روش تحقیق بررسی تاثیر تورم بر قیمت سهام شرکت ها در ایران ازدیدگاه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده پژوهش :

بورس اوراق بهادار یکی از اجزا و بخشهای اصلی بازار سرمایه است که نقش اصلی آن جذب و هدایت پس انداز ها و نقدینگی سرگردان و پراکنده در جامعه به سوی مسیرهای بهینه است ، که در جهت ایفای مطلوب این بخش وجود بازاری کارآمد و قوی بمنظور بهینه سازی گردش منابع مالی و هدایت آنها به مسیرهای بهینه ، احساس می شود ، زیرا اگر سرمایه گذاران با توجه به برداشت خود و یا در مسیر چگونگی میزان عرضه و تقاضا سهام در بورس ، اقدام به خرید و فروش سهام می کنند ، ممکن است به نتایج زیانباری دست یابند که منجر به بی اعتمادی آنها به سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بالاخص در بورس اوراق بهادار شود .

در این تحقیق با عنایت به موارد فوق و با هدف کمک به پویایی و کارآمدی بازار سرمایه و پیامد آن کمک به سرمایه گذاران در جهت انجام  سرمایه گذاری مطلوب و با اشراف به این موضوع که در مسیر نیل به یک سرمایه گذاری بهینه و منطقی ، برای هر سهامدار و یا سرمایه گذار یک نیاز بسیار مهم تعیین عوامل موثر بر قیمت سهام و امکان پیش بینی قیمت سهام شرکتها است ، به بررسی تاثیر تورم بر قیمت سهام شرکتها در ایران می پردازد .

یافته های تحقیق حاکی از وجود یک رابطه خطی مستقیم قویا معنی دار بین نرخ تورم و قیمت سهام می باشد و تا حد زیادی از تغییرات قیمت سهام را تبیین می نماید . لذا باید گفت که تورم دارای محتوی اطلاعاتی زیادی برای سهامداران می باشد و سرمایه گذاران باید به هنگام تصمیم گیری در ارتباط با خرید و فروش سهام آن مد نظر قرار دهند .

فصل اول :

مقدمه

مقدمه:

هیچ یک از بخشهای جامعه از اثرات تورم در امان نیستند به عبارتی اثرات تورم بر تمام بخشها اعم از اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و غیره نمایان میباشدکه البته اثرات تورم بیشتر در بخش اقتصادی جامعه نمو پیدا میکند.

اثرات تورم بر سهام شرکتها در دوره های مختلف ممکن است متفاوت باشدبه عبارتی در دوره های خاص در یک کشور نرخ تورم افسار گسیخته و بالاست. دوره خاص غالبا به دوره ای اطلاق میشود که وضعیت کشوری که در این دوره بسر میبرد طبیعی نمیباشد مثلا دوران جنگ یا دورانی که در آن حوادث طبیعی اتفاق می افتد در چنین شرایطی جامعه ای نیز که عرصه این حوادث میباشد از وضعیت عادی خارج و با مشکلات عدیده ای از لحاظ اقتصادی روبرو خواهد شد.

یکی دیگر از دوره های خاص دوران انقلاب و دوران پس از انقلاب میباشد که در این دوران به دلیل ایجاد دگرگونی در بخشهای سیاسی و مذهبی و اقتصادی یک جامعه آن جامعه از شرایط عادی خارج می شود . تورم غالبا در دوران جنگ و حوادث طبیعی ، انقلابها ، تحولات اقتصادی  و غیره نمود پیدا میکند مثلا در ایران تورم و به دفع آن کاهش ارزش پول موید موضوع فوق می باشد .  ( ویلیام شارپ ، سرمایه گذاری صفحه 245-242 )

طرح بورس تهران را اولین بار بانک ملی در سال 1315 داده بود ولی با شروع جنگ جهانی دوم و تحولات سیاسی ایران قانون تشکیل بورس در سال 1345 تصویب و یک سال بعد تاسیس گردید . انقلاب 1357 و تغییر و تحولات ناشی از آن و وقوع جنگ موجب تعطیلی بورس تهران شد اما با خاتمه جنگ در سال 1367 و بر اساس برنامه پنج ساله اول توسعه مجددا بورس تهران فعالیت خود را آغاز کرد.

