روش تحقیق بررسی و مقایسه نیازهای دانش آموزان مدرسه راهنمایی اندیشه هلایجان

چکیده:

در پژوهش حاضر  سعی بر این بوده است با بهره گیری از الگوی نیاز سنجی ترکیبی ، به بررسی و مقایسه نیازهای دانش آموزان در پنج حوزه که شامل نیازهای جسمانی ،  اجتماعی ، تحصیلی ، روانی و شغلی پرداخته شود . تحقیق حاضر ، از نظر هدف ، تحقیقی کاربردی و از لحاظ روش مطالعه ای توصیفی بوده است . جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در روستای هلایجان در سال تحصیلی 89-88 تشکیل داده اند . نمونه های پژوهش مشتمل بر 45 نفر بوده که  شیوه نمونه گیری نیز به صورت تصادفی از هر سه پایه انتخاب شده اند ابزار گرد آوری اطلاعات این پژوهش نیز پرسشنامه  نیاز سنجی ( GNI) بوده که از روایی و پایایی قابل توجهی برخوردار بوده . داده های به دست آمده از پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی ، شامل انواع جدول فراوانی ، میانگین ، آزمون t  و انحراف معیار نما ، کجی و کشیدگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. و برخی از نتایج پژوهش عبارت بوده اند از :

1 – میان نیاز های جسمانی و اجتماعی – جسمانی ، تحصیلی – جسمانی ، شغلی ، اجتماعی ، روانی – اجتماعی ، تحصیلی – اجتماعی ، شغلی ، روانی – تحصیلی - روانی ، شغلی و تحصیلی ، شغلی ارتباط معنی داری وجود دارد. و شباهت های بسیاری مشاهده شده است.

2 – میان  نیازهای جسمانی و روانی ارتباط معنی داری وجود ندارد و بین این نیازها تفاوت های مشاهده شده است

واژگان کلیدی : میانگین – انحراف معیار – نما – کجی – کشیدگی

مقدمه :

تلاش و کوشش افراد در زندگی به منظور تامین نیازهای اساسی است . عدم تامین این احتیاجات و نیازها چه در زمینه بدنی و چه در جنبه روانی سبب پیدایش تشویش و اضطراب در افراد می شود . که موانعی در راه تامین احتیاجات اساسی او ظاهر می گردد . مطالعاتی که به واسطه زیست شناسان و روانشناسان به عمل آمده نشان می دهد که پاره ای از احتیاجات بدنی و روانی برای تمام افراد بشر ضروری و حیاتی است . تامین یا عدم تامین این احتیاجات در بهداشت بدنی و روانی افراد تاثیر فراوان دارد . با اینکه فعالیت افراد در هر دوره از رشد برای تامین این دسته از احتیاجات فرق می کند پس می توان گفت افراد در تمام ادوار زندگی این احتیاجات را برای خود ضروری و حیاتی تلقی می کنند . و برای تامین آنها حداکثر تلاش و کوشش را به خرج می دهند .

          این گونه احتیاجات برای معلمان مدارس بسیار سودمند است . از یک طرف عوامل موثر در بهداشت روانی و بدنی بچه ها را برای ایشان مشخص می سازد و از طرف دیگر در فهم و رفتار دفاعی بچه ها ایشان را یاری می نماید ، هر یک از این دسته احتیاجات به نسبت تاثیراتی را در ادامه حیات افراد دارند که احتیاجات بدنی در درجه اول دارای اهمیت می باشند . این دسته از احتیاجات دارای دو جنبه مثبت و منفی هستند .  جنبه مثبت  مربوط به اموری است که تامین آنها ادامه حیات را ممکن می سازد . مثلاً احتیاج به اکسیژن ، غذا ، آب ، حرارت ، خواب و استراحت اینها جزء جنبه مثبت بدنی قرار دارند و ادامه حیات فرد وقتی ممکن است که اینگونه امور دسترسی داشته  باشند . جنبه منفی احتیاجات بدنی مربوط به اموری است که پیدایش آنها حیات فرد را به خطر می اندازد . روی همین اصل محافظت از بدن در مقابل اینگونه امور ضروری است  . در برنامه مدارس باید موادی گنجانده شود که بچه ها را به اصول و مبانی بهداشت آشنا سازد . معلم از این طریق ایجاد عادات صحیح بهداشتی در بچه ها و شرکت دادن آنها در بازیها و اعمالی که عضلات و اندام آنها را به فعالیت وا دارد در زمینه تامین بهداشت بدنی آنها اقدام کند . عدم تامین احتیاجات بدنی نه تنها رشد بدنی را متوقف می سازد بلکه آثار روانی نیز دارد . دسته ای دوم از احتیاجات اساسی ، احتیاجات روانی است که به نظر روانشناسان این دسته احتیاجات به اندازه احتیاجات بدنی برای انسان ضروری و حیاتی است . ( شریعتمداری ، علی ، ص 251 )

