روش تحقیق رابطه ی بین ناهنجاری های جسمی و آسیب های حرکتی در دانش آموزان پسر مدارس راهنمایی و متوسطه

چکیده:

هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین ناهنجاری‌های جسمی (پشت کج، پشت گود و پشت گرد، کف پای صاف، پای ضربدری، پای پرانتزی) و آسیب‌های حرکتی (شکستگی، در رفتگی، پیچ خوردگی، کشیدگی، زخم و جراحت و کمر درد) در دانش‌آموزان پسر مدارس راهنمایی و متوسطه می‌باشد. این تحقیق که از نوع علی و پس از وقوع است، به صورت میدانی به تجزیه و تحلیل نتایج می‌پردازد. جامعه آماری تحقیق شامل: کلیه دانش‌آموزان مقطع متوسطه و راهنمایی شهرستان نیشابور در سال تحصیلی 82 81 می‌باشد. نمونه تحقیق که با روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب شده است، شامل: 400 نفر از دانش‌آموزان پسر (200 نفر راهنمایی و 200 نفر متوسطه) شهرستان نیشابور در سال 8281 می‌باشد.

اطلاعات مورد نیاز توسط مصاحبه آسیب‌ های حرکتی، شامل 7 سئوال و معاینه ناهنجاری جسمی توسط تست نیویورک جمع‌آوری گردیده است. پس از استخراج نتایج براساس نتایج آزمون مجذور خی رابطه معنی‌داری بین پای پرانتزی و شکستگی استخوان، پشت گود و مجموع آسیب‌های حرکتی، مجموع ناهنجاری‌های جسمی و شکستگی استخوان، پشت گرد و پیچ‌خوردگی مفصل، پای ضربدری و پیچ خوردگی مفصل مشاهده گردید.

5/80 درصد از دانش‌آموزان دارای ناهنجاری جسمی بودند که بیشترین ناهنجاری در اندام فوقانی مربوط به عارضه پشت گود با 3/33 درصد و در اندام تحتانی عارضه کف پای صاف با 30 درصد بوده است.

8/74 درصد از دانش‌آموزان تاکنون در فعالیت‌های حرکتی دچار آسیب‌دیدگی شده بودند که شایع‌ترین آسیب جراحت و زخم موضعی با 5/36 درصد و نادرترین آن کشیدگی و پارگی عضله با 8/5 درصد بوده است.

× واژه‌های کلیدی: آسیب‌های حرکتی، ناهنجاری‌ های جسمی، غیر ورزشکار.

مقدمه

امروزه با گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع و استفاده از ماشین به عنوان نیروی عضلانی، منجر به کاهش حرکات طبیعی انسان شده است. در اثر فقر حرکتی و کاهش فعالیت‌های جسمانی از میزان دامنه حرکتی مفاصل بخش‌های مختلف بدن کاسته شده است و به مرور فرد با کاهش انعطاف‌پذیری و ضعف عضلانی، کاهش قدرت و استقامت عضلانی مواجه شده است. از نتایج دیگر عدم تحرک، وجود عارضه‌های وضعیتی و عملکردی می‌باشد که شایع‌ترین آنها پشت کج، پشت گرد، پشت گود، پای پرانتزی، پای ضربدری و کف پای صاف می‌باشد.

با توجه به افزایش روزافزون ناهنجاری‌های جسمی و اهمیت آن تاکنون تحقیقات زیادی در این رابطه انجام گرفته است. اما موضوع جدیدی نظر محقق را به خود جلب کرده است و آن رابطه بین ناهنجاری‌های جسمی و آسیب‌های حرکتی می‌باشد. آسیب‌های حرکتی شامل کلیه صدماتی است که در فعالیت‌های روزمره دانش‌آموزان ساعات ورزش، زنگ‌های تفریح، در مسیر رفت و آمد دانش‌آموزان و به طور کلی، آسیب‌هایی که در فعالیت‌های بدنی و در حین حرکت اتفاق می‌افتد، می‌باشد. با توجه به جدید بودن موضوع، اطلاعات کمی در ارتباط با آسیب‌های حرکتی و رابطه آن با ناهنجاری‌های جسمی وجود دارد. در این پژوهش برآنیم تا، با مشخص کردن میزان شیوع آسیب‌های حرکتی و ناهنجاری‌های جسمی در دانش‌آموزان پسر راهنمایی و متوسطه، به بررسی رابطه بین این دو مهم بپردازیم.

روش تحقیق

این تحقیق از نوع تحقیقات علّی و پس از وقوع است که اطلاعات مورد نیاز آن به صورت معاینه ناهنجاری‌های جسمی و مصاحبه آسیب‌های حرکتی جمع‌آوری گردیده است.