با نگاهی به عملکرد بورس تهران میتوان گفت که این بورس بر خلاف قدمت زیاد آن رشد و تحولی کند و کم را تجربه کرده است ولی تعداد سهام معامله شده بورس در سال 71 با8/25 درصد کاهش نسبت به سال قبل به 4/756/49 هزار سهم رسید.در سال76 شاخص تعداد سهام با کاهش مواجه شد و در سال 77و78 با رشد قابل توجهی روبرو شد طی دوره 10 ساله ارزش سهام معامله شده با روندی افزایشی همراه بود. (مجله اقتصادی ایران شماره46 آذر 81 )

همانطور که در توضیح داده شد تورم بر بخشهای مختلف یک جامعه اثر میگذارد که بخش اقتصادی یک جامعه بیشترین اثر پذیری از تورم را دارا میباشد .

بخش اقتصادی به دو بخش خرد و کلان تقسیم می‌شود که دو بخش به نوبه خود تحت تاثیر تورم است . بازار بورس اوراق بهادار نیز یکی از بخشهایی می‌باشد که می‌توان هم در تقسیم بندی بخش خرد و هم در بخش کلان اقتصادی آن را جای داد . بنابراین این بخش نیز از اثرات تورم در امان نمانده و نخواهد ماند .

حال همانطور که در بالا درباره تاریخچه بورس اوراق بهادار توضیح داده شد می بینیم که همواره قیمتهای سهام در بورس اوراق بهادار نوسان داشته و تحت تاثیر عواملی همچون جنگ انقلاب و غیره قرار گرفته و البته آثار تورم که ثمره و نتیجه جنگ و دیگر عوامل غیر طبیعی میباشد و چهره آن مشهود است . در حال حاضر وضعیت جهانی آبستن حوادثی است که میتواند اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر اقتصاد ایران بگذارد . مثلا جنگ آمریکا با عراق و به تبع آن تعغییرات قیمت نفت در شرایطی که بودجه هم با اتکا به درآمدهای نفتی است پیش بینی وضعیت آینده ایران را دشوار میکند با این وجود افزایش قیمتهای نفت و به تبع آن افزایش درآمدهای ارزی به دولت ایران کمک خواهد کرد تا از رکود جلوگیری نماید و باعث کاهش تورم در کشور شود که این خود باعث ثابت ماندن قیمت سهام شرکتها میشود .

حسابداران می گویند دو واقعیت گریز ناپذیر در زندگی وجود دارد مرگ و مالیات ! اما احتمالا باید مورد سومی نیز به آن افزوده شود و آن چیزی جز تورم نیست . بدان معنی که ارزش هر پولی در جهان دچار روند نزول همیشگی است . ( پایان نامه-اثر تورم بر قیمت سهام-محمد رضا شهرکی-سال1380)

 تعریف و بیان مساله :

منظور از تورم افزایش مداوم سطح عمومی قیمتها در طی یک دوره زمانی به نسبت طولانی و منظور از قیمت سهام همان ارزش مورد معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار میباشد.

بورس اوراق بهادار عمده ترین طریق تجهیز و تخصیص سرمایه است که آنجا از طریق عرضه سهام شرکتهای مختلف فرصت سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران ایجاد میگردد.

از طرفی در جامعه خریداران اوراق بهادار از هر طبقه و گروهی که باشند با مشکلات اساسی در تصمیم گیری و سرمایه گذاری بویژه در انتخاب سهام شرکتها و ترجیح یکی بر دیگری روبرو هستند لذا هر گونه اطلاعاتی که با استفاده از آن بتوان میزان بازده شرکتها را پیش بینی نمود مورد توجه سهامداران قرار می گیرد .

از آنجا که بازده سهام شامل افزایش ارزش بازار هر سهم در طی یک دوره یکساله و وجوه نقد حاصله از سود تقسیمی هر سهم می باشد لذا آگاهی از عوامل موثر بر قیمت سهام و پیش بینی آنها سهامداران را در جهت پیش بینی بازده سهام و اتخاذ استراتژی لازم یاری خواهد رساند .(بودجه ریزی در ایران -علیرضا فرزیب)

به نظر می رسد که تورم بر قیمت سهام شرکتها تاثیر گذار است این تحقیق با عنوان بررسی تاثیر تورم بر قیمت سهام شرکتها در ایران از نظر دانشجویان حسابداری  دانشگاه آزاد واحد مشهد تدوین گردیده که به دنبال این موضوع هستیم تا با شناسایی رابطه بین تورم و قیمت سهام آن را به عنوان ابزاری جهت پیش بینی و مقایسه قیمت سهام شرکتهای مختلف به سهامداران معرفی می نماید .

