مقدمه
هدف هرانسانی اگر بالاتر از منافع شخصی بوده و تنها برای نجات خود نباشد وبه فکر کمک ودستگیری همنوع باشد که تکلیف وامر وجدانی وراه اولیاء الله وهادیان اهم بوده ، به انسان توانایی ومعنویت و استقامت فوق العاده می بخشد وبه حیات معنی و هدف می دهد ( بهاری – 1372 ، ص 198 )
اکثر مردم در طول زندگی دچار مشکلات و هیجانات ، تعارضها و تردید های می شوند که خود به تنهای قادر به رفع آنها نیستند بنابراین نیاز به مشورت با افراد متخصص وآگاهی دارند تا به کمک آنها اقدام به رفع موانع نمودند و از طریق شور و مشورت با این افراد به عمل مشکلات خود بپردازند روند مشاوره رابطه و مبنای ارتباطی را فراهم می کند که به واسطه آن امکانات و شناخت خود را کشف می کند در چنین شرایطی عناصری مانند دانش ، مهارت ، تجربه ، آرامش خاطر مشاور است که نتایج مثبت را ممکن می سازد و عدم یا ضعف در هر یک از عناصر مذکور نتیج منفی به بار آورده وسبب هرسودگی شغلی مشاور می شود ( ثنایی ، 1373 )
بنابراین موضوع آسودگی خاطر و آرامش فکری وسلامت جسانی مشاوران و تاثیر آن بر نحوه رفتارشان درمحیط کار و موثر واقع شدن آنها درافزایش یا کاهش نتایج بهینه مقوله ای است که اکثر متخصصان وروان شناسان بدان اشاره نموده وبر اهمیت آن اتفاق نظر داشته ومعتقدند که اگر مشاور از آرامش و رضایت خاطر برخوردارنباشد نمی تواند برای دیگران عامل اثر باشد
اگر مشاور به سبب کار مشاوره از لحظار هیجانی فرسوده شود احساس نا امیدی و درماندگی خواهد نمود و بتدریج از لحاظ عاطفی ، ذهنی و جسمی تحلیلفی رفته وخسته می شود و احساس می کند که رویه شدن با مراجع بسیار مشکل است رفته رفته اشتیاقش کم می شود و علائم خستگی جسمی ماننداختلات پوستی ، سردرد ، دل درد و عدم تعادل فشار خون و دردهایی مرموز کمر و گردن به سراغش خواهد آمد و در اثر ضعف جسمی مستعد ابتلا به بیمری های ویروسی و عفونتی مختلف خواهد شد و یبر وآن خستی روانی حادث خواهد شد و مجموعه این فرسودگی شغلی را به همراه خواهد آورد ( گلدارد – ترجمه حسینیان 1376 )
با توجه به این که مشاوره یک جایگاه حساس درجامعه و ر وند کارکردهای افراد دارد نیازمندی به وجود مشاوره و مشاوره فعال یک امر بارز است
مشاوران هم همدلانی برای دانش آموزان هستند هم راهنمایانی برای اولیا آنان تا با آشنا ساختن به نیازهای و خصوصیات فرزندانشان و همفکری و ارتباط با آنان در حل مشکلات دانش اموزان گام بردارند وبه همین جهت مناسب است نسبت به آنها توجه کافی مبذول گردد بنابراین هر نقطه نظر وحرکتی که سبب جلوگیری از فرسودگی شغلی و روانی آنها مشاوران شود اقدامی در پیشبرد جامعه بویژه جوانان و نوجوانان و استفاده بهینه از وجود این افراد می باشد
لذا این پژوهش قصد آن دارد تا به بررسی میزان فرسودگی شغلی در بین مشاوران ناحیه 4 شیراز بپردازد .
