چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی انواع و میزان اختلالات رفتاری در بین دانش آموزان دختر و پسر شهرستان ابهر که فرضیه های عنوان شده به دو دسته فرضیه های کلی که شامل رابطه بین اختلالات رفتاری در بین دختران و پسران دارای تفاوت است و فرضیه های جزئی که شامل بررسی تفاوت بین هیجان پذیری – وسواس – گوشه گیری – پارانویا و افسردگی و پرخاشگری بی قراری و رفتار ضد اجتماعی بین دختران و پسران شهرستان ابهر پرداخته که جامعه آماری مورد مطالعه دو تحقیق حاضر عبارتند از دانش آموزان مقطع راهنمایی است که 60 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیده و آزمون اختلالات رفتاری بر روی آنها اجرا گردیده و جهت آزمون فرضیه ها از روش t متغییر مستقل استفاده گردیده که نتایج بدست آمده حاکی از آن است که بین دختران و پسران از لحاظ اختلالات رفتاری تفاوت معنی داری وجود دارد و همین طور بین تمام زیر مجموعه های اختلالات رفتاری در بین دختران و پسران تفاوت های معنی داری وجود دارد . سطح معنی داری آن برابر05/ 0 < p است .
« فصل اول »
مقدمه
از روش تعلیم و تربیت انسان و زیانهایی که بر اثر فقدان یا نقصان آن دامنگیر فرد و جامعه می شود از سویی احتمال انحراف آن از مسیر صحیح در مدت رشد فرد از سوی دیگر ایجاب می کند که فعالیتهای مربوطه مورد توجه خاص و مداوم قرار گیرد و اثرات این فعالیتها جز در رفتار فرد قابل مشاهده نیست .
در عصری که ما زندگی می کنیم بروز مشکلات روانی و اختلالات رفتاری مخصوصاً برای نوجوانان و جوانان امری بدیهی است زیرا در این عصر روابط انسانی جای خود را به ماشین آلات و کامپیوتر داده اند و صمیمیت گذشته از بین رفته و هر کسی به فکر خودش است و نوجوانان بیشتر از همه دست خویش اختلالات رفتاری ناشی از تنهایی و تربیت غلط و عدم توجه می گردند با این وجود شناخت اختلالات و یافتن راه حل مبارزه با آنها چه از طرف اولیاء خانواده ها و چه از طرف مسئولین آموزشی نوجوانان ما و نسل آینده را در مقابل این مشکلات ایمن خواهد کرد و ما جامعه ای سالم با نوجوانانی موفق و سالم خواهیم داشت و در این پژوهش گوشه کوچکی از اختلالات و مشکلات نوجوانا مورد بررسی قرار می گیرد امید است که چراغی باشد سر راه آیندگان ( چکیده ای از مقدمات کتابهای مربوط به اختلالات رفتاری ) .
طرح مساله و چارچوب نظری آن
با توجه به اجتماعی بودن آدمی از لطحاظ زمینه های بهنجاری و نابهنجاری رفتارها مطاله رفتاری فرد و شناخت اختلالات رفتاری وی بسیار حائز اهمیت است . در پژوهش حاضر میزان اختلاات رفتاری بین دانش آموزان دختر و پسر پایه سوم راهنمایی شهرستان ابهر مورد بررسی قرار می گیرد .
ساخت جمعیت کشور ما به گونه ای که نوجوانان و جوانان بیشترین قشر آن را تشکیل می دهند که شناخت تنوع و میزان اختلالات دانش آموزان در جهت برنامه ریزی ها و فعالیتهای آموزشی و پرورشی کاری بس مهم است . منظور از اختلاات رفتاری آن دسته از رفتارهایی است که از دیدگاههای روان شناسی و جامعه شناسی بهنجار نمی باشد و مساله مورد تحقیق اختلالات رفتاری عبارتند از : هیجان پذیری وسواس ف تمایل به گوشه گیری ، رفتار و انکارپارانویایی ، افسردگی ، گرایش به پرخاشگری و رفتارهای تهاجمی ، بی قراری ، گرایش رفتارهای ضد اجتماعی است .
اهمیت و ضرورت تحقیق :
زندگی آدمی به دوره هایی تقسیم می شود یکی از این دوره ها « نوجوانی » است که به اعتقاد اغلب دانشمنان و روان شناسان دوره مهم و حساس در زندگی هر فرد محسوب می شود حالتهای روانی ، احساسات شدید نوجوانی یکی از منابع خطرزا برای سلامتی فرد است که اختلالات رفتاری نشانگر نبودن سلامت روانی جسمی فرد است .
اساسی ترین راههای مقابله با مشکلات نوجوانان شناخت اختلاات رایج و شایع بین نوجوانان است . کار برای یافته های این پژوهش می توانند کلیه کسانی باشند که با نوجوانان سروکار دارند از جمله والدین ، مربیان ، مشاوران ، معلمان ، دست اندر کاران نظام آموزش و پرورش و تکوین شخصیت نوجوانا سهیم هستند پس شناخت انواع و میزان اختلالات رفتاری دانش آموزان بسیار مهم است تا در زمینه اطلاعات کافی نباشد تعلیم و تربیت و مجریان بی شک امور محوله موفق نخواهند شد .
