چکیده :
در لحظاتی که زندگی خویش را مرور می‌کنیم، معمولا به خودمان، به ویژه به توانایی‌های جسمی یا ذهنیمان فکر می‌کنیم. در برخی موارد شخصیت ما تنها بر یک کیفیت استوار است: «من یک دانشجو هستم»، «من یک مهندس هستم».
چیزی که برای ما ثبات به همراه دارد حقیقتی قابل اطمینان است که در این دگرگونی سریع و نامظنم جهان از آن آگاهی داریم. حال چه اتفاقی می‌افتد اگر دانشجو بینایی‌اش را از دست بدهد یا دست‌های مهندس به دلیل ورم مفاصل ناتوان گردد؟ یا هر یک از این‌دو و به بیماری سخت دچار شوند؟ شخصی به طور ناگهانی با بیماری مواجه می‌گردد نه تنها فقدان کنترل برای او ناتوانی جسمی به‌بار می‌آورد، بلکه مرگ هویت و منزلت کاری او نیز فرا می‌رسد. چه اتفاقی می‌افتد هنگامی که بدنمان بیمار میشود و از اینرو دیگر میلی به خواسته‌هایمان یا حتی انجام حرکات ساده نداریم.
همگی دیر یا زود خواهیم مرد. هنگامی که با مرگ مواجه می‌شویم، راه‌های بسیاری برای مواجه با آن داریم. می‌توانیم بهترین استفاده را از زمان باقیمانده ببریم یا اینکه به زاری و افسوس خوردن آن را از دست بدهیم. اگر بتوانیم هر حسی را به‌طور طبیعی حفظ کنیم یا باورهای ارزشمند خود را از دست ندهیم، قطعا به انتخابی روشن دست زده‌ایم.
برای رسیدن به آنچه توانایی‌اش را دارید هیچ‌گاه دیر نیست.
جرج الویت
هدف این پژوهش بررسی علل و عوامل مؤثر در پدیده خودکشی در شهرستان ایذه طی دو سال 85 و86 است.پس از تدوین مسئله ی تحقیق و ارائه ی اهداف،چارچوب نظری تحقیق از نظریه های جامعه شناختی استفاده شددر این پژوهش از نظریه های امیل دورکیم،ویمون آرون،آلن پیرو،.... استفاده شده است.
در این راستا فرضیاتی طرح شده است و برای اثبات این فرضیات از آمار گرد آوری شده توسط بهزیستی شهرستان ایذه که بصورت جداولی ارائه می شود استفاده می شود. گر چه ممکن است این آمارها تمام اطلاعات و آمارهای واقعی مربوط به خود کشی را نشان ندهند. اما کامل ترین آمارهای گردآوری شده هستند نتایج تحلیل آمار نشان می دهد که متغیرهای جنس،سن،محل سکونت وغیره در میزان اقدام به خود کشی تأثیر دارند. الگوی نهایی نشان داد که بیشتر از همهی متغیرها مستقل متغیر جنس در مورد خود کشی مؤثر است. به طوری که زنان سه برابربیشتر از مردان اقدام به خودکشی می کنند و میزان خودکشی موفق دربین مردان سه برابر بیشتر از زنان است.
مفاهیم کلیدی: اقدام به خودکشی،خودکشی،خودکشی خودپسندیری،خودکشی نوع دوستی،خودکشی تقدیرگرایی،خودکشی بی بند و باری (آنومیک)
بر اساس تعریف مورد توافق جهانی،خودکشی تنها راه و آخرین راه برای از بین بردن خود آگاهی فرد در مورد خود است.
اصطلاح خودکشی تنها زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که اولا:شخص اگاهانه اقدام کرده باشد وثانیا:منجر به از دست رفتن خود گردد ودر صورتی که منجر به از دست رفتن خود نگردد از اصطلاح "اقدام به خودکشی"یا"خودکشی نافرجام"استفاده میشود.
خودکشی یکی از پدیدههای تاسف آوری است که دارای ابعاد شناخته شده ی روانی، اجتماعی ،فرهنگی ،بیولوژی وپیامدهای اقتصادی،انسانی وغیره می باشد این موضوع نه تنها به خاطر گسترش وشیوع جهانی ان بلکه به علت وجود زمینه های مساعد کننده برای وقوع این پدیده واجد اهمیت است.خودکشی وعلل وانگیزه های آن از جمله مشکلات اجنماعی است.این پدیده غیر عادی در تمام جوامع اعم از ابتدای ترین تا پیشرفته ترین انها وجود داشته است وتوجه محققین علوم اجتماعی،بهداشت روانی وعموم مردم را به خود جلب نموده است.گسترش روزافزون خودکشی در سالهای اخیر باعث شد تا سازمان جهانی بهداشتی روز 10سپتامبر را به عنوان "روز جهانی پیشگیری از خودکشی"معرفی کند و در این روز برای برخی از کشورها برنامه های خاصی در نظر بگیرد.
گرچه خودکشی مهمترین معضل در جهان نیست اما آمارهای که از سوی سازمان بهداشت جهانی (W H O)وسازمانهای بهداشتی کشورها منتشر میشود نگرانی جهانی از میزان خودکشی جوانان را افزایش داده است.
آمار ظرف 50سال گذشته به میزان 60%در جهان افزابش داشته است.در هر سال حدود یک میلیون انسان خودکشی می کنند .میانگین آمار خودکشی در جهان 16نفر به ازای هر 100000نفر است و به طور متوسط در هر 40 ثانیه یک نفر خودکشی می کند این گزارش پیش بینی می کند که درسال 2020این تعداد به 5/1میلیون نفر در سال برسد.در حال حاضر خودکشی برای افراد15 تا 44 سال یکی از عوامل اصلی مرگ است. خودکشی های نافرجام حدود 20برابر تعداد خودکشی هایی هستند که منجر به مرگ می شوند.
