مقدمه
مطالعه بر روی وضعیت فارغ التحصیلان مراکز پیش دانشگاهی شهرستان نیشابور می باشد که طی سالهای 82-81 و 83-82 انجام شده است .
اطلاعات شامل نوع مرکز پیش دانشگاهی (دولتی، هنر، ایثارگران، شاهد، تیزهوشان، غیر انتفاعی و نمونه دولتی)، وضعیت مرکز (روزانه، بزرگسال)، تعداد قبولی در مقاطع آموزش عالی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا) و تعداد در نوع موسسات آموزش عالی (سراسری، آزاد، مدارس عالی و تربیت معلم و سایر موسسات) است که ضمیمه مقدمه شده است.
ارزیابی و توصیف اطلاعات شامل دو بخش می باشد: " توصیف داده ها " و "آزمون فرضیات" که در آن انواع گوناگونی از اطلاعات مربوط به داده ها را داریم. خواهید دید که آیا نوع مرکز پیش دانشگاهی، محل مرکز، جنسیت و زمان می توانند موجب شوند که سطح قبولی افراد در موسسات آموزش عالی افزایش یابد؟
سعی بر جستجوی عاملی از عوامل افزایش سطح قبولی بعضی از مراکز شده است.
هر بخش شامل چندین فصل است.
توصیف داده ها
در هر آنالیز آماری اولین قدم نمایش دادن و خلاصه کردن داده ها می باشد. چه تعداد مرکز تحصیلی دولتی، غیر انتفاعی، هنر، نمونه دولتی، تیزهوشان، شاهد و ایثارگران وجود دارد؟ چند مرکز در شمال، جنوب و مرکز شهر می باشد؟ چه تعداد دختر و پسر در آزمون موسسات آموزش عالی شرکت کرده اند؟ چند نفر از این تعداد در آزمون موسسات آموزش عالی موفق شده اند؟
بخش مهمی از توصیف و خلاصه کردن داده ها نمایش گرافیکی آنها است. بعضی از این نمایشهای گرافیکی مانند نمودارهای ستونی برای ارائه نتایج سودمند می باشند که این نمایش ها هنگام آنالیز داده ها می توانند بسیار مهم باشند.
آزمون فرضیات
بعضی از اوقات همه آن چیزی که به دنبال آن هستید، توصیف داده هایتان می باشد. در این حالت اطلاعات مورد نظر درمورد تمام افرادی ( یا چیزهایی )که می خواهید توصیف نمایید را در اختیار دارید.
معمولاً می خواهید از روی اطلاعات بدست آمده، در مورد گروه بزرگتری از مردم نتیجه گیری نمایید. به عنوان مثال می خواهید بدانید سطح قبولی سال 82-81 نسبت به سال 83-82 چه تفاوتی داشته است. نمی خواهید نتایج خود را تنها به آنهایی که در مطالعه شما شرکت کرده اند محدود کنید. به منظور آزمودن فرضیاتی در مورد یک گروه بزرگتری از مردم یا چیزها براساس نتایج مشاهده شده در یک نمونه، بایستی آزمون فرضیه آماری را به کار برد.
برای آنالیز داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است.
شمارش پاسخ ها
وقتی که از تعدادی از افراد می خواهید که سوالهای مشخصی را پاسخ دهند، یا وقتی که مشخصات واحدی را در تعدادی از اشخاص یا اشیا اندازه گیری نمایید، می خواهید بدانید که فراوانی پاسخ های ممکن چقدر است . این امر می تواند به سادگی شمارش تعداد پاسخ های بله و خیر به یک سؤال باشد. یا ممکن است به طور قابل توجهی پیچیده تر باشد. اگر از مراکز پیش دانشگاهی بخواهید به عنوان مثال سطح قبولی سالانه خود را گزارش کنند. در این حالت، شمارش
ساده هر یک از مقادیر سطح قبولی ممکن است خلاصه مفیدی از اطلاعات در اختیار قرار ندهد.
توصیف متغیرها
| نام متغیر |
توصیف |
| type |
نوع مرکز (1- دولتی و هنری، 2- غیر انتفاعی، 3- خاص (شاهد، ایثارگران، تیزهوشان و نمونه دولتی) |
| sex |
جنسیت (1- پسر، 2- دختر) Sex |
| S.fair |
تعداد قبولی در مقطع کاردانی S.fair |
| bachlour |
تعداد قبولی در مقطع کارشناسی bachlour |
| p.h.d |
تعداد قبولی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا p.h.d |
| g.mental |
تعداد قبولی در دانشگاههای سراسری g.mental |
| azad |
تعداد قبولی در دانشگاههای آزاد azad |
| etc |
تعداد قبولی در مدارس عالی و تربیت معلم و سایر موسسات etc |
| total |
جمع کل قبول شدگان total |
| noaccept |
جمع کل قبول نشدگان noaccept |
| place |
محل مرکز place |
برای درک بهتر چگونگی ارزیابی و توصیف اطلاعات از 11 متغیرکه درجدول 1-1 تشریح شده اند استفاده شده است .
