روش تحقیق رابطه بین آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اقتصادی اجتماعی (ses) دانش¬آموزان دختردوره راهنمایی شهرستان

چکیده :

هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اقتصادی اجتماعی (ses)  دانش­آموزان دختردوره راهنمایی شهرستان ایذه می­باشد­.­این مطالعه روی 239 نمونه تصادفی­خوشه­ایی  انجام شد.­­ابزارهای مورد استفاده برای جمع­آوری اطلاعات شامل پرسشنامه وضعیت اقتصادی_ ،­ آزمون­های­ ویژ­ه ارزیابی­آمادگی جسمانی شامل استقامت­عضلانی (درازونشست)،­ انعطاف­پذیری،­­چابکی (دو9×4 متر)،­­­­سرعت (دو60 متر)،­­آمادگی­قلبی­تنفسی(پله)­،وآزمون­های ویژه ارزیابی ترکیب بدنی شامل شاخص توده بدنی و درصد چربی بدن بود.­از آزمون ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی ارتباط بین متغیرها استفاده شد.­یافته های پژوهشی نشان داد که بین وضعیت اقتصادی اجتماعی وآمادگی جسمانی وBMI ارتباط معنی­داری وجود داشت.­­بین وضعیت اقتصادی اجتماعی با درصد چربی بدن ارتباط معنی داری وجود نداشت.

کلیدواژه­ها: آمادگی­جسمانی،ترکیب بدنی،وضعیت اقتصادی _اجتماعی

مقدمه

     پیشرفت­های شگرف در فن­آوری و ماشینی­شدن زندگی از ویژگی­های دنیای مدرن امروزی است.پیامد ماشینی­شدن زندگی،­فقرحرکتی­ بوده که از دیدگاه تندرستی از مهم­ترین مشکلات بشر امروزی است.­این پدیده یکی از عوامل خطرآفرین چاقی محسوب می­شود.­در پنجاه سال گذشته،­پژوهش­ها نشان­ داده­اند که مهم­ترین عواملی که سبب بروز ناتوانی­ها و مرگ­های زودرس می­شوند،­­از بیماری­های عفونی و واگیردار به بیماری­های مزمن وتحلیل­برنده تغییر یافته­اند.­در طی این سال­ها ازیک سو،­به علت افزایش توان اقتصادی در جوامع صنعتی­ورفاه بیش­ازحد در زندگی،­زیاده­روی در مصرف چربی­ها­گوشت،­شکرونمک­ودخانیات رایج شده واز سوی دیگر میزان فعالیت بدنی کاهش یافته ­است که درمجموع عوامل فوق سبب افزایش شیوع بیماری­های غیرواگیر وخطرات ناشی از آن شده­است(وو[1]،2000).

     دارا بودن سطوح بالای شاخص تندرستی،­بهداشتی و قابلیت­های جسمانی می­تواند نشان­دهنده سلامت وتوانمندی یک جامعه باشد.­در کشورهای توسعه­یافته صنعتی به نظر می­رسد چاقی نتیجه انتخاب رژیم­های غذایی نامناسب ،­کاهش فعالیت جسمانی وشیوه نامناسب زندگی باشد.­با این حال،عوامل ژنتیکی ومحیطی نقش اصلی را در چاقی بازی می­کنند و وضعیت اقتصادی اجتماعی از جمله عوامل محیطی می­ باشد.­بررسی ها نشان داده­اند که شیوع چاقی وسایر عوامل خطرزای بیماری­های قلبی عروقی در بسیاری از جوامع تحت تاثیر عوامل اقتصادی- اجتماعی است( دیل[2]،2002). عوامل متعددی از جمله سن،­جنس،­میزان تحصیلات،­ شغل و میزان درآمد عواملی هستند که در ایجاد اضافه­وزن وچاقی مؤثرند­(عبدالوهاب،1999). کودکان با  وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین که از تغذیه مناسبی برخوردار نیستند در مقایسه با کودکان برخودار از تغذیه مناسب،­به طور متوسط کوچک­تر می­مانند وجهش نوجوانی آن­ها دیرتر وبا وسعت کمتری اتفاق می افتد.­نتیجه اصلی این امر،­کاهش قد بزرگسالی وتوده عضلانی است.­یافته­های پژوهشی نشان می­دهد بین سلامتی با کاهش فقر ورشد اقتصادی دردرازمدت ارتباطی قوی وجود دارد­(ساچز[3]،1381). با توجه به این که شاخص­های بدنی تحت تاثیر عواملی مانند جنس،­سن،­قوم ونژاد،­فرهنگ اجتماعی و وضعیت اقتصادی هستند و باتوجه به خطرات ناشی از آمادگی جسمانی پایین وناهنجاری­های ترکیب بدنی در تندرستی افراد و به طور کلی جامعه،­برای برخورداری از یک جامعه سالم شناخت زمینه های خطرزا ضروری است،­بر همین اساس تحقیق حاضر بر آن است تا ارتباط بین آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی  را با وضعیت اقتصادی –اجتماعی دختران دانش­آموز دوره راهنمایی شهرستان ایذه مورد مطالعه قرار دهد.

