روش تحقیق بررسی رابطه استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی

جهت اخذ درجه کارشناسی در رشته علوم تربیتی

(گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی)

چکیده تحقیق :

موضوع تحقیق

در خصوص بررسی استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان است . گرایش بیش از حد به بازی های رایانه ای و اثرات منفی این بازیها روی اقشار مختلف در جامعه با توجه به اینکه اغلب گرایش به بازی های رایانه در نوجوانان دیده می شود ، در پی بررسی نقش و تاثیر بازی های رایانه ای بر روی کودکان و نوجوانان و تاثیرات مثبت و منفی آن بر روی افت تحصیلی دانش آموزان هستیم ، این تحقیق دارای دو فرضیه میباشد که استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای باعث افت تحصیلی در دانش آموزان می شود و استفاده  بیش از حد از بازی های رایانه ای باعث افت تحصیلی در دانش آموزان نمی شود .

متغییر های این تحقیق بازی های رایانه ای و افت تحصیلی است . این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی است ، از جمعیتی تعریف شده از دانش آموزان راهنمایی دخترانه و با متغییر مشخص وابسطه و مستقل به انجام رسید ، ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای مشتمل بر 25 سئوال بر اساس طیف لیکرت بود ، جهت دستیابی به اهداف از آزمون کای دو ، تحلیل واریانس ، انحراف معیار و میانگین استفاده شد .

ابزار اندازه گیری پرسشنامه بوده است که شامل 15 سئوال بسته پاسخ بود که 8 سئوال مربوط به فرضیه اول ، 7 سئوال مربوط به فرضیه دوم میباشد ، برای هر سئوالی جدولی تهیه شده و نمودار ستونی مربوط به آن رسم شد ، سپس میانگین جنیه های مثبت و منفی سئوالات مربوط به هر فرضیه بدست آمده و جدول نمودار مربوط به آنها رسم شده است .

و نتایجی که از فزضیه اول و دوم به دست آمده نشان میدهد که استفاده بیش ازحد بازی های رایانه ای باعث افت تحصیلی دانش آموزان می شود و اثرات روحی و روانی و جسمی نیز بر روی دانش آموزان می گذارد و  راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه ای ارائه شده است.

فصل اول

طرح تحقیق

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت تحقیق

هدفهای کلی تحقیق

فرضیه ها

متغییر های تحقیق

تعاریف عملیاتی متغییرها

مقدمه

بازی های کامپیوتری نیاز به منطق، حافظه، مهارت های حل مساله، تجسم و اکتشاف دارند و لازمه این بازی ها دستکاری اشیاء با ابزارهای الکترونیکی و فهم بازی به مثابه سیستم پیچیده است.

بازیهای گروهی کامپیوتری مستلزم رشد مهارت های اجتماعی است مثلا بچه ها باید در مورد هدف های خود تصمیم بگیرند.

بازی های فردی، گروهی و رقابتی از جمله بازی های کامپیوتری هستند و محتوای بازی ها نیز به تناسب گروه های مخاطب متفاوت است به طوریکه برخی بازی ها حادثه ای، پاره ای تخیلی و بعضی نیز فکری هستند.

گرافیک، صدا و تعامل، ابتکار سیر داستان، کنجکاوی، پیچیدگی و تخیل، منطق، حافظه، بازتاب ها، مهارت های ریاضی، چالش حل مساله و تجسم از جمله جنبه های فنی، روانی و فردی است که بازیگران را جذب این بازی ها می کند.

کار مستقل، مداومت در بازی، لذت بردن از بازی، مشارکت فعال، تعامل مشارکتی، ساختار گروهی، یادگیری، رقابت یا همکاری گروهی و فرصت های برابر در بازی از جمله عواملی است که در فرد برای ادامه بازی ایجاد انگیزه می کند.

تحلیلگران بازیهای کامپیوتری بر این عقیده اند که بازیها بدون مشکل نیستند به ویژه اینکه معمولا فراهم آوردن همه مشخصات بازی های خوب کامپیوتری در یک بازی مشکل است. بازی ممکن است خیلی آسان و یا خیلی سخت باشد و در هر دو صورت ایجاد انگیزه نکند و گاه بازی از حیث زمان طولانی است و این با محدودیت های برنامه درسی تناسبی ندارد.

