روش تحقیق بررسی موانع حضور زنان در تصمیم گیری ها و مشارکت های مدیریتی شهر تهران

بیان مساله : (Research problem  )

امروزه زنان جهان در روند تحرکات اجتماعی ،‌اقتصادی و توسعه جوامع با مشکلات کم و بیش مشابهی مواجه اند و از بسیاری از نابرابریهای آموزشی ،‌دسترسی به فرصت های شغلی متناسب با قابلیت های خویش ، عدم تناسب در توزیع در آمدها ، نابرابری در حقوق مدنی و مشارکت سیاسی و … با مردان رنج می برند و همچنین افزایش مشارکت زنان در کمیت ، همپای ارتقای آنها در کیفیت و دست یابی به پایگاههای مدیریتی نبوده و نابرابری و تبعیض در فرصت های شغلی همچنان باقی است . (فرزین نیا، 1374 ، ص 667 ) . آمار نشان می دهد که با وجود دارا بودن تحصیلات عالی ، زنان در پست های بالای اداری کمتر حضور دارند از کل زنان تحصیلکرده شاغل فقط 30 درصد به پست های بالای اداری رسیده اند که از این تعداد 0003/0 درصد زنان جامعه دارای پست های کلان مدیریتی هستند حدود 85 درصد از زنان مورد تحقیق هرگز از جانب دانشگاه خود برای فرصت های مطالعاتی و یا دوره آموزشی به خارج از کشور اعزام نشده و بورس تحصیلی دریافت نداشته اند و نزدیک به 90 درصد از آنها هرگز به عنوان نماینده رسمی دانشگاه خود به مرکزی معرفی نشده اند بیش از 70 درصد زنان در طول خدمت هرگز در پست های اجرایی اشتغال نداشته اند . (مرکز امور مشارکت زنان ، شماره 6 ،‌1379 ، ص 22 ) در چهارمین کنفرانس جهانی سال 1994 در سند پکن آمده است که تبعیض در آموزش پرورش ،‌استخدام ،‌مزد ، ترفیع و رویه های تحرک شغلی ،‌شرایط انعطاف ناپذیر کار ، عدم دسترسی به منابع تولید و مشارکت نابرابر در مسئولیت های خانواده ،‌فرصت های اشتغال و فرصتهای اقتصادی و تخصصی ، تحرک شغلی را برای زنان کماکان محدودنموده است نسبت نازل زنان در میان تصمیم گیرندگان اقتصادی و سیاسی در تمامی سطوح محلی ، ملی و بین المللی بازتاب موانع ساختاری و نگرشی است که باید از طریق اقدامات مثبت به مقابله با آنها پرداخت.

توجه به موقعیت زنان به عنوان نیمی از منابع انسانی جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است معمولا زنان علیرغم موقعیت نامناسب اجتماعی ،‌نقش قابل توجهی در جامعه ایفا می کنند گرچه رشد شاخص های مربوط به مشارکت زنان در چهار سال اخیر قابل توجه است لکن در مقایسه با توانمندیهای زنان هم چنان فاصله قابل توجهی وجود دارد زیرا حضور آنها در بخش وسیعی از فعالیت های اجتماعی از جمله مدیریت و تصمیم گیری با تنگناهایی همراه بوده است . معضلی که طی سالهای گذشته در ایران همواره مطرح بوده ، حضور نداشتن موثر زنان در مشارکت های مدیریتی و سطوح تصمیم گیری است یعنی قاعده کلی که در همه جای دنیا کم و بیش وجود دارد .«آنجا که قدرت هست زنان نیستند »(حقیقت جو ،‌1380 ، ص 10 )

صرفنظر از عواملی چون فرهنگ بازدارنده اجتماعی ،‌کمبود مدیران و فرصت برای شکوفایی ،‌تجربه ومهارت شغلی و مدیریتی ،‌احتمالا عوامل دیگری در بروز پدیده عدم حضور زنان در مشارکت مدیریتی استان مازندران نقش دارند ،و گره های ناگشوده در خصوص مسایل زنان که از مسایل کلان ملی و استراتژیک فرهنگی است ،وجود دارد. حال با عنایت به آنچه که در بیان مساله بدان پرداخته شد ،مسئله پژوهش این است که چرابه طور حقیقی از توانایی های نیمی از جمعیت بهره گرفته نمی شود؟

چرا استعدادهای بالقوه زنان شکوفا نمی شود؟چرا در مشارکت مدیریتی در تربیت بدنی استان بیشتر مردان حضور دارند و چه دلایلی برای حضورکم زنان در مشارکت مدیریتی وجود دارد؟ و ازبین عو امل روانی ،خانوادگی ،سازمانی وفرهنگی اجتماعی کدامیک باعث بیشترین مانع این حضور می شود؟ پاسخ به این سوالات وسوالات مشابه دیگر مسئله این پژوهش را تشکیل می دهد.

