گزارش پژوهش جهت تکمیل قسمتی از فعالیت های عملی درس طراحی مسایل یادگیری و آموزشی دوره کارشناسی رشته علوم تجربی
فصل اول
کلیات
مقدمه
استرس هر نوع محرک یا تغییر در محیط داخلی و خارجی است که ممکن است باعث اختلال در تعادل حیاتی بدن گردد و در شرایط خاصی بیماری زا باشد . استرس دوران بلوغ باعث هیجان ها ، مشکلات عاطفی و گاهی روانی می شود می توان گفت که اشکالات عاطفی نوعی واکنش نسبت به تغییرات و انقلابات طبیعی دوران بلوغ است . ( احمدی ، 1383)
استرس نوعی نیاز جسمی یا ذهنی است که در ما پاسخ های خاصی را بر می انگیزد و به ما امکان می دهد تا با خطر مبارزه کنیم یا از آن بگریزیم . مقادیر کم استرس قادر است عملکرد شما را در اوضاع و احوال خاصی مثل ورزش و کار بهبود بخشد اما استرس بیش از حد به سلامت شخصی آسیب می رساند . با مشخص نمودن شرایط استرس زا و یافتن راه هایی برای مقابله با آن ، قادر خواهیم بود ، استرس های مضر را به حداقل برسانید . هدف پژوهش حاضر بررسی میزان استرس در دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی حضرت معصومه شهرستان ایذه در سال تحصیلی 89-88 است .
بیان مسئله :
عوامل متعدد و بی شماری هستند که باعث استرس می شوند یا استرس موجود را تشدید می کنند که ی یکی از این عوامل تغییر وضعیت جسمانی می باشد که اغلب به هنگام بیماری های مزمن که با درد و عذاب بسیار زیادی همراه است . استرس مداوم و دائمی می شود وابستگی های جسمانی که بر اثر عوامل همچون نابینایی ، ناشنوایی ، از دست دادن اعضای بدن و مشکلات حرکتی به وجود می آِیند . تا سبب افزایش اضطراب ، عصبانیت و تنش می شود . ( کهانا 1382، ص37)
با توجه به این که موضوع استرس موضوع تازه ای است اما در دنیای امروزه که در آن ساکن شده ایم معمولاً استرس به حوادث فیزیکی و واقعی بر می گردد واقعیت این است که استرس در افراد گوناگون با شکل های متفاوتی بروز می کنند و می تواند منشا مشکلات متعدد و جدی در سلامت ما باشد .
در ارتباط با استرس تحقیقاتی در شهرستان ها توسط احمدی (1380) بلوغ استرس و فشار است . استرس هر نوع محرک یا تغییر در محیط داخلی و خارجی است که ممکن است باعث اختلال در تعادل بدن گردد و در شرایط خاص بیماری زا باشد استرس دوران بلوغ باعث هیجان ها ، مشکلات عاطفی و گاهی روانی می شود می توان گفت که اشکالات عاطفی نوعی واکنش نسبت به تغییر است و انقلابات طبیعی دوران بلوغ است .
واکنش فرد در برابر استرس ها به آسیب پذیری های او ، نقاط قوت شخصیت و تجاربی که در طول زندگی داشته است بستگی دارد . گاه استرس شدت کمی دارد ولی تعادل روانی شخص را بر هم می ریزد . حال آن که همان استرس در فرد دیگر تاثیر خاصی نمی گذارد . برای مثال ،فرض کنیم در منطقه ای یک بلای طبیعی افتاده است بعضی از افراد در مقابل آن مقاومت نشان می دهند . و گروهی دیگر به بیماری روانی مبتلا می شوند .
عوامل استرس زا انواع مختلفی دارند . گروهی از آنها فیزیکی هستند . مثل یک بیماری کوتاه مدت بعضی دیگر جنبه روانی دارند ، مانند فقدان فرد مورد علاقه به علت جدایی یا مرگ .
عوامل اجتماعی هم مطرح هستند . مثل مشکلات اقتصادی یا فقر ، هر گاه استرس از لحاظ شدت و مدت خارج از تحمل فرد باشد ، زندگی روزمره او مختل می شود و تغییرات غیر طبیعی در رفتارهای او به وجود می آید .