اهداف تحقیق :
شناخت به موقع این اختلالات در بین دانش آموزان دبیرستانی و داشتن اطلاعات کافی در زمینه علل ایجاد این اختلالات و انواع آنها ، نحوه شناخت این اختلالات و درمان به موقع این اختلالات است .
ایجاد زمینه های پیشگیری از این اختلالات در مدارس .
با بالا بردن درک و آگاهی نوجوانان به رفتارهایشان و چگونگی برخورد با مشگلات .
فرضیه های تحقیق :
فرضیه اصلی :
بین میزان و انواع اختلالات رفتاری دانش آموزان دختر و پسر پایه سوم راهنمایی شهرستان ابهر تفاوت وجود دارد .
فرضیه های فرعی :
1- میزان هیجان پذیری در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
2 - میزان وسواس در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
3 - میزان گوشه گیری در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
4 - میزان پارانویایی در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
5 - میزان افسردگی در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
6 - میزان پرخاشگری در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
7 - میزان بی قراری در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
8 - میزان رفتار اجتماعی در بین دختران و پسران با هم متفاوت است .
متغیر ها در فرضیه کلی
متغیر مستقل : دو گروه دختران و پسران در دو گروه مستقل
متغیر وابسته : اختلالات رفتاری
تعاریف نظری
روان شناسان اجتماعی اختلالات رقتاری را ناشی از فشارهای اجتماعی و کمبود راههای مناسب برای تخلیه این فشار ها می دانند آنان اختلالات رفتاری را در واکنش طبیعی نسبت به فشارهای ناشی از مشکلات و مسائل اجتماعی می پندارند ( دکتر سیف نراقی و عزت ا... نادری ، 1374 ) .
اختلالات رفتاری الگوی تکراری و مستمر رفتاری است که در آن حقوق اسلامی دیگران هنجارها یا موازین اسلامی اجتماعی متناسب با سن فرد زیر پا گذاشته می شود ( همان منبع ) .
تعاریف نظری :
هیجان پذیری : در موقعیتها و حالتهای خاص دچار هیجان می شود .
وسواس ( absessions) تکرار ناخوانده افکار غیر منطقی که فرد احساس می کند کنترلی بر آنها ندارد .
گوشه گیری ( with drawal) : نوعی الگوی رفتاری شخص که با کناره جویی وی از کارکرد بهنجار زندگی روزمره و نیز با احساس ناکامیها . تنشها و نومیدیهایی همراه آن مشخص می گردد .
رفتار و انکارپارانویایی ( parnoins) : وابسته به پارانویا در طبقه بندی بیماریهای ( روانپزشکی ) پارانویا جز یکی از طبقات معیار و نوعی اختلال کارکردی محسوب می شود که از نشانه های ن هذیان – حسادت ، هذیان بزرگ منشی .
افسردگی ( perperssion) : نوعی حالت غمگینی بسیار شدید که معمولاً با کندی افکار و حرکات و گاه نیز بی قراری ناراحت شده شخص می شود که در آن فرد احساس عدم کفایت ، احساس یاس ، نامیدی و غمگینی می کند .
پرخاشگری ( aggressiore) : معنی عام آن تحرک بیش از اندازه و آرام نگرفتن و دائماً در حال حرکت بودن است . معنی تلویحی آن نیز نشان دادن رفتارهایی است که هدف آن آسیب رساندن به افراد دیگر است .
بی قراری ( bestlessness) : حالتی که طی آن فرد مداماً واکنش نشان می دهد حالتی که فرد احساس آرامش و آرامیدگی ندارد .
گرایش به رفتارهای ضد اجتماعی ( antisocial) : توصیف کننده فردی است که رفتارش در رابطه با کارکرد گروه یا جامعه می گردد .
« فصل دوم
ادبیات تحقیق
مروری بر نظریه ها و تحقیقات انجام شده
نظریه های مختلف در مورد اختلالات رفتاری:
نظریه عوامل بیولوژیکی ( زیستی یا زیستی شناختی )
طرفداران این نظریه معتقدند که عامل مشکلات رفتاری ، عوامل ژنتیکی و زیستی شناختی می باشد زیرا رابطه بین وضعیت جسم و رفتارها وجود دارد این گروه معتقدند که عامل زیستی حتی قبل از تولد اثرات خود را بر روان فرد باقی گذاشته است و یا در هنگام تولد و یا دوران طفولیت بر روی کودک اثر داشته است به طور کلی نظریات بیولوژیک ها به سه عامل اصلی اشاره دارد .
نا منطقی غدد داخلی که گاهی در دوران حاملگی بر اثر فشارهای وارد شده بر جنین اثراتی در دوران بعدی سازندگی کودک دارد .
فقدان بهداشت کافی در دوران قبل و بعد از تولد .
عدم تغذیه کافی در دوران قبل و بعد از تولد .
