پروپوزال مقایسه تاثیر سیستم های مغزی رفتاری فعالسازی بازداری بر ابعاد خلق و خو و نشانگان پنج عاملی شخصیت کاستا در بین افراد معتاد و عادی

عنوان تحقیق به فارسی: مقایسه تاثیر سیستم های مغزی رفتاری فعالسازی بازداری بر ابعاد خلق و خو و نشانگان پنج عاملی شخصیت کاستا در بین افراد معتاد و عادی

عنوان تحقیق به انگلیسی:

  Comparison of behavioral activation and inhibition of brain systems on five-factor personality  Costa dimensions and symptoms of mood among addicts and normal

پرسش اصلی پژوهش:

1-آبا سیستم های مغزی رفتاری فعالسازی بازداری بر ابعاد خلق و خو و نشانگان پنج عاملی شخصیت کاستا در بین افراد معتاد و عادی تاثیر گذار است؟

  بیان مسئله: بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبه‏های مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق به صورت مستند) :

اعتیاد معضل بزرگ جوامع امروزی است پژوهش های بین المللی و ملی ضمن اثبات سیر صعودی ابتلاء به مصرف مواد مخدر و بویژه مصرف سیگار در بین نوجوانان و جوانان ، بر این نکته تاکید می کنند که انگیزه مصرف مواد مخدر از پیروی از عضو معتاد خانواده به سوی نقش گروه همسالان دچار تغییر الگو شده است(لیدا کاکیا،1389).

مشکل هیجانی، مشکل روانی و اختلالات شخصیت و شیوههای رویارویی با استرس(حسنشاهی و احمدیان، 2005)به عنوان دلایل مصرف مواد مخدر بیان شده اند. کاستی امکانات برای پاسخ دادن به نیازهای طبیعی، روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان(مانند کنجکاوی، تنوع طلبی، هیجان جویی، ماجراجویی، گرایش به مورد پذیرش قرار گرفتن از سوی دیگران و گرایش به موفق بودن در میان همسالان) نیز از دلایل گرایش به کسب لذت و تفنن از مصرف مواد مخدر و عضویت در گروههای ناسالم بیان شده است (وزیریان و مستشاری،2012).

 شواهد اخیر از نقش عوامل مزاجی در بروز و دوام اعتیاد حمایت می کنند. مطابق مدل طرح شده به وسیله کلونینجر(1987). شخصیت دو ساختار اساسی دارد: خلق و خو(سرشت) و منش. ترکیبی از چهار بعد خلق و خوی، نوجویی،  اجتناب از آسیب، وابستگی به پاداش و پشتکار و سه بعد منش خود- راهبری، همکاری و خود- فراروی شخصیت فرد را شکل می دهند.کلونینجر معتقد است که سامانه های خلق و خو در مغز دارای سازمان یافتگی کارکردی[1] متشکل از سامانه های متفاوت و مستقل از یکدیگر برای فعال سازی، تداوم، و بازداری رفتار در پاسخگویی به گروههای معینی از محرک هاست. فعال سازی  رفتاری در  پاسخ به محرک های نو(جدید)[2] و نشانه های پاداش و رهایی از تنبیه است.  بنابراین تفاوت های  فردی در چنین  قابلیتی « نوجویی»[3]نامیده  می شود. بازد اری رفتاری در  پاسخ به  محرک های تنبیه یا  نبودن پاداش است. تفاوت های  فردی در  قابلیت وقفه  یا بازداری رفتاری[4]، آسیب پرهیزی[5] نامیده می شود. رفتاری که با پاداش تقویت می شود معمولا تا مدتی پس از قطع پاداش ادامه می یابد. کلونینجر تفاوت های فردی در تداوم پاسخ پس از قطع پاداش را پاداش – وابستگی[6] نام گذاری کرد، این ابعاد خلق و خو در تحقیقات گذشته با آسیب شناسی روانی مرتبط بوده اند.

      تحقیقات جول هاو ایزومتسا[7]، (2005 ) نشان داد که بین نمرات اجتناب از آسیب با علائم افسردگی و اضطراب،سو مصر موارد رابطه معناداری وجود دارد و نمرات خود- راهبری نیز با علائم افسردگی و اضطراب ارتباط منفی داشت. نیمان[8] و همکاران، (2011) در پژوهش خود دریافتند، که آسیب پرهیزی با اختلال سو مصرف مواد به میزان زیادی ارتباط مثبت دارد، همچنین نگرانی اولیه با اختلال افسردگی و علائم افسرده کننده با تاثیرات یکسانی در ارتباط است و ترس از تردید، خجالت و احساسات نیز با اختلال و علائم افسرده کننده ارتباط مثبت یکسانی دارد. لیو[9] و همکاران، (2001) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که بیماران مبتلا به وسواس در بعد آسیب پرهیزی نمرات بالاتر، و در ابعاد نوجویی، وابستگی به پاداش، خود- راهبری و همکاری نمرات پایین تری نسبت به گروه بهنجار دارند (به نقل از ابوالقاسمی و همکاران، 1390).

