پایان نامه بررسی رابطه بین استرس و عزت نفس در بین دانشجویان روان شناسی بالینی و تربیت بدنی در دانشگاه آزاد واحد اردبیل در سال

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی 

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه:

 استرس یکی از مفاهیم مهم در مطالعه ی روانشناسی و بهداشت روانی به شمار می آید. و به کفایت گوناگون در زندگی اطلاق می شود و به عنوان علل بسیاری از دردها، ناراحتی ها ، بیماریها تلقی می شود. مردم عادی آن را پدیده ای رنج آور و ناخوشایند ، پزشکان مسئله را از دید واکنش های فیزیولوژیک روانپزشکان نیاز بر فشارهای مهم و به کاربردن مکانزیم های سایکوفیزیوژیک و بالاخره روانشناسان آن را تغییر رفتار و حالات هیجانی و بحرانی می دانند(اتکنیسون،ترجمه براهنی،1368)

          یکی از شیوه های رایج در تعریف استرس در نظرگرفتن آن به عنوان محرک است(ترس هوانر 1979)استرس را واقعه محرکی که لازم است فرد با آن سازگار شود تعریف کرد. بنابراین استرس به عنوان یک محرک هر موقعیتی است که در خواست های غیر معقول و فوق العاده را داشته و نیازمند تغییر در الگوی زندگی جاری فرد باشد (هولمزوراهه 1976) استرس به شکل دیگر می تواند به صورت پاسخ فیزیولوژیکی در نظر گرفته شود(سلیه 1976)، طبق نظر هانس فیزیولوژیست الگوی نامتمایز فعالیت فیزیولوژیکی ذاتاً ناگوار است . زیرا تند شدن ضربان قلب ،تند شدن تنفس و افزایش تنش عضلانی و کارکرد تعادل حیاتی را مختل می کند. طبق نظر سلیه هرگاه شخص برای مدت طولانی انگیختگی فیزیولوژیکی را تجربه کند (مثل بیماری) بدن دچار استرس می شود . پژوهشگران دیگر می گویند واکنش استرس نه تنها تغییرات فیزیولوژیکی بلکه اختلال واکنش های رفتاری رفتاری –حرکتی (مثل :لرزش دست، اختلال گفتاری)آشفتگی هیجانی و بدکاری شناختی را شامل می شود (لازاروس 1996)

       با توجه به اینکه زندگی دانشجویی با تنشها و فشارهایی همراه است که به صورت های مختلف سلامت  روانی دانشجویان را تهدید می کند. این تنشها  تا حدی از محیط دانشگاه و از فشارها و محدودیت ها ی ذاتی دوره ی دانشجویی به عنوان مرحله ای انتقالی ولی بسیار مهم در زندگی افراد سرچشمه می گیرد.

      استرس ممکن است به صورت محرک های فیزیکی ، عفونت ها ، واکنش های آلرژیک و نظایر آنها باشد.یا به صورت تغییر کلی در جو اجتماعی –روانی  فرق آنان این است که اولی یک عامل استرس زای فیزیکی است که از  طریق هیپوتالاموس  غده ی فوق کلیوی و سلسله اعصاب سمپاتیک و با ترشح هورمون های مختلف تاثیر می گذارد ولی نه تنها با قدرت تهدیدی که اصولاً  در عامل استرس زا نهفته است بلکه  با کیفیت درک شخصی آن ارتباط دارد. یافته ای بالینی نشان می دهد که استرس ها و فشارها می تواند سلامت جسمانی و روانی دانشجویان را تحت تاثیر قرار دهد.