اهمیت وضرورت پژوهش
همه انسانها درزندگی روزمره در معرض انواع فشارهای روانی قرار دارند معلی که در کلاس درس به تعلیم وتعلم مشغول است دانش اموزی که ضمن یادگیری دروس ، خود را برای زندگی آینده وقبول مسئولیت و اشتغال آماده می کند وبالاخره قربانیان وقایع آسیب زا مثل : سیل ، زلزله ، وغیر همگی بارویدادهای استرس انگیزی روبه رو هستند که بهداشت روانی و جسمی آدمی را تهدید می کنند بنابراین نظریه که تجزیه جزء لاینفک زندگی بشر است لزوم آموزش افراد جامعه در سطح وسیع با هدف کاهش استرس و پیشگیری از آن مطرح می شود
وجود مشکلات عدیده شخصی ، خانوادگی ، اجتماعی ، شغلی ، مدرسه ای و غیره ایجاب می کند تا فعالیتهای حرفه تخصصی مشاوره برای تامین رفع این نیازها رشد وگسترش یابد اگرچه مشاوره حرفه ای جوانان است وارد رشد خود را ادامه می دهد اما تاثیر کلی آن بر جوامع به سرعت روبه افزایش است تعداغد زیادی از افراد جهت یاری خواستن از مشاوران در مورد رفع مشکلات زندگی خود از قلیل : مشکلات خانوادگی ، بی کاری ، اختلاف و مشکلات زناشویی ، عدم اعتماد به نفس ، ضعف در تصمیم گیری ها ، اختلاف جسمی روانی ، طلاق ، مشکلات تحصیلی ، مشکلات برقراری روابط انسانی و هزاران مشکل دیگر به مشاوران مراجعه می کنند اینجاست که نقش مشاور مشخص می وشد بنابراین حرفه مشاوره اکنون درحال سرزندگی وتوسعه و هب سرمی برد وروز به ورزجوامع مختلف بویزه در مدارس به آن احساس نیاز شده و اهمیت و ضرورت آن بیشتر نمایان می شود
حال با توجه به مقدمه فوق لزوم اهمیت مشاوره و نقش ار مشاور درجامعه مشخص و محرز می شود و با عنایت به این که صادر کشوری اسلامی زندگی می کنیم و دستورات قرآن کریم و اسلام را از جان ودل پذیرا هستمی باید ضرورت امر مشاوره که تا این حدود درمورد آن سفارش گردیده است توجه کنیم با اینکه مشاوره تنها مختص مدارس نیست و جامعه در زمینه های مختلف بدان نیاز دارد ولی بخوبی وروشن است که مشاوره بخصوص در مدارس نظام جدید متوسطه امری بسیار ضروری است واز وجود مشاوران در زمینه های مختلف از قبل امور تحصیلی ، شغلی ، تربیتی ، عاطفی و حتی خانوادگی استفاده می شود ورسالت ایشان بسیار سنگین و دقیق است بطوریکه چرخانیدن مدارس نظام جدید بدون وجود مشاوران مشکل است لذا با توجه به حساسیت کار مشاوران وبا در نظر گرفتن نتیجه کار که باید ؟ ثمر ونتیجه بخش باشد لازم است به آنها کارشان توجه شو دزیرا در صورتی به هدف هایی مستقر در نظام جدید و نتیجه بهینه رسالت این افراد دست می یابیم که آنها بتوانند با آرامش خاطر کار کنند و باید در حد امکان از فرسودگی شغلی ایشان در این حرفه پیشگیری به عمل آید ( خاکپور – 1376 )
بیان مسئله :
اگر مشاور فرسوده شود ممکن است در او نگرشی منفی نسبت به مراجعاتش ایجاد گردد بطوریکه در بعضی مواقع به بهانه مبیان مشکلات ، آنها را مورد ملامت قرار دهد و کم کم روابط مشاوره ای آزار دهنده گردیده وبه جای این که رابطه ی همدلانه و یاورانه ، شوق انگیز، صمیمی ، مسئولانه و خلاق حکمفرما باشد فضایی بسیار سرد و خسته کننده ساخته می تشود که در چنین جوی مشاور از کار خود راضی نخواهد بود ظهور چنین علائمی در مشاور روشن ترین نشانه فرسودگی شغلی خواهد بود و او غالبا خود را در کارها ناموفق می پندارد و عدم موفقیت وی در انجام کار برای مراجع و احساس ناتوانی، او را دچار سرخوردگی ، درماندگی ، دل سردی و خود ناباوری و نهایتا کاهش عزت نفس می گرداند
عدم رضایت شغلی به غیبت و کاهش کارآیی ، ترک خدمت ، بیمارهای روانی – جسمانی وکاهش عزت نفس می انجلامد با توجه به این مطالب این پژوهش به منظور بررسی میزان فرسودگی شغلی بین مشاوران ناحیه شیراز می باشد لذا با توجه به این که پژوهشهای معدودی در زمینه رابطه فرسودگی ورضایت شغلی در کشورمان انجام نشده است محقق برآن نشده تا رابطه فرسودگی و رضایت شغلی مشاوران دبیرستان های ناحیه شیرازرا بررسی نماید .
