-1- مقدمه :
هر چند شناخت و مقابله با تمامی آسیب‌های اجتماعی از ظرافت و پیچیدگی خاصی برخوردار است اما شاید بتوان ادعا نمود که هیچکدام از آنها به پیچیدگی اعتیاد، در اوضاع و احوال کنونی جامعه بشری نباشد استفاده نابجا و اعتیاد به مواد مخدر بلای خانمان برانداز و آتش هستی سوز جوامع بشری است، آتشی که تا کنون صدها میلیون انسان را در کام خود فرو برده است و صدماتی که بر پیکره جوامع انسانی وارد نموده است که هیچگاه قابل جبران نیست. برای خاموش کردن یا کم کردن گستره این آتش، اقدامات شایسته و تلاشهای فراوانی صورت گرفته اما مع الاسف روز به روز دامنه آن گسترده تر شده است. به راستی آیامی‌توان در چنین وضعی سپر انداخت و آیه یاسی خواند و نظاره گر این صحنه دردناک بود؟
چهره اعتیاد هر چند زشت است و نفرت هر انسانی را برانگیخته می‌کند، فرد معتاد را باید در چهره یک بیمار نگریست و بیمار را باید مداوا و معالجه کنند، در این راه هم، نخستین گام اطلاع رسانی درست و علمی و آگاهی دادن به جامعه است.
آمار و ارقام هشدار دهنده هستند و ما را به هویستاری بیشتر می‌خوانند. بر اساس آمار دولتی تا کنون 2 میلیون معتاد در کشور وجود دارد، اما برخی از صاحبنظران معتقدند این تعداد بین 3 تا 6 میلیون نفر است و با جرم بودن اعتیاد باعث فقدان برنامه ریزی مناسب برای مبارزه با این آسیب اجتماعی شده، و مشکل یک میلیون و 200 هزار از این معتادین بسیار جدی و وخیم گزارش شده است.
اعتیاد به نظر شخصی بنده از هر نوع بیماری مانند، سرطان ، وبا و طاعون خطرناکتر و وحشتناکتر است چون فرد معتاد به هنگام نیاز همه شئونات اخلاقی را زیر پا می‌گذارد.
اعتیاد، نیروی کنترل و فرماندهی فرد را تصمیم‌گیری و اجرای هدف است را از او باز می‌ستاند و فرد را همانند یک وسیله بازی و ناپایدار بار می‌آورد که برابر کوچکترین حادثه و مشکل او را از پای در می‌آورد.
و خلاصه اینکه این مسئله را باید یک امر مهم قلمداد کنیم و برای ریشه کن کردن آن همه و همه اعم از دولت، مردم و فرد فرد جامعه باید این تلاش را در این عرصه انجام دهند، چون این اعتیاد اگر به شکل گسترده وسعت یابد می‌تواند ریشه هر مملکتی را که افراد موریف فروبخش کارای هر جامعه است را بخشکاند، به این امید روزی که جامعه و مملکت عزیزمان ایران آری از هر گونه وجود اعتیاد در بین مردم باشد تا بتوانیم جامعه ای سالم و پویا داشته باشیم به امید آنروز.
2-1- تعریف موضوع تحقیق و هدف آن
با نگاهی واقعی به مساله اعتیاد ودر میان جوانان به مواد مخدر و سوء مصرف آنها به راحتی در می‌یابیم که سوء مصرف مواد افیونی از قرنها پیش وجود داشته است و اکنون نیز ، تقریبا کشوری وجود ندارد که از گسترش و سوء مصرف این گونه مواد در امان مانده باشد.