     در طول هزاران سال گذشته این مطلب ثابت شده است که انسان نیاز دارد خودش را خوب بداند و تمام کارکرد هایش را اخلاقی و منطقی جلوه دهد. بسیاری از روان شناسان این نظریه را پذیرفته اند که انسان دارای نیاز به عزت نفس است از میان این افراد کاری هورنای روثی را که توسط آن افراد نکوهش می کنند خود پنداره ای خوب و مطلوب از خویش بدست آورده و از آن دفاع نمایند. را مورد بحث قرار داده است.برخورداری از اعتماد بنفس قوی قدرت تصمیم گیری و ابتکار ، خلاقیت و نوآوری، سلامت فکری و بهداشت روانی از جمله مفاهیمی است که در رابطه ی مستقیمی با میزان عزت نفس یا احساس خود ارزشمندی فرد دارد. برای اینکه فرد بتواند از حداکثر توانمندی های مهم بالقوه ی خود استفاده کند باید از نگرش مثبت به خود و محیط اطراف و انگیزه های فنی برای تلاش برخوردار باشد. از برجسته ترین ویژگی های صاحبان تفکر واگرا داشتن عزت نفس یا احساس ارزشمندی بالا است.

        در طول یک قرن گذشته بسیاری از روان شناسان  اتفاق نظر دارند که انسان نیازمند به عزت نفس است در ادبیات روانشناختی مطالب منفعلی درباره ی عزت نفس وجود دارد تا به امروز تحقیقات و مطالعات زیادی درباره عزت نفس و ارتباط آن و متغیر های متعدد دیگر انجام گرفته است . که بیشتر تحقیقات این مطلب مهم و اساسی تاکید می کند که عزت نفس بالا از عوامل مثبت و موثر در بهداشت روانی و مقابله با استرس و عزت نفس پایین از عوامل مستعد کنندهی ناراحتی های روانی و عوامل بروز استرس و عامل کلی استرس زا می باشد. مجموعه برداشت ها  و ارزیابی ها و تجاربی که از خویش داریم باعث می شود که نسبت به خود احساس خوشایند ارزشمند بودن یا برعکس احساس نا خوشایندبی کفایتی داشته باشیم عزت نفس برابر است با خودباوری واقعی . یعنی خود را آن گونه که مهستیم باور کنیم و برای خشنودی خودمان و دیگران تلاش نماییم.

بیان مسئله:

        ارزیابی وقایع به عنوان پر استرس به دو گونه از عوامل بستگی دارد عواملی که مربوط به فرد است و عواملی که به موفقیت بستگی دارد. عوامل فردی شامل ویژگی های شخصیتی ، هوشی ، انگیزش فردی می شودبرای مثال افراد برخوردار از عزت نفس بالا بر این باورند که توانایی های لازم را برای بر آوردن نیازهای یک موقعیت را دارند. دو صورت مواجهه با موقعیت پر استرس ممکن است به عوض تهدید انگیز قلمداد کردن آن را به گونه ای مبارزه طلبی ببیند الیس معتقد است باورهای غیر منطقی بسیاری از مردم موجب افزایش استرس آنها می شود عواملی که موقعیتی را پر استرس می کند در وهله ی اول وقایعی هستند که ملزومات شدیدی را می طلبند ( لوپرسون و نیلوفد 1987 )

       استرس در زندگی روزمره  به وفور دیده می شود و همه ی افراد به دفعات متعدد تحت تاثیر استرس قرار می گیرند و آن را تجربه می کند و وقتی که دچار استرس شده وارد محیط درس و دانشگاه می شود  معمولا همه ی دوستان و هم کلاسی ها متوجه می شوند و در کلاس استرس فرد به دیگران سرایت می کند.

     استرس ، پیامدها و شیوه های مقابله از جمله موضوعاتی است که تحقیقات و مطالعات علمی زیادی را در کشورهای مختلف جهان به خود اختصاص داده است در راستای این امر روانشناسان به روان پزشکان مشاوران و سایر افرادی  افرادی که در این زمینه دست اندر کاراند توجه ویژه ای به آن مبذول داشته اند.لازاروس استرس را تعامل نامطلوب فرد –محیط تعریف می کند که فرد را وادار به واکنش می نماید و این واکنش ها ممکن است به صورت های مختلف روانی – جسمانی، شناختی و رفتاری بروز کند.