یکی دیگر  از مهم ترین عوامل مزاجی، فعالیت سیستم های مغزی- رفتاری است؛ این مدل شخصیتی، توسط «گری»[10] مطرح شده است. به اعتقاد «گری»(1995) سه سامانه مغزی وجود دارد که رفتارها و هیجان ها را کنترل می کند: (1) سامانه فعال ساز رفتاری                ( BAS)[11].(2) سامانه بازداری رفتاری(BIS)[12] و (3) سامانه جنگ و گریز (FFS)[13]. این سامانه ها با وجود مستقل بودن، با یکدیگر تعامل دارند. تفاوت های فردی در کارکرد این سیستم ها و تعامل آنها، زیربنای خلق و خوی انسان را تشکیل می دهند. سیستم های فعال سازی رفتاری به محرک های شرطی پاداش و فقدان تنبیه پاسخ می دهد. سیستم بازداری رفتاری از طریق محرک های شرطی که با حذف پاداش و تنبیه همخوانی دارند و محرک های جدید یا محرک هایی که به صورت ذاتی دربرگیرنده ترس هستند تحریک می شوند. فعالیت این سیستم موجب فراخوانی حالت عاطفی اضطراب و بازداری رفتاری، اجتناب فعل پذیر، خاموشی، افزایش توجه و برپایی می گردد. سیستم ستیز/گریز به محرک های غیر شرطی آزارنده پاسخ می دهد و پاسخ های آن در غالب پرخاشگری دفاعی  غیر شرطی یا رفتار گریز است. گری (1994) بر اساس نظریه  سیستم های مغزی – رفتاری این فرض را مطرح ساخت که اختلالات روانپزشکی ناشی از اختلال کارکرد (بیش فعالی یا کم فعالی) یکی از سیستم ها یا تعاملات آنها می باشد. به عنوان مثال، اضطراب و افسردگی نتیجه فعالیت بیشترBIS می باشد. در حالی که به اعتقاد وی افسردگی پسیکوتیک از فعالیت کم BAS و سوء مصرف مواد از فعالیت بیشترBAS ناشی می شود. جانسون[14]و همکاران،(2003) در یک مطالعه همه گیر شناسی دریافتند که نمرات بالای BIS، تشخیص اختلالات افسردگی و اضطراب طول عمر را پیش بینی می کند، نتایج پژوهش آنها همچنین نشان داد که نمره های بالای BAS پیش بینی کننده تشخیص سوءمصرف مواد و وابستگی در طول عمر می باشد. با وجود این، پژوهش آنها شواهدی دال بر مرتبط بودن نمره های پایین BAS با افسردگی یا ارتباط نمره بالای BAS  با سوء مصرف الکل فراهم نیاورد. برخلاف آن، لاک استون و داو[15]،( 2001 ) گزارش نمودند که نمره های پایین BIS و نمره های بالای BAS هر دو با سوء مصرف الکل مرتبط می باشند. همچنین کاش[16] و همکاران،( 2012) نشان دادند که بیماران افسرده در مقایسه با افراد بهنجار دارای سطوح بالای فعالیت BIS و سطوح پایین فعالیتBAS می باشند( نقل از حسنی و همکاران، 1386؛ عبدی و همکاران، 1390).  

