روش تحقیق بررسی میزان کم رویی در فرزند ارشد و فرزند دوم خانواده

چکیده :

هدف از اجرای این پژوهش مقایسه کمرویی بین فرزند ارشد و فرزند دوم خانواده است 

در این پژوهش فرضیه به صورت زیر است :

« میزان کمرویی بین فرزند ارشد و فرزند دوم خانواده تفاوت معنادار وجود دارد .

ابزار اندازه گیری در این پژوهش آزمون کمرویی استنفورد است ، برای این منظور از دانش آموزان سال سوم راهنمایی شهرستان ایذه ، 100 نفر به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند

جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون    tدر دو گرو مستقل استفاده شد .

نتیجه نشان داد که :

بین فرزند ارشد و فرزند دوم خانواده دانش آموزان سال سوم راهنمایی شهرستان ایذه با  اطمینان 95% تفاوت معنا داری وجود ندارد .

مقدمه

کمرویی « یک ناتوانی و معلولیت اجتماعی است در هر جامعه ای درصد قا بل توجهی کودکان  نوجوانان و بزرگسالان با این اختلال رفتاری و عامل بازدارنده رشد شخصیت اجتماعی مواجه هستند» در بسیاری از مواقع کمرویی  «اصلی ترین مانع شکوفایی قابلیت ها ، خلاقیت ها و ایفای مسئولیت هاست » کمرویی به یک معنا ، نقیصه ای جدی در زندگی فردی و خانوادگی و موجب خسران در حیات اجتماعی است ، چرا که همیشه توده ای  از ابرهای تیره کمرویی ، طلوع خورشید وجود و ظهور استعدادهای نهفته قبل نوجوانان و جوانان مستعد و هوشمند را پنهان می کند . بنابر این نباید پدیده کمرویی به عنوان یکی از اساسی ترین آفات رشد متعادل در خانواده ها و جامعه اسلامی پدیدار شوند . ( افروز 1373 ) کمرویی یک نوع حجب و حیا و یا به تعبیر دیگر ترس و تشویش بی موردی است که امکان تلاش و تقلا را از فرد کسب می کند و وی را به نوعی فلج روحی – جسمی دچار می کند .

( هوشیار – رزم آرا ، 1375 )

احساسات و افکار ناشی از کمرویی چه در آنهایی  که دائم گرفتار این عارضه هستند و چه در افرادی که فقط گاهگاهی دچار آن می شوند شبیه به هم است ، ولی آنهایی که بیشتر دچار آن هستند بیشتر دچار رنج ناشی از آن می گردند و تفاوت بین فرد عادی و یک فرد کمرو در تجزیه و تحلیلی است که از شخصیت خود دارند .

کسی که ذاتاً از بیماری کمرویی رنج می برد در تنهایی خود را از اینگونه موارد سرزنش می کند ، ولی تعجب اینجاست که چنین فردی که شخصیت بیمار گونه دارد برای تبرئه و رهایی  از سرزنش خود تقصیر را به گردن دیگران می اندازد .

کم روی یک نوع زندان عجیب و مخصوص است که در ان خود شخص هم زندانی وهم زندانبان خویش است .مدام قوانین پیچیده و دلایل مشکل و بی سر و ته را برای خود وضع می کند ضمن مطیع بودن در مقابل زندانبان خویش یعنی خودش از این گرفتاری به شدت متنفر است کمروی زندگی خیلی از اشخاص سایه میافکند و اثر میگذارد شاید تعجب کنید ولی طبق اجرای بعضی مقیاسهای سنجش کمروی در آمریکا و چین حاکی از آن است که کودکان چینی بطور قابل ملاحظه ای کمروتر از بچه های آمریکایی هستند ( افروز – 1373 )

پس از تحقیقات زیاد روانکاوان به این نتیجه رسیده اند که در بین ما تعداد زیادی افراد کمرو وجود دارد . افراد کمرو سعی دارند حرکات و رفتار خود را برابر با سلیقه سایرین تغییر دهند تا مورد انتقاد آنها قرار نگیرند .

کمرویی مانع از آن می شود که شخص موجودیت خود را بروز و محاسن و معلومات خود را آشکار سازد ، در صورتی که ممکن است دارای بزرگترین و بهترین لیاقت برای احراز این مقامها باشد .

پس به این نتیجه می رسیم که اگر بحران خجالت ( یا همان کمرویی ) به هیجان زدگی شدید منجر شود ، بایستی به دنبال علل و انگیزه های خاص این پدیده بر آمد .

در واقع با تعلیم و تربیت و عکس العملهای مناسب باید رفتار فرد کمرو را به واقعیت نزدیک کرد .

