روش تحقیق بررسی رابطه شخصیت و رضایت شغلی ( نظریه جان هالند)

چکیده:

امروزه منابع انسانی، از پیچیده ترین، حساس ترین و تکنولوژیکی ترین منابع یک سازمان محسوب می شوند.بنابراین توجه به ابعاد شخصیت افراد از مقوله هایی است که می تواندسازمان را در رسیدن به بهره وری یاری نماید.از طرف دیگر رضایت شغلی به دلیل نقش مؤثر آن در پیشرفت و بهبود سلامت نیروی کار، نادیده انگاشتن آن موجب عدم بهره وری مطلوب خواهد شد، مهم جلوه می نماید . این مقاله پس از تعیین همبستگی بین شغل و شخصیت دبیران مدارس راهنمایی بهبهان الگوی موجود رضایت شغلی آنان را بیان می نماید.

هدف کلی این تحقیق علاوه بر توصیف تناسب شغل و شخصیت دبیران مدارس راهنمایی بهبهان و بیان رضایت شغلی آنان ارائه الگوی موجود بین دبیران راهنمایی بهبهان  می باشد.

این پژوهش شامل 6 فرضیه اصلی و 30 فرضیه فرعی است. که از فرضیه های اصلی ،ارتباط معنی داری بین شخصیتهای واقع گرا، کاوشگر و اجتماعی، با رضایت شغلی پیدا شد ولی بین شخصیتهای سوداگر هنرمند و سنت گرا با رضایت شغلی ارتباط  معنی داری یافت نشد.

جامعه آماری کلیه دبیران زن و مرد مدارس راهنمایی بهبهان به تعداد 570 نفر در سال تحصیلی86-85 بوده است که به روش مورگان تعداد 210 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند.

ابزار اندازه گیری در این پژوهش شامل پرسشنامه توصیف شغل jDI پرسشنامه خود ساخته شخصیت از نظر جان هالند  بوده است.

ضریب پایایی پرسشنامه رضایت شغلی و شخصیت به کمک روش آلفای کرونباخ به ترتیب 77 /0 و 5/0 بوده است.

برای تجزیه و تحلیل داده های آماری از روشهای آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و آمار استنباطی شامل ، T تست ، ضریت همبستگی ، آلفای کرونباخ استفاده شده است.

ضمناً با استفاده از نرم افزار SPSS داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و سطح معنی دار در این پژوهش 05/0  بوده است.

نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شد به این صورت است که جهت کم کردن ، جابجایی و نقل و انتقالات دبیران راهنمایی بهبهان باید:

v   سیستم مناسب پرداخت حقوق و دستمزد را بهبود داد.

v   سیستم توفیعات و پاداشها را تجدید نظر کرد.

v   روحیه تفکر آفرینی را ایجاد کرد.

v   جو مناسب جهت ارتباطات اجتماعی را در بین دبیران راهنمایی شهرستان ایجاد نمود.

v   به احساسات ، انعطاف در قوانین، فعالیتهای فوق برنامه، توجهی خاص کرد.

در نهایت این مقاله  الگوی موجود بین شخصیتهای مورد پژوهش و رضایت شغلی دبیران شهرستان بهبهان را بیان میکند

مقدمه:

توجه به ابعاد شخصیت افراد در سازمان از مقوله هایی است که میتواند سازمانها را در رسیدن به بهره وری یاری نماید.

 اما گاهی از مواقع آن چنان شخصیت افراد پیچیده و نامعلوم می باشد که فقط می توان به ارائه برخی از فرضیات و احتمالات اکتفا کرد.

قطعاً می توان منابع انسانی را از پیچیده ترین ، حساس ترین و تکنولوژیکی ترین منابع یک سازمان به حساب آورد. امروزه بنحوی شاهد هستیم که چگونه پیشرفتهای علمی – تکنولوژیکی به ما در شناخت ارگانیزم و فیزیک جسمانی و از جمله ابعاد شخصیتی انسان کمک نماید.

