روش تحقیق بررسی علل پیشرفت و تعالی فرهنگی ایران و موانع موجود در این زمینه

چکیده مقاله:

توسعه یعنی پیشرفته شدن،رشد کمی و کوشش و راه‌حلی جهت برطرف کردن فشارها و مشکلات که در ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی می‌باشد در اسلام به معنی عمران است یعنی علاوه بر معنای کمی معنای کیفی هم دارد.

پیشرفت آرمانی است که همه‌ی افراد، اقوام، اقوام، مذاهب، سیلقه‌ها، گرایش‌ها و اعتقادات را زیر چتر همبستگی قرار می‌دهد. کشوری پیشرفته‌ای که از این اصول پیروی کند اخلاق به عنوان اصل پایه، وحدت، مسئولیت‌پذیری، احترام به قانون و مقررات، احترام به حقوق شهروندی، عشق و علاقه به کار، تحمل سختی‌ها به منظور سرمایه‌گذاری آینده، میل به ارائه کارهای برتر و فوق‌العاده نظم‌پذیری، فن‌آوری، رشد تکنولوژی، بهره‌وری در کلیه سطوح فردی تا سازمانی.

از موانع پیشرفت، عدم شناخت جایگاه واقعی فردی یا اجتماعی، بحران آفرینی‌های سیاسی و فرهنگی توسط کشورهای سلطه‌گر، عدم هماهنگی بین مراکز علمی و تحقیقاتی با صنایع مختلف و سایر منابع ، عدم اعتماد به نفس و عدم باور توانایی‌های خود، عقب‌نشینی از اصول اسلام عدم جذب نخبگان و مغزهای متفکر ، عدم شناخت مشکلات مردم از سوی مسئولان، و برای برداشتن این موانع می‌توان موارد زیر را نام برد:

عزم و اراده جدی و نشاط و امید، بالا بردن توانمندی‌ها، تقویت روحیه ایمانی و و تقوی، ارتقای دانش و سطح علمی، توکل به خدا، داشتن اعتماد ، انگیزها را مشخص کنیم مسئولیت‌پذیر باشیم، سخت‌کوش باشیم، استقامت و پشتکار داشته باشیم، همدلی و اتحاد و یکپارچگی داشته و آن را حفظ نمائیمپس برای پیشرفت و ترقی حداقل در تولید علم و فناوری و رفاه و عدالت اجتماعی و معنویت و استفاده صحیح از نعمات الهی و حرفه‌جویی حرف اول را می‌زند و برای رسیدن به این هدف بر تک‌تک افراد جامعه بخصوص بر صاحب منصبان اجرایی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی فرض است که در برنامه‌ریزی و قانونگذاریها به نحوی عمل نمایند که کاملاً این افق متعالی تبیین شده باشد و بر مجریان امور نیز فرض است که با اتکای به لطف و عنایت خداوند متعال در این راه گام‌های استوار و دقیقی برداشته و از هیچ خدمتی فروگذاری ننمایند و به طبع آن سایر قوا و سازمانها و نهادها نیز موظف هستند در این دولت گام بردارند و در این میان نقش مردم و تک‌تک آحاد جامعه نیز در هر زمینه‌ای که مربوط به آنها می‌شود از دست‌اندکاران امور در این زمینه پشتیبانی نموده و در اجرای امور و هم چنین در رفع موانع و مشکلات دولت دوش خدمتگزاران صدیق این مرز و بوم تلاش وافر نمایند. هیچ وقت همبستگی ملی و دینی و همدلی خود را از دست ندهیم و به ریسمان الهی چنگ بزنیم که این مهمترین سلاح ملت ایران است.

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه(کلیات)