حال متوجه مخاطرات آموزشهای ناقص می گردیم که تعداد وقفه ها و ترمزها رو به ازدیاد می رود و از حد معمول می گذرد و زنجیره ای بی انتها را بوجود می آورد و در ضمیر سر ریز می گردد و ، وا پس زدگی ایجاد می کند.

 از کمرویی غالباً به عنوان یک پدیده عاطفی تعریف می شود به این ترتیب هر آدم عاطفی الزاماً در ردیف کمروها قرار می گیرد ولی اگر پدیده عاطفه هیجان با دقت ملاحظه شود این نکته آشکار می شود که کمرویی با آن هیچ ارتباطی ندارد و بر حسب تجارب بدست آمده این مسأله به اثبات رسیده که اکثر افراد خجول به هیچ وجه عاطفی نیستند و عکس قضیه نیز مصداق دارد . این قبیل ترمزهای روحی یعنی کمرویی انرژی را مسدود می کند ، ( مثل اختلالاتی که در حافظه بوجود می آید و تمام قسمتهای آن یا جزیی از آن را پاک می کند و یا به حالتی که به لکنت زبان گاهی به لالی کامل منجر می شود . )

حال این سؤال پیش می آید که اساساً وجود چنین ترمزهای روحی در کار آموزش مفید ، فایده دارد یا خیر ؟

پاسخ به این سؤال مثبت است . مثلاً بایستی کودک را از بعضی اعمال غریزی نمی کرد مثل انگشت مکیدن ، بازی کردن با مدفوع ، کتک زدن ، شکستن و خراب کردن ، ...

ولی در این حالت نیز وجود یک محیط سالم و درست بایستی مورد توجه واقع شود تا ترمز و مانعی که ایجاد می شود در حد طبیعی قرار گیرد . در این لحظات انرژی لازم و ضروری با بروز اضطراب و تنش درونی از بین می رود و آنگاه وقفه در واکنش پیش می آید . پس کمرویی از مجموعه ای از اختلالات و به ناهنجاریهایی تشکیل می شود که گاهی ریشه و منشأ آن به دوران کودکی و تعلیم و تربیت غلط والدین و مربیان که هر گونه اعتماد نفسی را در فرزندان و شاگردان خود از بین می برند می رسد ( هوشیار – رزم آرا ، 1375 )

انسان ، مهارت های اجتماعی و یا کمرویی :

انسان اصالتاً موجودی است انسانی است اجتماعی و نیازمند برقراری ارتباط با دیگران . بسیاری از نیاز های عالیه انسان و شکوفا شدن استعدادها و خلاقیتهای او فقط از طریق تعامل بین فردی و ارتباطات اجتماعی می تواند ارضا شود و فعلیت یابد .

در واقع ، خودشناسی ، برقراری ارتباط مؤثر و متقابل با دیگران ، پذیرش مسئولیت اجتماعی و نیل به کفایت اقتصادی ، از اهداف اساسی همه نظامهای تربیتی است .

در دنیای پیچیده امروز ، یعنی در عصر ارتباط سریع و پیوندها ی اجتماعی ، ضرورت هر چه بیشتر تعاون و همکاری های ملی و همفکری های علمی ، حضور فعال فرهنگی و احاطه بر زنجیره علوم، فنون و تکنولوژی برتر ، بدون تردید پدیده کمرویی یک معلولیت اجتماعی است .

در هر جامعه ای درصد قابل توجهی از کودکان و بزرگسالان بدون آنکه تمایلی داشته باشند ناخواسته خود را در حصاری از کمرویی محبوس و زندانی می کنند و شخصیت واقعی و قابلیتهای ارزشمند ایشان پشت توده ای از ابرهای تیره کمرویی ، ناشناخته می ماند .

چه بسیار دانش آموزان و دانشجویان هوشمند و خلاقی که در مدارس و دانشگاهها به دلیل کمرویی و معلولیت اجتماعی ، همواره از نظر پیشرفت تحصیلی قدرت و خلاقیت و نو آوری نمره کمتری از همکلاسان عادی خود عایدشان می شود ، چرا که کمرویی یک مانع جدی برای رشد قابلیتها و خلاقیت های فردی است .

پدیده کمرویی در بین بزرگسالان و افراد مسن پیچیده تر است ، چنین پیچیدگی روانی ممکن است در اغلب موارد ، نیازهای درونی ، تمایلات ، انگیزه ها ، قابلیت ، فرصتها ، هدفها و برنامه های شغلی ، حرفه ای و اجتماعی جوانان ایشان را بطور جدی متأثر و دگرگون می کند .

پرداختن به پدیده کمرویی و بررسی مبانی روان شناختی آن از این رو حائظ اهمیت است که تقریباً همه ما به گونه ای تجاربی از کمرویی را در موقعیتهای مختلف داشته ایم .