اگر چه از دیرباز در تمام جوامع بشری سوء مصرف مواد افیونی به عنوان عادتی غیر اجتماعی و نامعقول تلقی شده اسا، اما با وجود این عدم مقبولیت، طبقات مختلف اجتماع با این مسئله بصورت جدی درگیر می‌باشند. به طوری که هم اکنون مردان و زنان زیادی خصوصا از سنین نوجوانی تا میان سالی مواد مخدر مصرف می‌کنند و به آن وابسته شده‌اند ما در این تحقیق قصد و هدفمان این است که اطلاعات علمی روزی در خصوص نقش خانواده و بازی‌های مختلف خانوادگی در گرایش فرد به اعتیاد ، موضع گیری های مختلف خانواده هنگام آگاهی یافتن از اعتیاد عضو خانواده سبب و علل گرایش به بیماری است و در مراحل مختلف زندگی ، از خانواده‌های منشاء گرفته تا زمان کودکی، بلوغ و بزرگسالی، ارتباطات پدر و مادر با فرزندان و نقش آن در اعتیاد فرزندان و مداخلات درمانی از دیدگاه روابط خانوادگی بپردازیم.
و بررسی دیگر عوامل موثر درگرایش به این بیماری، مانند، دوست، طلاق، اعتیاد پدر و مادر بپردازیم.
3-1- اهمیت و انگیزه انتخاب موضوع :
امروزه در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که بخش اعظم آن را جوانان و نوجوانان تشکیل داده اند و جوان‌ها ستون جامعه ونیروی سازنده هستند که می‌تواند جامعه‌ای را به اوج برساند. ولی متاسفانه مشاهده می‌شود که بیماری اعتیاد یکی از بزرگترین و وسیع ترین مشکلاتی است که امروزه گریبانگیر جوانان و افراد بسیاری زیادی را از مرد و زن و جوان و پیر درگیر کرده است .
انگیزه انتخاب این موضوع این می‌باشد، که این معضل سبزرنگ امروز، تقریبا در اکثر خانواده ها مشاهده می‌شود، و درصد کثیری از جوانان به این بیماری مبتلا هستند. من این موضوع را بدین خاطر انتخاب کردم تا با بحث و بررسی وتحقیق در این زمینه با بیان کردن عوامل ترک آن و علل پیشگیری آن بتوانم، به سهم کوچکی ذهن و چشم افراد را به این مرض روشن کرده و آنها را با این عوامل و علل آن آشنا سازم به امیدی که این بیماری ریشه کن می‌شود.
4-1- فرضیات و متغییرها:
فرضیه اول). اگر امکانات رفاهی افزایش یابد اعتیاد در بین جوانان کاهش می‌یابد.
م مستقل: امکانات رفاهی م وابسته: اعتیاد در بین جوانان
فرضیه دوم). اگر سطح فرهنگ جامعه افزایش یابد اعتیاد در بین جوانان کاهش می‌یابد.
م مستقل: سطح فرهنگ م وابسته: اعتیاد در بین جوانان
فرضیه سوم). اگر توجه خانواده بیشتر باشد پیدایش اعتیاد در بین جوانان کاهش می‌یابد.
م مستقل: توجه خانواده م وابسته: اعتیاد در بین جوانان
فرضیه چهارم). اگر عدم امکان دسترسی به مواد مخدر افزایش یابد اعتیاد در بین جوانان کاهش می‌یابد.
م مستقل: امکان دسترسی م وابسته: اعتیاد در بین جوانان
متغیرهای ناخواسته : جدایی والدین – اعتیاد والدین – وضعیت اشتغال
5-1- قلمرو مکانی و زمانی :
قلمرو مکانی دانشگاه آزاد اسلامی دانشکده مدیریت، واحد تهران مرکز و کارکنان دیگر از نهادهای دولتی و قلمرو زمانی این تحقیق از اواخر آذر ماه و اوایل دی ماه سال 84 می‌باشد.
6-1- روش تحقیق :
توصیفی و علی : توصیفی به این دلیل که به بررسی اعتیاد در شرایط فعلی و وضع موجود می‌پردازد و روش علی به خاطر اینکه به بررسی رابطه بین علت و معلولی اعتیاد می پردازد.
7-1- روش جمع آوری اطلاعات :
این تحقیق بر اساس اطلاعات بدست آمده از طریق پرسشنامه، مشاهده و تجربه و کتابخانه ای و مصاحبه جمع آوری شده است.