در این فصل سعی می شود که به منظور بررسی موضوع این پژوهش به مسائلی از قبیل بیان مسله تحقیق و اهمیت و ضرورت آن و نیز اهداف تحقیق پرداخته شود .

بیان مسله :

در ارتباط با موضوع پژوهش ، تحقیقات انجام شده نشان می دهد معلمان اولویتها و نیازهای دانش آموزان را بشناسند و رهنمودهای آموزشی را با این شناختها سازش دهند . در دههای اخیر تدریس به طور روز افزونی مشکل تر شده است این امر به دلیل تغییر نگرش نوجوانان نسبت به قدرت ( توانمندیهای ) بزرگسالان و نیز ارزش مدرسه است .

چندین سال قبل ویلیام گلاسر ( 1990 ) روانپزشک مشهور ، تدریس را به عنوان مشکل ترین حرفه و شغل دانست او برای معلمان سطوح راهنمایی و دبیرستان شدت کار را بیشتر می داند .

تحقیقات دیگر نشان می دهد علاوه بر عوامل محیطی و اجتماعی ، عوامل زیستی و ارگانیزمی هم می تواند تاثیراتی مفید و مهمی را در پیشرفت و بر آوردن نیازهای دانش آموزان داشته باشد . بنابراین عوامل مانند اقتصاد خانواده ، سطح اجتماعی و عوامل فرهنگی و آموزشی قطعاً می تواند در برآورده ساختن نیازهای دانش آموزان نقش بسزایی را داشته باشد . ( کریمیان  ، حسین ، 1382 ، ص 1 )

بنابر مطالعات انجام شده تحقیقات صورت  گرفته است که نشان می دهد این تحقیق دارای سوایی و اعتبار لازم است ولی در شرایط مکانی و زمانی متفاوت با شرایط تحقیق حاضر است نمی تواند پاسخ گویی مسله این پژوهش باشد بنابراین موضوع پژوهش نیاز به بررسی در شهرستان ایذه دارد .

در نتیجه محقق سعی می کند که به بررسی و مقایسه نیازهای دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در روستای هلایجان ( شهرستان ایذه ) در سال تحصیلی 89 – 88 بپردازد .

ضرورت و اهمیت پژوهش :

بدیهی است که کشور ما به مطالعات و تحقیقات مربوط به آموزش و پرورش دانش آموزان در زمینه های مختلف از جمله مقایسه نیازهای دانش آموزان ، رشد اجتماعی ، هوش ، یادگیری و غیره نیاز فراوان دارد . و در این میان ضروری است که به مسائل و مشکلات مهمی در شناخت  و برآوردن نیازهای دانش آموزان و شکل گیری شخصیت آنها لطمه می زند مورد توجه قرار گیرد .

