-2-1-2. افزایش آگاهی........................................................................................ 52
4-2-2-1-3. خودباوری............................................................................................. 52
4-2-2-1-4. انس با خدا............................................................................................ 52
4-3. مهارت های بهداشت و سلامت روان و جسم...................................................... 54
4-3-1. مهارت سلامت روان...................................................................................... 54
4-3-1-1. شناخت و کنترل هیجان های خود و دیگران از دیدگاه مولوی..................... 54
4-3-1-1-1. غم....................................................................................................... 57
4-3-1-1-1-1. توجّه به ناپایدار بودن تعلّقات ............................................................. 57
4-3-1-1-1-2. سپاسگزاری و توکّل............................................................................ 58
4-3-1-1-1-3. یاری جستن از خدا و پذیرفتن حقیقت................................................ 58
4-3-1-1-1-4. در نظر گرفتن حکمت خدا................................................................. 59
4-3-1-1-1-5. صبر و تسلیم در برابر رضای الهی....................................................... 60
4-3-1-1-2. حرص و طمع....................................................................................... 60
4-3-1-1-2-1. بیزاری و دوری از طمع...................................................................... 63
4-3-1-1-2-2. قطع تعلّقات ..................................................................................... 63
4-3-1-1-2-3. پرهیز از آرزوهای دور و دراز............................................................. 63
4-3-1-1-2-4. قناعت............................................................................................... 63
4-3-1-1-2-5. عشق الهی......................................................................................... 64
4-3-1-1-3. حسد.................................................................................................... 64
4-3-1-1-3-1. استعانت از خدا.................................................................................. 66
4-3-1-1-3-2. خضوع در برابر اولیاءاللّه.................................................................... 66
4-3-1-1-4. خودخواهی.......................................................................................... 66
4-3-1-1-4-1. تواضع و فروتنی................................................................................ 66
4-3-1-1-5. خشم.................................................................................................... 66
4-3-1-1-5-1. ایمان و تقویت رابطه با خدا................................................................ 68
4-3-1-1-5-2. مدیریت خشم .................................................................................. 68
4-3-1-1-5-3. مهرورزی و اجتناب از کینه توزی........................................................ 68
4-3-1-1-5-4. حلم و بردباری.................................................................................. 69
4-3-1-1-5-5. خضوع و خشوع................................................................................ 69
4-3-1-1-5-6. گذشت و احسان................................................................................ 69
4-3-1-2. عشق های حقیقی موجب سلامت روان...................................................... 70
4-3-2. مهارت سلامت جسمانی................................................................................. 71
4-3-2-1. پرهیز از شکم بارگی.................................................................................... 71
4-3-2-2. تمرین گرسنگی.......................................................................................... 71
4-4. مهارت های ارتباطی در روابط اجتماعی.............................................................. 73
4-4-1. ارتباط کلامی مؤثّر......................................................................................... 74
4-4-1-1. هم حسّی................................................................................................... 75
4-4-1-2. گوش دادن................................................................................................. 75
4-4-1-3. لحن مناسب............................................................................................... 75
4-4-1-4. جلب اعتماد مخاطب................................................................................... 76
4-4-1-5. سنجیده سخن گفتن..................................................................................... 76
4-4-1-6. سخن متناسب با مخاطب............................................................................. 77
4-4-1-7. پرهیز از کلام متکبّرانه.................................................................................. 77
4-4-1-8. اشتیاق گوینده............................................................................................. 77
4-4-1-9. کمال وجودی و مقبولیت گوینده................................................................... 78
4-4-1-10. اشتیاق شنونده........................................................................................... 78
4-4-1-11. دلپذیری و دل انگیختگی کلام.................................................................... 79
4-4-1-12. کلام صادقانه و جذّاب.............................................................................. 79