رابطه گرافیکی نامناسب، بازخورد اندک و قواعد غیرمنطقی از دیگر مشکلات بازی های کامپیوتری است و ایجاد انگیزه یکی از لوازم بازی های کامپیوتری است ولی گاه ممکن است این جنبه آنقدر قوی باشد که ایجاد اعتیاد کند.

نکته دیگر این است که بازی های کامپیوتری دارای جهت گیری های جنسیتی هستند و عملا به صورتی طراحی شده اند که گویی اغلب بازی های کامپیوتری به پسرها اختصاص دارند.

مساله دیگر محتوای اکثر بازی هاست که زمینه های خشونت را با خود به همراه دارند و امکان انتقال این نقش هارا به دنیای واقعی ایجاد می کنند.

از طرفی مشارکت در بازی ممکن است در برخی بازی ها، صرفا به صورت مراعات نوبت یکدیگر در بازی باشد و عملا امکان مشارکت در تصمیم گیری و بروز مهارت های اجتماعی از طریق بازی ها ایجاد نشود.

آنچه که عملا نشان می دهد بچه ها در حال کار گروهی هستند گفتگو و صحبت کردن آن -ها با یکدیگر و تبادل نظر آنها برای تصمیم گیری است.

دانشمندان در تلاشند تا به حقایقی نائل آیند که تاثیرات بازی های ویدئویی و رایانه ای را روی روح و جسم بازیکنان نشان دهد.

محققان دانشگاه "هال" در انگلیس بر این عقیده اند که صنعت بازی ها به جای مدارک حکایتی و روایتی نیازمند به حمایت های مالی و فنی است.

بیان مسئله :

امروزه با رشد سریع اینترنت و ارتباطات این بازی ها به فاصله کوتاهی در ایران رواج یافته است ، این نوآوری بشر که امروزه تقریبا در اوقات فراغت اکثر بچه ها راه یافته ، همچون دیگر ساخته های دوست بشر دو رو دارد که یک روی آن استفاده صحیح در کارها و کمک به رشد و سعادت بشر و روی دیگر آن استفاده غلط است که موجب رکود علمی و همچنین رشد نابهنجاری ها در جامعه می شود ، با توجه به اینکه گرایش بیش از حد به بازی های رایانه ای و اثرات منفی این بازی ها بر روی اقشار مختلف جامعه و تاثیرات منفی آن بر روی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مواجه هستیم و این موضوع در سالهای اخیر روز به روز بیشتر قابل مشاهده می باشد ، لذا محقق ، تحقیق حاضر را جهت بررسی علل واقعی آن و ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع مشکلات احتمالی انتخاب و اجرا می نماید .

اهمیت و ضرورت تحقیق :

با توجه به وجود تاثیرات منفی در میان کودکان و نوجوانانی که از بازی های رایانه ای بیش از حد استفاده می کنند و همچنین اثرات منفی روحی و روانی این بازی ها بر روی این قشر در جامعه و همچنین اثرات منفی این بازی ها بر روی افت تحصیلی دانش آموزان اهمیت بررسی این موضوع مشخص می گردد ، این تحقیق که به دنبال آن آگاه کردن والدین از عواقب بیش از حد استفاده کردن فرزندانشان از بازی های رایانه ای و مطالعه بر روی اثرات منفی بازی های رایانه ای بر روی افت تحصیلی دانش آموزان و همچنین مطالعه و رسیدن به راههایی برای کاهش اثرات این بازی ها بر روی دانش آموزان است .

هدف  تحقیق :

هدف از تحقیق حاضر در بررسی رابطه بین استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای در افت تحصیلی دانش آموزان میباشد .

فرضیه ها :

فرضیه اول

بین استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه ای و افت تحصیلی دانش آموزان جامعه مورد تحقیق رابطه وجود دارد  .

فرضیه دوم

بین استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه ای و افت تحصیلی دانش آموزان جامعه مورد تحقیق رابطه وجود ندارد  .

تعاریف عملیاتی متغییر های تحقیق  :

بازی های رایانه ای  :

به انواع و اقسام بازی های رایانه ای و ویدئویی گفته می شود ، که این بازی ها امروزه قسمت اعظم بازار جهان را به خود اختصاص داده اند .

افت تحصیلی  :

شکست یا افت تحصیلی عبارت است از وقوع ترک تحصیلی زودرس و تکرار پایه تحصیلی در نظام آموزش و پرورش یک کشور .