ویلیام گلاسر  در این باره می گوید چون معلمان دوره راهنمایی و دبیرستان اشتیاق بیشتری برای کار با دانش آموزان موفق دارند با برخورد با دانش آموزان کم تلاش در این مقاطع روز به روز بیشتر ناامید می گردند . او می گوید : هنگام  گفتگو با صدها معلم دریافتیم که مشکل آنان نبود انضباط در کلاس و یا اعتراض دانش آموزان نسبت به آموزگاران نیست بلکه آنها احساس می کنند نتوانسته اند شاگردان خود را به تلاش وادارند . بدین ترتیب معلم و شاگردان در دام های پیچیده گرفتار شدند و دانش آموزان مطالب درسی برایشان خسته کننده است و هیچ فایده ای در یادگیری مطالب نمی بینند از طرف دیگر معلمان در راه کوشش برای وادار کردن آنها به یادگیری تنها کار را بدتر می کنند بنابراین برای رفع بهبود اوضاع راهی جزء برآورده ساختن نیازهای دانش آموزان و توجه به این نیازها که هم باعث تشویق و ایجاد انگیزه در دانش آموزان می شود و هم سبب آسودگی خاطر معلمان می گردد . و ببینند که دانش آموزان به چه چیزهای احتیاج دارند ؟ نیازهای آنان در ارتباط با مدرسه و کلاس درس عبارتند از : 1- امنیت 2- امید 3- پذیرش و مقبولیت 4- شان و احترام  5- قدرت 6- لذت و سرگرمی  7- شایستگی .

این نیازها با علایق و یا خواسته ها متفاوتند زیرا آنها تنهای مدام دانش آموزان هستند برای مثال پذیرش و مقبولیت ، هنگامی که دانش آموز احساس کند که از طرف معلم مورد پذیرش نمی باشد ضمن احساس بی اتکایی و بی اهمیت بودن سعی خواهد کرد که مقبولیت و پذیرش همسالان و شاید برخی از همسالان نامناسب خود دریافت کند که نتیجه های جز دردسر برای معلم ببار نمی آورد برخلاف نیازها ، خواسته ها یا علایق شامل مواردی است  که ما دوست می داریم و فقدان آنها ما را با مشکل جدی مواجه نخواهد کرد . ( حسینی ، نرگس السادات 2 /8 /88 روزنامه اطلاعات ( www. Etteleat . cm  )

به عقیده مازلو هر فرد داری تعدادی نیازهای ذاتی است که فعال کننده و هدایت کننده نیازهای عزیزی اند یعنی ما با آنها به دنیا می آییم اما رفتارهایی که ما برای ارضای آن اکتسابی هستند . ( کریمی ، 1384 ، ص 2 )

این نیازها بر اساس اهمیت به ترتیب زیر قرار می گیرند :

1 – نیازهای فیزیولوژیکی Physiological needs  

2 – نیاز به ایمنی Safety needs  

3 – نیازهای عشق و تعلق داشتن Belongingness and love needs  

4 – نیاز به احترام  Esteem needs  

5 – نیاز به خود شکوفایی Self – actualization needs  

نیازهای فیزیولوژیکی شامل : نیاز به غذا ، هوا  ، خواب و رابطه جنسی است .

نیازهای ایمنی شامل : امنیت ، ثبات ، نظم و رهایی از ترس و اضطراب می باشد .

نیازهای تعلق داشتن و عشق : از طریق روابط عاطفی با شخص یا اشخاص دیگر برآورد .

نیازهای احترام شامل : عزت نفس و احترام از سوی دیگران است .

نیاز خود شکوفایی شامل : تحقق توانایی های بالقوه و قابلیت های شخص بوده و به عبارتی مازلو خود شکوفایی را به عنوان نیاز یک فرد برای محقق کردن آنچه  «برای انجام آن زاده شده است »  ( از نظریه شخصیت ، ص 387) .

هر نیازی که در پایین ترین مرتبه سلسله مراتب قرار گیرد قوت ، توانایی و اولویت آن بیشتر نیازهای فیزیولوژیکی جزء بنیادی ترین و قوی ترین نیازها هستند و قادر به بازداری کامل همه ناتوانی در برآورده کردن نیازهای سطح پایین تر ، نوعی نارسایی در فرد ایجاد می کند به نیازهای کمبود یا نارسایی نیز می نامند .

نیازهای شناختی : نیازهای دانستن و فهمیدن

مازلو ، معتقد بود مجموعه دیگری از نیازها ( نیاز به داشتن و فهمیدن ) وجود دارد مراتب نیازهای شناختی را تشکیل می دهند .