فصل اول/کلیات پژوهش

1-1 .مقدمه                                                                                                                                          

1-2.بیان مسئله                                                                                                                                 

1-3.ضرورت و اهمیت                                                                     

1-4 .اهداف تحقیق                                                                               

1-5. فرضیه های تحقیق                                                             

1-6.متغیر های تحقیق                                              

1-7.تعاریف مفهومی وعملیاتی تحقیق                                              

بیان مسئله:

     آمادگی جسمانی از مقوله هایی است که توجه کامل جامعه را به خود جلب کرده است.­افراد جامعه با شرکت در  فعالیت­های سلامتی­بخش چون دویدن نرم وآهسته،­تمرینات موزون وهوازی در تلاشند تا آمادگی جسمانی خود رابهبود بخشند ودر نهایت کیفیت زندگی،­بهره­وری و طول عمر خود را افزایش دهند.­بعضی از متخصصین تربیت­بدنی معتقدند که توده­ها باید آمادگی­جسمانی را مدنظر داشته باشند،­چراکه با این عمل به پیشگیری از بیماریهای معینی چون چاقی،­اختلالات اسکلتی عضلانی کمک خواهد کرد. همچنین متخصصین تربیت­بدنی برعناصری چون عملکرد قلبی –عروقی،­ترکیب بدنی وانعطاف پذیری به منظورکسب آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی تأکید می­کنند(آزاد،1381).

     در پژوهشی که دانشگاه هیوستون ومرکز آمادگی جسمانی کویردالاس انجام داد افراد کمی چاق وآماده را با افراد لاغرغیرآماده مقایسه کردند دریافتند که چاق­های آماده  نسبت به لاغرهای غیرآماده کمتر درمعرض خطر بیماری های قلبی _عروقی وکاهش طول عمر بودند.­این نتیجه،­تایید چاقی نیست بلکه تاکید بر آمادگی جسمانی  است( الوندی ،1382).

امروزه به واسطه تغییر در سبک و شیوه زندگی،­میزان فعالیت بدنی در زندگی روزانه کاهش یافته و به تدریج منجر به کاهش انرژی و قوای فرد می­شود ودر نهایت منجر به افزایش بروزبیماری­ها وبرخی مشکلات مرتبط با تندرستی میگردد(اوجی،1382).

فعالیت بدنی و وضعیت بیولوژیک در بین افراد به خصوص در بین نوجوانان وجوانان تحت تاثیر عوامل مختلف قرار دارد که میزان تحصیلات وآگاهی والدین،­وضعیت اقتصادی،­اجتماعی وفرهنگی خانواده­ها نقش بسیار مؤثری در زمینه آمادگی­جسمانی فرزندان دارد،­بطوریکه بروستاد استدلال می نماید که باید از درک توقعات و ارزش­های والدین شروع کنیدوسپس در پی آن بر رشد روان شناختی کودکان ازجمله جاذبه نسبت به فعالیت جسمانی اعمال نفوذ کنید­(بروستاد[4] ،1998).

     لذا با توجه به اهمیت مقوله آمادگی جسمانی وارتباط آن با سلامت فردی واجتماعی به نظر می­رسد که بررسی این وضعیت بر روی دختران که به عنوان بخشی از متخصصان وفرهیختگان آینده را تشکیل خواهند داد بسیار با اهمیت است.­بر این اساس محقق بر آن است تا به بررسی وضعیت آمادگی­جسمانی،­ترکیب بدنی  وارتباط آن با وضعیت اقتصادی واجتماعی دانش­آموزان دختران دوره راهنمایی شهرستان ایذه بپردازد وبه این سؤالات پاسخ گوید:آیا بین وضعیت اقتصادی_ اجتماعی خانواده­های دانش آموزان دختر دوره راهنمایی و آمادگی جسمانی آنان رابطه وجود دارد؟ آیا بین وضعیت اقتصادی_ اجتماعی خانواده های  دانش آموزان دختر دوره راهنمایی وترکیب بدنی آنان رابطه وجود دارد؟