اما آنچه که همیشه و همواره ما را در پرده ابهام باقی می گذارد، بروز رفتار ها و حالات روحی و روانی افراد است که در شرایط و عرصه های مختلف می توانند از خود نشان دهند.

گرچه اندیشمندان با تکیه بر تحقیقات و مطالعات بدست آمده همواره برای شناخت بهتراجزاء پیچیده انسانی تئوریهای مهمی را در بعد شخصیتی ارائه داده اند، اما هرگز نتوانسته اند آن را بعنوان یک قانون صددرصد علمی بیان کنند چرا که در زمانها و مکانهای مختلف نتایجی بس متفاوت را بدست آورده اند.

رضایت شغلی به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران، از همه مفاهیمی که روانشناسان و متخصصان رفتار سازمانی و مدیریت در موقعیتهای سازمانی مختلف مطالعه کرده اند، از مهمترین موضوعات پژوهشی بوده است.

اهمیت رضایت شغلی از یک سو بدلیل نقشی است که این سازه در پیشرفت سازمان و نیز بهداشت و سلامت نیروی کار و از سوی دیگر به این علت است که علاوه بر تعاریف و مفهوم پردازی های متعدد و گاه پیچیده ، محل تلاقی و نیز سازه مشترک بسیاری از حوزه های علمی ، مانند: روان شناسی، جامعه شناسی، مدیریت، حتی اقتصاد و سیاست بوده است.

اگر چه عواملی بر رضایت شغلی مؤثر می باشد، اما این بار بدنبال بررسی تناسب شغل و شخصیت و رابطه آن با رضایت شغلی می باشیم.

بدین منظور پژوهشگر در این تحقیق به دنبال بررسی تناسب شغل و شخصیت دبیران و رابطه آن با رضایت شغلی آنان در آموزش و پرورش بهبهان و بیان الگوی موجود در مدارس راهنمایی این شهرستان می باشد.

بنابراین محقق سعی دارد با بررسی و تبیین موضوعات فوق در آن اداره آموزش و پرورش در صورت امکان پیشنهاد ها و راه کارهایی را برای ارتقاء و بهبود وضع موجود و ارائه الگوی موجود بیان نماید.

نگارنده معتقد است که چنانچه در زمینه موضوع مورد تحقیق، بررسی و مطالعه ای انجام نگیرد ممکن است کسی به تأثیر بعد شخصیتی افراد در رضایت شغلی آنان و تناسب آن با شغل افراد پی نبرد. حال آنکه با اثبات چنین موضوعاتی می توان به جایگاه رابطه شغل و شخصیت بیش از گذشته ارزش و اعتبار بخشید.

بیان مسأله:

معمولاٌ سازمانها برای افزایش اثر بخشی و عملکرد کارکنان خود سرمایه گذاریهای متفاوتی از قبیل: جذب نیروهای متخصص، حقوق و مزایای مکفی، تأمین امنیت شغلی، آموزش و بهسازی، مشارکت دادن در تصمیم گیریها، جذاب نمودن شغل،  پاداش برای عملکرد خوب، تنبیه برای عملکرد ضعیف و ........... درمقاطع مختلف انجام میدهید.

آنان براساس تحقیقات زیادی در یافتند، کارکنانی که از کار خود راضی هستند نسبت به افراد ناراضی کار بیشتری از خود  نشان میدهند. و همچنین می دانند که شخصیت افراد بعنوان اهرمی مؤثر در انجام صحیح وظایف و مسئولیتها نقش دارد.

 برای افزایش رضایت شغلی عوامل زیادی وجود دارد اما این تحقیق سعی دارد عوامل شخصیت را بر رضایت شغلی فرد و تناسبی که بین شغل و شخصیت افراد وجود دارد را مورد بررسی و سنجش قرار دهد. بهمین منظور دبیران مدارس راهنمایی شهرستان بهبهان را در این تحقیق مد نظر قرار داده ایم . تناسب بین شغل و شخصیت دبیران در آموزش و پرورش یک اصل مهم است که نادیده گرفتن آن باعث بروز مشکلات زیادی خواهد شد.