4-4-2. مهارت ارتباط غیر کلامی مؤثّر....................................................................... 80
4-4-2-1. ارتباط غیر کلامی مؤثّر در طرز نگاه ............................................................. 80
4-4-2-2. ارتباط غیر کلامی مؤثّر در حالت چهره.......................................................... 81
4-4-3. مهارت ابراز وجود و جرأت مندی.................................................................. 82
4-4-3-1. خداشناسی و تقوی...................................................................................... 82
4-4-3-2. رعایت ادب و احترام و پرهیز از گستاخی..................................................... 83
4-5. مهارت های روابط بین فردی............................................................................... 85
4-5-1. مهارت دوست یابی........................................................................................ 85
4-5-1-1. معیار های انتخاب دوست از دیدگاه مولوی................................................ 88
4-5-1-1-1. دوست مؤمن.......................................................................................... 88
4-5-1-1-2. دوست کریم.......................................................................................... 89
4-5-1-1-3. دوست صالح......................................................................................... 89
4-5-1-1-4. دوست عاقل.......................................................................................... 89
4-5-1-2. نگهداری دوستان....................................................................................... 89
4-5-1-2-1. پرهیز از سخن ناصواب........................................................................... 89
4-5-1-2-2. پرهیز از تکبّر......................................................................................... 90
4-5-1-2-3. ابراز محبّت و خوش خلقی..................................................................... 90
4-5-1-2-4. انتقاد پذیر بودن...................................................................................... 91
4-5-1-3. حفظ استقلال در بین دوستان..................................................................... 91
4-5-1-3-1. حفظ راز................................................................................................ 92
4-5-1-3-2. جدایی از دوستان نامناسب...................................................................... 93
4-5-2. پرهیز از دشمن تراشی.................................................................................... 93
4-5-2-1. صبر و مدارا با دشمنان................................................................................. 95
4-5-2-2. پرهیز از کینه توزی...................................................................................... 95
4-5-2-3. پرهیز از مشورت با دشمنان.......................................................................... 95
4-5-3. مهارت همدلی و دیدگاه مولوی...................................................................... 96
4-5-3-1. امیدواری.................................................................................................... 97
4-5-3-2. مصاحبت با دوستان..................................................................................... 97
4-5-3-3. بهره جویی از محضر اهل دل....................................................................... 98
4-5-3-4. کناره جویی از مجالست با نااهلان................................................................ 98
4-6. مهارت های اجتماعی..................................................................................... 100
4-6-1. مهارت تصمیم گیری و دیدگاه مولوی........................................................ 100
4-6-1-1. توجّه به مختار بودن و مسئو لیّت پذیر بودن انسان..................................... 101
4-6-1-2. وجود تقوی........................................................................................... 102
4-6-1-3. وجود عقل و خرد.................................................................................. 102
4-6-1-4. افزایش آگاهی........................................................................................ 103
4-6-1-5. عاقبت بینی............................................................................................ 103
4-6-1-6. مشورت................................................................................................. 103
4-6-1-6-1. شرایط مشورت.................................................................................. 104
4-6-1-7. صبوری................................................................................................. 106
4-6-1-8. در نظر گرفتن توجّه و مشیّت پروردگار.................................................... 106
4-6-1-9. توکّل..................................................................................................... 107
4-6-1-10. تلاش و پرهیز از کاهلی....................................................................... 107
4-6-1-11. امیدواری............................................................................................. 108
4-6-2. مهارت حلّ مسأله..................................................................................... 110
4-6-2-1. درک و تحلیل ماهیّت مسائل و مشکلات.................................................. 110
4-6-2-2. داشتن امید و افکار و خیالات مثبت......................................................... 111
4-6-2-3. صبوری................................................................................................. 111