ضرورت واهمیت تحقیق:

     سلامت جسمانی وداشتن وضعیت بدنی مطلوب در زندگی افراد از اهمیت خاصی برخوردار است. تغییرات مثبت ومنفی آن می­تواند بر سایر ابعاد زندگی انسان اثر بگذارد.­امروزه اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم مورد توجه قرارگرفته است،­بعلاوه شواهد علمی در زمینه فواید سلامت بخش ورزش  نیز در حال افزایش است.­بررسی­ها نشان داده­اند اجرای منظم فعالیت بدنی مزایای معنی­دار دارد.­حفظ سطح مناسبی از عناصر آمادگی­جسمانی درکاهش خطر امراض­قلبی،­فشار خون،­­دیابت وناراحتی­های روحی –روانی مؤثر است.­­اما درجوامع امروزی که متکی بر فناوری پیشرفته می­باشند کاهش فعالیت جسمانی بیش از هر زمان دیگری به چشم می­خورد. در کشورما نیز فعالیت بدنی ناکافی به شکل یک نگرانی بزرگ خودنمایی می­کند،ماشینی­شدن زندگی،استفاده ازسرگرمی­های کاذب رایانه­ای، کاهش شدیدی را در میزان فعالیتهای بدنی افراد جامعه مخصوصا جوانان و نوجوانان به وجود آورده است و این امر باعث بوجود آمدن نابسامانی­های فراوانی در زمینه­های جسمی ،روحی واجتماعی در جامعه شده است(رمضانی،1382).در مطالعات مختلف صورت­گرفته درجوامع پیشرفته مشخص کرده­اند که با افزایش میزان تحصیلات،شیوع چاقی و استعمال سیگار کاهش یافته ومیزان فعالیت بدنی و داشتن عادات غذایی صحیح افزایش یافته است(لوزوف[5]، 1999).

     طبق نظریات جامعه شناختی نوجوانان به خصوص دختران از مادران به عنوان منابع اطلاعاتی با صلاحیت استفاده می­کنند.(ویلیامز[6] ،2006).­­والدین می­توانند با انجام تمرینات ورزشی و رعایت عادات صحیح بهداشتی و تغذیه­ایی چه درخانه وچه درمحیط کار وآگاه نمودن نوجوانان از مزایای فعالیت بدنی منظم تاثیر قابل توجهی بر آموزش کودکان خود بگذارند( اوجی،1382).

     ورزش وخصوصا فعالیتهای مربوط به آمادگی جسمانی به طورخاص تأثیر بسزایی بر سلامت دختران جوان جامعه به عنوان مادران نسل آینده دارد.­از این دیدگاه فعالیت جسمانی دختران به صورت ویژه از ابعاد فیزیولوژیکی،­روان شناختی،اجتماعی،بهداشت روانی وفرهنگی و...مورد توجه قرار می­گیرد.­به طوری که  طبق تحقیقات به عمل آمده فعالیت­های­جسمانی درافراد باعث کنترل چاقی،بی­تحرکی،آسیب دیدگی،اختلالات تغذیه­ای،توسعه فاکتورهای آمادگی جسمانی وتعامل بین کودک و والدین می شود.(کین ولارکین[7]،1999).

     لذا محقق با توجه به جوان بودن جامعه وانجام تحقیقات ناکافی در این زمینه مبادرت به انجام این تحقیق می نماید تا به این سوال پاسخ گوید که : آیا بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده و آمادگی جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی ارتباط وجود دارد؟ آیا بین وضعیت اقتصادی_ اجتماعی خانواده و ترکیب بدنی  دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی ارتباط وجود دارد؟

اهداف تحقیق:

الف-هدف کلی:

هدف کلی از این انجام این تحقیق بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده­ها با آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه در سال تحصیلی 87-1386می باشد.