     یافته های بالینی نشان می دهد که استرس ها و فشارزا ها می تواند سلامت جسمانی و روانی و عملکرد تحصیلی دانشجویان را تحت تاثیر قرار دهد. قسمت عمده ای از واکنش فرد به استرس بستگی به ارزیابی و تغییر فرد از توانایی های خود و چگونگی برخورد و کنترل موقعیت های استرس زا اهمیتی است که چنین رویارویی برای سلامتی فرد دارد. استرس ابعادمختلف شناختی ، عاطفی، هیجانی ، روانی ، حرکتی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و از کسب معلومات و چگونگی پردازش داده ها گرفته تا انگیزه و نگرش ها را متاثر می کند و مانع از رشد و شکوفائی فرد می شود.پژوهش ها نشان می دهد که مهمترین استرس ها در بین دانشجویان ، امتحانات، شکست تحصیلی، اوقات کلاس و تکالیف، به طوریکه نتایج تحقیقات مختلف نشانن می دهد فشار زاهای زیاد و مستمر در زندگی دانشجویان نه تنها سبب ایجاد اختلالات جسمانی، روانی و تنی می شود(لوئینگ 1999 و فولکمن 1987) بلکه باعث افت تحصیلی می شود ( پولادی ری شهر 1374) واضح است که افت عملکرد تحصیلی به عنوان آشکارترین پیامد در دانشگاه از مسائل مهم آموزشی است که سالانه هزینه های (مادی و معنوی ) زیادی را به وجود می آورد که شناخت این موانع ضرورت  اساسی دارد.

      عزت نفس یعنی اینکه شما تا  چه اندازه خود را ارزشمند و مهم تلقی کنید عزت نفس همان تصوری است که شما از خودتان دارید احساساتی که درباره ی موفقیت های کوچک و بزرگ زندگیتان دارید همه از همین جا ناشی می شود. عزت نفس داشتن به این معنا نیست که بی مورد به خودتان بنازید و دچار غرور و از خود راضی شوید یا این که تصور کنید آدم بی عیب و نقص هستید. هیچ کس این طور نیست. عزت نفس یعنی همان طور که هستید خودتان را دوست داشته باشید و بدانید که با وجود تمام نقص و کمبود باز همان انسان ارزشمندی هستید و شایستگی این را که دیگران دوستتان داشته باشند و شما را بپذیرند را دارید.

اهمیت و ضرورت پژوهش

        عواملی که اهمیت این پژوهش را نشان می دهد این است که محیط دانشگاه محیط پر استرس زا است و بسیاری از دانشجویان دچار استرس می شوند مثلاً زنانی که مشغول دادن امتحان پر استرس هستند پرسش را بد می فهمند یا موضوعاتی را که شب قبل از امتحان به خوبی مطالعه کرده اند را به یاد نمی آورند بسیار سختاست که فکر کنیم پاسخ پرسشی را می دانیم و احتمالاً  پس از پایان امتحان آن را به یاد می آوریم لذا استرس باعث کاهش عملکرد دانشجویان شده و موجب می شود شلامت روان آنان به خطر افتد. برای همین به دنبال این هستیم تا این عوامل استرس زا را شناسایی و راهکارهایی را برای مقابله با آنها بررسی کنیم.

       اکثر صاحب نظران برخورداری از عزت نفس را به عنوان عامل مرکزی و اساسی در  سازگاری و پیشرفتو مقابله با استرس افراد می دانند. این باور گسترش یافته و دارای تاریخچه ای طولانی است و عزت نفس برای اولین بار توسط ویلیام جیمز بررسی شد.سپس دانشمندان زیادی سعی بر بررسی رابطه ی عزت نفس و تاثیر آن بر ابعاد زندگی فرد داشته اند. اکثریت افراد هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف دارند افرادی که عزت نفس آنه بالا است تمایل دارند که بیشتر به نقاط قوت خود توجه کنند تا به نقاط ضعف . همچنین این افراد آماده تر هستند تا ارزیابی های مثبت از خودشان را قبول کنند افرادی با عزت نفس پایین احتمالاً بیشتر ارزیابی های منفی را قبول می کنند و در هر صورت سعادت و موفقیت هر فرد در زندگی احساس خوب داشتن در مورد خود است نیاز داریم که خود را از نظر جسمی ، فکری ، با ارزش بدانیم.