این نیازها سائق  های ذاتی هستند و در اوایل زندگی ( اواخر دوره نوزادی و اوایل کودکی ) طبیعی کودک ظاهر می شوند . عدم توفیق در بر آوردن این نیازها زیان بار است و می تواند از شخصیت بازداری کند .

نیاز به دانستن قوی تر از نیاز به فهمیدن است و باید لااقل تا حدودی ارضا شود تا نیاز برطرف شود . همچنین بدون ارضای این نیازها ، رسیدن به خود شکوفایی غیر ممکن است ( نظریه های شخصیت ، ص 367 ) .

با انجام این تحقیقات می توان امیدوار بود که راههای گوناگونی برای بهتر شناختن و در بر آوردن نیازهای دانش آموزان در سیستم آموزش و پرورش وجود دارد و بتوانیم با آموزشهای صحیح و راهکارهای مناسب را برای رفع نیازهای دانش  آموزان البته با توجه به وضع اقتصادی و معیشتی ، یادگیری ، هوش  ، انگیزه و غیره کشف و ارائه دهیم و این بررسی ها و راهکارها را به کل کشور تعمیم دهیم .

اهداف پژوهش    

هدف کلی :

این تحقیق ما را به بررسی و مقایسه نیازهای دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در روستای هلاهیجان در سال تحصیلی 89-88 آشنا می سازد  .

اهداف جزئی :

این پژوهش دارای اهداف ویژه ذیل است :

1 – آشنایی با نیازهای جسمانی دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88  .

2 – آشنایی با نیازهای اجتماعی دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در سال تحصیلی 89-88 .

3 – آشنایی با نیازهای روانی دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در سال تحصیلی 89-88 .

4 – آشنایی با نیازهای تحصیلی دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در سال تحصیلی 89-88 .

5 – آشنایی با نیازهای شغلی دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در سال تحصیلی 89-88 .

فرضیه های پژوهش : 

1 – بین نیازهای جسمانی و اجتماعی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی داری وجود دارد .

2 – بین نیازهای جسمانی و روانی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی دارای وجود دارد .

3 – بین نیازهای جسمانی و تحصیلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی داری وجود دارد .

4 – بین نیازهای جسمانی و شغلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی داری وجود دارد .

5 – بین نیازهای اجتماعی و روانی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی داری وجود دارد .

6 – بین نیازهای اجتماعی و تحصیلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی داری وجود دارد .

7 – بین نیازهای اجتماعی و شغلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی داری وجود دارد .

8 – بین نیازهای روانی و تحصیلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی دارای وجود دارد .

9 – بین نیازهای روانی و شغلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی دارای وجود دارد .

10 – بین نیازهای تحصیلی و شغلی دانش آموزان مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه هلایجان در سال تحصیلی 89-88 رابطه معنی دارای وجود دارد .

تعاریف واژه ها و اصطلاحات :

تعاریف نظری :

سواد : نوشته ، رونوشت ، در فارسی به معنای خواندن و نوشتن معلومات ، آگاهی های علمی و ادبی .

نیاز : حاجت ، احتیاج ، قدری که برای گرفتن مراد و حاجت به کسی یا جایی بدهند .

انگیزه : باعث ، سبب

انگیزش : تحریک ، ترغیب ، تحریض

پیشرفت تحصیلی : حرکت کردن به سوی مقابل 

تعاریف عملیاتی :

سواد : نمره ای که با توجه به مدرک تحصیلی هر یک از دانش آموزان به آنها داده می شود .

نیاز : به یک حالت ناشی از کمبود یا محرومیت در موجود زنده اشاره می کند .

انگیزه : عامل نیرو دهنده و هدایت کننده و نگهدارنده رفتار  .

انگیزش : یکسری از تقویت کننده ها هستند که یا بیرونی و یا درونی هستند .

پیشرفت

برنامه : نظم و ترتیب زمان در انجام کارها

یادگیری : ایجاد تحرک در فکر و باز کردن ذهن به طوری که مطلبی که گفته می شود در ذهن جای گیرد و بعد فرد یادگیرنده بتواند چیزی که یاد گرفته را به کار ببرد .  