در شهرستان ها انجام شده است که هر کدام دارای روایی و اعتبار لازم هستند اما در محدوده جغرافیایی شهرستان ایذه تاکنون تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته است لذا در این تحقیق تلاش شده است که به این سوال پاسخ داده شود که میزان استرس دانش آموزان دخترانه سوم راهنمایی مدرسه راهنمایی حضرت معصومه به چه میزان است .
اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق
در فیزیولوژی ، استرس به صورت واکنش های داخلی بدن در برابر آثار فیزیکی نامطلوب مانند گرما و سرمای شدید ، تنگنا و مضیقه ، فقر ، ضایعه ، درد ، عفونت و مسمومیت شدید و ... تعریف شده است . بدن برای غلبه بر این شرایط فیزیکی غیر طبیعی و کسب تعادل حیاتی ، تغییرات داخلی شیمیایی و هورمون متعددی از خود نشان می دهد . به این تغییرات « سندرم سازش کلی » گفته می شود ، هنگامی که این انطباق بحرانی درست عمل نمی کند در اصطلاح می گویند که بدن « افت » کرده است .
همه روزه استرس با مشکلات حل نکردنی یک نواخت بررسی می شود و با موقعیت های یک نواخت بدون پاداش روبه رو است . وقتی که احساس می شود موضوع اصلی را ذهن مشغول نموده است و مکانی برای تخلیه احساسات وجود ندارد معمولاً استرس بروز می نماید .
به علت این که استرس در سطح وسیعی از دانش آموزان در مدرسه وجود دارد باعث مشکلات و اختلالاتی در یادگیری در رفتار آنان می شود . با شناخت عوامل ایجاد کننده فشار روانی و معرفی آن به مسئولین دست اندر کار آموزش و پرورش و مدیران مدرسه در کاهش فشار روانی اقدام شود . عامل ایجاد استرس هر چه باشد ما باید برای کاهش تاثیرات آن بر جسم و ذهن خود راه هایی بیابیم چنانچه می توانیم کلیه عوامل به وجود آورنده استرس را بر طرف کنیم و آن ها را از بین ببریم و با توجه به نتایج فوق انجام این پژوهش یک ضرورت است و با توجه به این که در ایذه این کار را انجام نداده است یک ضرورت است .
اهداف تحقیق
هدف کلی :
بررسی میزان استرس در دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی شهر ایذه در سال تحصیلی 89-88
فرضیه
میزان استرس در دانش آموزان پایه سوم راهنمایی مدرسه حضرت معصومه چه مقداری است ؟
تعریف متغیرها ( نظری و عملیاتی )
استرس : در اصطلاح عام به تنش ، فشار یا افسردگی ، استرس گفته می شود و در اصطلاح پزشکی هم استرس به افزایش فشار و تنش در سیستم و ساختار بدن دلالت می کند ، همان آمادگی جسمی وذهنی بالایی که لازمه برخورد با شرایط و موقعیت های حاد و بحرانی است .
تعریف عملیاتی استرس : عبارت است از نمره های که فرد در پرسشنامه استرس به دست می آورد .
تعریف واژه ها و اصطلاحات
تعاریف نظری
استرس : در اصطلاح عام به تنش ، فشار یا افسردگی ، استرس گفته می شود و در اصطلاح پزشکی هم استرس به افزایش فشار و تنش در سیستم و ساختار بدن دلالت می کند . همان آمادگی جسمی و ذهنی بالایی که لازمه برخورد با شرایط و موقعیت های حاد و بحرانی است .
تعاریف عملیاتی :
استرس : میزان استرس و صفات چهارگانه شخصیتی ( اضطراب ، تشویش ، وسواس ، هیستری ) به وسیله پرسش نامه استرس که توسط ضیاء الدین رضاخانی ( برگرفته از کتاب Understanding your self) تهیه و تنظیم شده است مشخص می شود .
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق
استرس چیست ؟
استرس نوعی نیاز جسمی یا ذهنی است که در ما پاسخ های خاصی را بر می انگیزد و به ما امکان می دهد تا با خطر مبارزه کنیم یا از آن بگریزیم . مقادیر کم استرس قادر است عملکرد شما را در اوضاع و احوال خاص مثل ورزش و کار بهبود بخشد اما استرس بیش از حد به سلامت شخصی آسیب می رساند . با مشخص نمودن شرایط استرس زا و یافتن راه هایی برای مقابله با آن ، قادر خواهید بود . استرس های مضر را به حداقل برسانید .
