چکیده
اعتیاد با وابستگی جسمانی و روانی همراه است . بعضی از داروها نیز ممکن است با ایجاد وابستگی روانی در بیمار موجب افزایش مصرف شوند و اعتیاد بدهند . فرد معتاد با دریافت مواد اعتیاد آور سرخوش و راضی می شود و با توقف مصرف دارو دچار خماری و اختلال شدید جسمانی می گردد . مواد اعتیادآور سبب پیدایش پدیده تحمل نیز می شوند . به موجب این پدیده فرد معتاد برای دسترسی به اثر اولیه این مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل میشود مصرف خود را افزایش می دهد . شدت و نوع وابستگی نسبت به مواد اعتیاد آور بر حسب نوع و اثر آن متفاوت است . برخی از این مواد مانند تریاک و مشتقات آن وابستگی شدید ایجاد می کنند و برخی دیگر با وجود تأثیری که بر روان و ذهن فرد می گذارند اعتیاد دهنده به شمار نمی آیند .
مقدمه
امروزه کسی نیست که در خصوص مضرات و اثرات سوء سیاسی،اجتماعی و فرهنگی معضل اعتیاد و قاچاق مواد مخدر شکّی داشته باشد.کارشناسان و صاحب نظران معتقدند که در حال حاضر بحران مواد مخدر در کنار 3 بحران یعنی((بحران نابودی محیط زیست،بحران تهدید اتمی و بحران فقر))به عنوان مسئله روز در آمده است.طبیعی است که حل این بحران و معضل و بلای خانمانسوز از عهده یک سازمان و یا چند مرجع،آن هم صرفاً با یک بر خورد قهری نه تنها خارج بوده بلکه نگرش یک بُعدی به مسئله است و وضعیت فعلی را بدتر خواهد نمود.به گونه ای که عمیقاً احساس می شودتنها راه حل موضوع،خارج شدن از ((برنامه روزی))و گام برداشتن در مسیر ((برنامه ریزی))و ایجاد عزم ملی و بسیج همگانی در این راستا است.
اعتیاد یا به تعبیر آن وابستگی به مواد مخدر و سوء مصرف آن در قرن حاضر از مهمترین و دردناکترین معضلات بشری است.سیل خروشان اعتیاد بی رحمانه در مسیر حرکت خود،کودکان،نوجوانان و جوانان و حتی سالخوردگان را طعمه قرار داده و علاوه بر متلاشی کردن کانون گرم و پاک خانوادگی سبب ناکامی در زندگی و تمایل بخودکشی و مرگ در آنها نیز می گردد
تحقیقی که اینجانب جهت گذراندن 3 واحد درسی دانشگاه انجام داده ام،با توجه به ضرورت آن در این منطقه که این بلای خانمانسوز، بی رحمانه گریبانگیر بیشتر جوانان شده است انجام گرفته است.امید است که گامی در جهت آگاهی نسل جوان و دانش آموزان باشد.
بیان مساله
مقاله حاضر به مطالعه پدیده اعتیاد به مواد مخدر و قرص های روان گردان به عنوان یکی از مسائل اجتماعی در قرن 21 می پردازد. پدیده اعتیاد به مواد مخدر مدتی است که در کشورهای توسعه یافته بعنوان یکی از پیامدهای توسعه روزافزون جامعه بشری مطرح شده و کژکارکردهای بسیاری برای فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته است. این مقاله برگرفته از تحقیقی پیمایشی در سال 89-88 شمسی درباره وضعیت این پدیده در ایران است. جامعه آماری را نوجوانان و جوانان 25-15 ساله شهرستان ایذه که به مواد مخدر دسترسی دارند تشکیل میدهد. حجم نمونه نیز برابر با 80 نفر است. نتایج حاکی از آن است که پدیده استفاده اعتیادی در ایران نیز وجود دارد هرچند استفاده اکثر نوجوانان و جوانان از بنظر طبیعی میرسد. همچنین، براساس نتایج این مطالعه، استفاده اعتیادی در بین برخی از نوجوانان و جوانان، با مسائلی مانند عدم مسئولیت پذیری اجتماعی، انزوای اجتماعی، فقدان حمایت اجتماعی، ناکارآمدی تحصیلی و کاری ارتباط مستقیم و با احساس خودارزشی ارتباط معکوس دارد. طلاق پدیده ای اجتماعی است و همانند سایر پدیده های اجتماعی متأثر از یک عامل نیست ، بلکه مجموعه ای از عوامل در آن دخالت دارند.