شخصیّت عاملی تأثیرگذار در سازگاری و سلامت عمومی و مجموعهای سازمان یافته، واحد و متشکل از خصوصیّات نسبتاً پایدار و ثابت است که موجب تمایز افراد از یکدیگر میشود. اصطلاح شخصیّت به طور خلاصه برای توضیح دادن ثبات در رفتار فرد در طول زمان و موقعیّتها و تفاوتهای رفتاری در بین افرادی که به موقعیّت یکسان واکنش نشان میدهند به کار برده میشود. به عبارت دیگر، شخصیّت به مجموعه صفات رفتاری باثبات فرد اشاره دارد (ویتن، 2002 ، ترجمه سیّد محمّدی، 1383) نظریه های شخصیّت ارتباط میان ویژگیهای شخصیّتی و رفتارهای ناهنجار اجتماعی را تأیید کرده اند. بر اساس این نظریه ها، تعامل محیط، شرایط، عوامل فردی و شخصیّتی در ایجاد رفتارهای مجرمانه و نابهنجار تأثیرگذار هستند (آیسنک، 1989 ؛ ترجمه شریفی و نجفی زند، 1385). در مدل پنج عامل بزرگ کاستا و مک کر اعتقاد بر این است که شخصیّت از پنج بُعد نسبتاً مستقل تشکیل شده است که طبقه بندی معناداری را برای مطالعه تفاوتهای فردی شکل میدهد (روبی، براون، و بلای،2005).عامل برونگرایی ، شامل تمایلات رفتاری بیرونی و ارتباطی نظیر اجتماعی بودن، پرحرف بودن، قاطعیّت، هیجان خواهی و فعّال بودن است )مک کرا ،2002)عامل روان نژندی تفاوتهای فردی را در تجربه ناکامی نشان میدهد و نشانگر استعداد تجربه ی احساسات منفی است و همراه با رفتارهایی نظیر نگرانی، افسردگی، عاطفی بودن و اضطراب است. این افراد در تنظیی هیجانها مشکل دارند و این امر باع کاهش توانایی آنها در تصمییگیری و مقابله مؤثّر با استرس میشود )هافستد ؛ و مک کرا، 2004).

عامل توافق پذیری یا سازگاری ویژگیهای رفتاری اعتماد، انعطافپذیری، همکاری و تحمّل را نشان میدهد (کاستا و مک کرا، 2002) عامل وظیفه شناسی(مسؤولیّت پذیری)بر قابل اتکا بودن و مسؤولیّت پذیر بودن فرد دلالت دارد و به میزان پشتکار و تلاش او در رسیدن به هدفهایش اشاره میکند، و آخرین بعد نیز گشودگی(باز بودن به تجربه) است که به خلاقیّت علمی و هنری و تفکّر واگرا مربوط میشود جاج و هلر و مانتا2002)، افرادی که در این مقیاس نمره بالایی میگیرند از لحاظ فکری کنجکاو هستند (هوارد و هوارد ، 2004).آسیبهای اجتماعی پدیده هایی متنوّع، نسبی و متغیّرند. پرخاشگری، جنایت، خودکشی، طلاق، اعتیاد و تنفروشی نمونه هایی از آسیب های اجتماعی هستند.

از جمله ی آسیبهای اجتماعی، گرایش روزافزون به مصرف مواد است که با توجّه به کاهش سنّ اعتیاد و رواج آن در میان جوانان و بهویژه زنان ضرورت چاره اندیشی بیشتری احساس میشود. مطالعات انجام شده حاکی از ابتلای درصد بالایی از جوامع انسانی به اعتیاد است که در طول سالهای اخیر در بیشتر کشورها رو به افزایش بوده و منابع انسانی را به شدّت مورد تهدید قرار میدهد)گنادیج، هلنا، ایرینا و گلان ،2004) بررسیهای ، انجام شده بر پایه الگوی پنج عاملی شخصیّت کاستا و مک کرا(1992) نشان دهنده رابطه میان وابستگی به مواد و ویژگیهای شخصیّتی است(بال،2005).بنابراین محقق در پی مقایسه تاثیر سیستم های مغزی رفتاری فعالسازی بازداری بر ابعاد خلق و خو و نشانگان پنج عاملی شخصیت کاستا در بین افراد معتاد و عادی می باشد.

 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهای تحقیقاتی موجود، میزان نیاز به موضوع، فواید احتمالی نظری و عملی آن و همچنین مواد، روش و یا فرآیند تحقیقی احتمالاً جدیدی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می‏گیرد):

افزایش سرسام آور مصرف مواد مخدر در جهان و قاچاق روزافزون این مواد، پیامدهای وحشتناکی به دنبال اورده است که مستقیماً نسل جوان و بشریت را تهدید می کند اعتیاد معضل بزرگ جوامع امروزی است پژوهش های بین المللی و ملی ضمن اثبات سیر صعودی ابتلاء به مصرف مواد مخدر و بویژه مصرف سیگار در بین نوجوانان و جوانان ، بر این نکته تاکید می کنند که انگیزه مصرف مواد مخدر از پیروی از عضو معتاد خانواده به سوی نقش گروه همسالان دچار تغییر الگو شده است(لیدا کاکیا،1389).