اهمیت موضوع پژوهش :

یک رابطه خطی مستقیم قوی معنی دار بین نرخ تورم و قیمت سهام می باشد به عبارت دیگر میتوان گفت که تورم دارای تاثیر قابل توجهی بر قیمت سهام می باشد و تا حد زیادی از تغییرات قیمت سهام را تبیین می کند لذا باید گفت که تورم دارای محتوی اطلاعاتی زیادی برای سهامداران می باشد و سرمایه گذاران باید به هنگام تصمیم گیری در ارتباط با خرید و فروش سهام آن را مد نظر قرار دهند .

به طور کلی هر گروه از استفاده کنندگان اطلاعات و صورتهای مالی خاصی را مد نظر قرار می دهند اصولا سهامداران خواستار اطلاعاتی هستند که آنها را در ارزیابی چشم انداز فعالیتهای شرکت و همچنین عملکرد مدیران رهنمود سازند . بورس اوراق بهادار تهران نیز به عنوان تنها بازار فعال سرمایه در ایران از چگونگی روند تعیین قیمتها متاثر می شود چون نوع تاثیر اطلاعات و قیمتهای بازار سهام معیار طبقه بندی کارایی بازار سرمایه از جنبه اطلاعاتی است

نوسان قیمت سهام در تمامی بورسهای اوراق بهادار امری است نه تنها عادی بلکه روزمره زیرا قیمت سهام و سایر گونه های اوراق بهادار نمایانگر عوامل تاثیر گذارنده اعم از درونی و بیرونی است بنابراین هرگاه دگرگونی خاصی در عوامل تاثیر گذارنده بوجود آید بازتاب آن ناخود آگاه بر روی قیمت سهام مشاهده می شود .

بنابر آنچه که در بالا گفته شد چون بین نرخ تورم و قیمت سهام در ایران و دیگر کشورها رابطه عمیق و وسیعی وجود دارد در نتیجه این موضوع در کشورها از اهمیت بالا و خاصی بر خوردار است . 

اهداف پژوهش :                                                    

یکی از اهداف این پژوهش بررسی ارتباط بین نرخ تورم و قیمت سهام می باشد و این امر نشاندهنده ارزش اطلاعاتی زیاد نرخ تورم برای سرمایه گذاران در سهام است لذا پیشنهاد می شود که سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل در هنگام خرید یا فروش سهام شرکتهای مختلف جهت اتخاذ استراتژی بهتر و امکان تصمیم گیری مطلوب تر ،اطلاعات تورمی را با عنایت به یافته های تحقیق حاضر مد نظر قرار دهند .

اهداف این پژوهش کمک به پویایی و کارآمدی بازار سرمایه و پیامد آن کمک به سرمایه گذاران در جهت انجام سرمایه گذاری مطلوب و با اشراف به این موضوع که در مسیر نیل به یک سرمایه گذاری بهینه و منطقی برای هر سهامدار و یا سرمایه گذار یک نیاز بسیار مهم تعیین عوامل موثر بر قیمت سهام و امکان پیش بینی قیمت سهام شرکتهاست ،چون اگر سرمایه گذاران با توجه به برداشت خود و یا مسیر چگونگی میزان عرضه و تقاضا سهام در بورس و بدون توجه به اطلاعات موجود قابل دسترس و موثر در تصمیم گیری اقدام به خرید یا فروش سهام کنند ممکن است نتایج ریانباری به دست آید که منجر به بی اعتمادی سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در بازار سرمایه بالاخص در سهام شرکتها شود.

فرضیه های موضوع تحقیق :

1) بین نرخ تورم و قیمت کل سهام ، رابطه وجود دارد .

2) بین نرخ تورم و قیمت کل بصورت بخشی (صنایع مختلف) رابطه وجود دارد .   

3) تاثیر نرخ تورم بر کل سهام در شرکتهای مختلف متفاوت است .

4) تاثیر نرخ تورم بر قیمت کل سهام در شرکتها با سرمایه متفاوت ،متفاوت است .

 تعریف لغاط و اصطلاحات خاص :

سهم : سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت دارد .