نکته قابل توجه این است که بعضی ها در همه شرایط و موقعیت های اجتماعی دچار کمرویی قابل توجه می شوند . به عبارت دیگر می توان گفت که اکثر قریب به اتفاق مردم در مواردی از زندگی اجتماعی خود به گونه ای دچار کمرویی شده اند اما :

بعضی ها صرفاً در مواقع و موقعیتهای خاصی دچار کمرویی می شوند .

بعضی ها در برخی از مواقع و موقعیتها دچار کمرویی می شوند .

بعضی ها در قالب مواقع و موقعیتها دچار کمرویی می شوند .

بعضی از کودکان ،‌نوجوانان و بزرگسالان که شمارشان نیز قابل ملاحظه است ، تقریباً در همه موقعیتها ی اجتماعی دچار کمرویی می شوند .

روند تحولات اجتماعی گویای این حقیقت است که مسأله کمرویی غالباً با گذشت زمان ، فشردگی و پیچیدگی ، روابط بین فردی و تشدید فشارهای اجتماعی ، رقابتها ، گوشه گیریها ، تکرویها ، عزلت گزینه ها و تنهایی ها گسترده تر و بدتر شده ، درصد بیشتری از جوانان و بزرگسالان را فرا می گیرد. مگر اینکه بتوانیم با تشخیص سریع و استفاده از روشهای تربیتی و درمانی مناسب و مؤثر از گسترش کمرویی و تشدید آن پیشگیری کنیم . باید توجه داشت که این مسأله باید هر چه زودتر شناسایی ، پیشگیری و درمان شود .

  تبیین موضوع :

کمرویی یکی از شایع ترین مشکلات افراد تقریباً در همه جوامع است اثرات منفی کمرویی بر زندگی فردِ کمرو دامنه ای وسیع دارد . کمرویی یک ناتوانی و معلولیت فرا گیر اجتماعی است . در هر جامعه درصد قابل توجهی از کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان با این اختلال رفتاری و عامل بازدارنده رشد شخصیت اجتماعی مواجه هستند . در بسیاری از مواقع کمرویی اصلیترین مانع شکوفایی قابلیتها ، خلاقیتها و ایفای مسئولیت است .

جامعه ی اسلامی ما بیش از هر زمان دیگر نیازمند انسانهایی پویا و کوشا ، هوشمند و خلاق و متعهد و مسئولیت پذیر و با فضیلتها و شجاعتهای اخلاقی است .

بنابراین نباید پدیده کمرویی به عنوان یکی از اساسی ترین آفات رشد متعادل در خانواده ها و جامعه اسلامی فراگیر شود . البته بدون تردید اختلال کمرویی قابل پیشگیری و درمان است . در نوجوانان و جوانان کمرویی می تواند به عنوان باری اضافه بر این  مشکلات مربوط به دوران بلوغ به حساب آید که توانایی سازشی فرد را بیش از پیش مخدوش می نماید .

انسان اصالتاً موجود اجتماعی است و نیازمند برقراری روابط اجتماعی با افراد است . بسیاری از  نیازهای عالیه انسان از طریق همین تعاملات اجتماعی ارضاء و به فعلیت می رسند .در هر جامعه ای عده ای از کودکان و نوجوانان بدون آنکه تمایلی داشته باشند ناخواسته خودشان را در حصاری از کمرویی محبوس و زندانی می کنند و شخصیت واقعی آنها نا شناخته می ماند .

 چه بسا دانش آموزان و دانشجویان هوشمندی که در مدارس و دانشگاهها فقط به دلیل معلولیت اجتماعی کمرویی و عدم توانایی ابزار وجود همواره از نظر پیشرفت تحصیلی و قدرت خلاقیت و نوآوری همیشه نمره کمتری از همسالان عادی خود عایدشان می شود .

کمرویی تجربه ای است که اثرات منفی و عمیقی بر فرد کمرو بر جای می گذارد .

زیمباردو در مورد کمرویی می گوید ، کمرویی به عنوان یک سبک شناختی است ، که رفتارهای بیانی و اسنادهایی که فرد را با دیگران مرتبط می سازد را متأثر می نماید . ( 1982 )

هریس ( 1984 ) اظهار می دارد کمرویی بیش از آنکه واژه روانشناختی باشد واژه ای در علوم اجتماعی است بطور کلی افراد کمرو کسانی هستند که در موقعیت های اجتماعی ناراحت به نظر می رسند و به نظر می رسد که از مشارکت در تعاملهای اجتماعی اجتناب می ورزند .

باس ، کمرویی را واکنش تنش، نگرانی ، احساس ناراحتی در مهار رفتارهای اجتماعی مورد انتظار تعریف می نماید .