نظریه روان کاوی ( تحلیل روانی )
طرفداران این نظریه علت رفتار نامناسب را عوامل درونی می دانند و معتقدند در صورت شناخت عامل ، مشکلات فرد حل می گردد . این گروه بنیاد نظریه خود را از فروید گرفته اند فروید معتقد است دستگاه روانی به سه حوزه تقسیم می شوند : الف- نهاد ( اید ) ب- خود ( الگو ) پ- خود برتر یا فراخود ( سوپرایگو ) .
و اهمیت دیگر نظریه فروید بر ضمیر ناخود آگاه است و او معتقد است کلیه حوادث دوران در ضمیر نقش بسته و ممکن است به ظاهر در اعمال روزمره بروز نکند ولی آن حوادث به نحوی در رفتار و تصمیم گیریهای و حتی در انتخاب شغل ظاهر می گردد به همین جهت در روش روان کاوی به خواب مصنوعی مبادرت می ورزند تا با یاد آوردن خاطرات به حل مشکل بپردازند زیرا آنها معتقدند اگر علت کشف شود . بیماری رفع می شود .
3- نظریه رفتاری یا نظریه یادگیری :
این نظریه نقطه مقابل نظریه تحلیل روانی می باشد این گروه معتقدند که رفتار نا مناسب یا مشکل رفتاری به علت آموزش و یادگیری از محیط به تدریج به صورت تقریباً ثابت در رفتار فرد تجلی می کند و هر رفتار نا مناسب از طریق تقویت کننده های مثبت و منفی یا تنبیه از محیط کسب می شود رفتار گرایان از طبقه بندی کردن و نامگذاری این بر روی کودکان مشکل دار اجتناب می کنندزیرا معتقدند هر نوع نامگذاری به عنوان یک عامل منفی باعث اثرات نامطلوب در کودک می شود .
نظریه بوم شناسی لاکولوژیکال و جامعه شناسی :
این نظریه به علت اهمیت دادن به شرایط محیط طبیعی یک فرد و اثراتی که جامعه بر رفتار دارند مورد بررسی قرار می گیرد این گروه مخالف بر چسب زدن و طبقه بندی نمودن کودکان و نوجوانان به عنوان افراد مشکل دار می باشند زیرا معتقدند عوامل و فشار های اجتماعی است که در شخصیت فرد اثر می گذارد طرفداران این نظریه علت دوری کردن از طبقه بندی را توجه به یک ویژگی و غفلت از مجموعه رفتارهای کودک یا نوجوان تلقی می نماید . ( فرقانی رئیسی – 1374 ) .
اختلالات رفتاری ( havioral Disorder)
رفتار کودک همانند سیستم اعصاب وی روبه رو رشد و تکامل است . کودکان در برابر فشارها و تغییرات زندگی از خود واکنش ها و عکس العمل های متفاوتی نشان می دهند . تغییرات محیط و رفتار والدین و اطرافیان کودک در صورتی که هماهنگ با وضعیت جسمی و شناختی وی نباشد باعث بروز عکس العمل های رفتاری نا مناسبی از جانب آنان می شود . می توان چنین ادعا کرد که رفتار کودک زبان گویای وی است و هر چه کودک در ارتباط با دیگران و بیان احساسات و نیازهای خود مشکلات بیشتری داشته باشد دارای اختلالات رفتاری بیشتری خواهد بود . بدلیل اینکه کودکان در بیان احیایات خود از قبیل درد ، محرومیت ، اضطراب و ترس ناتوان هستند ، به عنوان پاسخ علائم جسمانی و قابل مشاهده رفتاری مانند شب ادراری ، کم و بد خوابی ، دندان قروچه ، تیک ، بی قراری ، بی اشتهایی دل درد ، دزدی و دروغگویی از خود نشان می دهند . این رفتارهای نا مناسب و رفتارهای دیگر ممکن است شدیدتر از این موارد باشند نیازمند مداخله و اصلاح هستند . ( سایت انجمن روان شناسی ) .
اختلال رفتاری کودکان و نوجوانان
اختلالات رفتاری در کودکان و مخصوصاً نوجوانان اکثراً به صورت ناسازگاری و رفتارهای ناجور و غیر اخلاق یا ضد اجتماعی حتی جنایی ظاهر می شود . این دسته از افراد با افراد منحرف همانند سازی دارند و از معیارهای گروههای منحرف تبعیت می کنند مانند فرار نوجوانان از مدرسه و همکاری با قاچاقچیان ، جنایت ، تخریب و فساد . این افراد خطرناکترین افراد جامعه هستند و همواره حالت انتقام جویی عجیبی نسبت به افراد جامعه و حتی والدین خود دارند . اختلالات رفتاری از اوایل کودکی به صورتهای مختلف تظاهر می کند . این افراد به آنچه ب و زشت یا ممنوع است تمایلی افراطی و بیمار گونه دارند به علت داشتن علاقه جنون آمیز اذیت ، آتش سوزی ، آزار و آسیب حیوانات و کودکان کم سال لذت می برند ( سایت انجمن اختلال رفتاری ) .