در جه بندی استرس حوادث مختلف زندگی
زیاد
بسیار زیاد
بازنشستگی
بیماری وخیم یکی از اعضای خانواده
بارداری
تغییر شغل
مرگ یکی از دوستان نزدیک
مرگ همسر
طلاق یا متارکه
ابتلا به بیماری یا آسیب دیدگی
از دست دادن شغل
اثاث کشی
کم
متوسط
تغییر در شرایط کاری
تغییر مدرسه
تغییر عادات غذایی
بدهکاری
وام گرفتن
شروع به کار کردن یا ترک کردن همسر
مشکل داشتن با خویشاوندان سببی
مشکل با رئیس در محل کار
در اصطلاح عام به تنش ، فشار یا افسردگی ، استرس گفته می شود و در اصطلاح پژوهش هم استرس به افزایش فشار تنش در سیستم و ساختار بدن دلالت می کند ،همان آمادگی جسمی و ذهنی بالایی که لازمه برخورد با شرایط و موقعیت های حاد و بحرانی است در فیزیولوژی ، استرس به صورت واکنش های دخلی بدن در برابر آثار فیزیکی نامطلوب مانند گرما و سرمای شدید ، .... تعریف شده است . بدن برای غلبه بر این شرایط فیزیکی غیر طبیعی و کسب تعادل حیاتی ، تغییرات داخلی شیمیایی و هورمونی متعددی از خود نشان می دهد به این تغییرات «سندرم سازش کلی » گفته می شود . هنگامی که این انطباق بحرانی درست عمل نمی کند در اصطلاح گویند که بدن « افت » کرده است ( کمانا ، 1382، استرس ص12)
فشار روانی پاسخی فیزیولوژیکی به خواستها و تهدیدها که سبب برانگیختن یا تحریک قابلیت های خاص برای کنار آمدن با این گونه عوامل است به عبارت دیگر استر س یکی از عوامل درونی است و شرایطی را ایجاد می کند که باعث فشار در فرد می شود و استرس بیشتر تمایل به سمت فشار دارد . ( میلانی فر ، 1373، سایت ص28)
طبیعت ، همه ی حیوانات را به گونه ای مجهز کرده که بتوانند از عهده ی استرس بر آیند . در بدن همه ما « عکس العمل استرس » برنامه ریزی شده است . هورمون استرس موجی از آدرنالین است ، دکمه ی قرمز « ستیز یا گریز » را فشار می دهد و بدین وسیله انرژی زیادی به ما می دهد تا از عهده ی حادثه ای که با آن مواجه هستیم بر آییم .
تمام پاسخ های فیزیکی به استرس از جمله : دهان خشک شده ، تپش قلب ، تسریع ادرار و تند نفس کشیدن ، از روش هایی است که به طور خودکار بدن ما را آماده می کند تا از عهده ی موقعیت هایی که در محیط بیرونی برای ما پیش می آید و ممکن است خطرناک باشد بر آییم . استرس ، جدید نیست و همیشه در این سیاره بخشی از زندگی ما بوده است ، اما در دنیای حیوان و دنیایی که در آن ساکن شده ایم، معمولاً استرس به حوادث فیزیکی و واقعی بر می گردد مثل :
روباهی که وارد لانه ی مرغ ها می شود یا روباهی که از صدای سگ تازی پا به فرار می گذارد و یا حالت افراد در زمانی که قصد محاصره ی دشمنان باشد و ... همه استرس زا هستند .
هدف ما این نیست که حالت هوشیاری را برای مدت طولانی نگه داریم ، بلکه ما می خواهیم علت خارجی استرس را ارزیابی و بررسی کرده و دوباره آن را ساکت کنیم و
دانشمندان پاسخ به استرس را در سه مرحله ای که اتفاق می افتد شرح داده اند :
آگاهی از خطر : « وای خدای من ! چه اتفاقی افتاده است ؟» در این لحظه بدن به جای عکس العمل فیزیکی خود را برای عملکرد فوری آماده می کند .