طبق مواد قانونی دادگاه های خانواده، مهم ترین علت طلاق ،اعتیاد و مسأله ترک نفقه است. از آنجا که فرد معتاد قادر به کسب شغل شرافتمندانه ای نیست ،لذا به انواع و اقسام جرایم اجتماعی روی می آورد، شرافت خانوادگی را فدای به دست آوردن مواد مخدر می کند و زن دچار مشکل نفقه می شود. لذا زن در چار چوب ترک نفقه به دادگاه خانواده مراجعه می کند. اعتیاد می تواند علل شخصی، روحی، روانی و اجتماعی داشته باشد.
کلید واژه ها :اعتیاد ، مسئولیت پذیری اجتماعی، انزوای اجتماعی، حمایت اجتماعی، ناکارآمدی تحصیلی و کاری، احساس خودارزشی
اهمیت و ضرورت تحقیق:
همانطوریکه می دانیم بر اساس هرمهای سنی کشورما با جمعیتی جوان روبرو است و درصد بیشتری از جامعه ما را جوانان تشکیل می دهند.جوانی جمعیت بر تمامی مسایل در همه جنبه ها تأثیر می گذارد.از طرفی اثرات تخریبی فردی و اجتماعی اعتیاد باعث شده است که اعتیاد از یک سو،بزهکاری از سوی دیگر به عنوان بیماری (فردی و اجتماعی) بررسی شده است.
در جریان آموزش و پرورش عوارض نامطلوبی می گذارد ازقبیل:
الف:مانع ادامه تحصیل جوان می شود.ب: بر روند آموزشی تأثیر منفی می گذارد.ج: تأثیر مواد مخدر منحصر به فرد نمی شود،بلکه کل جامعه را در بر می گیرد.
از طرف دیگر چون تحقیق در زمینه اعتیاد هم بنیادی و هم کاربردی است.لذا با توجه به مسایل فوق از آنجایی که جامعه انتخاب شده ((شهرستان ایذه)) که این بلای خانمان سوز گریبانگیر جوانان منطقه شده است.بدین جهت هر گونه بررسی و مطالعه در جهت روشن ترشدن ابعاد مختلف این پدیده اجتماعی،هر چند اندک باشد.امری ضروری و اساسی به شمار می رود.
در پژوهش فرضیه ابزار مهمی است که جهت را به پژوهشگر نشان می دهد، فرضیه مطالعات و تحقیقات را جهت میدهد و کار تجزیه و تحلیل را سروسامان می بخشد و همچنین فرضیه پیش نویس نظریه علمی است اعتیاد با وابستگی جسمانی و روانی همراه است . بعضی از داروها نیز ممکن است با ایجاد وابستگی روانی در بیمار موجب افزایش مصرف شوند و اعتیاد بدهند . فرد معتاد با دریافت مواد اعتیاد آور سرخوش و راضی می شود و با توقف مصرف دارو دچار خماری و اختلال شدید جسمانی می گردد . مواد اعتیادآور سبب پیدایش پدیده تحمل نیز می شوند . به موجب این پدیده فرد معتاد برای دسترسی به اثر اولیه این مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل میشود مصرف خود را افزایش می دهد . شدت و نوع وابستگی نسبت به مواد اعتیاد آور بر حسب نوع و اثر آن متفاوت است . برخی از این مواد مانند تریاک و مشتقات آن وابستگی شدید ایجاد می کنند و برخی دیگر با وجود تأثیری که بر روان و ذهن فرد می گذارند اعتیاد دهنده به شمار نمی آیند .
اعتیاد با وابستگی جسمانی و روانی همراه است . بعضی از داروها نیز ممکن است با ایجاد وابستگی روانی در بیمار موجب افزایش مصرف شوند و اعتیاد بدهند . فرد معتاد با دریافت مواد اعتیاد آور سرخوش و راضی می شود و با توقف مصرف دارو دچار خماری و اختلال شدید جسمانی می گردد . مواد اعتیادآور سبب پیدایش پدیده تحمل نیز می شوند . به موجب این پدیده فرد معتاد برای دسترسی به اثر اولیه این مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل میشود مصرف خود را افزایش می دهد . شدت و نوع وابستگی نسبت به مواد اعتیاد آور بر حسب نوع و اثر آن متفاوت است . برخی از این مواد مانند تریاک و مشتقات آن وابستگی شدید ایجاد می کنند و برخی دیگر با وجود تأثیری که بر روان و ذهن فرد می گذارند اعتیاد دهنده به شمار نمی آیند .
