مقدمه :
- امروزه در اکثر کشورهای دنیا، انسان ها برای رسیدن به منزلت های اجتماعی و کسب احترام و حقوق انسانی نیاز به آموزش و پرورش برای شکوفایی استعدادهای بالقوه خویش دارند .
هر انسانی که بتواند مدارج بالای علمی و دانشگاهی را طی کند و توانایی ها و استعدادهای نهفته خود را شکوفا سازد و در جامعه فردی مفید و مؤثر واقع شود مسلماً از پایگاه اجتماعی بالایی برخوردار خواهد شد.
در کشورما ایران اغلب افراد رغبت و تمایل بیشتری به شغل های پشت میز نشینی و دولتی دارند و برای رسیدن به این مشاغل می بایست به تحصیلات عالی و دانشگاهی بپردازند.
و سالهاست که دانش آموزان برای ورود به دانشگاه باید از سرّی به نام کنکور بگذرند. کنکور سراسری که موجب یک رقابت نه چندان صحیح و مهم تر از آن یک وضعیت نامه هنجار روحی و روانی و اجتماعی برای خانواده ها و افراد متقاضی ورود به دانشگاه در کشور شده است که این امر تنها به دلیل عدم وجود پروسه مناسب برای گزینش دانشجو و عدم جایگیری صحیح متقاضیان ورود به دانشگاه در مرتبه علمی حق ایشان است.
نوجوانانی که به یکباره در عرض چند ساعت و در شرایطی پر استرس باید اطلاعات علمی خود را در میدانی که ازآن به عنوان ما را تن علمی یاد می شود باز پس دهند و بدهی است که در چنین شرایطی گاه برخی بیش از پتانسیل خود و برخی کمتر از توان علمی خود جلوه می کنند.
در چند سال اخیر هر ساله بیش از یک میلیون خانوار ایرانی در زمان نزدیک به کنکور دچار استرس های شدیدی می شوند و تا زمان اعلام نتایج و حتی پس از آن نیز بازتاب های منفی این فشارها روحی را در زندگی و حتی کار خود احساس می کنند.
- همین امر یعنی وجود رقابتی فشرده میان متقاضیان ورود به دانشگاهها موجب شده تا بازار کلاسهای آزاد کنکور و آموزشگاههای آزاد هر سال داغ تر از سال قبل شود و خانواده ها نیز که نگران آینده فرزندانشان هستند راهی جز هزینه کرده برای فرزندانشان به امید کسب رتبه علمی بهتر و جایگاه علمی و به تبع آن و چه اجتماعی بهتر را نداشته باشند. بسیارند خانواده هایی که از هر هزینه ای می زنند تا هزینه کلاس کنکور را فراهم کنند که این امر تنها به دلیل تقاضای بسیار بالای نوجوانان ایرانی برای ورود به دانشگاهها است.
از بین 5/1 میلیون داوطلب دانشگاهها، 31% داوطلبان در کلاس های آمادگی کنکور شرکت می کنند که حدوداً 300 هزار نفر می شوند با این توصیف مجموع هزینه های که داوطلبان و خانواده های آنان به جیب آموزشگاههای کنکور می ریزند، رقمی برابر با 144 میلیارد و 147 میلیون تومان است. این یعنی پیش گرفتن اقتصاد کنکور از علم.
بیان مسئله :
مسأله اینجاست که با وجود تلاشهای مدیران و دبیران با تجربه به ویژه در مقاطع دبیرستان و پیش دانشگاهی در کشور در برگزاری کلاسهای تقویتی دروس اصلی و تخصصی برای دانش آموزان و استفاده از کتابهای تست آیا باز هم نیازی به کلاسهای آزاد می باشد؟
لذا با توجه به حجم عظیم متقاضیان ورود به دانشگاهها به موسسات آموزش عالی سالانه، بطور میانگین هفتصد هزار خانواده متقبل هزینه های آموزشگاههای آزاد می شوند و مسأله بعد از این که این هزینه ها نتیجه لازم را به دنبال خواهد داشت؟
با توجه به این مسائل پژوهشگر به بررسی تأثیر آموزشگاههای بر میزان موفقیت دانش آموزان دختر بجنوردی می پردازد.
