اولین کنفرانس ملی اقتصاد، مدیریت و فرهنگ ایرانی اسلامی
The Firest National Conference in Economic
Management and Iranian Islamic Culture
محور:اقتصاد مقاومتی
چکیده
هدف از مقاله حاضر بررسی تاثیرات اقتصاد مقاومتی بر مصرف گرایی در مطالعه موردی در شهرستان اردبیل است.در این مقاله به تاثیرات رسانه ،وضعیت اقتصادی افراد و میزان تحصیلات بر میل به مصرف گرایی و میزان تمایلات مردم به پذیرش اقتصاد مقاومتی اشاره شده است.جامعه آماری این مقاله کلیه افرادی که در سال 92-93 در شهر اردبیل ساکن هستند بوده و از این جامعه تعداد 100 نفر (50 نفر کارمند،50نفر دارای شغل آزاد) با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. جهت بررسی ابعاد اقتصاد مقاومتی و مصرف گرایی پرسشنامه پژوهش ساخته با استناد به مقالات و پبشینه پژوهش اقدام شد و در نهایت با نرم افزار SPSS نتایج تجزیه و تحلیل شد.نتایج کلی پژوهش حاکی از تاثیرات رسانه بلاخص ماهواره بر میزان مصرف گرایی بوده است .افراد در طبقه اقتصادی بالا نیز مصرف گرایی بالاتری داشتند. همچنین سطح تحصیلات نیز بر میزان مصرف گرایی و پذیرش اقتصاد مقاومتی تاثیر گذار بود .
واژه های کلیدی: تاثیرات اجتماعی، اقتصاد مقاومتی،مصرف گرایی
Abstract
The purpose of this paper is to study the economic impact resistance to consumerism in a case study in the city of Ardabil. In this paper, the influence of the media, economic status and educational level of consumerist desire and the willingness of people to accept economic strength has been mentioned. The population of the study, all individuals in the 92-93 years residing in the city of Ardabil. This community of 100 people (50 people, 50 people were self-employed) were selected by simple random sampling. To evaluate the strength of the economy and consumerism made a questionnaire study was conducted according to previous articles. The results were analyzed using SPSS software. Overall results showed that the effects on consumption of media satellite circumstances. Consumerism in higher economic class above. The level of education also affect the strength of the economy on consumerism and acceptance.
Keyword: Social impact, economic strength, consumerism
مقدمه
مصرف[1] درلغت به معنای خرج کردن (کلانتری ، 1388) و در اصطلاح اقتصادی تعریف های گوناگونی برای آن ارائه شده است .مصرف عبارت است از ازرش های پولی کالاها وخدماتی که به وسیله افراد خریداری و تهیه می شود .درآمد خالص به دومنظور استفاده می شودبخشی از آن ، به انباشتن ثروت و پس انداز اختصاص می یابد و بخش دیگر ، صرف تحصیل لذت می شودان قسمت از درآمد که صرف به دست آوردن لذت می شود مصرف نامیده می شود(قدیری اصل ، 1379)مصرف اتلاف ثروتی به منظور ارضای یک احتیاج است (ژاننیف[2]،1351).اصالت دادن به مصرف و هدف قراردادن رفاه و دارایی های مادی، برخی مصرف گرایی را به معنای برابر دانستن خوشبختی شخصی با خرید دارایی های مادی و مصرف گرفته اند.در پروسه مصرف گرایی ،دنیای غرب از اخلاق تولیدی یا اخلاق پروتستانی به اخلاق مصرف روی آورد در نتیجه غرب از جامعه تولیدی به جامعه م صرفی تبدیل ، اصل در جامعه، حداکثر سازی مصرف و لذت گرایی شد.