اهداف تحقیق :
هدف از بررسی این پدیده ،بهتر شناساندن ایپیدمی اعتیاد در جوانان شهرستان ایذه است که چطور می توانیم این پدیده را کم رنگ تر کنیم برای این عمل باید آمار دقیقی از میزان معتادین به مواد مخدر ، چه قرص های روانگردان ، شیمیایی ، سنتی و صنعتی ، در دست داشته باشیم و فرضیه هایی که کار را هموار تر می کند.
فرضیه اول : تعداد میانگین معنادین در شهرستان ایذه
فرضیه دوم: مقدار سن معتادین که متاسفانه در جامعه امروز این مقدار روز به روز پاین و جوانان بلکه نوجوانان را در خود محو و به تدریج نابود می کند . که من به این دو فرضیه بسنده می کنم . یافته های توصیفی تحقیق در سه بخش ارائه شده است: الف) توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب استفاده از مواد مخدر در بین جوانان و دانش آموزان .
ب) توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب اعتیاد به مواد افیونی توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب متغیرهای تأثیرگذار و پیامدی استفاده از مخدر.
الف) توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب استفاده از مواد مخدر
1- اکثریت پاسخگویان (8/94 درصد) اظهار داشته‌اند که درمنزل خود پدر و یا کسی وجود دارد که مواد را به طور روزانه مصرف می کند
2- بیش از یک سوم (8/39 درصد) پاسخگویان اظهار داشته‌اند پدران معتاد داشته اند.؛ 37 درصد از افراد نیز بر برادر بزرگ خود اعتیاد داشتند. در مجموع، متجاوز از سه چهارم (8/76 درصد) از پاسخگویان به مدت کمتر از 6 است که در خانه هایشان مواد مخدر مصرف می کنند
3- نزدیک به دو سوم پاسخگویان (6/61 درصد) اظهار داشته‌اند که کمتر از 3 سال به مواد افیونی چه قانونی و غیر قانوی به مواد دسترسی داشتند. 5/30 درصد از آنها به مدت 4 تا 7 سال و 3/5 درصد از آنها نیز به مدت 8 سال از زمان دسترسیخود و یا اولین بار مصرف خود می گذرد.
4- بیش از دو سوم پاسخگویان (1/68 درصد) کمتر از 3 بار در طول هفته مواد مصرف کرده اند.
5- نزدیک به سه پنجم پاسخگویان (5/72 درصد) اظهار داشته‌اند که کمتر از سک بار مواد مصرف کرده ند
6- 2/42 درصد از پاسخگویان اشاره داشته‌اند که کمتر از 40 درصد از استفاده از مواد را در اوایل دوره دبیرستان با مواد مخدر و مشروبات الکلی آشنا و مصرف کرده اند.
متغیرهای تحقیق :
در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل نوجوانان و جوانان در فاصله سنی 25-15 سال شهرستان ایذه است که به مواد مخدر دسترسی دارند. از میان آنان، نمونه‌ای به حجم 80 نفر در نظر گرفته شده است. روش نمونه‌گیری به دو شکل بوده است. در روش اول، با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ، درمجموع 60 نفر در گروه سنی مزبور از طریق مراجعه به خانوار انتخاب شدهاند. در روش دوم، از بین کافی نت‌های سطح شهرتان ایذه تعداد 20 نفر معتاد در گروه سنی مزبور به شیوه تصادفی انتخاب و با آنان مصاحبه شده و پرسشنامه تکمیل شده است.
ابزار سنجش در این پژوهش پرسشنامه بوده است. برای سنجش میزان و ابعاد اعتیاد ، ترکیبی از مقیاس دیویس (شامل 20 سؤال) و پرسشنامه کاپلان (شامل 28 سؤال)، با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی ایران استفاده شده است و پس از تهیه پرسشنامه اولیه، به منظور اطمینان از روایی گویه‌های مطرح‌شده، با انجام یک پیش‌آزمون با نمونه 50 نفر، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که نتایج آن برای هر یک از مفاهیم و شاخص های ترکیبی بالاتر از 70 درصد می‌باشد. همچنین، جهت تعیین میزان اعتبارابزار اندازه‌گیری، از اعتبار صوری (محتوایی) استفاده شده است که در این روش از مشاوره و مصاحبه با اساتید و صاحبنظران موضوعی بهره گرفته شد.