8-1- تعریف نمونه و جامعه روش نمونه گیری : تصادفی ساده
20 نفر از دانشجویان رشته مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز جامعه مورد تحقیق ، دانشجویان رشته مدیریت دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکز .
9-1- محدودیت های تحقیق :
محدود بودن زمان، محدود بودن منابع
امتناع نمودن بعضی از افراد از پاسخ دادن به پرسشنامه و عدم امکان جمع آوری اطلاعات به طور مستقیم از افرادمعتاد به دلیل محدودیت زمانی
10-1- تعاریف و اصطلاحات خاص:
1- سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: وابستگی به یک دارو و عبارت است از
الف – احساس خوشی و تعادل کاذب پس از استعمال
ب – احتیاج شدید و غیر قابل مقاومت برای به دست آوردن مواد[خماری]
ج – تمایل به ازدیاد مقدار استعمال مواد به علت تحمل سلولهای بدن به مقادیر معمولی
د – وابستگی به آثار روانی و گاهی بدنی، زیرا نرسیدن مواد به بدن موجب بروز آثار محرومیت می‌شود.
2- اعتیاد: یعنی عادت کردن، تعلق خاطر، وابستگی و انس با یک شخص و کار یا شی‌ء بگونه‌ای که جدا شدن و فاصله گرفتن و ترک گفتن او برای انسان، دشوار و گاهی طاقت فرسا می‌سازد و زمانی که انسان به آن دسترسی دارد، احساس آرامش می‌کند.
انواع مواد مخدر، حشیش ، مواد افیونی، مشتقات گیاه شاهدانه، کوکائین، مواد استنشاقی، الکل، کتامین، GHB ، داروهای مسکن انواع مواد توهم زا، L.S.D، شیشه (ice).
اعتیاد از نظر دارویی : (Dung)
هر ماده‌ای که با تاثیر روی سیستم مرکزی اعصاب قادر به ایجاد تغییرات جسمانی، روانی و رفتاری در انسان باشد، مواد مخدر نامیده می‌شود.
از نظر جامعه شناسی (social) :
هر داویی که پس از مصرف آنچنان تغییراتی در انسان ایجاد کند که از نظر اجتماعی این تجهیزات قابل قبول یا پذیرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت یا واکنشی نشان دهد، آن دارو مخدر است.
فصل دوم و سوم
ادبیات تحقیق
1-2- تعریف اعتیاد به صورت جامع :
بنابر تعریف علمی پذیرفته شده ، اعتیاد عبارت است از وابستگی جسمی و روانی فرد به یک ماده دارویی مخدر یا محرک.
امروزه در محافل دانشگاهی نیز به جای کلمه در اعتیاد « واژه وابستگی » را به کار می‌برند و « معتاد» را هم شخص « وابسته » می‌نامند.
از نظر پزشکی، اعتیاد یا وابستگی ، نوعی سندروم[1] یا نشانگان بالینی است که در پی مصرف مواد مخدر، در حالات رفتاری، شناختی و فیزیولوژیکی فرد مصرف کننده پدید می‌آید. میزان وابستگی کمی است و شدت و ضعف دارد، اما در هر حال اعتیاد رفتاری مرضی یا بیمار گونه است، پس ، شخص معتاد یا وابسته درواقع بیمار است و رفتار جامعه با فرد معتاد می‌باید بر اساس این واقعیت علمی سامان یابد که معتادان را باید مداوا و معالجه کرد.
به تعریف دیگر، حالت مسمومیت متناوب و تدریجی است که مبتلایان آن ناچار هستند که هر چیز وقت مقداری بر مصرف روزانه خود بیافزایند تا اندازه‌ای که بدان معتاد یا با مواد مخدر خو گیرد. نیاز روانی و جسمانی مبرم به استعمال الکل یا داروی مخدر دیگر که اختیار مصرف و ترک آن از نیروی اراده شخص خارج شده باشد.
شخص به ماده مخدر وابستگی روانی و بدنی و فیزیولوژیک پیدا نموده و کوشش در افزایش اندازه ماده مخدر دارد.