اهمیت و ضرورت تحقیق : (the importance of resarch)

    نقش زنان در فرایند توسعه از اوایل دهه 70 بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت،واقعیت آنکه نوسازی و توسعه ،دستاوردهای نامتعادلی برای مردان و زنان درکشورهای در حال توسعه به همراه داشته است به طوریکه مردان ،بهره مندان وزنان قربانیان این فرایند بودند . توانا سازی زنان و مشارکت آنها در توسعه نیاز به پیشرفت، آموزش و … در زمینه های مختلف دارد ، چرا که پیشرفت این قشر (زنان ) موجب پیشرفت خانواده – بنیاد و هسته اصلی جامعه  – می شود . (فرزین نیا ، 1374 ، ص 667 ) . افزایش زنان تحصیلکرده در جامعه نه تنها روند توسعه را تسریع می کند بلکه موجب آگاهی هر چه بیشتر زنان به موقعیت و حقوق خویش میشود . در نتیجه انتظارات و تقاضاهای جدید را در سطح جامعه مطرح می کند . در صورتی که دولت به این تقاضاها پاسخ دهد ، از طرفی این نیروهای قابل توجه را جذب کرده و از آنها با صرف هزینه کمتر ،‌بازدهی بیشتری را بدست می آورد ، و از طرف دیگر مانع ایجاد بحران در جامعه می شود. همچنین از زنان شاغل متخصص می تواند به عنوان الگویی برای تشویق دختران جوان به ادامه تحصیل استفاده کند ولی اگر به این نیروی عظیم بی توجهی کند. نه تنها رشد ناموزون در جامعه ایجاد می نماید . بلکه جامعه درگیر بحران می شود ، زیرا نیروی وسیع تحصیلکرده زنان نمی تواند بدون تحرک باشند و برای دستیابی به انتظارات خود راههای دیگری را انتخاب خواهند نمود ، فرار مغزها یکی از این راههاست . امروزه به رغم تمامی تلاش ها ،‌اقدامات ، ابتکارات ، تدابیر و حرکت های مقطعی و برنامه های بلند مدت و … زنان دنیا در موقعیت اجتماعی ، فرهنگی ‌، اقتصادی و سیاسی در ناحیه فرودست تری نسبت به مردان به سر می برند و وضعیت موجود آنها حکایت از آن دارد که تا زمانی که ریشه مشکلات زنان به طور اساسی خشکانیده نشود به جای پرداختن به معلول یا علت العلل عقب ماندگی زنان مبارزه نشود ، نباید انتظار داشت که در عمل وضعیت زنان بهبود یابد . (مرکز امور مشارکت زنان ، 1380 ص 11 ). نگاهی به وضعیت موجود زنان در جامعه ایرانی ، ما را به این حقیقت رهنمون می سازد،‌که هر چند گام های بلندی در جهت رساندن زنان به حقوق انسانی پیموده شده است ، اما تا رسیدن به وضع مطلوب راه های نرفته بسیاری نیز پیش رو وجود دارد . وضعیتی که در آن انسان بودن و زن بودن فدای یکدیگر نشود . و حق زن به عنوان یک انسان مورد شناسایی قرار گیرد . حل مساله زن نه به خودی خود ،‌بلکه به جهت ارتباط آن با سایر مسایل بشر در عرصه پژوهش ، سیاستگذاری و برنامه ریزی جایگاهی ویژه دارد . لذا امروزه برنامه ریزان و سیاستگذارن دریافته اند که برای حل عمده بشر ،‌ ناگریز از حل مساله زنان هستند . (مرکز امور مشارکت زنان ،‌شماره ‌16 ،1380،‌ص 21 ). لذا باید بکوشیم تا با پژوهش ، با تلاش و همکاری ، ضعف ها و نارسایی ها و احیانا محرومیت هایی که هنوز هم در جامعه ما برای زنان وجود دارد بشناسیم و راههای منطقی ، دینی ، عقلانی و اجتماعی برای رفع آن محدودیت ها فراهم آوریم‌. وجود موانع و مشکلات زیاد در امر حضور زنان در مشارکت مدیریتی ،‌محقق را بر آن داشت تا به پاره ای از موانعی که زنان در این مورد (حضور در مشارکت مدیریتی ) مواجه هستند ،‌را مورد بررسی و شناخت قرار دهد تا با رفع این موانع و مشکلات ، مسؤلان با فراهم سازی شرائط مناسب و استفاده بهینه از توانمندیهای زنان ،‌زمینه را برای پیشرفت و مشارکت مدیریتی فعال آنان فراهم آورند ،‌چرا که شرکت معنا دار زنان د رتصمیم گیرهای عمده فقط برای زنان مفید نیست ، بلکه جامعه از آن بهره می برد و زنان به عنوان پرورش دهندگان نسل های آتی هر چه توانمند تر ،‌آگاهتر در عرصه توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ظاهر شوند،‌نسل های آتی از آن بیشتر بهرمند می شوند ،‌و توسعه جامعه تنها با بودن زنان در کنار مردان در عرصه تفکر و خدمت معنی می یابد ، وبدون بذل توجه نسبت به کار آیی زنان ، توسعه و باز سازی دست یافتنی نیست .