ب-اهداف اختصاصی:

- بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی اجتماعی وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین سطح تحصیلات پدر و آمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین سطح تحصیلات مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین شغل  پدر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین شغل مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین نوع سکونت وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین درآمد والدین وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده­ها و نتایج درصد چربی زیر پوست دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

- بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده ها و شاخص توده بدنی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

فرضیه­های تحقیق:

1- بین وضعیت اقتصادی اجتماعی وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

2- بین سطح تحصیلات پدر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

3- بین سطح تحصیلات مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

4- بین شغل پدر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

5- بین شغل مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

6- بین نوع سکونت وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

7-بین درآمد والدین وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

8- بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده­ها و نتایج درصد چربی زیر پوست دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

9- بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده ها و شاخص توده بدنی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

متغیرهای تحقیق :

 متغیر پیش­بین:

 وضعیت اقتصادی- اجتماعی دانش آموزان به عنوان متغیر مستقل  این پژوهش در نظر گرفته شد.

  متغیر های ملاک:

 عوامل آمادگی جسمانی(انعطاف­پذیری،استقامت­قلبی -تنفسی،­سرعت،چابکی،استقامت عضلانی شکم) وترکیب بدنی(شاخص توده بدنی و درصد چربی بدن) به عنوان متغیرهای وابسته تحقیق محسوب می شود.

تعریف متغیرهای تحقیق:

تعریف نظری آمادگی جسمانی :

باتوسعه ونگهداری آن دسته از عواملی که از طریق پیشگیری ودرمان بیماری ها تأمین کننده سلامت هستند ، در ارتباط است.­اجزای آمادگی تندرستی عبارتند از : استقامت قلبی –عروقی،ترکیب بدنی،قدرت،استقامت عضلانی وانعطاف پذیری(آزاد،1383).

تعریف عملیاتی آمادگی جسمانی:

آمادگی­جسمانی در این تحقیق با استفاده از آزمونهای استقامت قلبی –عروقی،استقامت عضلانی شکم ،انعطاف پذیری،سرعت وچابکی اندازه گیری می شود .

تعریف نظری استقامت قلبی-تنفسی:

توانایی دستگاه گردش خون و تنفس برای انجام فعالیت نسبتأ سنگین وطولانی مدت وبرگشت سریع به حالت اولیه پس از انجام کار(همتی نژاد ورحمانی نیا،1383).

تعریف عملیاتی استقامت قلبی-تنفسی:

نمره ایی که دانش آموز از آزمون پله هاروارد[8] بدست می آورد.

تعریف نظری انعطاف پذیری :

عملکرد حرکت مفاصل بدن و اعضاء از طریق دامنه حرکتی(باتین لی[9] ،2000)یا حداکثر دامنه حرکتی دریک مفصل تعریف می شود(ووست،1999).

تعریف عملیاتی انعطاف پذیری:

این عامل از طریق خم شدن به جلو برای رساندن دستها به پا اندازه گیری می شود(بو ام گارتنر[10]، 1995).

تعریف نظری چربی زیرپوست بدن :

به قسمتی از چربی بدن که در زیر پوست در قسمتهای مختلف بدن تجمع می­یابد،­چربی زیر پوستی می گویند.

تعریف عملیاتی ترکیب بدنی :

این عامل از طریق اندازه گیری چربی زیر پوست در دونقطه عضله سه سر و عضله ساق پا اندازه گیری می شود. .که از فرمول تعدیل شده لومان (اسلاتر ) استفاده شده است .

   1+ (مجموع چربی ساق پا وسه سر )735/0 = فرمول اسلاتر

تعریف نظری شاخص توده بدنی:

اؤ جمله شاخص­های مورد استفاده در ترکیب بدنی است(همتی نژاد ورحمانی نیا،1383).

تعریف عملیاتی شاخص توده بدنی:

این شاخص ازحاصل تقسیم وزن بر مجذور قد به دست می آید.

 تعریف نظری استقامت عضلانی ماهیچه های شکم :

توانایی یک یا گروهی از عضلات برای انجام تعدادی حرکت یکنواخت یا انقباض نسبتأ طولانی­مدت است (بوام گارتنر،1995).

 تعریف عملیاتی استقامت عضلانی ماهیچه های شکم  :

این عامل از طریق اندازه گیری تعداد درازونشست با پای جمع در یک دقیقه اندازه گیری می­شود(بوام گارتنر،1995).

تعریف نظری چابکی:

توانایی تغییر مسیر سریع ودقیق بدن،حین فعالیت(گائینی،1383).

تعریف عملیاتی چابکی:

این عامل از طریق دوی 9×4 اندازه گیری می شود.