اهداف پژوهش :
هدف کلی : پژوهش شناخت میزان فرسودگی شغلی مشاوران مشغول به کار در نظام متوسطه ، ناحیه شیراز می باشد
هدف جزئی پژوهش :
شناخت ر ابطه بین فرسودگی شغلی و جنسیت
شناخت رابطه بین فرسودگی شغلی و وضعیت تاهل
شناخت رابطه بین میزان تحصیل مشاوران با فرسودگی شغلی
هدف کاربردی
با توجه به نتایج حاصله امید است مربوطه مورد توجه مسئولان محترم واقع گشته و بعد از بازنگری نتیجه پژوهش ، عنایت کامل را مبذول نمایند تا درپیشبرد اهداف مقدس مشاوره و جلوگیری از فرسودگی شغلی وتحلیلی رفتگی مشاوران منشاء اثر واقع گردد .
فرضیات تحقیق :
بین فرسودگی شغلی وجنسیت رابطه وجود دارد
بین فرسودگی شغلی و وضعیت تاهل رایطه وجود دارد
بین فرسودگی شغلی مشاوران با فرسودگی شغلی رابطه وجود دارد
تعاریف اصطلاحات و متغییرها
الف ) تعاریف نظری
مشاوران
به افرادی اطلاق می شود که درآموزشگاههای متوسطه به صورت رسمی به امر تردیس وراهنمای اشتغال دارند ( رحمتی 1376 )
مشاوره :
مشاوره رابطه ای تخصصی است که با طیب خاطر به وسیله فردی ایجاد می شود که به کمک روانی ، احساس نیاز می کند با فردی که برای تدارک آن کمک کارآزمود است ( اردبیلی 1350 )
رضایت شغلی
از عوامل متعدی حاصل می شود رضایت شغلی که نوعی احساس مثبت فرد نسبت به شغلش می باشد زائیده عواملی نظیر شرایط محیط کار ، نظام سازمانی شغل ، روابط حاکم بر محیط کار و تاثیر عوامل فرهنگی است لذا می توان نتیجه گرفتار رضایت شغلی احساس روانی است که از عوامل اجتماعی نیز متاثر می شود ( شفیع آبادی 1375 )
فرسودگی شغلی :
فرسودگی کاری موجب از کارافتادگی می شود و اگر در مراحل اولیه آن شناخته می شود به ر احتی مقابل درمان می باشد مشاور به سبب کار مشاوره از لحاظ هیجانی ضعیف شده است و می خواهد از کار خود عقب بکشد مشاورانی که فرسودگی کاری را تحزیه می کنند ، معمولا از لحاظ جسمانی ، عاطفی ، ذهنی خسته هستند آنها بتدریج احساس می کنند که نمی تواند با مراجع دیگری روبه رو شوند
این حالت نتیجه مشاور روانی رابطه مشاوره ای میان فردی است رابطه ی نامتعادل ، بین مشاوره ای که عمدتا کمک کننده و مراجعی که عمدتا کمک گیرنده است
ب ) تعاریف عملی یا بخشی -
دراین پژوهش منظور از مشاوران ، افرادی هستند که درسال تحصیلی 85-84 با درایت ابلاغ رسمی از آموزش و پرورش ناحیه 4 دردبیرستانهای این ناحیه به امر راهنمایی ومشاوهر اشتغال دارند
فرسودگی شغلی : دراین پژوهش منظور پاسخ از جوابگوی به پرسشنامه فرسودگی دیوید گلدارد می باشد .