این پژوهش بر آن است بعد از همبستگی بین شغل و شخصیت دبیران مدارس راهنمایی بهبهان الگوی موجود را به نمایش بگذارد. بنابراین محقق سعی دارد در یابد که آیا در این مدارس بین شغل و شخصیت دبیران و رضایت شغلی آنان رابطه ای وجود دارد یا خیر.؟

می توان با ایجاد یک تناسب منطقی بین شغل و شخصیت دبیران رضایت شغلی آنان را بالا برد و در نتیجه باعث افزایش  بهره وری ، تعهد سازمانی و کم شدن جابجایی دبیران شد.

بنابراین سؤال اصلی مورد نظر تحقیق این است که آیا بین شغل و شخصیت و رضایت شغلی دبیران مدارس راهنمایی  شهرستان بهبهان رابطه ای وجود دارد؟

اهمیت مسأله:

دست بابی به اهداف سازمان مبتنی بر توانائیهای پرسنل درانجام وظایف تعییین شده و تطبیق پذیری آنها با محیط متغییر می باشد.  در این بین توجه مدیر به ابعاد شخصیت افراد باعث می شود تا کارکنان به تناسب خود در کارهایی فعالیت داشته باشند که خود دوست دارند. بدین طریق بر کارایی خود و اثر بخشی سازمان بیفزایند.

ازطرف دیگر سازمانها اهمیت خاصی را برای افزایش رضایت شغلی قائلند تا نهایتاً به ثبات درون سازمانی و بهره وری بیشتر دست یابند.

لذا می توان سه محور را پایه و اساس این فعل و انفعالات دانست:

1-  توقعات و انتظارات افراد در زمینه موقعیتهای واقعی

2-  میزان برآورده شدن نیازهای جسمی و روانی

3-  سطح ابقای ارزش های مهم

تا اولاً از سطح افراد ناراضی در سازمان کاست و از ترک خدمت آنها از سازمان جلوگیری کرد.

ثانیاً سلامتی جسمی و بهداشت روان را در پرسنل راضی بیشتر کرد.

ثالثاً نه تنها به زندگی فرد و رضایت وی در سازمان توجه کرد بلکه اثرات آن را حتی در زندگی خصوصی فرد در خارج از سازمان ملحوظ دانست.

بی تردید یکی از جنبه های رضایت شغلی، تعهد سازمانی است که معمولاً نادیده انگاشته می شود و رابطه نزدیکی سلامتی کارکنان دارد.

تحقیقات نشان می دهد که افراد ناراضی از شغل خود بیش از دیگران مستعد ابتلاء به بیماریهای گوناگون هستند.  که حدود و دامنه آن از سر درد تا بیماریهای قلبی کشیده می شود.

مطلب دیگر اثرات رضایت شغلی بر کل نظام جامعه است . هنگامیکه کارکنان سازمان از کار خود لذت می برند و از طرفی دیگر مزایای حاصل از رضایت شغلی به همه افراد و شهروندان خواهد رسید.

 کارکنانی که از شغل خود راضی باشند، درجهت رضایت شهروندان قدم بر میدارند. این افراد زندگی و محیط اطراف خود را با یک نگرش مثبت تری ارزیابی می کنند و از جنبه روحی و روانی ، از سالم سازی جامعه و اجتماع فعالتر عمل می کنند.   و فراتر اینکه ، افزایش این پدیده ها موجب می شود، نشاط و شادی از سازمان به خانه و جامعه منتقل شود.

بنابراین می توان با توجه به افزایش مسئولیت های اجتماعی و مقدار سرمایه ای که در سایه رضایت شغلی نصیب جامعه  خواهد شد از این پدیده دفاع کرد.

با توجه به اینکه در مورد اثرات شخصیت در رضایت شغلی در ایران تحقیقات کمی صورت گرفته و با عنایت به اهمیت مطالب فوق محقق بر آن شد که تأثیر ابعاد و شخصیتی را در افزایش رضایت شغلی در آموزش و پرورش بهبهان و در بین دبیران راهنمایی این شهر بررسی کند سپس با توجه به یافته های قبلی و آنچه از این تحقبق کسب می کند الگوی موجود را معرفی نماید.