فصل دوم

الف : ادبیات تحقیق

ب : مروری بر تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع در داخل یا خارج کشور

مقدمه:

در جوامع امروز، همه ملتها با هر نظام سیاسی و اجتماعی، پیشرفته و در حال پیشرفت به مسئله آموزش و پرورش توجه دارند و نسبت به دیگر فعالیتهای اجتماعی برای آن اهمیت بیشتری قائل هستند(خیّر،1365).

این توجه بی دلیل نیست و برمنطقی قوی بنیاد نهاده شده است. زیرا امروز، تربیت فرزندان را از مهمترین نیازهای زندگی اجتماعی می شناسند. انگیزش از موضوعات روانشناختی است که توجه بسیاری از روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت را به خود معطوف داشته است.

در این میان شناسایی عوامل مهم و مؤثر در انگیزش تحصیلی در ارتباط با ویژگیهای آموزشگاهی و اجتماعی افراد کمک شایان توجهی به بهبود و وضعیت تحصیلی دانش آموزان خواهد کرد.

تعریف افت تحصیلی :

افت تحصیلی نمره ای است که دانش آموز در امتحان بدست آورده است ، با توجه به اینکه سقف نمرات تا نمره 20 میباشد ، نمرات پائین تر از 20 به میران که از آن کاهش پیدا می کند افت تحصیلی می شود و باعث تکرار پایه تحصیلی می شود .

تکرار پایه تحصیلی عبارت است از : تکرار یک کلاس برای دانش آموزان که در خلال یک سال تحصیلی در همان کلاس پایه ای که در سال قبل به سر می برده به تحصیل ادامه دهد .

علتهای افت تحصیلی :

علل و عوامل گوناگونی در مسئله افت تحصیلی مداخله دارند ، نظریه پردازان آموزش و پرورش این عوامل را دسته بندی کرده و در گروههای کلی آنهارا معرفی و مورد بحث قرار داده اند که به ذکر بعضی از این دسته بندی ها می پردازیم ، این دسته بندی ها توسط ماهنامه آموزش استان اصفهان بیان شده است .

بعضی از نظریه پردازان عوامل افت تحصیلی را به صورت زیر بیان می دارند .

1 -  علت های مربوط به خود دانش آموز

2 – علت های مربوط به اجتماع و خانواده و عقب ماندگی خانواده

3 – علتهای مربوط به اجتماع و محیط خارج از مدرسه

4 – علتهای مربوط به آموزشگاه

علاوه بر علتهای بالا می توان علل دیگر را به آن اضافه کرد که خانم فرقانی رئیسی در رابطه با شناسایی و علل افت تحصیلی اینگونه بیان می دارند : علل متعددی از نظر محیطی و  وضعیت جسمانی می تواند به عنوان عامل نقش داشته باشد ، نظیر وضعیت خانوادگی از نظر تغییرات ناگهانی اقتصادی و روانی حوادث ناگهانی در تشکل خانواده ، مرگ یا جدایی و یا اختلالات خانوادگی ، تولد کودک جدید ، مهاجرت از شهری به شهر دیگر ، جابجایی مدرسه و حتی گاه جابجایی مقاطع تحصیلی ، مثلا از دبستان به دوره راهنمایی یا دبیرستان و یا حتی گاه تغییر معلم و یا مشکلات روانی دانش آموزان در دوره نوجوانی و یا بیماری جسمانی کودک در یک دوره خاص و در دبیرستان عدم انتخاب رشته تحصیلی مناسب با استعداد دانش آموز .

علل دیگری که در زمینه مربوط به معلم در مورد افت تحصیلی می توان ذکر کرد ، فهرست وار به شرح زیر است :

1 – خصوصیات فردی معلم

2 – عدم انگیزه کاری لازم و علاقه به رشته کاری

3 – نداشتن کارآیی و تخصص لازم شغلی

4 – نداشتن معلومات کافی و لازم در رابطه با کلاس در رشته مورد تدریس

5 – عدم کارآیی در انتقال داشته ها و معلومات خویش به فراگیران

6 – عدم توجه به مسائل روانشناسی یادگیری و بهره گیری از روشهای آموزشی علمی و مطلوب

7 – تکیه بر روی معلم محوری به جای دانش اموز محوری

8 – عدم شناخت دانش آموزان و توجه به مشکلات و ناراحتی ها و به  طور کلی ناتوانی های روحی و جسمی دانش آموزان و احیانا کوشش در جهت برطرف نمودن آنها

9 – اعمال تنبیه بدنی معلمان با شاگردان

10 – ندیدن دوره های پیش از خدمات و ضمن خدمت

تعریف ارزشیابی :

ارزشیابی در آموزش و پرورش تعاریف متعددی دارد.