جامعه آماری در این تحقیق، کلیه دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه و راهنمایی شهرستان نیشابور در سال تحصیلی 82 81 می‌باشند. نمونه آماری این تحقیق شامل 400 نفر از دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه و راهنمایی که 200 نفر آنها از بین دانش‌آموزان سال دوم راهنمایی و 200 نفر دیگر از بین دانش‌آموزان سال دوم متوسطه می‌باشند.

برای این کار در ابتدا پنج مدرسه راهنمایی و پنج مدرسه متوسطه با توجه به نقاط جغرافیایی مشخص و سپس از هر مدرسه تعداد 40 نفر به صورت تصادفی خوشه‌ای انتخاب شده‌اند.

مصاحبه آسیب‌های حرکتی شامل هفت سئوال از آسیب‌های وارد آمده در طول عمر دانش‌آموزان می‌باشد. ناهنجاری‌های جسمانی، شامل: انجام تست نیویورک در رابطه با ناهنجاری‌های پشت کج، پشت گرد، پشت گود، پای پرانتزی، پای ضربدری و کف پای صاف می‌باشد.

جهت استخراج نتایج، از روش‌های آماری توصیفی شامل فراوانی و درصد استفاده شده است و برای نشان دادن داده‌ها از نمودارهای توزیع فراوانی درصدی، بهره گرفته شده و برای بررسی رابطه از مجذور خی استفاده شده است. کلیه محاسبات آماری این تحقیق با استفاده از نرم‌افزار کامپیوتری SPSS استخراج شده است.

نتایج تحقیق

طی بررسی‌های بخش توصیفی تحقیق، مشخص شد که 5/19 درصد دانش‌آموزان از وضعیت بدنی طبیعی برخوردار بودند و مابقی در اندام فوقانی یا تحتانی یا هر دو قسمت دارای ناهنجاری هستند.

بیشترین ناهنجاری در اندام فوقانی مربوط به عارضه پشت گود، با 3/33 درصد و در اندام تحتانی عارضه کف پای صاف با 30 درصد بوده است. 8/74 درصد از دانش‌آموزان تاکنون در فعالیت‌های حرکتی دچار آسیب‌دیدگی شده بودند. که، شایع‌ترین آسیب، جراحت و زخم با 5/36 درصد و نادرترین آسیب، کشیدگی و پارگی عضله با 8/5 درصد گزارش شده است.

بررسی بخش استنباطی تحقیق، حاکی از آن است که، در 49 مورد رابطه بین ناهنجاری‌های جسمی و آسیب‌های حرکتی بین دانش‌آموزان فقط در پنج مورد رابطه معنی‌داری مشاهده شده است که عبارتند از:

1 بین پشت گود و مجموع آسیب‌های حرکتی رابطه معنی‌داری مشاهده شد.

2 بین پای پرانتزی و شکستگی استخوان رابطه معنی‌داری مشاهده شد.

3‌ بین مجموع ناهنجاری‌های جسمی و شکستگی استخوان رابطه معنی‌داری مشاهده شد.

4 بین پشت گرد و پیچ خوردگی مفصل رابطه معنی‌داری مشاهده شد.

5 بین پای ضربدری و پیچ خوردگی مفصل رابطه معنی‌داری مشاهده شد.

بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به زمینه نظری تحقیق به طور مختصر اثرات یک وضعیت نامطلوب بدنی عبارتست از:

خستگی عضلانی و عمومی، مانند افرادی که دارای کف پای صاف و گرد پشتی هستند دارای استقامت کمتری می‌باشند.

تغییر شکل مفاصل، کوتاهی و کشیدگی رباط‌ها و کپسول مفصلی، فشارهای غیر طبیعی برمینیسک و دیسک و به طور کلی عوامل نگه دارنده قامت.

کوتاهی و شلی عضلات، در تمامی عوارضی که قوس‌ها دچار اختلاف می‌شوند همواره در سمت فرو رفتگی کوتاهی و در سمت برآمدگی، نوع کشیدگی غیر طبیعی و ضعف عضلانی وجود دارد.

بر هم خوردن تعادل بیومکانیکی و کاهش راندمان مفید دستگاه اهرمی بدن.

کاهش زمان عکس‌العمل، چابکی، قدرت عضلانی و سایر عناصر آمادگی جسمانی.

کاهش آمادگی حرکتی و روانی در یادگیری و اجرای مهارت‌های حرکتی و ورزشی.

بازدهی نامطلوب در انجام وظایف اجتماعی و انجام امور روزانه.

با توجه به یافته‌های تحقیق در مورد معنی‌دار بودن رابطه بین بعضی از ناهنجاری‌های جسمی با آسیب‌های حرکتی دانش‌آموزانی با ناهنجاری‌های جسمی احتمالاً در بعضی از آسیب‌ها بیشتر در معرض خطر می‌باشند.