ا در جامعه اسلامی زندگی می کنیم که دارای دین و رهبر و نیروی انسانی کارآمد می باشد واز آنجا که توسعه و پیشرفت همه جانبه بخصوص توسعه فرهنکی ایران اهمیت دارد تحقیقی تحت عنوان بررسی علل پیشرفت فرهنگی جامعه ایرانو موانع موجود در این زمینه(هدف نهایی) با روش تحقیق علی و توصیفی با انگیزه شناساندن معنا و نظرات در باره فرهنگ به عنوان یک عضو این جامعه و لبیک به سوال رئس جمهور  نوشتم .(چو عضوی به درد آوردروزگار     دگرعضوها را نباشد قرار )این مقاله را ارائه نمودم .بیشتر هدفهایم(اهداف جزیی) شناساندن مهمترین عامل پیشرفت فرهنگی و ریشه یابی در آنو باز گو کردن مشکلات وارائه راه حلهایی برای توسعه آن می باشدو بیان این که فرهنگ  براحتی ساخته یا تغییر نمی کندو در طول تاریخ به وجود می آیدوتغییرات ان تدریجی است و برای همین مشکلات عدیدهای برای دسترسی به اطلاعات در مورد آن وجود داردیکی  زمان و دیگری این که آن را به صورت آزمایشی  در مدت زمان محدود نمی توان انجام دادو کتابهایی با مضوع فرهنگی کمتردر دسترس هستند. در هر صورت مطالب این تحقیق در پی سوالات زیر تدوین شده است .

-عواملی که در مسیر پیشرفت فرهنگی ایران ما را یاری می کند چیست؟

-چه چیزهایی مانع پیشرفت ماست؟

-و چه کنیم تا موانع را از پیش رو بر داریمو راه را برای کار و تلاش باز کنیم؟

برای پاسخ به سوالات بهتر است با معنای کتمات فرهنگ و توسعه آشنا شویم.فرهنگ در لغتنامه به معنای کشیدن و فرهیختن و به زبان لاتین یعنی پرورشو رشد نمو آداب رسوم و قواعد یک ملت و در اصطلاح به معنای پیشرفتگی قدرت تفکر در زنجیره نظامع علی و نتایج آن فرهنگ گفته می شود.توسعه به معنای رشد تدریجی در جهت پیشرفت تر شدن و بزرگ شدن است ودر معنای غربی رشد کمی و افزایش.مقدااست.

ابزارهای گرداوری مطلب:استفاده از کتاب –اینترنت و کامپیوتر-مشاهده-تهیه فیش اطلاعاتی و کمک مادر می باشد.

تاثیر فرهنگهای بیگانه و ترسوخود باوری و عدم اعتماد بین دولت و ملت است.محتوای آن شامل عقاید، تعاریف کلیدی فرهنگ و عقاید جامعه شناسان و رهبران دینی و رهبر انقلاب اسلامی و موانع پیشرفت و عوامل  آن و بررسیراه حل ها و ارائه پیشنهادات می باشدو بیان تحقیقات قبلی جامعه شناسان در مورد تاریخ و فرهنگ و توسعه آن و چشم انداز بیست ساله ایران می باشد.

فصل دوم

جامعه مجموعه‌ای از افراد انسانی است که جهت مشترکی آنها را به هم پیوند می‌دهد. در قرآن مجید از آن به امت تعبیر شده است این اشتراک می‌تواند در دین یا آئین، زمان و عصر واحد یا مکان معین یا هرچیز دیگر باشد.

امت از نظر قرآن همان جامعه مطلوبی است که مسلمانان به دنبال آن هستند و در پی تحقق این جامعه است که مدنیه فاضله برای انسانی که قصد رشد در این جهان را دارد ظهور می‌یابد. این جامعه که صفت واحد برای آن ذکر شده در پناه یک پروردگار یگانه و هدف مشخص شکل می‌گیرد که دارای برنامه‌ای دقیق و حساب شده است و خداوند درباره رهبری امت فرموده است. اِنی جاعلک للناس اماماً البته خداوند برای هر عصر و زمانی رهبری برای نجات و هدایت انسانها قرار داده است. که پیمودن راه تکامل بدون استفاده از وجود رهبر ممکن نیست و سرّ ارسال پیامبران و انتخاب اوصیا برای مردم همین است. یکی از لوازم لاینفک وجود رهبری در جامعه و مکان داری این کشتی نوح است پس چون ترا نوح است و کشتیبان و دریا غم مخور.[1]

ولایت و رهبری در قرآن و اسلام مقام خلافت الهی است و امت را براساس مصالح جامعه اسلامی هدایت می‌کند. او می‌تواند عدالت اسلامی را در بین افراد جامعه پیاده کند. نقش انکارناپذیر امام خمینی(ره) در جهان اسلام را باید یادآور شد که ایشان با ایجاد حرکت پویائی اسلامی توانستند به اهداف متعالی خود جامه عمل بپوشانند و رمز موفقیت امام در این نکته بود که با مهارت در حد اعلای سیاست از مسائل عبادی و معنوی و پیوند به عوامل روحانی غافل نبود.