اهمیت و ضرورت پژوهش :
چون روز بروز به تعداد آموزشگاههای آزاد افزوده می شود و به همین میزان تعداد شرکت کنندگان در این آموزشگاهها هم افزایش می یابد.
- این پژوهش به دنبال بررسی ابعاد مختلف (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی) دانش آموزان در کنکور می باشد و در این زمینه ها اهمیت و ضرورت دارد.
- بعد اجتماعی: آسیب های اجتماعی ناشی از عدم قبولی در کنکور
- بعد اقتصادی: آسیب های اقتصادی خانواده ها، که هزینه های زیادی برای شهریه های کلاسهای کنکور و جزوات و کتابهای تست فرزندانشان می کنند.
- بعد فرهنگی، سیاسی: تبلیغات کاذب و بزرگنمایی آموزشگاههای آزاد و جذب دانش آموزان با وعده های قبولی در دانشگاه با تضمین .
اهداف پژوهش :
هدف اصلی :
- بررسی تأثیر آموزشگاههای آزاد بر میزان موفقیت دانش آموزان دختر بجنورد در ورودی دانشگاهها.
اهداف فرعی :
- شناسایی رابطه بین عوامل اقتصادی، اجتماعی آموزشگاههای آزاد با میزان موفقیت دانش آموزان دختر بجنوردی در ورودی دانشگاهها.
- شناسایی میزان تأثیر آموزشگاههای آزاد در غنی سازی آموزش در بعد کاربردی آن
- شناسایی رابطه عوامل تبلیغاتی آموزشگاههای آزاد با میزان گرایش دانش آموزان به آنان.
فرضیه های تحقیق :
فرضیه اصلی :
بین میزان موفقیت دانش آموزان در ورود به دانشگاهها با حضور در آموزشگاههای آزاد رابطه وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
- بین میزان موفقیت دانش آموزان دختر بجنوردی در ورود به دانشگاهها با بعد اقتصادی آموزشگاههای آزاد رابطه وجود دارد.
- بین میزان موفقیت دانش آموزان بجنوردی در ورود به دانشگاهها با بعد آموزشگاههای آزاد رابطه وجود دارد.
- بین میزان موفقیت دانش آموزان بجنوردی در ورود به دانشگاهها با بعد تبلیغاتی آموزشگاههای آزاد رابطه وجود دارد.
تعاریف تئوریک :
- آموزشگاههای آزاد: آموزشگاههایی که جدا از مدارس دولتی و بطور خصوصی و آزاد تأسیس و اداره می شوند اما زیر نظر اداره کل آموزش و پرورش می باشند و می بایست مجوزهای لازم را دارا باشند و تمام هزینه های آموزشگاههای از جمله حقوق دبیران و استادان و اجاره ملک و ...
از شهریه ای که از دانش آموزان اخذ می شود پرداخت می شود.
- موفقیت های دانش آموزان در ورود به دانشگاهها: (موفقیت یعنی رسیدن به هدف)
- موفقیت برابر با قبولی در دانشگاههاست که موفقیت برای همه افراد یکسان نیست.
ممکن است برای یک فرد فقط قبولی ملاک باشد بدون اهمیت داشتن رشته خاصی یا دانشگاه خاصی و برای فرد دیگری، موفقیت یعنی کسب رتبه تک رقمی در کنکور و یا فقط قبولی در یک رشته .
متغیرهای تحقیق :
متغیر مستقل: آموزشگاه های آزاد
متغیر وابسته : شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی دانش آموزان
متغیر کنترل: دختران شهرستان بجنورد
تأثیر آموزشگاههای آزاد (متغیرمستقل) بر میزان موفقیت دانش آموزان (متغیر وابسته) دختران بجنوردی(متغیرکنترل) در ورود به دانشگاهها.