بعد از غرب ، کشورهای توسعه نیافته نیز بر اثر تبلیغات و عوامل دیگر به جامعه مصرفی تبدیل شدند.برای تسریع در تبدیل جامعه به جامعه مصرفی ،از سیاست های برگزاری نمایشگاه ها ، تاسیس فروشگاه های بزرگ و زنجیره ای ، ورود و ظهور کالاهای مصرف ارزان قیمت در حجم فراوان استفاده شد.تفاوتی که جامعه مصرفی با پیش از خودداشت این بود که قبلا مصرف کالاهای فراوانی ویژه طبقه ثروتمندان ومرفه بود اما در جامعه مصرف ، مصرف این کالاها برای مردم عادی نیز رواج یافت.البته در مصرف کالاها، کالاهای گران قیمت وبا کیفیت بالا ویژه ثروتمندان وکالاهای ارزان قیمت و با کیفیت پایین تر ویژه مردمان عادی بود.از دیدگاه فوکوا عمال افراد بهطور کلی در هر عصری بر گرفته وبرآمده از نظر گاه رایج ان عصر است به عبارت دیگر ساخت عمل،تابع ساخت اندیشه است برای ساخت اندیشه ،نیاز به باور و ارتباط بین ذهن و عین است.برای ایجاد این باور و پل ارتباطی ، زیان بیشترین نقش را دارد زیان مملو از مفاهیم ارزشی است ونقش به سزایی را در تبلیغات ومشروعیت بخشیدن ایفا می کند و وسایل ارتباط جمعی در کنار زیان از نمادها ونشانه ها برای ساختن عمل ودر بحث ما مصرف گرایی استفاده می کنند.( باکاک[3]، 1381).مصرف گرایی با تغییر اندیشه مردم درباره مصرف پدید می آیددر زمان های گذشته مردم به تهیه کالاها وخدمات ضرور درجه اول و بعد کالاهای غیر ضرر با اولویت وتوان خرید خود می پرداختند و درتهیه وتولیدمایحتاج خود نقش داشتند واین اندیشه رایج مردم بوداما برای اشاعه مصرف گرایی لازم بود.این نوع نگرش تغییر یابد بنابراین به وسیله تبلیغات از طریق وسایل ارتباط جمعی در نوع نگرش مردم تغییر داده شد ومردم در پی هر چه بیشتر مصرف کردن بودند و هستند.دراین تغییر اصل اساسی این بود که مصرف تبدیل به یک ارزش وهنجار شد ومصرف گرایی دیگر نکوهیده نبود.نظام سرمایه داری از رسانه ها به عنوان ابزاری برای اماده سازی بسترهای فرهنگی وفکری مصرف گرایی بهره می گیرد و قشرهای اندیشه ور ومتوسط را هدف خود قرار میدهد.یکی از ابعادی که به نوعی میتواند در مقابل مصرف گرایی قرار گیرد اقتصاد مقاومتی است . اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه‌های فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن آن تاثیرها می‌باشد و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است همچنین برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی باید وابستگی‌های خارجی کاهش یابد و بر تولید داخلی کشور و تلاش برای خوداتکایی تاکید گردد. طبق نظر دولتمردان ایران در تعریف اقتصاد مقاومتی، ضرورت مقاومت برای رد کردن فشارها و عبور از سختی‌ها برای رسیدن به نقاط مثبت ملی نیاز است.این روش اقتصادی از نظر تعریف با اقتصاد ریاضتی تفاوت دارد(لیون[4]،2009).اصطلاح اقتصاد مقاومتی اولین بار در سال ۲۰۰۵ پس از محاصره غزه توسط اسرائیل که مواد غذایی و نهاده های اولیه برای تولید و پیشرفت اقتصادی را نیز شامل میشد و ناتوانی غزه در صادرات ، امکان صادرات و کشت بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله توت فرنگی را کاهش داده بود مورد استفاده قرار گرفت و ضوابط و معیارهای حاکم بر مفهوم اقتصاد مقاومتی شناسایی گردید(بریگوگلا[5]،2008) . در ایران نیز پس از تشدید تحریمها علیه ایران در سالهای اخیر این شیوه توسط حکومت ایران ترویج می‌شود و در اقتصاد مقاومتی هدف استفاده از توان داخلی و مقاومت در مقابل تحریمها با ایجاد کمترین بحران است. بریگاگلیو( 2006) از اصطلاحی به نام « فنریت اقتصادی » [6]برای اشاره به توان سیاست ساخته یک اقتصاد برای بهبود (یا انطباق با) آثار شو کهای برو نزای مخالف استفاده کرده است. این اصطلاح با تعریفی که از آن شده، نزدیک ترین مفهوم به «اقتصاد مقاومتی» در ادبیات رایج کشور ماست.