4-6-2-4. پرهیز از خودخواهی............................................................................... 114
4-6-2-5. قانع بودن.............................................................................................. 114
4-6-2-6. صدقه و احسان...................................................................................... 114
4-6-2-7. شکرگزاری و عبرت آموزی..................................................................... 114
4-7. مهارت های معنوی......................................................................................... 116
4-7-1. مهارت ارتباط با خدا................................................................................. 116
4-7-1-1. شناخت خدا.......................................................................................... 116
4-7-1-1-1. توجّه به فطرت انسان......................................................................... 118
4-7-1-1-2. تفکّر در آثار خلقت........................................................................... 118
4-7-1-1-3. توجّه به هدف آفرینش....................................................................... 119
4-7-1-1-4. توجّه به نظم آفرینش.......................................................................... 119
4-7-1-1-5. پرهیز از جست و جو در ذات خداوند................................................. 120
4-7-1-2. اطاعت و عبادت خدا........................................................................... 120
4-7-1-2-1. انجام فرایض دینی............................................................................. 120
4-7-1-2-2. دعا و نیایش ..................................................................................... 122
4-7-1-2-3. شکرگزاری........................................................................................ 123
4-7-1-4. توبه....................................................................................................... 124
4-7-1-5. تقرّب به خدا......................................................................................... 125
4-7-2. ترک تعلّقات.............................................................................................. 125
4-7-3. همراهی با اهل کمال................................................................................. 126
4-7-4. عشق........................................................................................................ 127
4-8 . مهارت های اخلاقی...................................................................................... 128
4-8-1. اخلاق از دیدگاه مولوی............................................................................... 128
4-8-1-1. انسان مسئول اعمال خویش..................................................................... 128
4-8-1-2. توجّه به عیوب خویش و پرهیز از بد گویی نسبت به دیگران...................... 129
4-8-1-3. مدارا و حلم........................................................................................... 129
4-8-1-4. خوش خلقی ......................................................................................... 130
4-8-1-5. حمل بر برائت و پرهیز از بهتان............................................................... 130
4-8-1-6. خدایی بودن........................................................................................... 130
4-8-1-7. مهارت داشتن ادب................................................................................. 130
4-8-1-8 . پرهیز از دروغ...................................................................................... 130
4-8-1-9. اغتنام فرصت......................................................................................... 130
فصل پنجم :نتیجه گیری، پیشنهاد، فهرست منابع و مآخذ
5-1. نتیجه گیری.................................................................................................... 132
5-2. پیشنهاد.......................................................................................................... 134
5-3. فهرست منابع و مآخذ..................................................................................... 135
5-4. چکیده انگلیسی............................................................................................. 141
منبع:
کتب:
قرآن، 1386، ترجمه ی الهی قمشه ای، تهران، انتشارات تلاوت با همکاری انتشارات پیام عدالت، چاپ سیزدهم.
علی ابن ابی طالب (ع)، 1378، نهج البلاغه، ترجمه ی محمّد دشتی، قم، انتشارات مفاتیح قران، چاپ اوّل.
آقازاده، محرّم،1380، راهنمای آموزش مهارت های زندگی برای جوانان و زنان، تهران، نشر نی ،جلد 1، چاپ اوّل.
، 1379، مقدّمات مهارت های مطالعه و پژوهش، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
اکبری، محمود،1388، مهارت های زندگی، قم، انتشارات فتیان، چاپ هفتم.
اصفهانی، محمّد مهدی وهمکاران، 1386، آیین تندرستی، تهران، انتشارات تندیس، چاپ دهم.
الهامی نیا، علی اصغر، 1378، فضایل اخلاقی، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، چاپ اوّل.
براندن، ناتانیل، 1388 ، گام های مؤثّر برای خودباوری، ترجمه رضوان محتشم، تهران، انتشارات آبگین رایان، چاپ اول.
توسی،خواجه نصیرالدّین،1373 ،اخلاق ناصری،تصحیح مجتبی مینوی،علیرضا حیدری،تهران،انشارات خوارزمی.
10- تی وود، جولیا، 1380 ، ارتباطات میان فردی، ترجمه ی مهرداد فیروز بخت، تهران، انتشارات مهتاب.
11-جعفری، محمّد تقی، 1363 ، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمّد بلخی، تهران، انتشارات اسلامی، جلد 3،6،7، 8، 9،10،12،13،15.
، 1366، تفسیر و نقد و تحلیل مثتوی جلال الدین محمّد بلخی، تهران، انتشارات اسلامی، جلد 1، 4.