سئوالات تحقیق:    

1-  ایا سن در استرس تاثیر دارد.

2- آیا سن در عزت نفس تاثیر  دارد.

3- آیا بومی ، غیر بومی بودن در استرس و عوامل استرس زا تاثیر دارد .

4- آیا بومی ، غیر بومی بودن در عزت نفس تاثیر دارد.

5- وضعیت تأهل در استرس تاثیر دارد.

6- وضعیت تاهل  در عزت نفس تاثیر دارد.

فرضیه های پژوهش:

1- بین عزت نفس و استرس رابطه وجود دارد.

2- بین سن ، عزت نفس و استرس رابطه وجود دارد.

3- بین وضعیت سکونت، عزت نفس و استرس رابطه وجود دارد.

4- بین عزت نفس و رشته تحصیلی رابطه وجود دارد.

5- بین غیر بومی بودن و استرس رابطه وجود  دارد.

6- بین غیر بومی بودن و عزت نفس رابطه وجود دارد.

اهداف پژوهش:

بررسی رابطه ی بین استرس و عزت نفس در بین دانشجویان روانشناسی و تربیت بدنی دانشگاه آزاد سال 92-91

اهداف جزئی:

1- بررسی عزت نفس در بین رشته های تحصیلی روانشناسی و تربیت بدنی

2-بررسی وضعیت سکونت و عزت نفس دانشجویان رشته های روانشناسی بالینی و تربیت بدنی

3- بررسی تاثیر عزت نفس و استرس  در پیشرفت تحصیلی دانشجویان

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها و مفاهیم:

        در لغت نامه ی اکسفورد تعریف استرس فشار است .-فرهنگ جامع  روانشناسی و روان پزشکی (1373)

استرس را چنین تعریف کرده است هر چیزی که در تمامیت زیست شناختی ارگانیسم اختلال به وجود آورد.و شرایطی ایجاد کند که  ارگانیسم طبیعتاً از آن پرهیز کند استرس شمرده می شود. (ص 1449)

استرس: استرس را  می توان به عنوان محرک یا تغییری در محیط داخلی یا خارجی تعریف کرد که درد آن قدرت ، شدت دوام موجب شود ظرفیت سازشی ارگانیسم فراتر رود و در نتیجه در شرایطی مشخص می توتند به هم ریختن رفتار یا نوعی سازگاری و اختلال منجر شود و احیاناً به بیماری منجر شود.

        تعریف مخصوص استرس : به ارزشیابی فرد در مورد خود یا قضاوت فرد در مود ارزش خود را عزت نفس می گویند (کوپر اسمیت 1967)

       تعریف عملیاتی عزت نفس : مجموع ارزیابی کلی فرد به وسیله ی میزان مخالفت یا موافقت از صفات خود به عمل می آورد.

        استرس: لازاروس استرس را تحت عنوان داروی شناختی فرد تعریف می کند که منابع شخصی او تحت فشار قرار خواهد گرفت یا فرد قادر به کنار آمدن با خواسته هایی که به وسیله ی یک رویدادخاصصی ارائه می شود نیست به عقیده ی او استرس الگویی از حالت هیجانی منفی واکنش های فیزیولوژیکی است و در موقعیت هایی رخ می دهد که فرد احساس می کند هدف های مهم او مورد تهدید واقع شده است و قادر به مقابله با عوامل تهدید کننده نیست منظور از عوامل استرس زا دانشجویی عواملی است که در بین دانشجویان داتنشگاه آزاد در قالب های مختلف تحصیلی-هیجانی است که توسط پرسش نامه مورد سنجش قرار گرفته است.

         در این تحقیق در پرسش نامه ی کنار آمدن لازاروس که شامل 66 سؤال است که 5 سؤال آن در 8 مقیاس روش های کنار آمدن ، کنار آمدن رویارویانه، دوری جو، خویشتن داری، جستجوی حمایت اجتماعی مسئولیت پذیری، گریز، اجتناب، حل مدیرانه ی مسئله، ارزیابی مجدد مثبت، طبقه بندی نمره و به 16 سؤال آن نمره تعلق نمی گیرد.