حضرت امام خمینی نیز نهایت تلاش خود را برای ایجاد عدالت در جامعه کرده‌اند و در راه این هدف ارزشمند فرمودند که درخت اسلام با خون شهیدان آبیاری شده است موانع و سنگلاخهایی در راه این پیشرفت بود، اما با تدبیری رهبرانه، حل معما کردند. امام هفتم(ع) فرمودند: اگر عدالت اجتماعی در میان مردم عملی شود آنان بی‌نیاز می‌شوند و با اجرای عدالت برکات الهی نازل شده و رفاه و امنیت مردم افزایش می‌یابد و چون مردم احساس می‌کنند تبعیض و ناعدالتی از جامعه رخت بربسته است همه یکدل و یک جهت با زمامداران جامعه متحد شده و برای پیشرفت همه‌جانبه تلاش می‌کند.

قرآن برای عملی شدن عدالت اجتماعی که ضامن همبستگی و اتحاد مردم نیز هست راهکارهای مختلفی ارائه می‌دهد تشویق به احسان، انفاق،‌پرداخت زکات، رسیدگی به محرومان و مستضعفان، اطعام، برخی از طرح‌های قرآنی برای رفع فقر و بی‌عدالتی در جامعه می‌باشد.

خداوند در قرآن کریم در آیات خود مردم را به ظهور مهدی موعود، یگانه منجی عالم بشریت فرامی‌خواند و تقویت و توسعه اندیشه انتظار می‌تواند به اتحاد و یگانگی، دلهای مردم را به کار گرفته و با این فرهنگ وحدت آفرین و امیدبخش به همبستگی ملی در جامعه رونق بخشید و این امر زمینه‌های پیشرفت را فراهم می‌آورد چون مردم انسجام دارند.

اسلام در آغاز ظهور تا پا گرفتن پایه‌های بنیادین آن دچار موانع بزرگی بود اما باید دید با تمامی این مشکلات توسعه و پیشرفت اسلام به چه عواملی بستگی داشته است و آیا سیره پیامبر(ص) در این قضیه دخالت داشته است.

"عامل اول: برای نفوذ و توسعه اسلام در هر جا خود قرآن و محتوای قرآن است ولی گذشته از آن، شخصیت رسول اکرم(ص) نوع رهبری و مدیریت رسول اکرم(ص) نیز از جمله عوامل مهم پیشرفت اسلام به شمار می‌روند.

عامل دوم: نفوذ و توسعه اسلام است و حتی بعد از وفات پیامبر(ص) هم تاریخ زندگی پیامبر(ص) یعنی سیره او که بعد در تاریخ نقل شده است خود این سیره‌ی تاریخی عامل بزرگی بوده است برای پیشرفت است."(1)[2]

مسلماً یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار برافکار عمومی جامعه، سخنانی است که از لسان مسئولین ارشد نظام صادر می‌شود و بهترین راه برای هشیار نمودن جامعه نسبت به مسائلی که از آن غفلت شده است، تاکید ایشان بر این مسائل است. در این راستا یکی از اقدامات سازنده رهبر معظم انقلاب همواره روشن نمودن عبارات متشابه و مبهم بوده است به عنوان مثال «نخبه پروری» زمینه‌های رشد موانع را کنار زده و محلی برای رشد توانمندیها می‌شود. بعد از انقلاب ما بسیاری از سازوکارها و دستاوردها را از کشورهای خارج تقلید کردیم و آنها را در نظام اسلامی پیاده نموده و یا مونتاژ کرده و به ساختاری تکامل یافته در علم و صنعت رسیده‌ایم. محصولات تکنولوژی را به کشور وارد کرده و از آنها استفاده کردیم ولی به ظاهر ارائه نتایج نهاد در رسانه‌ها کم‌کم در حرکتی نظام‌مند آغاز می‌شود.

رهبر انقلاب از نخبگان و دانشجویان خواسته‌اند که به مطالعه و تحقیق پرداخته و نظرات خود را با بزرگان علمی تبادل‌نظر کنند. اگر ما 1-چراغ چشم –عباس –"سیره پیامبر اعظم ":تهران –انتشارات  تربیت اسلامی-پاییز 85.

بتوانیم نیروهای جوان و دانشجو را در قالب حرکت‌های مطالعاتی هوشمند سامان‌دهی کنیم فضای غوغاسازی خاموش شده و افراد ناکار آمد و ضعیف نخواهند توانست جلودار این حرکت ریشه‌ای شوند.