.گسترش شبکه قاچاق بین المللی و دام اعتیاد، میلیون ها نفر جوان را به فساد و کام مرگ می کشاند و سودگران مرگ را به ثروت و قدرت می رساند و خانواده های بسیاری رو از هم پاشیده وجوانان بسیاری در راه مبارزه جان خود را از دست داده یا مجروه شده اند.اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی است و عوامل متعددی در ایتولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند که از جمله پرخاشگری شدید- اعتماد به نفس پایین، فقدان مهارت در رد پیشنهادی خلاف که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شودو عوامل بسیاری از این دست. عوامل موثر بر فرد محیط فرد و کلیه علل و عوامل در هم بافته ای هستند که بر یکدیگر تأثیر می گذارند درک کلیه علل و عوامل زمینه ای موجب می شود تا روند پیشگیری، شناسایی، درمان و پیشگیری به طور هدفهمند طرح ریزی شود.بنابراین آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد کننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد الف- شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامهای پیشگرانه لازم برای آنان و ب- انتخاب نوع درمان و اقدامهای خدماتی، حمایتی و مشاوره ای لازم ومتناسب برای معتادان. اعتیاد به سوء مصرف مواد محرک در میان جوانان، که یکی از معضلات بهداشتی- اجتماعی و اقتصادی جهان امروز است و تاثیر مستقیمی بر سلامتی آنها دارد گفته می شود (دلاوری و همکاران، 1388). در حال حاضر حداقل 1300 نوع ماده محرک وجود دارد که از بین آنها ترکیبات آمفتامینی و فرآورده های کوکا، بیشترین مصرف را در جهان دارد.  این مواد موجب تغییر در سطح هوشیاری شده و تمایلات عاطفی و احساسی فرد را افزایش می دهد. بروز توهمات بینایی به همراه اختلال در تمرکز و تصمیم گیری به دنبال مصرف مواد  محرک امری محتمل است و درک زمان و فضا برای مصرف کنندگان، تغییر می کند(سجّادی و همکاران، 2009). احساس غیر واقعی قدرت و موفقیت، تمایلات خودکشی و دیگرکشی و همچنین وابستگی شدید روانی از دیگر عوارض مصرف این مواد می باشد بنابرین شناخت راههای پیش گیری و درمان این ماده خانمان سوز که منجر به از بین رفتن منابع مالی خانواده ها و جامعه میشود و هچنین هزینه های سنگین(اقتصادی ،اجتماعی،انسانی  روانی و...) بر خانواده ها ،جامعه ،دولت تحمیل میکند،بنابرین لزوم انجام پژوهش های مختلف برای پیشگیری  و درمان و همچنین مبارزه با سیستم اعتیاد و کاهش اسرات مخرب ان به وضوح احساس میشود.

پیشینه پژوهش  (در بیان مختصر پیشینه پژوهش  دانشجو باید به کلیه مراجع ذکرشده در بخش فهرست مراجع اشاره کند رجوع به مراجع باید براساس شماره مرجع یا حروف اول نام نویسندگان  باشد بدیهی است که در صورت استفاده از هریک از حالت های فوق، مراجع معرفی شده در بخش فهرست مراجع نیز باید برحسب شماره مرجع یا حروف اول نام نویسندگان مرتب شده باشد):

حسنی و همکاران، (1386) با مقایسه سیستم های مغزی- رفتاری بیماران  مبتلا  به اختلال  وسواس و افراد بهنجار نشان دادند: بین بیماران مبتلا به وسواس و افراد بهنجار در دو سیستم فعال ساز رفتاری و سیستم بازداری رفتاری تفاوت معنی داری وجود دارد، به طوری که نمرات سیستم بازداری رفتاری بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی بیشتر از نمرات افراد بهنجار و نمرات فعال ساز رفتاری بیماران مبتلا به وسواس کمتر از افراد بهنجار می باشد. در این پژوهش  بین دو گروه از نظر سیستم ستیز و گریز تفاوتی وجود نداشت.

جول ها و ایزومتسا[17]، (2005) نشان داده اند که بین اجتناب از آسیب و علائم افسردگی، اضطراب و اختلالات روانی و اختلالات شخصیت در طول عمر سابقه اختلال روانی خانوادگی ارتباط معناداری وجود دارد. در مقابل، خود- راهبری رابط منفی با علائم افسردگی، اضطراب، اختلالات روانی در طول عمر و مراقبت سلامتی داشت. همچنین در این پژوهش، اجتناب از آسیب و خود- راهبری علائم افسردگی، اضطراب و اختلال روانی در طول عمر را پیش بینی می کرد و آسیب پرهیزی های مهم و پر خطر با سابقه اختلال روانی خانوادگی ارتباط داشت.