، 1362، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی معنوی جلال الدین محمّد بلخی، تهران، انتشارات اسلامی، جلد 5 ،14.
14-حسینی، سید ابوالقاسم، 1363، اصول بهداشت روانی، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد، چاپ دوم.
15- خنیفر، حسین و پور حسینی، مژده ، 1390، مهارت های زندگی، تهران، انتشارات هاجر، چاپ یازدهم.
16- دانشور، میترا و دیگران، 1392،تفکر و سبک زندگی، تهران، انتشارات شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.
17 - دژکام، محمّد رضا، 1392 ، مهارت های زندگی، تهران، انتشارات دنیس.
18 - رابینز، آنتونی ، 1373، به سوی کامیابی، ترجمه ی مهدی مجرد زاده، تهران انتشارات مترجم، چاپ ششم.
19 - زرّین کوب، عبدالحسین، 1390 ، پلّه پلّه تا ملاقات خدا: درباره ی زندگی، اندیشه و سلوک مولانا جلال الدین بلخی، تهران، انتشارات علمی، چاپ سی و یکم.
20 - ، 1374 ، سرّنی ( نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی معنوی)، تهران، انتشارات علمی.
21- زمانی، کریم،1392، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران، انتشارات اطّلاعات، دفتراوّل و دوم.
22- سادات، محمّد علی، 1368، اخلاق اسلامی، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، چاپ ششم.
23- سازمان جهانی بهداشت، 1379، بر نامه های آموزش مهارت های زندگی، ترجمه و اقتباس: ربابه نوری ، پروانه محمّد خانی، تهران، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان.
24- سبحانی، توفیق، 1369 ،تاریخ ادبیات 2، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اوّل.
25- شاملو، سعید، 1382،روان شناسی شخصیت، تهران، انتشارات رشد.
26- شجری، رضا، 1386،معرفی و نقدو تحلیل شروح مثنوی (شروح فارسی و موجود در ایران)، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ اوّل.
27- شیمل، آنه ماری، 1389، مولانا: دیروز امروز فردا، ترجمه ی محمّد طرف، تهران، انشارات بصیرت.
28- ، 1378،من بادم و تو آتش (درباره زندگی و آثار مولانا)، ترجمه ی فریدون بدره ای، تهران، انتشارات توس.
29- صفا، ذبیح الله، 1361، تاریخ ادبیات ایران، تلخیص از محمّد ترابی، تهران، انتشارات فردوسی، جلد دوم و خلاصه ی جلد سوّم.
30- طارمیان، فرهاد، 1379،مهارت های زندگی، تهران، مؤسّسه ی فرهنگی منادی تربیت، چاپ سوّم.
31- عنصرالمعالی، کیکاووس، 1337، قابوس نامه، تصحیح سعید نفیسی، تهران، انتشارات مروی، چاپ چهارم.
32- فرّ مهینی فراهانی، محسن و پیداد، فاطمه، 1389،مهارت های زندگی، تهران، شباهنگ، چاپ اول.
33- فروزانفر، بدیع الزمان، 1388،رساله در تحقیق احوال و زندگانی مولانا جلال الدین محمّد مشهور به مولوی، تهران، انتشارات زوّار.
34- ، 1387 ، زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولوی، تهران، کتاب پارسه، چاپ اول.
35- ، 1361، احادیث مثنوی، تهران، انتشارات امیر کبیر.
36- ماسن، پاول هنری و همکاران، 1380،رشد و شخصیت کودک، ترجمه ی مهشید یاسایی، تهران، انتشارات کتاب ماد.
37- محمّد خانی، شهرام، 1383،مهارت های حلّ مسئله و تصمیم گیری مؤثّر، تهران، انتشارات طلوع دانش.
38- مطهّری، مرتضی، 1373، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، انتشارات صدرا، چاپ بیست و سوم.
39- معین، محمّد، 1389 ، فرهنگ فارسی (یک جلدی)، تهران، انتشارات زرّین، چاپ سوّم.