بریگاگلیو بیان می دارد که اصطلاح فنریت اقتصادی به دو مفهوم به کار میرود:اول، توانایی اقتصاد برای بهبود سریع از شو کهای اقتصادی تخریبک‌ننده خارجی؛دوم، توانایی اقتصاد برای ایستادگی در برابر آثار این شوکها.توان اقتصاد برای بهبود یافتن از آثار شو کهای مخالف به شدت محدود خواهد شد اگر برای مثال، کسری های مالی مزمن وجد داشته باشد. از طرف دیگر، این توان ارتقا خواهد یافت اگر ابزارهای سیاستی بتواند برای خنثی سازی آثار منفی شو کها مورد استفاده قرار گیرد؛ مانند موقعیتی که کشور از وضعیت مالی قوی برخوردار است و می تواند مخارج احتیاطی یا تخفیف های مالیاتی را برای برخورد با آثار منفی شو کها مورد استفاده قرار دهد. این نوع فنریت اقتصادی نوعی ( تقابل با شوک)است .توانایی ایستادن در برابر شو کها هنگامی متصور است که شو کها خنثی یا ناچیز باشند. همچنین این نوع فنریت هنگامی ممکن اس که اقتصاد از مکانیسم هایی برخوردار باشد که آثار شو کها را کاهش دهد که با عنوان » جذب شوک «از آن نام برده می شود. برای مثال، وجود بازاری انعطاف پذیر می تواند به عنوان ابزاری برای جذب شو کها عمل کند (بریگاگلیو،2011). در حال حاضر با اینکه مقام معظم رهبری اوضاع کنونی را به گردنه ای که از آن عبور خواهیم کرد تشبیه فرمودند، اما بر داشتن اقتصاد مقاومتی تأکید و اصرار دارند. این مسئله نشان میدهد که مدیریت اقتصادی باید سنجیده عمل کند و به ویژه چالش تحریم را به عنوان واقعیتی جدّی که در تمام سال های پس از انقلاب وجود داشته است در برنامه ریزی اقتصادی وارد سازد.خوشبختانه زمینه تدوین و پیاده سازی الگوی اقتصاد مقاومتی برای کشوری مانند ایران با داشتن منابع فراوان ، جمعیت زیاد، بازار بزرگ درون کشور و ارتباطات منطقه ای نسبتاً خوب فراهم است. پتانسیل ها و منابع بکیار و استفاده نشده فراوان فعلی همه حاکی از آن است که استفاده کامل و کارامد از منابع موجود و به کارگیری آنها در ظرفیت اشتغال کامل می تواند بسیاری از مشکلات و آسیب ها را چاره کند.تحولات جهانی نیز اقتضا میکند که جمهوری اسلامی ایران به عنوان الهام بخش جهان اسلام الگویی موفق و مستقل از مدیریت اقتصادی را به نمایش بگذارد و وضعیت مطلوب اقتصادی را در اندازه شئونات و عزّت نفس مردم خود ایجاد کند.نکته مهم دیگر اینکه در شرایط وجود چالش ها، چنانچه الگوی اقتصاد مقاومتی مبتنی بر فعال سازی ظرفیت های داخلی شکل گیرد، بهترین سکوی پرتاب برای شرایط پس از چالش خواهد بود؛ به گونه ای که با رفع این چالش ها، ظرفیت اقتصاد به صورتی کامل تر آزاد و موجب شتاب پیشرفت خواهد شد(بیانات مقام معظم رهبری،1392) . فلذا بررسی و بحث در مورد اقتصاد مقاومتی و تحقیق در مورد نقاط قوت و ضعف این مسئله می تواند تاثیرات فراوانی در مقابله با تحریم های خارجی و همچنین ارتقا وضعیت اقتصادی و خروج از بحران های مالی و کاهش مصرف گرایی داشته باشد بنابراین بحث در این موارد ضروری و از اهمیت ویژه ای برخوردار است .