پورمحمدرضای تجریشی و میرزمانی بافقی،(1386) در پژوهشی با عنوان « ارتباط بین فعالیت سیستم های مغزی- رفتاری، حمایت اجتماعی و افسردگی» نشان دادند که بین میزان فعالیت سیستم بازداری رفتاری و افسردگی رابطه معناداری وجود دارد.

عبدی و همکاران، (1390) نشان دادند که سطح فعالیت BAS افراد سوء مصرف کننده مواد سیگاری نسبت به افراد سالم بالاتر است. در این پژوهش، میان مصرف مواد با حساسیت BIS همبستگی منفی وجود داشت، و حساسیت BIS در افراد سیگاری نسبت به افراد سوء مصرف مواد و افراد سالم بالاتر بود.

منصوری و بخشی پوررودسری،(1388) نشان د ادند که بین بازداری و نگرانی آسیب شناختی و غیر آسیب شناختی رابطه وجود دارد، در این پژوهش، سیستم بازداری تاثیر مثبت و معنی داری برنگرانی آسیب شناختی و غیر آسیب شناختی داشت. در مقابل سیستم فعال ساز نه تنها رابطه ای با نگرانی آسیب شناختی و غیر آسیب شناختی نداشت بلکه اثری نیز بر آنها نداشت. از میان خرده مقیاس های سیستم فعال ساز، تنها پاسخ به پاداش بر نگرانی مالی(49/2=t) تاثیر مثبت معنی دار داشت.

اوکیل[18] و همکاران، (2010) درپژوهش های خود به این نتیجه رسیدند که در مقایسه با گروه شاهد، پسران مبتلا به بیش فعالی و کمبود توجه(ADHD) مشخصات خلق و خوی جدیدی، وابستگی ارائه شده، مقاومت و همچنین خودمختاری و شخصیت مشارکتی کمی را نشان می دهند. در این پژوهش هیچ وجه تمایز قابل توجهی بین آزمودنی های مبتلا به(ADHD) و گروه شاهد در آسیب پذیری یافت نشد، مشخصه های شخصیت و خلق و خو با حوزه مشخص علائم ارتباط داشت.

ابوالقاسمی و همکاران، (1388) در پژوهش خود نشان داده اند که ابعاد نو جویی، وابستگی به پاداش، پشتکار، آسیب پرهیزی، همکاری، خودراهبری و خودفراروی با نشانه های وسواس رابطه معنا داری دارند، در مقابل خلق و خو با نشانه های وسواس همبستگی منفی معنا دار داشت. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که ابعاد خلق و خو می تواند نشانه های وسواسی را به طور معنا داری تبیین کند.

ابوالقاسمی و همکاران،(1390) دریافتند که از میان ابعاد خلق و خو، میانگین نمرات آسیب پرهیزی و خود فراروی بیماران اسکیزوفرنی دارای علائم منفی در مقایسه با بیماران اسکیزوفرنی دارای علائم مثبت به طور معناداری بیشتر بوده است، اما میانگین نمرات پشتکار بیماران اسکیزوفرنی دارای علائم مثبت در مقایسه با بیماران اسکیزوفرنی دارای علائم منفی به طور معنادار بیشتر بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که از میان ابعاد خلق و خو، فقط آسیب پرهیزی، علائم مثبت و منفی بیماران اسکیزوفرنی را تمیز می دهد.

نیمان[19] و همکاران،(2011) در پژوهش خود دریافتند که آسیب پرهیزی با اختلال افسردگی و علائم افسرده کننده ارتباط مثبت دارد. در این پژوهش نگرانی اولیه (HA1) و خستگی پذیری(HA4) بر اختلال افسردگی و علائم افسرده کننده تاثیر یکسانی داشت. علاوه بر این، ترس از تردید (HA2)، خجالت(HA3) و احساسات(RD1) با اختلال و علائم افسرده کننده ارتباط  مثبت یکسانی  داشت. در این پژوهش هیچگونه ارتباطی بین مقاومت در مقابل افسردگی مشاهده نشد.

استرلو و زاودزکی[20]، (2011) در پژوهش خود به این نتایج دست یافتند که بین خلق و خو و ترس ارتباط وجود دارد. در کل نتایج مطالعات بیانگر این است که اضطراب کودکان و نوجوانان از خلق و خوی آنها اثر پذیرفته و همچنین فعالیت سیستم های مغزی به ویژه سیستم بازداری رفتاری با اضطراب مرتبط می باشد.

پایان نامه مربوط به این پروپوزال در سایت وجود ندارد.