تورم : افزایش مداوم سطح عمومی قیمتها در طی یک دوره زمانی به نسبت طولانی

تورم مورد انتظار: تورمی که از قبل پیش بینی شده باشد .

تورم غیر قابل انتظار : تورمی که از قبل نتوان آن را پیش بینی کرد .

قیمت سهام : ارزش مورد معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار

شرکتهای سهامی : شرکتی است که سرمایه آن به  سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است .

شرکت با سرمایه اندک : شرکتی است که سرمایه آن کمتر از  10000000 ریال باشد .

شرکت با سرمایه زیاد : شرکتی است که سرمایه آن بیشتر از 10000000 ریال باشد

دانشجویان حسابداری : منظور دانشجویان حسابداری مقطع کاردانی و کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می باشد .

CPI  : شاخص قیمت مصرف کننده که تغییرات قیمت کالاها و خدمات مصرفی مورد استفاده خانوارها را اندازه گیری می نمایند .

جامعه : مجموعه ای از افراد ، اشیا ، رویدادها و… که حداقل دارای یک صفت مشترک باشند .

جامعه آماری :به مجموعه ای از افراد یا مواردی گفته می شود که نتایج پژوهش به آنها تعمیم داده می شود .

نمونه : بخشی از جامعه است که بطور تصادفی انتخاب شده و معرف جامعه محسوب می شود .

نمونه آماری : شامل افراد یا مواردی است که اطلاعات مورد نیاز پژوهش به کمک آنها جمع آوری می شود .

متغیر : صفت قابل ملاحظه ای است که اندازه آن از موردی به مورد دیگر فرق می کند .

فصل دوم :

پیشینه پژوهش

بخش اول : ادبیات موضوعی

مقدمه :

نوسان قیمت سهام در تمامی بورسهای اوراق بهادار امری است نه تنها عادی بلکه روزمره زیرا قیمت سهام و سایر گونه های اوراق بهادار نمایانگر عوامل تاثیر گذارنده اعم از بیرونی و درونی است ،بنابراین هرگاه دگرگونی خاصی در عوامل تاثیر گذارنده بوجود آید بازتاب آن ناخودآگاه بر روی قیمت سهام مشاهده می شود .

یکی از عوامل خارج از کنترل مدیریت ، تورم می باشد که به نظر می رسد بر قیمت سهام تاثیر گذار باشد که در این زمینه ، گروهی اعتقاد بر رابطه مثبت بین قیمت سهام و تورم و گروهی دیگر معتقد به رابطه منفی بین قیمت سهام و تورم می باشد .

بازده منافع ناشی از سرمایه گذاری در سهام شرکتها می تواند به شکل جریان نقدی سالانه سود ، سهام جایزه یا اعطای حق تقدم خرید سهام باشد که به طور مستقیم تحت تاثیر تصمیمات شرکت و بالاخص مدیریت است که این تصمیمات ممکن است بعضی    عوامل خارجی که از کنترل مدیریت خارج است مثل تورم تاثیر گذار باشد . (تئوریهایی در مورد رابطه بین بازده سهام و تورم-گسگ و دول-ژورنال مالیه-مارس 1983 )

محدودیتهای موجود در کار :

یکی از جنبه های مهم هر مطالعه و تحقیق بخصوص مطالعات حسابداری وجوه داده ها و اطلاعات مورد نیاز و سرعت سهولت دسترسی به آن می باشد و بی شک هر تحقیقی بدون این مهم مشکلات مضاعف روبرو خواهد بود . در جریان این تحقیق به واسطه مشکل مشترک همه کشور های در حال توسعه از جمله کشور ما در زمینه اطلاعات،عدم وجود پایگاههای اطلاعاتی جامع و سایر تنگناهای ساختاری در دسترسی و استخراج اطلاعات به میزان قابل توجهی با دشواری روبرو است .

بورس اوراق بهادار :                

به طور کلی بورس در فعالیتهای بازرگانی و داد و ستد به یک بازار رسمی و دائمی گفته می شود که در یک محل تشکیل شده و در آن خرید و فروش اوراق بهادار توسط افرادی بنام کارشناس تحت نظارت مقررات خاصی انجام می گیرد . ( احمد جوادیان-بورس اوراق بهادار-گذشته ، حال و آینده صفحه 10 )