تعرف نظری سرعت:

توانایی اجرای یک حرکت ویژه با سرعت زیاد(گائینی،1383).

تعریف عملیاتی سرعت :

این عامل از طریق آزمون 60 متر اندازه گیری می­شود.

وضعیت اقتصادی-اجتماعی :

شاخص مورد استفاده در کشورهای مختلف،شامل درآمد سالانه،­درآمد سرانه،­شغل وتحصیلات سرپرست خانوار،ومحل اقامت است(خلجی،1384).

تعریف عملیاتی وضعیت اقتصادی- اجتماعی:  

سؤالات مربوط به این قسمت شامل سن،محل تولد،میزان تحصیلات،شغل،میزان درآمد والدین،نوع محل سکونت وتعداد افراد خانواده آنها بود،این ویژگی از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت.

فصل دوم/ادبیات و پیشینه تحقیقات

٢-١ مبانی نظری تحقیق  

2-2 پیشینه تحقیقات                                                

2-1 .مقدمه

     امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و ماشینی شدن جوامع،اگر چه خدمات ارزنده­ای برای بشر به ارمغان آورده اما عوارض متعددی را در برداشته است.­یکی از این عوارض کاهش تحرک و فعالیت بدنی می­باشد.کم تحرکی،سلامت جسمی و روانی انسان را مورد تهدید قرار داده و زندگی انسان را به طور چشمگیری دچار اختلال می­سازد.­در دنیای صنعتی امروز،سلامت جامعه بخصوص سلامت دختران از اهمیت زیادی برخوردار است.­آنها در مسیر رشدوتکامل خود بعد از گذر از دوران کودکی،دوران های مختلفی را تجربه می کنند و نسلهای آینده در دامن آن­ها رشد می­کنند،بنابراین مادران سالم هستند که با پرورش نسل­های سالم،جامعه توسعه یافته را پایه گذاری می­کنند(اوجی،1382). اما هنوز هم در برخی از جوامع دخترها قربانی انبوهی از سنتهای غلط حاکم برخانواده خود هستند.­به طوری که به بهداشت،تغذیه و آموزش آنها در مقایسه با پسرها توجه کمتری می­شود.­بدیهی است این امرتهدیدی جدی در جهت سلامت مادران آینده بشمار می­آید(نیکو بخت،1380).

     آمادگی­جسمانی وفعالیت بدنی،رکن مهمی از روش زندگی متکی بر سلامتی وبهداشت است.­در نظربسیاری از مردم،آمادگی­جسمانی از معانی گوناگونی برخوردار است.­در حالی که گروه کثیری آمادگی جسمانی را به معنای بودن یک وضعیت بهداشتی خوب می­دانند،دیگران آن را سطوحی از قابلیت توانی وحرکتی معنی می­کنند که در هرجامعه­ایی با توجه به گسترش روز افزون ابزارهای رسانه­ایی مفهومی نامانوس وناشناخته نیست در واقع حالتی نسبی از آمادگی جسمانی به فرد،امکان انجام کارهای مختلف را داده تا بتواند وظایف خود را به نحو مطلوب به انجام رسانده و در عین حال مازاد انرژی را در اوقات فراغت بکار گیرد (گائینی،1383). آمادگی جسمانی با بسیاری از مفاهیم اجتماعی پیوند می­خورد و تا زمانی که به تغییراجتماعی ،رشدوتکامل و رفاه نسبی انسان چشم دوخته­ایم،آمادگی جسمانی یک نیاز اساسی برای افراد تلقی می شود،زیرا این امر،­برای بهداشت عمومی،در زمینه کار،بهره برداری از اوقات فراغت ولذت بردن از آن و... نقش مهمی ایفا می کند(شیخی،1381)

Abstract:

     The purpose of this reaserch was study of the realationship between socio-economic statuse and physical fitness, body composition in the female students of guidance school.The sample of stduy consist of 239 the female students of guidance school that were selected randomly from the intended population.physical fitnees(pf) was assessed by a battery of field test including the sit and reach, sit-up, 4×9 meters shuttle run, steps test, 60 meters dash,BMI and skinfold caliper were used to assessed persent body fat. According to ses questionnaire students were divided in to five groups.the result showed that there was a positive and significant relationship between ses and physical fitness and also there was a positive and significant relationship between ses and BMI there wasnot significant relationship between ses and percent body .there for, it is recommended to physical eduction theacher’s to pay more attention to student’s ses in addition to their physical fitnees.