مبانی نظری و پیشینه تحقیق:

با توجه به اینکه هدف این پژوهش بررسی و مقایسه نیازهای دانش آموزان می باشد . در ارتباط با موضوع مذکور دیدگاه ها و نظریات و تحقیقات فراوانی وجود دارد که در ذیل به اعم آنها پرداخته می شود .

مبانی نظری پژوهش :     

تعریف نیاز :

حاجت ، احتیاج  داشتن ، یا یک حالت ناشی از کبود یا محرومیت در موجود زنده اشاره می کند

نظریه نیازهای مواری :

از نظر مواری ، بسیاری از رفتارها توسط مجموعه ای از نیازهای همگانی انسان کنترل می شود . مهمترین خدمت مواری به نظریه و پژوهش در زمینه انگیزش و شخصیت ، استفاده او از مفهوم نیازها برای توضیح انگیزش و جهت رفتار است . مواری می گوید انگیزش اصل مطلب و همیشه به چیزی در داخل ارگانیزم اشاره دارد .

به عقیده مواری نیاز شامل نیروی زیستی شیمیایی موجود در فقر است که توانایی های عقلانی و ادراکی را سازمان می دهد و هدایت می کند . نیازها می توانند از فرآیندهای درونی مثل گرسنگی و تشنگی و یا از رویدادهای موجود در محیط سرچشمه گیرد . نیاز سطحی از تنش را بر می انگیزد که ارگانیزم می کوشد با ارضا کردن آن تنش را کاهش دهد . نیازها به رفتار نیرو می بخشد و آن را هدایت می کند . ( شولتز 1998 )

پژوهش در مورد نیازها ، مواری را استفاده نمود تا فهرستی از 20 نیاز را تنظیم کند . البته ممکن است هر شخصی همه این نیازها را  نداشته باشد . ممکن است فرد در طول زندگی خود تمام این نیازها را تجربه کند . یا ممکن است نیازهایی باشند که فرد هرگز آنها را تجربه نکند . این نیازها عبارتند از :

نیاز به خواری طلبی ، نیاز به پیشرفت ، نیاز به پیوند جویی ، نیاز به پرخاشگری ، نیاز به خود مختاری ، نیاز به مقابله ، نیاز به دنباله روی ، نیاز به سلطه گری ، نیاز به خود نمایی ، نیاز به آسیب گریزی ، نیاز به تحقیر گریزی ، نیاز به مهرورزی ، نیاز به نظم ، نیاز به بازی ، شناخت حسی ، میل جنسی ، نیاز به مهر طلبی و نیاز به فهم و درک .

از نظر مواری نیازها دارای ویژگی هایی هستند . نیازها از نظر فوریتی که رفتار را سوق می دهند با یکدیگر فرق دارند و خصوصیت دیگری که مواری آن را غلبه نیاز می خواند . مثلاً اگر نیاز به هوا و آب برآورده نشود بر رفتار غالب می شوند و بر تمام نیازهای دیگر تقدم می یابد . برخی از نیازها مکمل یکدیگرند و می توانند به وسیله یک رفتار یا یک رشته از رفتارها برآورده شوند . مواری این حالت را آمیختگی نیازها نامید ، برای مثال فرد به وسیله بدست آوردن شهرت و ثروت ، نیاز به پیشرفت ، سلطه گری و خود مختاری را برآورده می سازد.

Abstract

It has been tried in        inquiry ( earch ) hat by making use from patten of compound measurement need , consider and compane the students need in fine spheres which includes , social – educational mental and employment need . with the view of purpose , this inquiry studying . the statistics society has fromed the inquiry abowt famel students of guidanceschool in Halaeijan village in educafiendu year 88-89 . the sample of the inclues 45 students whom were chosen from 3 grades by chance . thr means of accumulate the results of the inquiry wene analy sised by making use from clesriptine statistics in dicafors that in cludes kinds of

Some results of the inquiry and :

1- thene is meaningful relatiom and similarities between physical and social – physical and educational – physical and employment .

Social – mental – social , educational – mental , employment – educational .

Employment and educational , mental .

2- there is not any meaningful relation between physical and mental needs , but clifferences between these needs were observed .