در بررسی این مسئله مانند هر کدام از مسائل اجتماعی باید به دو بعد کمی وکیفی توجه کرد بعد کمیت که خود متناسب با جامعه خاص پدیده مورد نظر مورد توجه قرار می گیرد.ودر بعد کمیت که به نظر می رسد که اساس تحلیلهای جامعه شناختی بر آن استوار است یعنی اینکه چه عواملی دست به دست هم می دهند و باعث به وجود آمدن این حالت می شوند .
خودکشی پدیده ای چند علتی است واز جمله علل اقدام به خودکشی در همه جا و همینطور در شهرستان ایذه می توان به 1-اختلافات خانودگی 2-مشکلات عاطفی 3- مشکلات لقتصادی 4- مشکلات روحی وجسمی 5- مشکلات تحصیلی و غیره اشاره کرد
در شهرستان ایذه حدود 50%علت خود کشی در سال 86 ناشی از مشکلات خانوادگی بوده است که نسبت به سال 85 این علت حدود 20% کاهش یافته است در سال 86 حدود 33%علت خود کشی ناشی از مشکلات روحی و روانی می باشد ودر مقایسه با سال 85 حدود 20% رشد داشته است و در نتیجه طی سالهای 85و86 میزان خودکشی مربوط به نارحتیهای روحی و روانی سیر سعودی داشته است .
در جامعه شناسی خودکشی بیش از آنکه یک پدیده ی فردی باشد یک پدیده ی فرهنگی اجتماعی است و دلایل آن را باید در ساختار و مناسبات اجتماعی جست وجو کرد.نظریه روانشناسی به طورکلی به عوامل روانی وفردی توجه دارد نظریه شناختی خودکشی را نمونه ای از رفتار حل مسئله می داند. در نظریه ی روانپزشکی، خودکشی یک بیماری روانی است که ریشه ی ان را باید در سایر بیماریهای روانی جستوجو کرد. در نظریه ی زیستی بین خصوصیات زیستی و جسمی افراد که معمولا ارثی است و رفتارهای آنان ارتباط نزدیکی وجود دارد.
بیان مسئله
یکی از علتهای مرگ و میر در دنیای امروز که به دست خود انسان حادث می شود خودکشی است.بالا رفتن میزان خودکشی در طی دههای اخیر و همچنین به کار بردن شیوه های دردناک خود و تاسف برانگیز و خشن خودسوزی بویژه در میان قشر جوان و بخصوص متاهل به عنوان یک مغضل اجتماعی اذهان زیادی را به خود مشغول کرده است.
بر اساس امار جهانی خودکشی در بیشتر کشورها سومین مرگ و میر جوانان و نوجوانان و بطور کلی هشتمین عامل مرگ و میر در دنیاست. بنا بر این امار زنان سه برابر مردان اقدام به خودکشی میکنند. ولی از این میان 6درصد زنان و 5درصد مردان خودکشی موفق دارند. به عبارتی دیگر مردان در حدود سه برابر زنان بر اثر خودکشی می میرند.
ایران سومین کشور جهان است که در آن آمار خودکشی موفق زنان افزایش یافته ودر حال پیشی گرفتن از آمار خودکشی مردان است.دو کشور دیگر که رتبه های یک و دو را دارند عبارتند از:1-چین و2- هندوستان. در کشور ایران استان ایلام جزء استانهایی است که میزان بالای خودکشی دارد که در سال 83 از این لحاظ رتبه ی اول را به خود اختصاص داده است. اما در شهرستان ایذه که منطقه ی تحت بررسی ماست آمار میزان خودکشی در حد پایین و در حد طبیعی است بنابراین یکی از علتهای انتخاب موضوع و مسئله ی محقق در واقع پایین بودن میزان خودکشی شهرستان ایذه نسبت به میزان متوسط استان می باشد که محقق در این تحقیق به دنبال این است که دریابد علت اینکه شهرستان ایذه نسبت به سایر شهرستانها و متوسط استان رشد کمتری از لحاظ خودکشی دارد چیست.
مبانی نظری تحقیق
در سال 1737فونتن برای نخستین بار کلمه ی "suicid"را در فرانسه به کار برد. این اصطلاح بعدا در سال 1762 درآکادمی پذیرفته شد. گابریل دهی آن را چنین تعریف نمود عمل خود کشتن به نحوی که معمولا آگاهانه به منظور رسیدن به مرگ، مرگ در اینجا می توان راه وصول به مقصود و یا خود هدف باشد.
اسیکترول در سال 1821 نخستن دانشمندی است که خودکشی را از نظر روانی وروانپزشکی بررسی نموده است. پس از وی در سال 1856 بریراردبوسمونت در رساله ای به نام "خودکشی و جنون خودکشی" این مسئله را بررسی نمود. در حال حاضر نظریه های گوناگونی در مورد خودکشی و علل اقدام به خودکشی وجود دارد که عبارتند از:نظریهای جامعه شناختی، روانشناختی، زیستی و...
نظریه های جامعه شناختی خودکشی: از نظر جامعه شناختی خود بیش از آنکه یک پدیده فردی باشد یک پدیده فرهنگی، اجتماعی است و یا به عبارت بهتر یک آسیب اجتماعی است و دلایل آن را باید در ساختار و مناسبات اجتماعی جستوجو کرد.