40- مولوی، جلال الدین محمد، 1363، کلیات شمس ( دیوان کبیر)، تصحیح بدیع الزمان فروزان فر، تهران، انشارات امیر کبیر.
41- ، 1390، مثنوی معنوی، براساس نسخه رینولد نیکلسون،
تهران، انتشارات اشارات طلایی، چاپ اول.
42- منشی، نصرالله، 1390، کلیله و دمنه، بر اساس نسخه ی مجتبی مینوی، به کوشش مجید ملّایی، تهران، انتشارات چوک آشتیان، چاپ سوّم.
43- موتابی، فرشته، 1383، مهارت های کنترل خشم، تهران، انتشارات طلوع دانش.
44- مورفی، ژوزف، 1386، قدرت فکر، ترجمه ی هوشیار رزم آرا، تهران، انتشارات سپنج، چاپ سی ام.
45-نریمانی، محمّد، 1382، روش های مقابله با مشکلات زندگی، اردبیل، انتشارات شیخ صفی الدین اردبیلی، چاپ دوم.
46- نهج الفصاحه، 1386، گردآورنده و مترجم علی شیروانی، تهران، انتشارات دارالفکر، چاپ چهارم.
47- وراوینی، سعدالدین، 1366، مرزبان نامه، تصحیح خطیب رهبر، تهران، انتشارات صفی علی شاه.
48- هارجی، اون ودیگران، 1392، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه مهرداد فیروز بخت و خشایار بیگی، تهران، انتشارات رشد.
مقالات:
بورونی، علی، 1386،آموزه های اخلاقی در مثنوی معنوی، نشریه ی پایگاه مجلّات تخصّصی نور، شماره8، تابستان.
حیدرنیا، محمّدعلی و شریفی، مرجان و مجیدی، هانیه، 1391، بررسی شاخص در جست و جوی شخصیت در حیطه ی سلامت روانی در مثنوی معنوی، فصل نامه ی فقه پزشکی، سال چهارم، شماره ی 11 و 12، بهار و تابستان.
فتح اللهی، علی و صحرایی، قاسم، 1392، ابعاد اجتماعی مهارت های زندگی از دیدگاه مولوی، نشریه ی علمی پژوهشی پژوهش نامه ی ادبیات تعلیمی، سال پنجم ، شماره 17 .
فلاحی، کیومرث، 1389 ، مولانا و جلوه های ارتباط غیر کلامی در مثنوی، نشریه ی تخصصی مولانا پژوهی، سال اوّل، شماره ی 4، زمستان.
فیاضی ،ایران دخت ومرضیه کریمی.(1389) بررسی مهارت های بین فردی در سیره معصومین (ع)، فصلنامه ی تربیت اسلامی ، سال پنجم، شماره 10 ، بهار و تابستان.
کریمی تارقلی، فاطمه، 1392، بررسی قدرت عشق و ایمان در مثنوی، فصل نامه ی تخصصی، سبک شناسی نظم ونثر فارسی (بهار ادب )، علمی پژوهشی، سال ششم، شماره ی 2.
مردانی، فیروز و شریفی اصفهانی، محمود، 1389، بررسی تطبیقی مفهوم عزّت نفس از دیدگاه مولانا و روانشناسان انسان گرا، پژوهش نامه ی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شماره22، بهار.
سایت ها:
بی باک، حسام، 1389، مهارت های زندگی در کلام مولانا(مشورت)، پایگاه راسخون،www.rasekhoon.net ، 1392، ساعت19.
غفوری، مجید، 1392، مهارت های زندگی قرآنی، هوش برتر،خرداد،hooshebartar.blagfa.com ، 1392، ساعت 17.
3-کتابی، احمد، 1391،تجلّی مدارا در اندیشه های مولانا، پایگاه راسخون،www.rasekhoon.net ، 1392، ساعت 10.
4-مددیان پاک، علی ، 1388، اصول و مبانی مهارت های زندگی ، مجله ی دنیای روانشناسی ، www.porsyar.com ، 1392، ساعت19.