طرح مسئله و بیان سوالات تحقیق :
امروزه پدیده بیکاری تحصیل کردگان در همه جا به چشم میخورد و بر حسب شرایط اقتصادی خاص هر یک ، میزان آن در کشور فرق میکند. در این میان بیکاری زنان تحصیل کرده دانشگاهی که نقش مادری و همسری خود را باید به بهترین وجهی ایفا کنند بیشتر نمود پیدا می کند. با وجود این که جهان بسوی استفاده بهینه از نیروی انسانی است ولی همچنان زن بعنوان جنس دوم مطرح می گردد.
قبل از اینکه توانایی، هوشمندی و کارایی او مد نظر قرار گیرد جنسیت اوست که توانایی اش را تحت پوشش قرار میدهد و با توجه به اینکه همگام با مردان در دانشگاه ها درس میخوانند ولی به هنگام فارغ التحصیل شدن راهیابی به بازار کار و استخدام از سوی کارفرمایان با دید اغماض نگریسته می شود و مورد تبعیض قرار می گیرد.
در طول تاریخ زنان سازنده ترین نقشها و ناعادلانه ترین سهم را داشته اند. زنان در درون مناسبات بسیار پیچیده این نهاد با داشتن بالاترین کارکرد تولیدی، خدمات و از همه مهمتر با دمیدن شور و حیات در کالبد مردان پیوسته در حاشیه موقعیت اجتماعی قرار گرفته است. طبق آخرین آمار نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ مرکز آمار ایران تعداد فارغ التحصیلان زن دانشگاهها در نقاط شهری تهران جمعا ۱۵۸۳۲۳ نفر میباشند با توجه به حجم زیاد فارغ التحصیلان در هر یک از مقاطع تحصیلی و با توجه به نوع رشته آنها مشکلات اشتغال آنها باید در صدر برنامه های امروز جامعه قراربگیرد و توجه خاصی نسبت به آن مبذول گردد. واقعیت این است که تامین اعتبار لازم یکی از عوامل موثر و در مواردی مهم و اثر گذار است لیکن این عامل وقتی به ثمر مینشیند که موجبات اثر گذاری آن به خوبی فراهم شده باشد.
● اهمیت موضوع :
مساله بیکاری دانش آموختگان آموزش عالی در سالهای اخیر از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است. سخن و بحث در مورد اشتغال زنان فارغ التحصیل دانشگاهی کاری چندان ساده نیست چون ابعاد و الگوی مشارکت اقتصادی این گروه از زنان فقط تابع مکانیز ها قوانین و قواعد اقتصادی حاکم بر بازار کار نمیباشد بلکه متاثر از ارزشها طرز تلقی ها و اصولا نگرشها و وجهه نظرهایی که در میان شهروندان خصوصا مردان نسبت به کار مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی متداول است میباشد. علیه مهم این واقعیت که زنان در تمامی پهنه های زندگی اجتماعی واقعیتی ناگسستنی از جامعه بوده اند و عملا در سختی ها و صعوبتهای رشد اجتماعی باری به اندازه بار مردان بر دوش کشیده اند اما متاسفانه هیچگاه و علیرغم برخی تمجیدهای نظری زنان و یا ارزش گذاریهای راستین از سوی ادیان امکان تحقیق قابلیتهای خود و امکان حضور فعال در صحنه خلاقیتهای بشری را نداشته اند. البته نباید غافل شد که زنان علیرغم تمامی مشکلات هنوز به بهترین وجهی خود را شناخته اند و سعی در رفع دیدگاههای غلط پیرامون مسئله اشتغال خودشان دارند. با تمام این تفاسیر شناخت وضعیت و مشکلات اشتغال زنان دارای تحصیلات عالی ضروری به نظر میرسد.
● اهداف تحقیق:
الف) اهداف عام شناخت مشکلات اشتغال فارغ التحصیلان زن جویای کار. شناخت وضعیت اجتماعی، اقتصادی فارغ التحصیلان زن جویای کار.
ب) اهداف خاص
۱) شناخت توانمندیها و تخصص های زنان دارای تحیلات عالی جویای کار
۲) شناخت بازار کار زنان فارغ التحصیل دانشگاهی در رشته های مختلف
۳) شناخت فرهنگ مردان راجع به اشتغال زنان فارغ التحصیل دانشگاهی
۴) شناخت پایگاه اجتماعی – اقتصادی زنان دارای تحصیلات عالی جویای کار
۵) شناخت نگرش زنان دارای تحصیلات عالی جویای کار راجع به بازار کار و ادامه تحصیل دخترانشان واحد تحلیل . واحد تحلیل موضوعی است که متغیرهای مورد مطالعه صفت آن محسوب میشوند بنابراین واحد تحلیل این پژوهش فارغ التحصیلان زن جویای کار شهر تهران میباشند که عده ای از آنها مشغول بکار شده و بقیه هنوز بیکار هستند.
● جامعه آماری:
تعداد فارغ التحصیلان زن دارای تحصیلات دانشگاهی جویای کار در مراکز خدمات اشغال تحت پوشش اداره کل کار و امور اجتماعی استان تهران از فروردین تا اسفند ۱۳۷۹ ثبت نام نموده اند. ( ۴۷۰۶نفر )
روش تحقیق و ابزار گرد آوری داده ها: تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و به منظور توصیف نمودن وضعیت و تحلیل مشکلات اشتغال فارغ التحصیلان زن دارای تحصیلات عالی جویای کار در شهر تهران انجام شده است. این تحقیق برای شناخت بیشتر شرایط موجود و نهایتا به منظور یاری رساندن به فرآیند تصمیم گیری برای اصلاح و بازنگری نظام برنامه ریزی در آموزش عالی و فرهنگ اشتغال در جامعه و دیدگاه مردان نسبت به کار زنان و رشد و شکوفایی و بالا بردن اعتماد به نفس در زنان میتواند استفاده قرار بگیرد. قابلیت اعتماد از طریق اجرای پرسشنامه مقدماتی روی یک نمونه ۱۰ نفری با توجه به زمان کم متقاضیان فارغ التحصیل زن جویای کار که به مرکز خدمات اشتغال فارغ التحصیلان وزارت کار مراجعه کردند سنجیده شد و ضریب همبستگی آن ۸۹% بدست آمد و اعتبار آن نیز از طریق ارزیابی چند صاحبنظر و پیشنهادات آنها در مورد اصلاح برخی سوالات پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت.
ابزار گرد آوری داده ها از طریق پرسشنامه و به همراه آن مصاحبه با ۲۰ صاحبنظر و کارفرمای شرکتها و موسسات بسیار معتبر و بزرگ در سطح شهر تهران از جمله سازمان مدیریت و برنامه ریزی، مرکز آمار ایران، شرکت رادیو شهاب، سایپا، پارس مینو، ماشین آلات ایران و شرکت پایانه های صادرات مواد نفتی کار به طور تصادفی انتخاب شد میباشد. داده های بدست آمده از پژوهش توسط برنامه spss مورد پردازش قرار گرفتند و برای توصیف و تحلیل آنها از جدولهای فراوانی یک بعدی و دو بعدی و فنون آماری نظیر فی، کرامر و آزمون کی دو استفاده شده است