فصل دوم
بررسی پیشینه پژوهش :
کنکور، پدیده ای اجتماعی :
زمانی برای دانستن معنای کنکور کافی بود این واژه را در یک فرهنگ لغت جستجو کنیم تا کلمات آشنایی چون فتح کردن، پیروز شدن و... را به عنوان معادل هایی که برای این واژه فرانسوی در نظر گرفته شده دریابیم. اما اکنون دیگر نمی توان همه معانی که کنکور در گستره ادبیات فارسی به خود گرفته را در فرهنگ های لغت و واژه نامه ها یافت. حالا دیگر وقتی از کنکور در جامعه ایرانی سخن می گوییم مفهوم فراتر از تمام معادل های نوشته و نا نوشته را برای شنوندگان تداعی می کنیم.
کنکور یک معضل اجتماعی :
کنکور دیگر نه فقط یک واژه وارداتی در ادبیات فارسی یا یک ابزار گزینش در نهار آموزش کشورما، بلکه معضلی اجتماعی است که چند سالی است جامعه ما با آن دست به گریبان است.
اینکه دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور ما ظرفیت پذیرش تعداد محدودی دانشجو دارد، اینکه کنکور عامل بسیاری از استرس ها و مشکلات روانی جوانان است، اینکه مدتهاست مدارک گرایی بر آموزش عالی کشور ما سایه افکنده است و هر چند حرف های جدیدی نیستند و همه آنها مسایلی هستند که در دهه های اخیر نظام آموزش عالی ایران همواره به آنها مبتلا بوده است اما وقایعی که در سال های اخیر پیرامون مسأله کنکور رخ داده است بیانگر آن است که دیگر آنگونه که در نمای بیرونی به نظر می رسد کنکور و موفقیت در کنکور یک مسأله فردی نیست و به جرأت می توان از آن به عنوان یک معضل اجتماعی نام برد که پیامدهای آن نه تنها فرد شرکت کننده و نهاد آموزش کشور بلکه دیگر گروه ها و نهادهای جامعه را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
اما شاید تأثیر کنکور بر هیچ یک از نهادهایی چون اقتصاد، سیاست، قضاوت و قانونگذاری همچون خانواده قابل لمس نباشد.
در حال حاضر پیشرفت تحصیلی و دانش تحصیلات عالی فرزندان برای برخی خانواده ها به عامل اصلی بسیاری از فشارهای روانی، اقتصادی، اجتماعی تبدیل شده است.
استرس های ناشی از کنکور نه تنها شرکت کنندگان آزمون بلکه افراد دیگر خانواده های آنان را نیز در بر گرفته است. از سوی دیگری از آنجا که بسیاری از این خانواده ها از اقشار آسیب پذیر جامعه هستند و توانایی مالی چندانی ندارند، مسایل اقتصادی ناشی از کنکور فشار زیادی را به آنها تحمیل می کند ولی از آنجا که این راه را تنها شانس برای آینده فرزند خود می دانند تمامی این فشارها را به جان می خرند و تلاش می کنند با تأمین نیازهای وی در این مرحله جای خالی دیگر تضمین هایی که از عهده شان بر نمی آید را پر کنند.
کنکور و هزینه های پنهانی :
از بین رفتن اعتماد به نفس و ناکامی جوانان مشکلاتی است که می تواند بحران های اجتماعی گسترده ای بیافریند بحران هایی که از دید بسیاری از مسئولان و کارشناسان اجتماعی پنهان مانده است.
سرخوردگی های اجتماعی و ناکارآمدی و تنش های درون خانواده زاییده کنکور است اما همه هزینه هایی که خانواده ها برای کنکور فرزندانشان می پردازند این چنین آشکار و قابل لمس نیستند.
بسیاری از هزینه هایی که خانواده ها برای کنکور می پردازند را با معیارهای مادی نمی توان سنجید. تحقیقات نشان داده است استرس های ناشی از کنکور بین والدین را نیز تحت تأثیر قرار داده تنش را در محیط خانواده بالا می برد و بر پایداری این نهاد مهم اجتماعی اثرات مخربی بر جا می گذارد.
از سوی دیگر انتظار خانواده سازمانی که مطابق با توانایی های فرزندانشان نباشد ضربات کاری بر روح و روان آنها وارد می کند.