در ابتدا متغیر type بررسی شده است. این متغیر مطرح می کند که نوع مرکز پیش دانشگاهی فارغ التحصیلان چه بوده است . از آنجایی که تنها 3 پاسخ ممکن وجود دارد , به سادگی هر یک از آنها را می توان شمرد.
یک جدول فراوانی ساده
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)
در شکل 1-1 جدول فراوانی برای متغیر نوع مرکز را ملاحظه می نمایید.
از روی یک جدول فراوانی می توانید بگویید که هر مرکز از چه نوعی می باشد. ردیف اول مربوط به مراکز "دولتی و هنر" (با کد1 در فایل اطلاعاتی) می باشد. ردیف دوم مربوط به مراکز "غیرانتفاعی" (با کد2 در فایل اطلاعاتی) و ردیف سوم مربوط به مراکز "خاص" (با کد3 در فایل اطلاعاتی)می باشد. برای تعیین تعداد مراکزی که از یک نوع می باشند، به ستونی که برچسب frequency دارد نگاه کنید. 7 مرکز دولتی و هنر، 7 مرکز غیرانتفاعی و 8 مرکز از نوع خاص (شاهد، ایثارگران، تیزهوشان و نمونه دولتی) وجود دارد. در ردیفی که بر چسب Total خورده است ملاحظه می شود به طور کلی 22 مرکز وجود دارد.
درصدها
تنها شمارش داده ها خلاصه ی خیلی خوبی از آنها نمی باشد. برای مثال اگر قصد داشته باشید نتایج مطالعه خود را با یک مطالعه دیگر مقایسه نمایید، صرف دانستن اینکه 7 مرکز دولتی وهنر وجود دارد، کمکی به شما نخواهد کرد. تنها از طریق شمارش اطلاعات، نمی توانید بگویید که نتایج مطالعه شما با نتایج آنها شباهتی دارند یا خیر. برای مقایسه این دو مطالعه باید تعداد مشاهدات را به درصد تبدیل نمایید. از روی یک درصد می توانید مشخص نمایید که چه نسبتی از انواع مراکز موجود است. برخلاف تعداد، شما می توانید در مطالعات مختلف با حجم نمونه های متفاوت، درصدها را با هم مقایسه نمایید.
برای محاسبه درصد، تعداد مراکز از یک نوع را بر تعداد کل نمونه ها تقسیم می نمائیم. سپس نتیجه را ضرب در عدد 100 می کنیم.
در شکل 1-1 درصدها را در ستونی با نام percent خواهید یافت. اگر توجه نمایید در این مطالعه 7 مرکزدولتی وهنر و7 مرکز غیرانتفاعی وجود دارد و8/31% از مراکز را تشکیل می دهند. به همین ترتیب، 8 مرکز خاص وجود دارد که 4/36% از نمونه ها را شامل می شود. جمع تمامی درصدها 100% می باشد .
درصد پاسخ های صحیح
برای محاسبه اعدادی که در ستون percent ملاحظه می نمایید، فراوانی مشاهده شده به تعداد کل نمونه تقسیم شده و سپس در عدد 100 ضرب شده است. نمونه هایی که دارای کد نامعلوم می باشند نیز در مخرج محاسبه می شود، این کار می تواند ایجاد مشکل نماید. اما در این مطالعه تمام مراکزی که اطلاعات آنها معلوم بوده است، به کار برده شده است. به همین جهت ستون percent و percent valid نتایج مشابهی دارد.
درصد های تجمعی
یک درصد جالب دیگر نیز درجدول فراوانی وجود دارد که درصد تجمعی (cumulative percentage) نامیده می شود. در هر ردیف جدول فراوانی درصد تجمعی، مجموع درصد آن ردیف و تمامی ردیفهای قبل از آن را شامل می شود. در حقیقت مجموع درصد صحیح (valid) آن ردیف و تمام ردیف های قبل از آن می باشد.
درصد تجمعی برای مراکز دولتی و هنر 8/31% می باشد یعنی تقریباً 32% از نمونه ها را تشکیل می دهد. درصد تجمعی زمانی بیشترین کاربرد را دارد که کدهای متغیر مورد نظر ترتیب داشته باشند .
(جداول در فایل اصلی موجود است)