اهداف تحقیق:

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی موانع حضور زنان در تصمیم گیریها و مشارکت های مدیریتی شهر تهران به منظور ارائه راه حل ها و پیشنهادات سازنده درجهت رفع موانع و مشکلات به مسولین ، برنامه ریزان و دست اندرکاران سازمان شهرداری تهران می باشد .

که در راستای تحقق این هدف کلی دستیابی به اهداف زیر هم مد نظر می باشد :

بررسی و شناخت موانع سازمانی حضور زنان در مشارکت مدیریتی

بررسی و شناخت موانع خانوادگی حضور زنان در مشارکت مدیریتی

بررسی و شناخت موانع روانی حضور زنان در مشارکت مدیریتی

بررسی و شناخت موانع فرهنگی و اجتماعی حضور زنان در مشارکت مدیریتی

تعیین الویت و مقایسه موانع حضور زنان در مشارکت مدیریتی

فرضیات تحقیق:

موانع سازمانی در عدم حضور زنان در مشارکت مدیریتی موثر است .

موانع خانوادگی  در عدم حضور زنان در مشارکت مدیریتی موثر است.

موانع روانی در عدم حضور زنان در مشارکت مدیریتی موثر است .

موانع فرهنگی و اجتماعی در عدم حضور زنان در مشارکت مدیریتی موثر است .

متغییرهای مورد مطالعه :

الف- متغییر مستقل (independent  )

متغیر های مستقل مورد نظر در پژوهش حاضر عبارتند از: موانع (سازمانی ، خانوادگی،  روانی ،‌فرهنگی ،‌اجتماعی ) حضور زنان در مشارکت مدیریتی .

ب- متغیر وابسته (dependent  )

حضور زنان در مشارکت مدیریتی استان مازندران

تعاریف نظری و عملی متغییرها :‌

موانع سازمانی

الف- تعریف نظری : منظور از موانع سازمانی عواملی مانند ( وجود نابرابری جنیستی در ادارات ، وجود محدودیت قانونی و اداری برای زنان ،‌وجود فرصت های محدود برای پیشرفت شغلی زنان و… ) می باشد .

ب- تعریف عملیاتی:

برای شناخت متغییر فوق 6 گویه ( سوالات 1،2،3،4،5و 6 پرسشنامه ) در نظر گرفته شده که با ترکیب آنها متغییر فوق از طریق s pss  نرم افزاری مورد بررسی قرار می گیرد.

موانع خانوادگی :

الف- تعریف نظری : منظور از عوامل خانوادگی عواملی مانند (مسئولیت سنگین زنان نسبت به امور خانه داری و ، مخالفت نمودن شوهران از اینکه زن نباید اشتغال تمام وقت داشته باشد ، وجود تعدد نقش برای زنان و … ) می باشد.

ب- تعریف عملیاتی:

برای شناخت متغییر فوق 6 گویه (سوالات 7،8 ،9،‌10،11و 12 پرسشنامه ) در نظر گرفته شده که با ترکیب آنها از طریقspss  نرم افزاری مورد بررسی قرار می گیرد.

موانع روانی :

الف- تعریف نظری: منظور از عوامل روانی مانند ( عدم اعتماد بنفس زنان ، اضطراب زنان در موقعیت های شغلی ، سبک اسناد مربوط به موفقیت و شکست زنان ، پایین بودن انگیزه پیشرفت زنان و … ) می باشد .

ب- تعریف عملیاتی :

برای شناخت تاثیر متغییر فوق 6 گویه ( سوالات پرسشنامه 13،14،15،16،17و 18 پرسشنامه ) در نظر گرفته شده ، که با ترکیب آنها متغییر فوق از طریق                  spss  نرم افزاری مورد بررسی قرار می گیرد .