1 - کرونباخ ( cronbach) :ارزشیابی را جمع آوری و به کار گیری اطلاعات در جهت اتخاذ تصمیم برای یک برنامه آموزشی تعریف می کند. ( شیرازی،علی، ص 236)

2- بی بای ( Beeby) : ارزشیابی را فراگرد جمع آوری و تفسیر منظم شواهدی که در نهایت به قضاوت ارزشیابی نظر به این که به اقدام شخصی بیانجامد ، می داند. ابعاد این تعریف : جمع آوری شواهد ، تفسیر ، قضاوت و تصمیم گیری است. ( شیرازی ، علی ،ص 236)

استا فل بیم : ارزشیابی رافرایند، تعیین کردن ( Delineating) ، به دست آوردن ( Obtaining) و فراهم ساختن ( Providing) اطلاعات مفیدی برای قضاوت در تصمیم گیری ها تعریف کردند.

انواع ارزشیابی

الف : اسکریون ( scriven) ارزشیابی ها را بر دو نوع ارزشیابی پایانی و تکوینی تقسیم می کند.

1 - ارزشیابی پایانی ( sammative Evaluation) : ارزشیابی که در مدارس متداول است و شامل ارزشیابی آخر سال یا دوره دانش آموزان برنامه یا روند آموزشی است.

مهمترین نقص ارزشیابی پایانی ماهیت مقطعی بودن آن است ، لذا قادر نیست اصلاحات یا تغییرات ضروری را در طول سال یا برنامه در جهت بهبودی و بهسازی فعالیتها ایجاد کند.

2 - ارزشیابی تکوینی یا مستمر ( Formative Evluation) : در این ارزشیابی اطلاعات به طور مداوم جمع آوری و مورد استفاده قرار می گیرد و نیاز به بازخورد های فردی – محیطی دارد تا بتواند تصمیم گیری های لازم را در جهت افزایش اثر بخش برنامه ها یا فعالیتهای آموزشی اتخاذ کند. این نوع ارزشیابی بیشتر به فراهم آوردن اطلاعات برای بهبودی کار تاکید دارد.

ب : استافل بیم ( stuffle beam) : ارزشیابی را در چهار نوع بیان می کند .

1 - ارزشیابی زمینه 2- ارزشیابی درونداد 3- ارزشیابی فر آیند 4-ارزشیابی برونداد

ارزشیابی زمینه ( Context Evaluation) : هدف این ارزشیابی فراهم ساختن یا ارائه یک منطق برای تعیین اهداف است. برای رسیدن به آن محیط – شرایط واقعی و مشکلات موجود – بایستی بررسی شوند و تصمیماتی مبتنی بر اصلاح شرایط و مشکلات اتخاذ گردد تا نیل به اهداف مورد نظر را میسر سازد.

ارزشیابی درونداد ( Input Evaluation) : این نوع ارزشیابی در ارتباط با چگونگی استفاده از منابع برای نیل به اهداف برنامه است شامل ارزشیابی توانایی های سازمان ، استراتژی هایی در جهت نیل به اهداف برنامه و طراحی یک استراتژی اجرایی – عملیاتی گردد.

ارزشیابی فر آیند ( Process Evaluation) : به باز خورد های دوره ای خصوصا شناسایی نقص درونداد ها در حین اجرای برنامه مربوطه است.

ارزشیابی برونداد ( Product Evaluation) : به سنجش نتایج می پردازد که نه تنها در آخر بلکه بر حسب ضرورت در فواصل برنامه صورت می گیرد.