2-2- تاریخچه مواد مخدر در جهان و ایران
سابقه آشنایی با مواد مخدر به زمان تشکیل اولین تمدن های ایجاد شده بر روی کره زمین باز می گردد به استناد الواح گلی مکشوفه، سومریان در حدود یازده هزار سال قبل با شیره گیاه خشخشا و آثار او آشنایی داشته‌اند. به گفته محققین تا قبل از قرن هیجدهم همواره بشر از مواد مخدر در راه صحیح استفاده کرد. این مواد عمدتا به مصارف پزشکی و دارو و درمان رسیده است. پزشکان صعان همچون بوعلی سینا و زکریای رازی برای مداوای بیماران خود از این مواد استفاده می‌کردند و در آثار قلمی بجای مانده از ایشان به موارد استفاده پزشکی از این مواد پرداخته‌اند. اما از زمانی که یکی از کمپانی‌های پیر استعمار یعنی انگلستان به نام کمپانی هند شرقی به هندوستان پای نهاد و شروع به اجرای نقشه شوم خود نمود، و اونا مشروع و پدیده زحمت بار و نامبارک اعتیاد بوجود آمد بخاطر همین است که اعتیاد به مواد مخدر را ارمغان استمار نامیده‌اند.
این کمپانی با ترفندهای مختلف اراضی گسترده‌ای از کشور هندوستان را زیر کشت خشخاش برد و با لطایف العیل شروع به پخش کردن تریاک در بین مردم کشورهای منطقه نمود. دولت چین که در مورد اعتیاد جوانانش احساس خطر جدی می نمود با این پدیده به مقابله پرداخت و واردات این مواد را به کشورش وضوع ساخت اما دولت انگلستان برای حمایت از کمپانی خود با چنی وارد جنگ شد . جنگ های تریاک بین انگلستان و چین دوبار اتفاق افتاد و هر کدام به مدت دو سال به طول انجامید یکی در سال 1840 و دیگری در سال 1856 نتیجه این جنگ در هر دو مورد به نفع انگلستان بود و با تمجیل قرار داد «تین سیستان» برچین خاتمه یافت.
سوء مصرف تریاک در ایران که در دوره قاجار به اوج خود رسیده بود و از مدتها قبل درباریان را آلوده ساخته بود زنگ خطر را در ایران به صدا در آورده بود. بخاطر همین امر، علما و فقهای بیدار آن زمان شروع به روشنگری کردند و نسبت به عواقب زیان بار این پدیده هشدار دادند از مجله این عالمان «حاج ملاعلی گنابادی؛ بود که با نوشتن کتابی درباره حرمت مواد مخدر با عنوان در ذوالفقار، مظفرالدین شاه را مجبور نمود تا از اشاعه استعمال تریاک جلوگیری نماید.
قاچاق و سوء مصرف مواد مخدر روز به روز چه از لحاظ کمیت و چه از لحاظ تنوع مواد و شیوه‌های عرضه و مصرف آن بسیار گسترده شده است. در حال حاضر حدود هزار نوع مواد مخدر ساخته شده و 280 هزار هکتار از اراضی کشاورزی در سطح جهان زیر کشت انواع گیاهاان و درختانی است که بدین منظور در نظر گرفته شده است. بر اساس آمارهای موجود صدها میلیون نفر را در سطح جهان به اعتیاد کشانیده است و گردش مالی مواد مخدر در جهان بیش از هزار میلیارد دلار است. باندهای بین المللی قاچاق این مواد به راحتی برخی از دولتها را عوض می‌کنند و برای اینکه دولتها دست آنان را در عرضه مواد مخدر باز بگذارند حاضرند بدهی های چند صد میلیون دلاری آنها را بپردازند.
کشور ما در کنار کانون تولید مواد مخدر ( هلال طلایی) قرار دارد. بندر آزاد دبی که به بهشت قاچاقچیان مرسوم است.در زیر پای اوست و در مسیر اصلی عبور کاروانهای قاچاق این مواد واقع