بدون تردید «حرکت علمی» که توسط رهبر صادر گردیده نور روشنایی و امید را در افق اهداف جوانان فهیم روشن ساخته است قبلاً جنگ بر سر مرزهای جغرافیایی بود و امروز دشمن به مرزهای اندیشه جوانان لشکرکشی کرده و هر لحظه به شکل لباسی نو، آهنگ مخالفت می‌زند تا دیروز ما سعی می‌کردیم دشمن را به خانه راه ندهیم اما حالا با فرکانس‌های فضایی و ماهواره‌ها در اکثر خانواده‌های ایرانی دشمن در صدر مجلس تکیه‌زده و حکمرانی می‌کند این امر نمی‌تواند باعث پیشرفت شود ابتدا باید مغزهای مسموم همانند بیماری که مدتی در قرنطینه به سر می‌برند تنقیه فکری شوند و سهم‌های حاصل از تاثیر غرب زدوده شود بعد به سوی حرکتی منسجم و پویا درآمده موجب پیشرفت گردد. باید بر اطلاع‌رسانی و معرفی حرکت‌های مثبتی که در کشور در حال انجام است نیز تاکید زیادی شود تا سریعاً این جوّ منفی از بین رفته و بر جوانان ثابت کنیم که مدیریت اسلامی همانطور که در جهاد نظامی توانست پیروزی‌های غرورآمیزی را نصیب کشور کند در جهاد علمی و تکنولوژیک هم می‌تواند نجات‌بخش کشور باشد.

فرهنگ

انسانها از زمان های دور در پی آن بوده اند که زندگی را برای خود آسانتر کنند. لذا آنها همواره در جستجوی راههای جدید و بهتر بوده اند که تغذیه، مسکن، لباس ، سلامت، تفریح را برای خود تأمین نمایند. حال همه این اطلاعات و تجارب و دستاوردها بجای مانده است که به آن فرهنگ می گویند.[3]

.

فرهیختن، بالا کشیدن، جلو کشیدن، تکامل در قدرت ادراک انتزاعی ذهن، مفاهیم کلیدی فرهنگ اند. از این جهت گفته می شود فرهنگ فرآیند پیچیده و پیشرفته ذهن انسان و فرآورده انتزاعی قوه تفکر و ادراک اوست که از تعامل و تعاطی عوامل و موثرات درونی و بیرونی وجود آدمی مایه می گیرد و دیدگاهها و رفتارهای گوناگون او را به طور مستمر شکل و جهت می دهد.[4]

فرهنگ به منزله فربهی روح جمعی و تمدن است. همانگونه که جان انسان بنا به نظریه جوهری اتحاد عامل و معقول در نتیجه انجذاب دانش و معرفت، اشتداد وجودی می یابد، جامعه بشری نیز در اثر پیشرفت فرهنگ تکامل و بسط پیدا می کند. یعنی تکامل در زنجیره نظام علی و قدرت فنی صورت می گیرد.

اقتضای جان چو ای دل آگهی است     هر که آگاهتر بود جانش قوی است

جان نباشد  جز خبر در آزمون          هر که را افزون خبر جانش فزون

جان ما، از جان حیوان بیشتر             از چه زان رو که فزون دارد خبر

4- به همین علت، فرهنگ، فصل تمیز میان انسان و حیوان است. چنانکه مارتین به عنوان یک جامعه شناس فرهنگی، فرهنگ را شامل تمامی محتواهای فکری - ارزشی که زندگی انسانی را از زندگی حیوانی متمایز و برجسته می سازد، می داند و این خانواده ، اقتصاد، تکنیک دولت، سیستم نظامی را نیز دربر می گیرد.[5] حیوانات نه قدرت تفکر و تئوری پردازی دارند و نه توان ابزارسازی. آن نظام علمی- فنی که منجر به تأمین آسانتر و بهتر نیازها می گردد یک فرآیند فرهنگی است. فرهنگ غریزی نیست، بلکه فرآورده پیشرفت ذهن و قدرت انتزاعی ادراک آدمی است که از تعامل و تعاطی درونی و بیرونی وجود آدمی مایه می گیرد.همان کاری که از عهده حیوانات خارج است. پس می توان گفت انسان هم زیست طبیعی دارد و هم زیست فرهنگی.