یکی از تخصص های مورد نیاز دست اندرکاران تعلیم و تربیت در سطوح مختلف سازمانی و اجرایی بر خوردار بودن از دانش ، مهارت سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی می باشدکه فقدان آن در عرصه عمل و اجرا ناکار آمدی فر آیند یاددهی- یادگیری را به دنبال خواهد داشت. با وجود آگاهی از توانایی های علمی و تجربی دبیران و معلمان گرامی و مدیران آگاه و دلسوز واحد های آموزشی در حیطه ی سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ، لیکن به دلیل اهمیت موضوع و نیز ظرافت ها و پیچیدگی های این امر امید است با عنایت همکاران ارجمند در جهت تحقق اهداف آموزشی و تربیتی شاهد تعاملی پویا ، مستمر و پایدار باشیم ،

الف. اصطلاحات و مفاهیم ارزشیابی و امتحانات

ب. ارزشیابی تکوینی و شیوه اجرای آن

الف)تعریف اصطلاحات ومفاهیم ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

ارزشیابی ( Evaluation) :اصطلاح ارزشیابی یا ارزیابی به طورساده به تعیین ارزش (Value) برای هرچیزیادآوری ارزشی ( Value judgement) کردن گفته می شود

ارزشیابی به یک فرآیند نظام داربرای جمع آوری، تحلیل وتفسیرا طلاعات گفته می شود به این منظور که تعیین می شود آیا هدف های موردنظر تحقق یافته اند یادرحال تحقق یافتن هستند وبه چه میزانی.

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ( Academic achevement evaluation): ارزشیابی پیشرفت تحصیلی عبارت ازسنجش عملکرد یادگیرندگان ومقایسه نتایج حاصل باهدفهای آموزشی ازپیش تعیین شده به منظور تصمیم گیری دراین باره که آیا فعالیت های آموزشی معلم و کوششهای یادگیری دانش آموزان یا دانشجویان به نتایج مطلوب انجامیده اند و به چه میزانی.

ارزشیابی آغازین ( Preassessment) : نخستین ارزشیابی معلم که پیش از فعالیت های آموزشی او به اجرا در می آید ارزشیابی آغازین نامیده می شود.

ارزشیابی تکوینی یا مستمر ( Formative evaluation): آن چه عمدتا به منظور کمک به اصلاح موضوع مورد ارزشیابی یعنی برنامه یا روش آموزشی ، مورد استفاده قرار می گیرد ، ارزشیابی تکوینی نام دارد.

ارزشیابی تشخیصی (Dignostic evaluation) : نوعی از ارزشیابی تکوینی است که با هدف تشخیص مشکلات یادگیری دانش آموزان در یک موضوع درسی به کار میرود و معمولا در جریان آموزش انجام می گیرد.از طریق ارزشیابی تشخیصی می توان معاومات و مهارتهای لازم دانش آموزان را برای ورود به مطالب جدید تشخیص داد ونیز معیاری است برای سنجش رفتار ورودی دانش آموزان که به کمک آن می توان نقطه شروع فعالیت های آموزشی را مشخص کرد .

ارزشیابی تراکمی یا پایانی( Summative evaluation) : در ارزشیابی تراکمی تمام آموخته های دانش آموزان در طول یک دوره آموزشی تعیین می شوند و هدف آن نمره دادن به دانش آموزان و قضاوت درباره اثر بخشی کار معلم و برنامه درسی با یکدیگر است. به وسیله این ارزشیابی می توان یاد گیری های متراکم دانش آموزان را در طول یک دوره آموزشی اندازه گیری کرد و چون معمولا در پایان دوره آموزشی به عمل می آید به آن ارزشیابی پایانی نیز می گویند.

اندازه گیری ( Measurement ): اندازه گیری فر آیندی که تعیین می کند یک شخص یا یک چیز چه مقدار از یک ویژگی برخوردار است.

آزمون ( test): آزمون وسیله یا روشی نظام دار برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است.

آزمودن ( testing) : وقتی که برای اندازه گیری یکی از ویژگی های روانی یا تربیتی یک فرد یا گروهی از افراد از آزمون استفاده می شود به این عمل یا فعالیت آزمودن می گویند.

سنجش ( Assessment) : سنجش به یک تحلیل جامع و چند وجهی از عملکرد گفته می شود.

پرسشنامه ( Questionnaire) : مجمو عه ای سوال که به روش علمی تهیه شده و ارزشیاب یا پژوهشگر از طریق آن قادر به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز جهت انجام طرح خود می باشد.

سوال عینی ( Objective items) : به سوالاتی اطلاق می شود که می تواند به طور عینی نمره گذاری شود. این سوال چنان است که افراد پاسخی را از میان فهرستی از پاسخ ها انتخاب می کنند.